•si|
DE KRAKATAÜ- RAMpT^
- *- - V"- *ii:\
/.In-.het gebouw der Nedurlandsciie Koloniën
op de ^tentoonstelling te Amsterdam is te
zion een flescbje asch van Krakatau, verza
meld in het binnengedeelte van een der
kantoren te Batavia en gisteren per mail
ontvangen.
De treurige uitkomsten, die de laatste
examens voor de hoofdakte opleverden,
gaven ook in Den Haag "don stoot tot op
richting van een cursus voor onderwijzers en
onderwijzeressen. Dat deze gelegenheid door
belanghebbenden wordt op prys gesteld blijkt
daaruit, dat 102 personen aan de lessen
deelnemen,
Mej. Wnpstra, te Maassluis, vierde dezer
dagen haar 25-jarig jubilé als hoofd eener
bewaarschool aldaar. Zij ontving bij die
gelegenheid talrijke blijken van belangstelling.
In den vroegen ochtend van 16 October
a. s. heefteen gedeeltelijke maaneclips plaats,
waarvan in Nederland het begin kan worden
waargenomen. De grootte der verduistering is
geriog: Slechts 1/4 van de middellijn der
maan treedt in de schaduw der aarde.
i 1
Het Handelsblad vernam,.vau den dokter
van ,de Willem Barents, dat de reis weder
bijzonder nuttig was geweest voor de weten
schap, in 't algemeen, en de kennis van den
toeBtand in de noordelijke IJszee in,t bijzonder.
Men had, veel wetenschappelijke waarne
mingen gedaan en vrjj vele dieren gevangen.
Ook had men een aantal photographieën van
de belangwekkendste punten der reis mede
naar huis gebracht. De gezondheid en de
stemming hadden niets te wenschen over
gelaten, en de dokter had geen enkelen keer
met zyn medicijnkastje behoeven op te treden.
Wat de Willem Barents betreft, deze had
weder getoond een vlug en sterk zeescheepje
ie zijn, waaraan men zich gerust kan toe
vertrouwen.
Het Gemeentebestuur van Purmerend is
door den Raad gemachtigd om aan J. W.
Stapper, die de Varna-expeditie als matroos-
stoker heeft medegemaakt, een blijvend aan
denken ter waarde van t 50 aan te bieden.
In de vorige week werden te Oud-Beierland
9 gevallen van pokken aangegeven, terwjjl
er 7 personen aan die ziekte overleden. Het
aantal aangetasten bedroeg in de maand
September 84, en dat der overledenen 22.
Ta Zuid-Beierland heeft zich weder een
geval van pokken voorgedaan.
De heer J. Van Dijk Mz. te Deutichem,
directeur van de Vereen ig'mg tot bevordering
van inwendige zending, bedoelende de op
leiding van jongeliugen" tot" predikanten, ont
ving dezer dagen van mevr. douair, v. L.,
'geb. V., te Amsterdam, eene gift van f2000
voor het studentenhuis te Dtrecht.
Een nieuwe bijdrage tot dèseedskwestie"
\iudt men m het Volksblad vermeld:
Ia een onzer groote steden was ierisund
benoemd tol lid der plaatselijke schoolcom
missie. Hij schreef den burgemeester, dat hij
met den eed wilde afleggen, uiaar wenschte
ie vulstaau met het doen vau de belofte. Doch
toeu kwam vau een der wethouders het ant
woord, dat de burgemeester uitstedig was;
dat zyn ambtgenoot-wethouder, die op deu
vastgesteldeu dag waarnemend burgemeester
zou" zyn, het afleggen van een eed meende
te moeten eischeudat echter bjj briefschrijver,
aangewezen om op een andeiea dag den
burgemeester te vervangen, bereid was met
een belofte genoegen te nemen; en dat hij
ierhalveiu overweging gaf, oplaatstbodoulden
_->ag ten raadhuize te verschijnen, ten einde
.«et een belolte bet lidmaatschap der school
commissie te aanvaarden.
Aldus geschiedde het. 's Maandagseeu eed,
stellige eisch Dinsdag eeue belofte voldoende.
Door Dr. Mastboom, die het eerst op de
f t t s f >r
plaats van de Haagsche moordgeschiedenis
aanwezig was, is by Mej. M. den kogel uit-,
gesneden, onder chloroforin-bedwelming, ge-
adsisteerd door Dr. Le Rütte. Midden op het
voorhoofd is de kogel ingegaan en boven het
linkeroog blyven zitten, geheel afgeplat. De
operatie is goed gelukt en de patiënt naar
omstandigheden wei.
Den 23 dezer zal de zaak van Jaantje
Struik en hare medebeschuldigden voor het
Hof te 's Hage in behandeling komen.
De zendeling der Mormonen, die eenigen
tijd in de veenkolonie Appelscha heeft ver
toefd, om propaganda te maken, heeft daar
geen enkel zieltje gewonnen.
Te 'sHeer Arendskerke is de vrouw van
een landbouwer van haar zestieude kind
bevallen, Alle 16 telgen wonen by de ouders iu.
Den Haag. Naar men verneemt, zullen
IIH, MM. de. Koning en ,de 'Koningin iu
Februari van hier niet weder naar het Loo
terugkeeren maar alsdan weder op
jOrauje-Nassau" verblijf gaan houden. Zooals
men weet, worden HH. MM. na de Kerst
dagen hier ter stede verwacht
Breda. Bij het dames-comité alhier voor
de te houden loterij ten behoeve van,het
militair tehuis is ingekomen eeu prachtige
prys vau Z. K. H.^den Prins van Oranje,
bestaande in eeu zilveren saladelepel en vork
in étui.
Batavia, 25 Augustus 1S83.
LI. Zondag 2G Augustus, vernam men in deze
residentie eensklaps een zwaar gerommel door
geweldige schoten afgebroken, kennelijk uit het
Westen. Iedereen begreep terstond, dat men hier
met een herhaaldo uitbarsting te doen had van
Krakatau, na zijn eerste herleving uit tweehon
derdjarigen slaap, op den 20 Mei 1,1,, eigenlijk
nooit rustig was geweest en onverpoosd asr's
en vlammen 'had gebraakt. Do dampkring was
buitengowoon drukkend en de lucht strak. Niemand
dacht echter nog aan oenig onheil, zelfs niet to
Bandongen omstreken, waar men een vrij sterken,
verticalen schok Van aarbevin'g voelde en het liior
in Indié zoo zeldzame verschijnsel van een
hagelbui beleefde.
Toen ongeveer to 2 uur hier vandaan naar Anjer
geseind werd, vragende om inlichting over da
geluiden, antwoordde men van daar: vhior
zoo donker, dat men geenhand voor oogen zien
kan. "Krakatau is geheel in rook gehuld-"
Iiclaas, dit is hot laatste bericht geweest, dat
Anjer ons toezond!
In den achtermiddag, te 4 uur of half 5,
werd het geluid echter sterker, liet gerommel
ging over in met langer of korter tusschenpoozen
terugkomende schoten veel heviger dan die, welke
men voor eeltige maanden bij de eerste uitbar
stingen vernomen had. Langzamerhand namen
die slagen in kracht toe, zoodat eon inmiddels
opkomende donderbui, die tegen donker worden
ons eenige droppelen van den zoo lang verbèiden
regen schonk, geheel overstemd werd door het
dreigende en vreeseiijke geluid van den vulkaan.
Toen te 8 uur van het fort Prins Frederik hot
gewone nachtschot vieldat anders door zijn
gedreun menigon ouden en nieuwen bewoner van
Batavia hinderlijk is, geleek dit geluid, voor ons
sinds uren aan dio machtiger klanken gewende
ooreu, wol de knal van een kindorpistool. Met
eenige spanning, zoo niet met beklemdheid, ging
men den nacht in, en even na twaalven werden
zij, die zicli ter rusto hadden begeven, opge
schrikt, door eon slag, die alle vorige in geweld
overtrof, op velo plaatsen do gaslichten uitdoofde
en zelfs hier en uaar kleine voorwerpen van hun
plaats wierp. Do huizen dreunden en de vensters
en deuron rinkelden hevig; en deze verschijnselen
herhaalden zich gedurende den nacht nogontelbaro
koeren, zoodot velen, tlit voorzorg, wakker bleven,
niet wetende welke gevaren ons misschien boven
liet hoofd hingon.
Daar brak de Maandag aan, en elk begroette
met vreugde het morgenlicht, waardoor het
akelige, dat de nacht uit zyri aard aan vernielende
natuurverschijnselen bijzet, werd weggenomen.
Weinig dochten wij, dat dozo dag eigenlijk geen
dag zou zijn, en dat zij den ondergang van
tienduizenden onzer natuurgenooten en van vele
bloeiende streken in haar schoot borg.
De lucht was strak en beneveld en erheorschto
J
een onheilspellende stilte en gedruktheid in de
atmosfeergeen blad geen grashalm bewoog
zich. Doch het gewone leven moest zijn gang
gaan en do drukte van oen Bataviasciie werkdag,
mot zijn geratel van rijtuigen en karren, cn zijn
stroomen Europeanendio naar hun kantoren
en werkplaatsen in de benedenstad gingen, begon
de straten te vullen. Eensklaps, te 0 uur onge
veer werd de lucht donkereen gelijkmatige
steeds toenemende duisternis, die niet door zwarte
wolkon Yèroorzaakt werd en uit geen waarneem
bare oorzaak verklaard kon wordenoverdekte
het uitspansel.
Al spoedig werd het schemering en tegen elf
uur was hot zoo pikdonker, dat men in de toko's
fwinkols) geen hand voor oogen zien kon en
kaarsen cn gaslampen werden aangestoken. Ver
scheidene kantorenook de regeerings-bureaux
en de scholen werden geslotenen die er zich
in bevonden gingen naar huis. De goluiden van
de uitbarsting bleven steeds voortduren en de
duisternis hield aan; er viel reeds asch, terwijl
de lucht aan den oostelijken horizon een won
derlijken. matgelen rand vertoonde. Alleen door
do uiterste krachtsinspanningdaar het gas
wegens gemis aan toevoer op zulk eon onge-
wonen tijd in den voormiddag gedurig uitging,
kon men op de drukkerijen mot de couranten
klaar komen
Daar ontvingen wij de eerste telegrammen
uit Serang, in Bantam, om en bij elf uur afge
zonden, luidende
d Gisteren middag drie uur werking Kraka-
»tau hier hoorbaar; den ganschen nacht het
slicht duidelijk zichtbaar.
»Van elf uur af slagen heviger en onafge
broken tot na hevigen asehregen de zon
beden morgen onzichtbaar cn het donker
»werd ais te half zovcn 's avonds. Cldnceschc
nkamp te l'oeloe Merak door see weggeslagen,
bVolslagen duisternis hier, zwaro regon van
skiezelzónder regenscherm niet buiten te
j> wagen."
Zooals lator bleek, was het gehecle etablis
sement, te Merak, op Bantams noordkust,
vernield. Do ramp zou al spoedig bekend
worden, als veel ontzettender, dan de angstig
ste verbeelding zich die had kunnen voorstellen.
Westelijker dan Serang kon mon door de
telegraaf geen tijding bokomen. De draad naar
Anjor, dio den vorigen middag to 2 uur nog
gewerkt had, was gestoord, evenals die naar
Telok Botong.
Wat viel daar voor, in de omgeving van
Straat Sunda
Wij wisten het 'niet, alles bepaalde zich tot
gissingen.
Te '1 uur werden degenen, die nog in de
Benedenstad waren gebleven, opgeschrikt, door
het ijlings verbreid bericht, dat de vloed der
zeebeving onze reede en ons havenkanaal bereikt
had en mot geweld over het lage gedeelte dér
stad cn in de strandkampongs stroomde. Wat
vluchten kon vluchtte en gelukkig had men in
het overstroomde gedeelte, hier te Batavia, wel
schade maar geen nienschenlevens to betreuren.
De vloed liep een el hoog op de kaden, zette
prauwen en zelfs een klein stoombootje boven
op den dam van bet havcnkanaal, maar liep
ook dra weder terug, om nog verscheidene
malen, dien dag en do verdere dagen weder
te keeren en gedurig even plotseling te ver
dwijnen.
Inmiddels was hot vinnig koud geworden
Europeanen cn inlanders liepen te huiveren. De
thormometer was ruim 5 graden gedaald van
79 op 74 Fahrenheit; terwijl de barometer don
gcheelon dag door in beweging was.
Zoo ging de middag voorbij en tegen den
avond arriveerden liier, in snelle opvolging, de
Jobstijdingen, die ons stuk voor stuk hoewel
tot nu toe nog niet eens volledig! do verwoes
ting, door de uitbarsting en de zeebeving aan
gericht, en den dood van vole onzer natuur- cn
landgenooten verhaalden.
Priok, de nieuwe haven, had drie vloedgolven
tc doorstaan gehad, waarvan do eerste de hoogste
was; daarbij steeg het water eensklaps 6 voet,
om daarna p. m. 18 voet te dalen. Mot eenige
schade aan de dammen liep daar alles af.
Uit den gehuelen omtrokvan Buitenzorg
Bandong, Tjiandjoer en vooral uit Bantam kwa
men berichtendat dezelfde verschijnselen zich
daar hadden voorgedaan. Vele bruggen in West
Bantam waren weggeslagenhuizon opgehevoti
en verwoest. Ook de postcommuiiicatie tusschon
Serang en Anjer verbroken. Van geheel Java
waren hier, in den loop van den dag, telegram
men ontvangen, allen vragende: „wat die ont-
zettondc geluiden toch botaekenden Men had
ze in alle residenties, tot in Soerabain, gehoord
Ook do loodkleurigo lucht en in de westelijke
en midden-Java-residenties, een weinig asihregen
waron waargenomen. Men had gedacht aan den
Merapi, aan den Smeroeaan den Latnongan
den Kioet, don Gedeh, don Bromo, den Willis,
don Slamat enz. hier op Java heeft men do
vulkanen voor liet grijpen maar geen van
alle bleek de oorzaak te wezenhoewel enkele
hunner in den laatsten tijd sterker werkten dan
t- -
gewoonlijk. En naast die vragenbleven de
onheilspellende geruchten over het lot dat Anjer"
getroffen zou hebbentoenemen in aantal en
tevens in somberheid. Spoedig zou het vermoeden J
meer dan bewaarheid worden, en blijken dat
zelfs de bangste voorgevoelens nog benedon de
werkelijkheid waren.
De nacht verliep verder rustigofschoon de
schoten uit het Westonhoewel flauwernog
steeds werden gehoord.
Dinsdag, 28 Augustus, bracht eindelijk bericht
omtrent Anjer. Uit Serang seinde men;
„Asehregen 's nachts (dd. van Maandag op
„Dinsdag) to elf uur geëindigd. Heden zon
„zichtbaar.
ii Karang Antoe (de havenplaats van Serang,
»op Bantams noordkust) op pakhuizén na
tvaruioest, Meer dan 20 lijken zijn gevonden;
»veel prauwen vernield.
oAnjer geheel verwoest; dames en kinderen
»van Anjer zijn to Tjelegon (eenige palen
ülioogor op bij liet gebergte gelegon.)
En na dien tijd is de eene tijding op de
andero gevolgd, waarvan do volgende gewoon
lijk nog somberder klonk dan haar voorgang
stors. De Regcering hield de pers, met lof
waardige vrijgevigheidop do hoogtevan
hotgeen haar werd gerapporteerdon ook
particulieren deden hun best.
Telok Betong, de hoofdstad der. Lampongs,
de bloeiende havenplaats, is door den vulkaan-
vernietigd. De plek waar liet stond is niet te
genaken, alles is afgesloten door ondoordring
bare banken van puimsteen.;
Benkoelen schijnt ochter niet geleden te
hebben en ook het lioogev dan Telok Betong
gelegene Krob is grootendeels behouden.
Doch het strand was ook daar geraseerd. -
Bantam heeft over zijn grootste uitgestrekt
heid, den genadeslag gekregen. Alles ligt ondoi'
de vulkanische asch. De beesten hebben geen'
voer.
Inspecteurs voor loodswezen en kustverlich-
ting, voor don geneeskundigen dienst, voor den
post- en telegraafdienst zijn reeds naar Bantam.
Naar Karang A'atoe is reeds veevoeder op weg.
Op de openbare liefdadigheid wordt eon bcroop
gedaan, en niet te vergeefs. j
Serang, 80 Augustus
Alles ligt onder een dikke laag asch, Eeist
heden beginnen de lieden weder te werken, en
ook heden kan mon weder voor het eerst gras
krijgen. Alles is natuurlijk even duur.
Het is hier of het gesneeuwd heeft cn van
de bladeren en do takken waait u de droge
asch in de oogen. De stof dringt door alles heèn.
liet drinkwater in de putten was, na Maandag;
twee dagen lang onbruikbaar, door de asch die 4.'
or in was gevallen. De rivieren zijn een grijze
soep.
Gisteren ben ik naar Karang Antoo gegaan^
om daar den staat van zaken op te nemen,
Wat niet .van steen was gebouwd, bestaat niet
meer, zelfs vindt men bijna geen overblijfselen.
Op één piek zijn 46 lijken gevonden; bij de
overdekte brug liggen een menigte prauwen ver
brijzeld. Twee kampongs daartegenover, met
pl. m, 80 inwoners zijn ook te gronde gegaan,
slechts 5 ,der bewoners heeft men nog inleven
aangetroffen.
Maar dit is nog niets bij de ellende tc Anjer
cn te Tjeringing. De zeo vloog daar de boogt#
in, met razend geweld en met een snelheid, dis
alle pogingen tot veiligheid verijdelde, en veegde
de huizen weg, als kaartpapier. Ontbloot van
alles, gewond, sommigen met gebroken ledematen,
naakt, vluchtten de arme bewoners de hoogten
op en vandaar naar Tjelegon. Maar daar vonden
zij bij do inlandsche bevolking niet de minsts
hulp. Zelfs water weigerde men den ongolukkigcn,*
die voor bun stervende kinderen daarom smeek-
ten. Van eten was natuurlijk nog veel minder"
sprake. Men joeg de arme gevluchten van (jé 1
eone kampong naar do ander, sloot de buizen
voor hen en snauwde hun toe
■odal is de straf voor hetgeen jelui dat
Aljehcrs doel!"
Batavia, 1 September.
Met het oog op de totaio vormverandering"
van Krakatau hooft, naar wij vernemen, de
brigadechef van de topografische opname in het.
Bantamsche, de opdracht ontvangen om na beëin
diging der vulcaniscbo Werkingen, het eiland
opnieuw iu kaart te gaan brongen.
Tjelegon, gelegon aan den grooten weg tusschen
Anjer en Serang, waar die weg over het Anjerscht?
gebergte zijn hoogste punt bereikt, is bij Gouver-
nements besluit van 30 Augustus aangewezen
als de voorloopige zetel van het bestuur dif
afdeeling Anjer en Mones, aan den voet van den
berg Poeloesari. gelegen aan den zuideliiksten dö'
twee wegen, die van Tjeringin naar Pnndoglang
voeren, oij besluit van 29 Augustus als de vooi-
loopige zetel der afdeeling Tjeringin.
De Resident der Preanger-Regentschappen depit
onder dagteehemng van 24 dezer niede, dat op.
