Zeven en Dertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Buitenlandsche Berichten.
'•a!
vai
zijn.'V't
«v'vtfitST- V 'A I -
S®pV rl
tf&f
ABONNfcMfc,NTsi'Rus, per kwartaal
Franca per post, door het geheele Rijk
S 1.85.
- 2.50.
Aöonderlyke - 0.10.
Bl'RE&ü: HARKT, E, 124.
Advertentieprijs: van 1—10 gewone regels met
inbegrip van eeue Courantf 1,19.
ledeie gewone regel meer0,10
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemul berekend.
i
nog
«►1
k'f
Schiedam, 7 Juni 4383.
We bezagen voor enkele dagen een twist
tusschen de kerkelijke en de wereldlijke autori
teiten in Zeeland. De kerkelijke heeren hadden
het hunne gezegdde wereldlijken hadden
scherp geantwoord. Zou er nu een gepast
Zwijgen volgen? Toch niet. Een piedikant, die
zich voorzichtigheidshalve verschool achter den
vergrieksebten naam van Chiliander, meende
de Regeering van Zeeland nog eens duchtig
te moeten zeggen, waai* het op stond.
Dat hij zijn naam verzweeg, was in elk
geval wijs. De macht van de wereldlijke heeren
was gioot in die dagen. Een oud iecht uit
den Spaanschen tijd nog afkomstig, gaf
heeren burgemeesteren der steden de vrij
heid, hen, die seditieusa propoosten hielden,
uit hun woonplaatsen te verbannen, een recht,
waarvan nu en dan nog al eens gebruik
werd gemaakt. Deze heer Chiliander dan
rakelde nog eens verscheidene twistpunten op.
Naar aanleiding van den besproken biddag,
bij gelegenheid van den hoogen stormvloed,
sprak? hij van vruchteiooze biddagen, vruchte
loos, van wege de hardheid van de harten
der overheden; een van de grootste zonden
was het, dat die overheden zich macht in
kerkelyke zaken aanmatigden, zooals men dit
onlangs had kunnen zien. De Zeeuwsche ge
committeerden werden wel niet genoemd,
maar het was meer dan duidelijk, dat zy in
deze rede werden bedoeld. De ongenoemde
schrijver sprak er zelfs van, dat( de Vast- en
Biddag, op last der overheid gehouden, een
Tergdag wezen zou, En waarom? 't Waren
oude gueven. Een tergende zonde werd het
genoemd, dat de overheden de afgoderij en
allerlei zielverderfeljjke en godslasterlijke
leeringen toelietenen vryheid gaven aan
diegenen, welke die grouwelen in een land
brengen, zaaien en voortzetten naar vermogen."
Een opsomming dier grouwelen bleef niet
achter. De hooge en lage overheden immeis
verdroegen en gnven veel vrijheid,aan 't plegen
van de paapsche afgoderij, aan 't inkomen
en inwonen van papen, Jezuïeten en andere,
aaD de publieke samenkomsten van Socinianen,
Kwakers en Joden, en aan 't publiek belijden
van haar godslasterlijke dwalingen. Alle re
ligiën hadden hier vnjheidis dat niet spotten,
vroeg de schrijver, met denHeere? dat men
vast en bidt, en het booze by zich wil houden?
Vervolgens wordt het vraagstuk aangeroerd
dat na twee eeuwen nog zoo wat in hetzelfde
atadtum verkeert: ïde afschaffing der kermis
sen Deze worden genoemd »een drieste en
interpretatieve afgodery en supersticie, maar
ook een vruchtbare gelegenheid van veel
oogebondenheid, wulpschheid en ergernis."
Zeer waar, en wel mag men vragen, of de
twee eeuwen, die sedert het stellen dezer
rede zyn verloopen, zoo weinig tot de bescha
ving hebben bijgebracht, dat aan de kermissen,
thans veel minder aoodig dan vroeger, wijl ze
toen gelegenheid aanboden om zich voorwer
pen aan te schaffen, die men anders niet
krijgen kon, nog geen einde is gemaakt. En
Chiliander was de eenige niet, die tegen de
kermissen te velde trok. De Amsterdamsche
predikant Wittewrongel, wel bekend wegens
zyn bestryding van Vondel's Lucifer, schreef
er het volgende over: »De kermisfeesten,
waarmêe de kristenwereld nog zooveel opheeft,
en die jaarlijksch in meest al onze steden
en dorpen, ook in de allerkleinste vlekken,
met zooveel vleeschelijke dartelheden en open-
baie godloosheden vergezelschap! gaan, zyn
enkel dagen van weelde en ijdelheid, die men
doorbrengt na de manier van de Heidenen
in alderhande guichelarijen, ravotterijen, bat-
tementspelen, in ongelooflijke ongebondenheid
en goddeloosheden. Zoo haast en is de baniere
van deze gezette tijd niet verschenen, of men
ziet straks geheele steden, plaatsen en dorpen
gelyk als in oproer, vol geraas en getiers; men
hoort niet dan pypen en fluiten; men ziet niet
dan ijdelheid der ijdelheden, dansen, springen,
tuischen, spelen, dobbelen, brasseryen, enz,;
alderhande guichelspelen en komediên zijn de
gemeene vreugde van de vleeschelijke en weel
derige kristenen; de goddeloosheid wordt dan
als met de trompetten, lang3 de straten uit
geblazen, en khmt zoo hoog, dat het schijnt,
alsof de Satan uit de Helle ware losgelaten.
Is het niet ten hoogste te beklagen, dat
er nog zoovele Gereformeerde kristenen
gevonden worden, die zoo geerne kermis-
houden? Let wel, de Gereformeerde kris
tenen, want de Katholieke nemen het zoo
nauw niet. Beiden, Chiliander en Witte
wrongel geven hun tegenzin het Pausdom m
de heftigste bewoordingen te kennen. De eene
schuift den nood der tyden toe aan de fees
ten van Vasteu-avond, Drie-Koningen en Sint-
Nikolaas, zegt dat het vieien daarvan is
groote zonde, en bezweert de Gereformeerde
kristenen deze booze navolgingen van het
vleeschelijke en supersticieuzc Pausdom af
te zweren. En de predikant Wittewrongel
zegt, dat de viering van het grouwelyke
Bacchusfeest van de Vastenavond, nog in onze
huisgezmuen, ook publieke godshuizen en
weeshuizen, zonder achterdenken ondei houden
wordt, en dat dit een schande is. De ver
sierde Sint-Nikolaas, dat paap«che feest, is
in deze landen nog meer in aanzien, dan m
het midden des Pausdomsalweer een acte
van beschuldiging tegen de Gereformeerde
kristeneo, die in dien tyd op Sint-Nikolaas
taai-taai aten en punch dronken van een
nog met roem bekende Amsterdamsche
firma.
Ea dan nog: het misbruik van het lot,
tegelijk een misbruik van Gods uaam, van God,
die het lot, dat in den schoot geworpen wordt,
zijn uitkomst geeft door zyn bijzondere
voorzienigheid. Deze zonde, leeraait Chiliander,
gaat schrikkelijk in zwang in onzen lande;
men speelt'veelszins met het lot, met kaart
cn dobbelsteenen, niet alleen in herbergen,
maar ook in gemeene huizeD, ja bijzonder in
de huizen en boven der grooten; 'tis een
gemeen kwaad onder den volke, bij grooten
en kleinen; veel is men bezig in dit heillooza
duivelspel, bijzonder het kaartspel. Hiertegen
doen de overheden niet haar uiterste best;
zelfs stelt men publieke loterijen in; 'tis
waar, niet tot spel, maar quansuis voor de
armen en zelfs andere goede gebruiken
evenwel lichtvaardiglyk en tot terging van den
Iïeere.
Ook verhinderen de Overheden niet het
maken en verkoopen van speelkaarten; maar
integendeel, die daarin handelen, durven tot
Amsterdam, alsof zij mede eerlyke koopluiden
waren', de teekenen van zulk een handel
openlyk voordoen, eu zulks wordt haar niet
verhinderd, 't is alles met gracie en privilegie
van de HH. regenten.
Ja, die Hri'.andscbe en Zeeuwsche regenten,
die een Lansqueoeqe durven spelen met
de kaart, die taai-taal knabbelden op St.
Nikolaas, die hun kinderen op Drie-koningen-
avond kaarsje lieten springen, 't was toch
zoo pleizierig, dat weten we bij ons zelf,
die heeren hadden bet schromelijk verbruid.
Ik, zegt de Haagsehe predikant Simonides,
zag men hem met by den gruwelijken moord
der De Witten als toeschouwer? Ik zal voor
iedeis ooren uitspreken, en mij niet schamen,
gy oversten van Sodom, niet vleiend voor
de vroedschappen en Staten 1 die wel den
naam draagt van voesterheeren der Gemeen
ten, breekt uw zonden af en draagt zorge,
benevens het land, voor den tempelbouw,
anders zal de Heere tegen u zijn 1
Ziedaar de 17e eeuw met haar twisten
Een ieder, die in de 49e eeuw leeft, verge
lijke de toestanden van toen met die van nu,
en denke er bij: er is niets nieuws onder
de zod.
F R i K K IJ E.
De commissie voor het leger, op hare
vroegere beslissing terugkomende, heeft het
tegenvoorstel van den heer Des Roys over
de vestingartillerie verworpen en het ouUverp
van den Minister vau Oorlog aangenomen.
Het vjjfde en laatste deel van Victor
Hugo's Légende des Siécles zal Zaterdag
aanstaande het licht zien.
Victor Saint Paul heeft een som van
25,000 fi ancs ter beschikking van de genees
kundige academie te Payijs gesteld, om als
prijs uit te reiken aan den persoon, die een
geneesmiddel voor de besmettelyke keelziekte,
diphteritis, ontdekt, dat door de academie als
afdoend werdt erkend. De prijs zal zonder
ondeischeid van nationaliteit gorden toege
kend, en zoolang het middel nog niet ge
vonden is, zal de rente van het geld jaarljjks
worden uitgekeerd als premie voor het beste
werk over deze ziekte.
LUXEHBÜEG.
Maandag hebben de Konmg en de Koningin
deelgenomen aan een dejeunerhun op
het kasteel de Birtrange aangeboden door
Baron en Baronesse De Btochausea. Behalve
de dames en heeren van het gevolg Hunner
Majesteiten, waren cok verschillende Luxem-
burgsche autoriteiten uitgenoodigd.
DC irSCHLAND.
liet Huis van Afgevaardigden van den
Pruisischen Landdag heeft in zyn zitting van
gisteren de debatten over het kanaal-wets
ontwerp voortgezet en ten slotte paragraaf I
daarvan, gewijzigd door den afgevaardigde
Hatnmacher, met 228 tegen 144 stemmen,
aangenomen. Eveneens keurde het Huis de
door de Regeering bestreden resolutie van
den afgevaardigde Berger goed, waarbij aan
de Regeermg wordt opgedragenom een
wetsontwerp bij het Huis in te dienen, be«
treffendede aansluiting van het, Eenns-kanaal 1
aan den Rijn door middel van de Elbe en
het graven van een kanaal tusschen Berlyn
en Opper-Silezie. De overige paragrafen van
het kanaal-wetsontwerp werden door het
Huis, met enkele veranderingen in de redactie,'
aangenomen.
B E L G I E.
Gisteren is m de afdeelingen der Kamer
de beraadslaging begonnen over de nieuwe
belastmgontwerpen. Tot nu toe zijn ze over
het algemeen ongunstig ontvangen.
AMERIKA.
De Amerikaansche goud- en zilvermijned
hebben, volgens opgave van den directeur
der munt, Burchard, iu 4882 een waarde
van 32,500,000 dollars aan goud en 46,800,000
dollars aan zilver opgeleverd. Dat is 2,200,000
dollars minder goud eu 3,800,000 dollars
meer zilver dan het vorige jaar.
De giaanverschepingen uit de Ver. Staten
bedroegen in de afgeloopen week 950.000
Bushelp Tarwe en 1,830.000 Bushels Maïs.'
De zichtbare voorraad bedraagt thans 20,1
nullioen B. tarwe en 43,4 millioen B. maï9
tegen 20,5 resp. 44,7 millioen B. iu de
voorafgaande week.
Wij hebben reeds kortelyk melding gel
maakt van het ongeluk op de hangende brug,
die New-York met Brooklyn verbindt.
Woensdag was het juist feestdag in de
Vereeuigde Staten, de Decoration Day, de
dag, waai op de graven der in den burger
ooi log gevallen mannen met bloemen versierd
worden. Er waren dus duizenden ,op de
been, die, ofschoon het bruggegeld vrij,hoog
was, van den nieuwen weg gebruik maakten.
Op één gegeven oogenblik moet dit aantal
minstens 15.000 bedragen hebben. Een wmd-
l
vlaag iloeg toen een man den hoed van,het
jTa*. 4 J 4. V X*t ib- V
't, i
i V» vT
- f /V
r» v
Ssl#
