HTüTiiism
Stmliit Nieaws.
Wineltoema.
Koloniën.
Landbouw en Veeteelt.
Visscherij.
Marktberichten.
Beursbericht van Amsterdam.
Gemengde Berichten.
66Ïi/w
-
Een geniale kop beeft er iets anders op
gevonden. Gevonden na lang toeken, na
ernstig studie. Een studie vau 46 achtereen
volgende jaren mag raen veilig aldus noemen.
Die geniale kop is Johann Martin Schleyer,
R. G. priester, te Lizzelstetten in Baden. Hij
bestudeerde 40 talen (de meeste Europeeseiu:,
de Chineesche, twee Afriknansche enz.) Van
deze 40 talen spreekt en schrijft hy er 28,
zoodat dit feit reeds voldoende is om aan te
nemen, dat hij uiet op een zandgrond bouwde,
toen het denkbeeld in hem opkwam een
wereldtaal te maken of beter to construeoren.
Hy heeft voor een groot deel dit reuzenwerk
voltooid (alleen het woordenboek behoeft nog
uitbreiding). In 1881 verscheen het Rntwurf
einer Weïtsprache für alle gelildete JW-
bewoner (ontwerp eener wereldtaal voor alle
beschaafde aardbewoners). Onlangs verscheen
van ^dit werk (150 blz.) de derde druk, wel
een bewijs dat Schleyer's arbeid de aandacht
trekt.
En geen wonder! Wie eenige aandacht
wijdt aau dat werkje, wordt getroffen door
de groote mate van eenVond en het kunstige
der samenstelling vau Volapük.
Volapük is het eerste nieuwe woord, dat
men er in aantreft. Vola is der wereldpuk
is taal, volapük: wereldtaal. Het plat-Eogelsch
ligt aan deze nieuwe taal ten grondslag, doch
men behoeft geen enkel woord Engelsch te
verstaan om Volapük met succes te bestudeeren.
Weiuigen, misschien geen, die keunis van
Volapük nameD, zullen de levensvatbaarheid
dier taal in twijfel trekken. Enkele voorbeelden
zal ik hieronder aan Volapük ontleenen, om
de. algemeene belangstelling ia Nederland er
voor op te wekken.
Als geheel overtollige weelde worden in
Volapük alle lidwoorden gemjst. Dat is een
groote opruiming.
Beginnen wjj met het volgende voorbeeld:
le nv. de monsch men
2e des mcnschen mena
3e den mensch meue
4e den mensch meel
le nv. de menschen mens
2e der menschen menas
3e don menschen - menes
4e J de menschen menis
De uitspraak van men is: meen.
Alle zelfstandigenaamwoorden, zonder een
eDkele uitzondering, worden aldus Verbogen.
Het enkelvoud krygt a, e, en i, het meervoud,
daarbij een s. Het stamwoord blijft steeds
^onveranderd, eu hel verbogen woord geeft
zonder lidwoord, den naamval aau, waarin
het voorkomt.
De telwoorden zyn dé volgende:
jBal 1tel kil 3, fol 4,lui 5, mal 6,
vel 7. jol 8, zül 9.
Bals 10, tels 20, kils 30, enz. enz. turn
100, mil 1000 enz.
Het jaartal '1884 luidt in Volapük: balmil
joltum jölsefol.
De klinkers a, e, 1 en o zyn helder; u
wordt als oe uitgesproken.
De werkwoorden zijn mede zeer eenvoudig.
Schrijven is in Volapük penS»; by alle
werkwoorden eiodigt de onbepaalde wys op Un.
Ik schrijf peDob
hy schrijft peuoro
wjj schrijven penobs
gy schrijft penoïs
zij schrijven penoms
ik schreef ttpeuob
hij schreef Spenom
wjj schreven Rpeuobs
gij schreelt ttpeuols
zjj schreven ttpenoms.
Het stamwoord pen blijft steeds onveran
derd in welken tijd, in welke wijs ook. In
den (onvolmaakt) tegenwoordigen zoowel als
in den (onvolmaakt) verleden tjjd duidt het
woord zei* den persoon aan door de achter
voegingen ob, om, obt, oh en otnt, terwijl
de verleden tijd van den tegenwoordige door
voorvoeging der letter B gemaakt wordt. Geen
enkel werkwoord maakt op dien regel oen
uitzondering.
Men zal toegeven, dat de zaak vrij een
voudig is. Andere interessante mededeelio-
gen iaat ik achterwege, het medegedeelde
kan voldoende geacht worden om aller aan
dacht op.de zaak te vestigen.
Oppervlakkig beschouwd gelykt Volapük
een mengelmoes van allerhaude onbegrijpe
lijke samenvoegingen, maar bij een nadere
kennismaking trekt de buitengewone eenvoud
en gemakkelijkheid den lezer aau.
Nog zy medegedeeld, dat Volapük zeer
vete beoefenaars telt in Duitschland, Zwit
serland, Amerika en Azië. Te Rotterdam is
onder praesidiüm van den heer Haastert,
leeraar der H. B. S., een vereeniging opgericht
tot beoefening der nieuwe wereldtaal. 2)
Spraakkunsten bestaan in het Duitsch, En
gelsch, Italiaansch, Zweedsch en Poolsch,
terwijl een Nederlandsche, naar men ver
neemt, weldra het licht zal zien. Ter wille
van de beoefenaren verschijnt geregeld een
maandblad in Volapük geschreven Volapü-
kabled.
Ik meen niet te veel te zeggen met te
beweeren, dat, wie zijn eigen taal kent, ua
weinige dageD, wellicht uren studeerens, met
behulp van een woordenboek, de nieuwe
wereldtaal met succes lezen, schrijven en
spreken kan.
Rotterdam, Sept. '84.
J. HOBBEL,
2) De heer Haastert is onlangs door den formcer-
der'van Volapük als leeraar dier taal (Volapühz(idel')
gediplomeerd. In het bestuur der Rotterdarasche
wcreldtaalclub hebben o. a. ook zitting de hecren
J. If. Vos Mz., hoofd eener school, R. Matthecuwissen,
hoofdonderwijzer, en J. P. Jansen. Personen die zich
willen aansluiten, hebben zich aan een licht examen
te onderwerpen.
Batavia, 15 Augustus,
Blykbaar heeft de Regeerieg lont geroken,
tóen zjj eeni onderzoek gelastte naar de
identiteit van de weduwen en weezen vau
inlandsche ambtenaren, voorkomende op de
stalen van toegeke-dea onderstand. Dat onder
zoek heeft o. a. aan het licht gebracht, dat te
Buitenzorg onderstand geuoteu wordt door
weduwen, die 90 tot 404 javen oud moeten
zyn, terwy! elders op Java vrouwen ophaal
de of 5e janr weduwen moeten zyn ge
worden, ja, volgens de betrekkelijke besluiten,
zou eene reeds een jaar voor hare geboorte
in het genot van onderstand moeten zijn
geweest f {Bat. RU.)
Uit Vlijmen wordt gemeld, dat de hopoogst
dit jaar uitmuntend is. Door het gunstige
weder van den laatsteu tjjd is het gewas zoo
bijgekomen, dat sommige boeren een dubbelen
oogst hebben. Er zyn er die drie pond van
den kuil hebben geplukt. Ook de hoedanigheid
moet uitstekeod wezeo, hoewel het gehalte
niet zoo zwaar is als in andere jareD; dc
bellen zjjo mooi en groot, maar, zóoals ih
dergelyk geval meestal, licht. De prijzen zijn
echter aaumerkelyk gedaald, zoodat tegen
woordig niet meer dan f35 A f40 voor de
50 kilo wordt besteed. Indien echter al de
hop tegen dien prijs kan wordeu afgezet, dan
hebben de kweekers nog alle redenen van
tevredenheid.
Hooksclie Waard. Ongetwijfeld zal het
jaar 1884 door de buitengewoon goede op
brengst der land bouw-producten by dé boeren
in herinnering blijven. Het zwaar beladen
koren is goed geoogst..
Eenigen tjjd geleden reeds is men begonnen
met het delven vau de aardappelen, die dit
jaar ook ruim voorhanden zullen zijn. De
opbrengst per bunder loopt evenwel nog al
uiteen. Er zijn akkers, waar men 300 H.L.
uit den bunder haalt; doch er komen er ook
voor, waar men nauwelyks 100 H.L. delft.
De prijs van het koren is, evenals die van
de aardappelen, laag. Met moeite krygt men
voor het eerste f 7'A, voor de laatsteu f2.10,
Hoe gröoter de opbrengst, hoe kleiner de
pryzen.
Nog kan gemeld worden, dat het koolzaad
hier en daar reeds goed te veld staat.
Men meldt uit den Westhoek van Drente
aan de N. R. Ot. -
Dit jaar was voor den landman de oogst
bijzonder voordeelig. Hooi werd in dubbele
hoeveelheid van gewone jaren en van uitne
mende kwaliteit ingezameld. De roggeoogst
liet mede niets te -wenschen over, terwyl die
der a&rdappeteu, in .aanmerking genomen do
langdurige droogte, die haar als mislukt deed
beschouwen, zeer meevalt. De boekweit, die
door do droogte kwijnende was, heeft zich
door de latere regens ten volle hersteld, en
wordt thans in voidócude hoeveelheid en hoe
danigheid onder begunstiging van het schoon
ste weder, ingehaald.
Roermond. Alweder z'yn te Roosteren
en wél nu by den landbouwer A. J., wonende
te gehucht Oud-Roosteren, zeven stuks rund
vee afgemaakt. Zes daarvan waren verdacht
en éen besmet was longziekte.
Winterswijk. Alhier worden door het
groote aantal rupsen by na alle te veld staande
vruchten geheel afgevretcn. De plaag is daar
onrustbarend.
Varsoveld. Het prachtige weer van tegen
woordig komt don landman voortreffelijk te
stade om de rest van den oogst nog binnen
te halen. In deze streken hebben z'y alle
reden om dankbaar en tevreden te zijn, ver
geleken met het voorgaande jaar. Rogge,
boekweit en tarwe hebben een ruim beschot
geleverd en zyn van puike hoedanigheid. Met
de aardappelen is men uu aan 't rooien, en
't blijkt dat de opbrengst voortreffelijk is:
geheel vr'yvan ziekte en daarby aangenaam
van smaak. De lage pryzen der landbouw
producten brengen mee, dat bijna niets ter
markt komt. Al het koren en de aardappelen die
men niet voor eigen comsumtie noodig heeft,
worden thans in de veehoudery gebezigd;
inzonderheid worden er de varkens mede
gemest. De pryzen der vette varkens varieeren
hier van f0.36 f0.40 per kilo levend ge
wogen. De veestapel is zeer gezond, het rund
vee is thans op de spurrie, die prachtig in
bloei staat. Algemeen hoopt men dat de strenge
nachtvorsten die hier wel eens 20 Sep
tember beginnen nog lang mogen uit
blijven.
Tlelerwoard. De oogst der graangewassen
is binnen, en over 't algemeen heeft de land
bouwer geen reden tot klagen. Alleen zij, die
hun haver nog op den akker hadden liggen,
lyden schade. De menigvuldige regens,welke
er in de laatste 14 dagen gevallen zijn, hebben
veel nadeel toegebracht aan de gemaaide haver,
welke bij velen nog te nat was om binnen
te halen. De aardappelen staan over 't geheel
goed te velde. Over den smaak valt niet te
klagen, wel over de prijzen, welke voor dezen
tijd van 't jaar niet hoog zyn. Voor de boste
soorten, de Westlanders, wordt door de schip
pers niet meer dan f2 per HL. geboden. De
mindere soorten gelden- van fl tot f'1.50,
zooals de Champignons en de Eogelsche jam
men. De handel is levendig, en vele aardappelen
gaan bij zeer groote verzeudingen naar het
buitenland vooral naar Duitschland.
13,880,000 kilogrammen kolan zjjn gedu
rende de maand Mei van Duitschland door
de St. Gothard tunnel naar Italië vervoerd.
Daarvan kwamen 10,360,000 kilo's uit het
district Saarbrückeu en 3,520,000 kilo's van
YVestphalen en de Rhijn provincies.
De stormvoorspellingen van Prof. Wiggens
.uit Canada, door tal van bladen medegedeeld,
worden door de directie van de Seeutarto te
Hamburg voor nklinkkiaren onzin» verklaard.
De directeur, Dr. Newmager, zegt niet te
kunnen begrijpen, hoe de professor, na het
fiasco dat hij in 1883 met ziju stormvoor
spellingen gemaakt heeft, hetzelfde spel durft
herhalen. Men behoeft zich dus niet ongerust
te makeu, zoomin over den storm van 20
dezer dien hy voorspelde als over den vreese-
lijken orkaan van 1887.
Ned. Herv. Kork.
Beroepen: te Wagenihgen, C. C. Schot, te
Tolen. Maasdam, L. A. F. Creutzborg, te Ooster-
land: OUienmarkt en Paa3loo, S. Ulfers, te Tien
hoven. Waverveen, F. W. J. Wollf, kand.
Vuursche,. C. UattinkJPz., te Nieuw-Vonnep.
Averecst aan de Dedemsvoart, tocx. van beroep, P. Moll,
te Doutichem.
Bedankt: voor Urk, A. Jonkers, te V/ilsum.
De heer C. P. N. Pikaar, pred. te Ouwersehie, komt
voor op het drietal, ter beroeping van een'predikant
te Leiden.
MAASSLUIS. Gisteren zijn drie schepen van de
hnringvisscherij teruggekomen, met 882 ton haring.
PERNIS. De CO ton zoutevisch, aangebracht
door de sloep Saturnet, is voor f37.75 per ton ver
kocht.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: 18. Sept. Héudrica Jacobs,
dochter van H. J.'Thijse en S. Gallas, Oude
Sluis. Ary Theodoor, zoon van H. De
Goederen en M. Hormann, Lange Raven.
Autbouia Adrinna, dochter van C. Dielemans
en A. "W. Rygersberg, St. Rietersteeg.
19. Cornelia Theodora Petronella, dochter^!
van A. T. Bcausar en A. P. Van der Poel,
Hoogstraat. Adrianus Gerardus, zoon van
Ai W. Van Gaaien en J. M.Duimel, ineen
vakrtuig. 20. Willem Adrianus, zoon van
J. Van Nieuwenburg en S.H. Van der Kruit,
Stationstraat.
Schiedam, 20 September.
Kogge en Gerst zonder handel.
Moutwijn: noteering der makelaars f 13
per hectol. Ct.
der Schiedamsuhe Moutwyn-Vereenigicg
f 13 per hectol. Ct.
Jenever: Amsterd. proef f 17 4 f 171/»
per hectol. Ct. zonder fust en zonder belasting.
8poel!ngbeurs: f 0,80 per ketel.
By de Sehiedamsche Spoeling-Vereeniging
f 1 per ketel.
AMSTERDAM, 19 September.
Rogge op levering onveranderd; Oct. f153,
154, Maart f152, 153.
Brussel IS September.
Op de alhier gehouden veemarkt waren
aangevoerd 1226 stuks. Men gaf voor
Ossen fr. 0.85 a fr. 1.04, Stieren fr. 0.07
a fr. 0.95, Koelen eu Vaarzen fr. 0.07
a fr. 0.95 por Kgr.
Per Teleur,
pCt.
19 Sept
20 Sept
PremieLeen.Rotterd, 3
Ned. Werk). Schuld. 2%
667/s
Idem 1878 4
'10115/18
Hanilel-Mantsch.resc.
•1091/8
Obl.Centraal Spoorw.
Spanje, Binnenl. 1
2
Dito, Buitcnl. 1867 1
Perp. Buit. Sch. 4
577/3
577/„
s Buitenl. 1876 2
46
Portogal,Buitl.l867 3
497/3
49l%8
Rusland, Nicolai 4
827/3
823/g
1873 gec. 5
93
931/8
i 1875 4Vg
867/4
8613/18
1877 5
9G3/,
Staatsl, 5e serie 5
133
1866 5
s 2c Oostersche L. 5
571/4
57 Vis
Gr. Russ. Sp.-Maats. 5
1221/3
OoSTENR.jObl.pap.Mei 5
661/,
zilv.Jan. 5
67%
673/4
i Loten 1854. 4
4033/a
1860. 5
v 1864,
Hong.Theiss-loten 4
96
a Staatsl.'1870
Turkije, Obl. 1865 5
8I/2
8 7/is
Peru 1870.6
9%
1872 5
71%s
Vereen. StatenI876 4i/s
1877 4
r-'.
Mexico, 1851 3
2315/ia
1864 3
1011/18
Columbia41/»
247/a
Erie-Spoorw.
'137/3
1221/3
Omtrent de stemming der beurs op 'gisteren tegt
het v. d. D.\
Met uitzondering van enkele Russen en Colum-
biancn, die iets liooger waren, verkeerden overigens
buitenlandsche Staatsfondsen in ceno minder geani
meerde stemming, terwijl de omzet vau gcringa
beleekenis blijft.
Amcriknnnschc sporen, niettegenstaande New-York
vastere merken zond, hier in aansluiting met Londen
flauwer, docli mede met weinig handel.
Onze Staatsfondsen ferm.
Buitenlandsche Staatsfondsen voor enkele Russen
Columbia s/s hooger, doch overige Rr.ssen Vii
Gecons. Louisiana 1 Inger, overige eoorten meer
aangeboden, alleen Mexicanen prijshoudend.-
lndustrieele en fmnneieele ondernemingen voor
Parkschouwburg en Panopticum 2, Intern. Crediet
Rotterdam, 3/t, Maxwell lager, maar Ned. Bank t
4, aand. Indische Bank l/j, Oostenr. Bank. 1/3, Haven-;/
dienst 2 williger.
Binnenlandsche sporen voor aand. Staatsspoor
aand. Centraal Va iiooger.
Russische voor Transcaucasische Va aangenamer.,
Amerikaansche moeren Jeeis l/t a zelfs Illinois
1%, Toledo Peoria 2 flauwer.
.Tramway: Rotterdainselie V* minder.
Londen
Parijs 3
Antwerpen 3
Rotterdam, 20 Sept.
Disc. per 3/M
2
Kort
tl f 12.04 f 12.10 'j
fr. 100 j - 47.62% -48.10
fr. IfW -47.00 1 - 48.—
Gedrukt bij J. ÜDÈ,, te Schiedam.
