7 October.
p 1885.
k W o e n s d a g
jfe 6317.
Negen
en Dertig s t>e Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Buitenlandse he Berichten.
V.M I*r »•«•- ww-ma*
Jraroo (iei -pi»st, »ltn»r ti**f tefier»!»; Kiis
JlfjdiiderlijKe HdimiiMjs
UK),
'I 50
- rt.lU.
BUREAU: MARKT, E, 12 4,
AuvEHTHNTini-ttiJ»: vmi 1—10 gewone regels met
inbegrip van eene Courant. 1.lÖi
Iedere gewone regel meer. - 010»
Driëmaw. plaatsing wordt tegen TWEEMAAL berekend.
s Schiedam, 6 October 1885.
Een lede bij <le aanvaarding vnn het hoog-
leeramfambt aan de Amsterilamscho Univer-
jileit, en ile debatten in de Tweede Kamer
paaraanleiiiina van liet adres van antwoord
op rle Troonrede, ziedaar de punten, die in de
pfpéloujmn week nlceineen d« aandacht liebbeu
getrokken, en zeer zeker van beide we| het meest
do indrukwekkende rede van professor Quack,
»Hel belang der sociale politiek", dit was de
inhoud, waarbij de schryver zijn hoorders
0. a. plnnfste voor een reeks van vragen,
die iedfer np zich zelf reeds een ondeivverp
ran studie leverenntcrwijl staatslieden en
jlaatsgeleerden nog bezig waren met bet be-
gludeeieo en verwerken van hun fictie, dat
is met In-I onderzoek hoe een gouvernement,
en'hoe de politieke legeering van een volk
moest worden ingericht, en of goddelijk of
menschel ijk recht hier grondslag waren,
drong de rmmts-cliappij zelve zich naar voren,
liet volk voedt zich niet met een fictie; het
«noro^f'eci uitzicht om den ctag van
morgen onbekommerd te kunnen leven. En
genten andeie vmauslukken dan te voren
kwameu eensklaps voor de vierschaar der
publieke opinie. Zij betrofleri het welzijn,
de. Wsivanrt van alle leden der volkshuis
houding, vooral der iniugegoedeo een wol
lijn, dat men niet kon bereiken langs den
langen verniuliiuseu ladder der politieke
thebriëu. De ontzettende quaestie der ver
deeling van den volksrijkdom werd aan de
prile gesteld. Nu werd, alsof er geen vast plan
was, punt voor punt, schijnbaar fragmentarisch
opgeworpen en besproken. Aandacht trokken
bjj voorbeeld de volgende punten Is de basis
van ons privaat recht voldoende? Zijn de
instituten van bezit en eigendom, van koop,
huur, van het in leen en pand geven zóó
ingericht, dat aan alle maatschappelijkeeischen
vlug eu snel kan worden voldaan, op een
wijze, dal ook de niet bemiddelde klassen
daarmede vrede kunnen hebben? Is het erf
recht goed besteld? Is de overgang voor
grondeigeudom gemakkelijk? Is onder zekere
voorwaarden een vaststelling van reute te
verkrijgen? I(au Gladstone's proeve van op-
tóng der lersche agrarische wanorde op
neer toestanden worden toegepast? Is het
Contrast tussclien den arbeider en den kapi
talist iu het algemeeu goed geregeld? Is bij
da bestaande wetten eii rechten het parti
cipatie-stelsel, do coöperatie en de proiluctie-
associalie goed door te voeren? Is overal da
'Arbeider wel waarlijk een persoon, niet een
.^koopwaar of machine, maar een persoon, die
Bet deu kapitalist een vrjj coutract aangaat
tot gemeenschappelijke productie?
Wordt geheel de arbeid, tjjdeus de voort
brenging behoorlijk beschermd onbeveiligd?
Is Br .volkoirien vrijheid van beweging en van
;t(!r?enigiug? Is liet toezicht op de fabrieken
v'ieur.jeil? Zijn es waarborgen voor den
rustdag? Worden vrouwen en kinderen van
arbeiders als vrouwen, en,als kiuderen be
handeld Is er eenige kans, dat er een normale
arbeidsdag kan komen Is er plaats voor
arbeidersreclitbankenIs er een regeling van
het leerlingschap? Wordt er voor arbeiders
woningen iets gedaan? Is het drankmisbruik
aan banden gelegd Is er behoorlijke gelegen
heid om de opgelegde spaarpenningen veilig te
kunnen beleggen? Zijn er mnatregelen tegeo
woeker, tegen vervalsching van levensmiddelen?
Wordt er aau gedacht, om het huis- en hand
werk in zijn concurrentie tegen fahriekarbeid
te steunen, door een ter beschikking stellen
van inechanische drijfkracht in elke woning?
Zijn er pensioenfondsen voor arbeiders? Zijn
er verzekei ingeu legeu ongelukken, ziekte
en invaliditeit? Is kolonisatie hier en ginds
een goede uitweg voor overbevolking? Welke
wijzigingen zijn er in de Europeesche arbeids
toestanden te brengen met het oog op de
ontzettende ontwikkeling der productie in
in-'Amerika? Wordt er in 't algemeen iets
gedaan voor de verheffing zoowel voor het
arbeidsvermogen als voor deu leveussiannanrd
der werklieden?"
Hier houdt de spreker op mei de aan
merking. dat deze vragen nog met zooveel
andere zouden te vermeel dei en zijn. IIij
wgst er op, dat er climax ia die vragen is,
rlnt, hoe eenvoudig ze worden gesteld, de be
dreiging toch vernomen wordt, die er in klinkt,
sin de verte. zoo roept hij zijnen hoorders
toe, hoort gij den fluitenden slonnmarsch der
lang ingehouden eu ougeketeude hartstochten.
Wg op onzen leerstoel hebben in last ge
ruststelling te verbreiden, niet door die vragen
te verbloemen of te verbergen, maar door het
bewijs te leveren, dat al die vragen op frag
menten doelen van een ordelijk geheel,
waaraan alle standen, rijken eu niet-rjjken,
bezitters en uiet-bez'tters moeten arbeiden.
Het is het gebouw der sociale politiek, dat
allengs oprijst. Door de dwarreling der driften
en worstelingen ziet gij reeds, legen den
donkeren achtergrond aan, enkele vaste lijnen
heauscliemerec. Ljjnen van licht en vau
liefde.- Want de aarde moet ten slotte be-'
woonbaar zijn voor allen, niet alleen voor
de bevoorrechten. Ieder onzer moet in de
korte spanne, tjjds, die hy op deze wereld
doorleeft, daaraan medewerken. Zoo wij 't niet
doen, wee over Europa, maar ook over ons
zeiven."
Zoo spreekt slechts eeu man, die, bij een
helder -hoofd, een warm hart voor zyn mede-
menschen voelt kloppen.
Gelukkig, daaiiu staat bij niet alleen. Bij
veel alledaagsche redeueeriogen in de Tweede
Kamer zyn iu de vorige week toch betere dingen
gehoord. Eeu Sclineprnau verkondigde er, dat
hjj tot «ijn laatsien droppel bloed voor het
volk zou ovei hebben. Van liberale zijde werd
op de meest ondubbelzinnige wijze belangstel
ling in het lot van zoo velen, wier behoeften
groot zyn, gewezen. Toch is er uog veel te ver
anderen in degevoelens van velen. Wat be
doelt toch de heer Lobman, als hy er de liberale
partij een grief van maakt, dat zij arbeiders tot
onderwijzers heeft gepromoveerd? Voor de hoe
veelste maal moet het toch door voorbeelden
worden bewezen,, dat uit de onderste lagen
der maatschappij aan' deze nieuw, frisch,
krachtig bloed wordt toegevoerd?
En is er uiet veel waars in de bewering van
professor Pekelharing, als hij zegtaio de
hoogere kringen, waar de persooniyke onbe
kendheid met werklieden wel eens groote
evenredigheden verkrijgt, wekt het denkbeeld
van persoonlijke aanraking met »die men
schen" niet zelden eeu soort vau huivering.
Eu ïdie menschen" zou meii kiezers maken,
door hen zich de wet laten stellen!"
De heer Pekelharing spreekt hier naar aan
leiding van de invoering vau algemeen stem-
techt^ Z inder hem in zijn. hetoog-hieroverté
volgen, mogen we toch niet onvermeld laten;
wat hij op het boven aangevoerde laat volgen
ïMochten deze vooroordeelen voor nadere
keunismiiking wijkeu I Ze zouden velen ver
bazen eu ven assenwant de mate van be
langstelling iu de publieke zaak is in den
regel grooter dan men vermoedt, terwijl de
hoeveelheid deugd," met name de toch in
geeneu kring gering geschatte deugd der
toewijding aan anderen, der zelfverloochening,
iu de lagere kringen zeker niet geringer is
dan in do hoogere,
Mogen honderden deze woorden lezen en
overwegen, professor Quack's woorden zijn
ook hier van volle toepassing wee onzer, in
dien we 'tniet doen,
By al deze stemmeo nog een, die zich reeds
voor veertig jaren deed hooreo. 't Is de'stem
van mr. Isaac DaCosta, die in 1848, toen zich
het sociale vraagstuk evenals nu in al zijn
ontzettenden omvang deed gelden, zong:
Wie u roemt,
(lelijkheid roemt den dood. Maar wie u waanzin
doemt, llij late oen andren eiscli, dien onze tijd doet
liooren, Te meerder ruimte toe, en wacht' zich dien te
smoren 1 Toenadrinff cischt Gods orde en dezer
lijden nood.
KUAN K It IJ K.
De uitslag der veiklezingc.it over 81 depar
tementen is als volgt: Gekozeu '105 conser
vatieven en 131 republikeiueu van alle nuauces.
De conservatieven winuen 93 zetels en ver
liezen er 5. Herstemmingen 202.
Er ontbreekt uog bericht Min den uitslag
in de departementen Oise, Boveu-Gatonue,
Garonne, Tarn et Garonne, Loire.
De heer Jules Fen v is in bet departement
der Vogoezen herkozen.
De ministers Pierre Legiand (koophandel),
Goblet (onderwijs en eeredienst) en Hervó
Mangoo (landbouw) zyn niet herkozen.
Het bureau der Ooulois prijkte met eene
illuminatie niet het opschrift: »175 conser
vatieven gekozen. Leve Frankrijk I" Dit ver
oorzaakte eeo oploop. Er werd met steenen
geworpen. Da politie dreef de menigte uiteen.
Volgens bericht uit Konstantinopel van 5
dezer, hebben de gezanten Zondag eene eeiste
bijeenkomst gehouden. Naar men verzekert,
waren zy het eens geworden over de termen
van een memorandum, dat aan de goedkeuring
der mogendheden zat worden onderworpen,
vóórdat het officieel aan de beide partijen
zal worden gericht. 1
EU S E 1 A N IJ.
Aan de Standard wordt uit Tamatava-
bericht, dat de Fransche troepen, welke den
lOn September de sterk verschanste Hovas
aantastten, maar na een strjjd van 4 uren
moesten terugtrekken, 1500 man sterk waren.
De Hovas vervolgden de Frauschen, en brach
ten hun belangrijke verliezen toe; zy belegeren
en bombardeeren nu Tamatave.
Naar de Standard uit Kopenhagen ver
neemt. heeft de Bulgaarsche deputatie grouts
tevredenheid uitgedrukt over hare ontvangst
bij deu czaar, die niet alleeu minzaam, maar
ook haitelyk was. De Russische keizer ver
zekerde der deputatie zijne welwillendheid,
en uitte de hoop, dat de Bulgaarsche quaestie
weidia bevredigend zal worden opgelost.
De Standard verneemt uit Shanghai, dat
de onderkoi.iug Tso bij de keizerlijke regeering
eeue belangrijke memorie beeft iugediend in
welke hij steik adviseert tot het aanleggen
van spoorwegen ia China.
UUITSCULAN d.
De Qermania meldt: »Gelijk ons in een
particulier telegram uit Rome wordt gemeld,
heeft de Pruisische gezant bij den H. Stoel,
de heer von Schlözer, den 1 dezer bij den paus
eene audiëntie gehad eu aan Z. II. een brief
vau Z. M. den keizer ter fumd gesteld met
verzoek, in de quaestie over de Caroliuen-
eilanden de bemiddeling (mediation) ta
aanvaarden. Tot nog toe liebbeu er slechts
voorloopige onderhandelingen
lusschen de daarbij betrokken regeeringeö
en liet Vnticaan over de aanneming van het
bemiddelaarschap plaats gehad. Thans is het
verzoek tot aanneming den paus officieel
gedijau."
Te Friedrichsruh is de grond gelegd voor
eene overeenkomst tusscheo de drie keizers,
wnnrbjj Rusland geea onttroning van prins
Alexander za! eischen, en voorts de vereeni-
giiig vau Oost-Ruinelië met Bulgarije zal er
kennen, mils wel onder éeoen vorst, maar
niet onder óene grondwet of een bestuur, ea
behoudens zekere waarborgen omtreut üe be
taling vau schatting aan de Purte en hand
having der suzereiuiteit vau Turkjje.