tafflii wötrai iïlïerl.-Më.
Kcrhminws.
tft
9 n
Per Telegraaf.
m
II
tl
ni'
M
f
Inzameling voor de Varna.
Onderwijs.
Landbouw en Veeteelt.
Ni
Inhoud van Tijdschriften.
ll'
sr
li
'|f
i»t
M
M
I
1l
'Nst
^r"
#v "f -»
x/> ,V1,
Igemeente-ambteoaren, verder dan ooit van de
•^bereiking was, door de circulaire van den
vt.MÏnI van Bmnenl. Zaken .van 12Febr.,1883,
toch mocht men niet - wanhopen. Eenmaal
2al>de- zaak zegevieren, en in elk geval kan
eene andere poging, vei heffing van ideu
ambtenaarsstand, ten goede gedijen.
De rekening van het afgeloopen jaar werd
goedgekeurd en vastgesteld, in ontvang op
f 1147.42, en uitgaaf op f 306 75, dus met
een batig saldo van f840.67.
In plaats van den heer Mr. C. J. Pické,
burg. van Middelburg, die vet zocht had niet
meer iö aanmerking te komen, werd tot lid
van het bestuur gekozen Mr. L. W. Ebbinge,
burg. van Huogeveen, en de heer .T. Bosch
Bruist, burg. van Nieuw-Leuzen, herkozen.
Het hoofdpuut der agendade weuschelyk-
heid van een examen voor gemeente-secretaris
en'ambtenaren ter secretarie, lokte een lang
durige betaadsiaging uit. De heer H. G. Hart-
man Jr., secretaris van Goes en afgevaardigde
der Bevelandsche vereeniging, hield een
krachtig pleidooi voor de vvenschelijkheid,
opgehelderd inet voorbeelden uit zijn ei va
ring. Velschillende andeie sprekers, o. a. de
heeren A. B. Barkey van Rotterdam, Ferf
van Koog aan de Zaan, Hoogeboom van
Kollumeiland, enz. votrdeu het woord, ea ten
slotte werden achtei een volgens deze punten
aangenomen:
lo. Het is weuschehjk dat een examen
wordt ingesteld.
2o. In afwachting van wat de hooge Regee-
riug zal doen, is het wenschelijk dadelyk
eene commissie in het leven te roepen om
de zaak te regelen.
3o. Het bestuur wordt gemachtigd, om in
overleg met de prov. en locale vereeningen,
bet noodige te doen oin uitvoering aan dit
besluit te geven.
Ten slotte werd nog even de zaak van het
pensioenfonds besproken, doch zonder eenig
resultaat.
Eergisteravond heeft zich in de Sarphati-
straat bg de Hoogesluis weer een man zeer
ernstig aan het hoofd verwond door vaneen
rijdenden tramwagen af te springen. Door
voorbijgangers werd hij naar een uabywonend
geneesheer gebracht.
De verwoesting van het établissement
Merak, tydens de zeebeving In
n straat Handt*. --
Be telegraaf biengt nagenoeg dagelijks in
Nederland nadere berichten betreffende de ontzet
tende ramp, die West-Java in dé laatste dagen
van Augustus getroffen heeft.
Eerst over weinige weken, zullen deze berich
ten kunnen worden aangevuld door meer uitvoe
rige beschrijvingen van de plaats gehad hebbende
uitbarsting van den bei gKrakatau en der daarop
gevolgde zeebeving.
Moeielijk vait het daarom reeds nu den om-
"vang van de ramp te schatten. Vole plaatsen,
die thans vei woest.zijn, waien voorheen in Neder
land weinig of niet bekond. Het aantal slacbt-
offeis, is roods genoemd, docli zelfs op Java kan
dit cijfer nog niot mot juistheid worden berekend
Onder de vele Weinig bekende plaatsen die gobeel
verwoest zijn, behoort het établissement Merak,
"Door bijzondere omstandigheden zijn wij in staat
.betroff^d^d^ é^li^einent^eenigenadere in-
kchtmgen .teigevctw I lie I i)
Ten bchoevp varkelen havonboijwvoor Bata\ia
^werd het«étabIisseriïênt!MeVali opgericht. De be-
stemming van deze inrichting was, het'leveren
fohbl9kk9nt,nopdi^vport.de .daarstelfingder
Sf^te, zeehoofden) vnn de haven te Priok-tj v»
^In rden- aanvang» dezer eeuvvtCvVeriLdoor den
jgouverneur-gerieraal Daendels een fort te Merak
gebouwd; De óngézóndhóid'fdër 'plaats wordt in
i, 'd'J 'geschiêdboekoiV nis de reden vermeld, waarom
dat.-forUspoedig,.. zej/s-yóór, zijne voltooiing, yqr-
n /werd; zeer .waarschijnlijk is het evenwel
tdat andere ooi zaken tot dezen maatregel aan
leiding gegeven hebben, daar gedurende den
bovenbouw/ en- -wel --'vooral in deeersto jaren,
weinig zieken onder het personeel to, Morak wei-
dea.^angptrptfenv t ,r.,
r,^a,b'iss?ment was ongeveer drie Effgelsche
mijlên van Kralcatau' verwijderdhet-Was" gele-
'|®n °P den'-VaStèn<-wal,!aanjdfté>eïerahanistiiajit
f nunda. Nagenoeg de gehoelo kust van Javj^jangs
.z£ «trua^rbesta^W uit hoogland, steilo'tracHiét-
rotsen, gedeeltelijk begroeid met koraal, vormen
de kust.
In 1877 werden te Merak groote steengroeven
voor den havenbouw geopendeen spoorweg
werd aangelegdij zei en laadboofden werden
langs de kust gebouwdeene fabiiek, zoomede
kolossale magazijnen»voor dynamiet onranrieie
mateiinlen, werden opgericht, woningen van
steen, hout en bamboe vveiden ten behoeve van
het Euiopeesch en Inlnndsch petsoneel danige-
steld; een groot aantal stoomkranen cn inachi-
nerién werden aangevoerd, zuodat een krachtig
établissement ontstond, dat voor den havenbouw
ongeveer 1*/° millioen tonnen ïotsblokken ge
leverd heeft.
Duizenden aibeiders werkten dagelijks te Merak
in deze steenmassa. Eene gioole kolonie van
Chineezen en andere vreemdeOostoilingen, weid
spoedig door de behoefte van het établissement
geboien. Daar, waar vóór 1877 slechts eenige
weinige visscbors woonden, ontstond een krachtig
en uitgestrekt établissement, dat den viuemde-
ling die dooi stiaat Sunda op zijne leis naai
China of Japan stoomde, het bewijs leveidevan
den vooiuitgang op Java, waar de nieuwste
uitvindingen op industiieel gebied in toepassing
werden gebracht en de tropische zon, geen
beletsel voor de ontwikkeling van een groot
aibeidsvermogon bleek te zijn
De sleengioevon te Meiak waren aangelegd
in rotsen, die eene hoogte van ongeveer 300
-Rijnl. voet boieikton; de steenon woningen
hot bui eau van den ingenieur waien gebouwd
op een heuvel, dio 150 voet boven de zee ver
heven was.
De voltooiing van den havenbouw in het begin
van dit jaar, had eene inkrimping van Emo-
pecsch peisoneel te Metak ten gevolge, zoadat
tijdens de zeebeving slechts oen betiekkelijk ge
ring aantal Europeanen aldaai aanwezig was.
De arbeid bij hef établissement gedurende dit
jaar bestond uitsluitend in het leveren der noodige
rotsblokken voor het latere ondeihoud der zee
hoofden.
De ingcnieui Nieuwenhuijs was tijdelijk met
zijn gezin te Batavia. De chef-mijnwerker Nauroan
met, echtgenooto, de werktuigkundige Van Essen
met vrouw en vier kindeten (dit huisgezin was
eeist sedert vvoinïge weken uit Nedeiland aan
gekomen), de opzichter van Diest met cchtge-
noote, de opzichter Kaaj, de magazijnmeester
Towsend en familie en de boekhouder Pechler
vormden-het personeel dat tijdens de lamp te
Merak vertoefde.
De uitbarsting en vulkanische we:king van
den berg Kraknlau had tengevolge, dat hetgc-
heele établissement in de zee verdween. Op de
plaats waar de hoogo rotsen zich weinige dagen
geleden eenige honderden voeten boven het
water vei hieven, stroomt thans de zoo De
woningen, de fabriek, de spoorwegen, do vverk-
tuigêri^ alios J/s „verzonken
-.'Volgens /aatsto -jtelegraFnche berichten was
niets van het établissement moer zichtbaar, alles
was verdwenen. De gebeele bevolking, allo weik-
üeden, allo neringdoenden, allen zijn te Merak
door de zee verzwolgen. Alleen de boekhouder
Pechler en twee inlanders hebben het leven
behouden.
Het établissement te Merak stond op i Januari
jl. voor'f 60,000 in de boeken der havenwerken
genoteerd. De vvpikelijke waaide kan even wel op
minstens f 200,000 gesclmt worden. Dit kapitaal
is voor, den lande verloren. Financieel zou de
ramp veel giooter geweest zijn, indien deze eenige
maanden geleden had plaats gelmd. Do bouw
der zeehoofden was van de productie vap Meiak
afhankelijk; deze kolossale kunstwerken zijn
echter, zooals vermeld werd, thans reeds voltooid.
De hoeveelheid ïotsblokken, noodig geraamd voor
het onderhoud der haven, geduiende een ujdpeik
van 100'jaren, is verzameld. Het voornemen was
oro het établissement den 1 Sejitember op te
heffen; de havenbouw heoft daaiom door de
ramp niet geleden. Hier tegenover staat echtër,
dat, mdieu de uitbarsting eene week Tater was
geschied, de werklieden alsdan naar hunne woon
plaatsen te Batavia zouden zijn iet uggekeci d,
waardoor hondenion menschcnlevens zouden be
houden gebleven zijn.
De zeebeving, dio de uitbai kling vergezelde,
moet, blijkens de verschijnselente Batavia, van
ongekende afmetingen geweest zijn Eenige ge--
volgen van, dezo, zeebeving, zooais het van de.
apkerjs vveg-Jaan van1 het dok te Onrust, zijn
bekend. Te Tandjong Priok, dat is op eene plaats
die r-55'< Engêlscho? zeemijlen van Merak gelegen
is, sleeg liet wutcr tot eene hoogte van 2.25
M. boven Bataviaasch peil en daalde tót 3 15 M.
onder dat peil, een verschil van waterstand dus
van1 5.40 M.i, terwijl het dagelijkscli gemiddeld
verval' van' 'water slechts 0.85|-M. is.
Het water/stroomde door de nauwe oppning,
die slechts 1125-M.'ivVijd is, met eene snelhpid
gelijk een-waterval naai» de buiten- en bipnephaven
to Prioky - ten einde deza groote bassins .topuUlpn
en liep 'daal na; weder-met gelijke «upfhqd,naar
zee.' 1 »Y' dU »j ,A 'j t;
De 1500 metcis lange kaaimuien, die berekend
zijn' op don'tegendruk vaa'ihet/Water, werden
*-, -i i1 j -'O I i 1
Wj3 *»-
rtAsrAH
eensklaps van dien steun ontlieven en vielen
over de helft hunner hoogte bloot; de zeo liep
over de zeehoofden on deed eene ontzaglijke
zuiging langs dezo kustvveiken ontstaan.
De onlangs voltooide haven wei ken moesten
eene proef doorstaan zooals nimmer van oen
bouvvweik gevordeid is; volgt» de ontvangen
telegrafische berichten, heeft do haven echter
geone noemenswaardige schade geleden; zelfs
de kamniuiei) hebbon aan de daaiop uitgeoefende
krachten kunnen weerstand bieden.
Do lamp is thans geschied, giooto mateiieele
schade is in Bantam gelodon; nog zwaai der
drukt evenwel het vei lies der vele niensclien-
levens.
Zal do/e ramp tlums echter met meet dei e
slachtuffuis eischen? liet is niet te ontveinzen,
dat nog vele ongolukkigen door de gevolgen dcc
uitbarsting met den dood bedieigd vvoiden. llot
zal pene moeielijke taak voor de Nedeilandscb-
Indischo ïegeeiing zijn om die gevolgen te vooi -
komen Aan liet groot aantal .schepen, die van
Suez, van de ICaap de Goedo Hoop, van Australië
en van eldeis op reis zijn naar China, Japan
of Java, aan dio allen is het onheil onbekond
met vertrouwen zullen zij naar stiaat Sunda
koeis stellen en des nachts zich verzekcid achten,
niet binnen het bcicik van liet land te zijn,
vóórdat zij do lichten der vuurtoiens gezien
hebben. Deze bakens zijn echter verdwenen, het
vaai water is in de straat geiieel verandeid
een zeker veuleif wacht hen dus, indien zij niet
tijdig met het gebeulde in konnis worden ge
stold Volgens de ontvangen berichten, heeft
de Indischen Regeering cchtei reeds eenige
stoomschepen bij den ingang van stiaat Sunda
gestationneerd, om do aankomende schepen te
waarschuwen, een maatiegel die alle waardeering
verdient en ook de eenige is, die thans genomen
kan vvoiden. Zeur twijfelachtig is liet evenwel
of daaidoor alle schepen voor ondei gang behoed
zullen vvoiden
Het is te vei wachten dat de Indische regeeiing
do meeste krachtsinspanning zal ontwikkelen,
om do ongelukkige bevolking van West-Java te
steunen.
Hot lid van den raad van Nedeil Indie Mr.
M, D. Levjsohn Norman is reeds naar de ge
teisterde streek rnet onbepoi kte-volmacht ver
trokken Geen betere keuzo had de Regceimg
kunnen doen. De heer Levjsohn is bekend door
zijne warme belangstelling m Java en zijne be
woners, zijne groote bekwaamheden zijn onbetwist,
zijn arbeid zal daarom tot heil der ongolukkigen
strekken.
Do Regeering kan echter niet alles doen. Laat
nu ook Nedeiland toonen dat hiei de liefde voor
den Javaan niet slechts uit vvnoiden blijkt. Het
ongeluk is groot geweest r de gevolgen zullen
et liter nog veel giooter zijn, indien Nederland
mot krachtig helpt.
i Hot is bekend dat sedert do laatste di ie jat en
West-Java door aanhoudende rampen geteisteid
is gowoidenrampen die van zulk een omvang
waren, zooals nimmer eenig land binnen zulk
een kort tijdsbestek ondervonden heeft. Nadat
dej veestapej, door ziekte nagenoeg geheel verloren
was, sleepten hevige kooitsen oen groot deel der
bevolking wegdaarna eisebte de cholera hat e
slachtoffers, en nu, terwijl de steik gedunde
bevolking weder een weinig tot voorsjioed kwam,
trad de zee buiten hare oeveiv, werden de
eigendommen verslonden ep vonden duizenden
menschen in den vloed hun dood. Doch ook
hiermede houdt de ramp niet op, do aschregcn
heeft alle kuituren vernietigd; mislukking van
den, rijstoogst en dientengevolge hongersnood,
staat voor de deur.
Laten w ij daarom de hoop voeden dat Neder
land ook thans zal toonen bet land der welda
digheid te zijn. Vooi zeker kan toch slechts door
ecu algemeene en krachtige financieele hulp
West-Java voor hongersnood behoed worden.
'Op initatiefi van, eenige zijner leden is door
.rui f V 1 11 1 f
hetA'osterdamsche stuuenteukijr ps een som
van fléÓ by'êe.ugebracht voor de Varna,
welk bedrag aan professor "Buvs Ballot is
'*'i '- tl
opgezonden.^ -»
tiv: r r,-» "u
De compyssje, die |Zich tte Dordrecht heeft
belast vmet het iuzamelen van giften 'tot
opsporing der deelt mede dat bjj
haar is ingekomen,aan g('fte" f471.73"aan
toezeggipgen.f 279.'
"it A t
Door het plaatselijk Comité te Amsterdam
is, door bemiddeling v tan-, de Handelmaat
schappij, reëdë f 32,000 aan de plaatselijke
Commissie te Batavia'opgèzonden.
De heer Volck schryft ons:
De poolexpeditie heeft heden HammerfesÈ^
verlaten en zal Diontheim aandoen tot het
afzetten van Svend Pedersen, den Noorschen
timmerman, die haar vergezelde. Vervolgens
zal ze over Christiania, Kopenhagen, Hamburg
en Biemen naar Nederland komen.
Zoo onze poolvaarders tjjdig genoeg terug
zijn, is het Meteorologisch Instituut van plan
een feest in Utrecht te organiseeren tot ver
welkoming op Zateidag 22 September, anders
een week later.
Nadat de reizigers in het land zyn, zullen
ze'eerst hun familie gaan bezoeken; het be
doelde feest wordt dan ter officieele en
plechtige ontvangst eenige dagen iraaaukomst
te Utrecht gegeven.
Nadere bijzonderheden zullen door een
commissie worden bekend gemaakt.
Aan hen, die de expeditie nog willen schrij
ven, verzoek ik beleefdelijk my hun brieven
vóór Zondagavond te willen zenden, ze gaan
dan Maandag per eerste post naar Kopen
hagen, waar ze door de zoig vau den heer
Gamél zullen worden uitgereikt. Alzoo adres
VOLCK Utrecht.
Tot onderwyzer der openbaie school te
Vlaardiugen is benoemd de heer C. G. Van
Dijk.
*J
- Nod. Herv. Kerk.
Be io epen: te Longerhoiiw en S$hettens, J.
Bolke-teu te Gcikeskloostei. OverUiigbroekptoe/.
vair tiernep, A.fE.-L. \V.'Romer,r,kamt.
Bedankt: .voor,Ermeloo, D.ijtopnstra, te Wans-
vverd. '/.uidzande, L. Slotemaker, te Kedichem.
»BM HAAG, 7 September. De-Re
geering heeft de aanhangige militie- en schut
tel jj wetten ingetrokken.
In het dorp,Heugem, naby Maastricht, dat
jaailijks door het miltvuur wordt geteisterd,'
hebben de gezamenlijke veehouders op raad
van den rijks-veearts Janné te Maastricht
hun vee doen inenten. Deze inentingen hebben
plaats gehad den 6n en 20n Augustus 1,1.
mot het 1ste en 2de Vaccin van Pasteur.
Het gevolg is geweest, dat de 67 stuks
iugeënte runderen niet het minste door de
kunstbewerking hebben geleden. De werk
ossen konden hunnen arbeid blyven verrich
ten en de koeien bleven goed aan de melk,
terwjjl de melk ook na de inenting zonder
het geringste nadeel gebruikt is geworden.
Indlsebe Cilds. All. September.
Een koite terugblik op de Mohikken en Noord
westelijk Nieuvr-Guinea, door J. A. P. IJ. KnipliorsJ-
De feitelijke toestand in het GouvernementJgebied
van Celebes cn Onderhoonglieden, door J. P. Koore
man. Landbezit \Tervolg.) Varia. Een adres
omtrent liet tegenwoordig beleid in Atjeli met een
tweetal andere adviezen. Nadere gegevens omtrent
de koflie-kultuur in Brazilië en op Java. Corres
pondentie. Nogmaals »De Islim in Oost-Indie"
naar aanleidingvan Prof. lie Louters's brief, door
Dr. C. Snouck Huigronje. Koloniale literatuur.
Kritische overzichten van: E. B. Kietstia, «Beschrij
ving van den Atjeh-oorlog", 's-Gravenliage, Gebr.
Van Cleef, 1883, 8o. all. 1 en 2 door W,; van E.
Crayplants, illistoire de la participation des Beiges
aux campagnes des Indes Orientates NéerlaiidaiseS",
(loot X. Nieuwe uitgaven. - Wetensdvnp en Indus
trie. lyoffioa.njgi-legenliedcn op Java. '1 t-i W
G. ^oupeies. Ue, Affdeeling JJnf-' Ji-h-.iu- oj/dc
Koloniale TentoonsteUiije do u s li-.- - O-ei
het Boeddhisme ïn^Cli, 1i, vl ^'/i iluoi- j V n t'r,-
Spek. ten li-Yuloué»»,»!)-» Jooi M 1 ;.ik,
[Slot, i
■Hl
ijej
l»iV
•ti»
t
-f;sk
S
■4\
r') V tiS
l«1I
U>\
It
-> its1!
'iHF
:-?ia
t ,w 'ev< -
a uVt r
i-T- lït»
