i
m
fel
1
te
p
m
i
I
IS
te
lp
r-t
H!
m
te
m
m
90*
mmmm.
'fe ÉS «lot van een relaas in zijn Standaard -«»»
IRfli envertolkende, het eenstemmig oordeel van
M;'.*:;'dat deel van het publiek, Welks oordeel wy
er' tot hiertoe over vernamenluidt dit een-
§0
m
m
feS
Iff
fe
pfe
life-
"qUaqp Hip hl.' Viii Hp siftil nn-AAti wpÏ In n d
mx.-:
I
WM:
Kv-
pfij
§M
i»
mp*
g
jife
Hg
M'Ee
..'-'V; v'fi
812,1
'Ier
ÉsHAL
rderheid van dat' cbllege keurde het denkbeeld
'goed, .doch een lid van den Raad, de heer
_AnM JA, l«n»
v
fijtr»' Eysinga, voegde by bet rapport eene nota
vari beawaren.welke den minister Bloem
5»,',. - schijnt bewogen te hebben, de zaak voorloopig
wsil te laten rusten.
IS^fê#!'«i.toéstand vraagt dr. Kuyper aan het
>Wat denkt het publiek van zulk een
»van
den bedroeyenden en van nog zooveel ellende
Ba^-.y zwangereo kerktwist die te Amsterdam tot
uitbarsting gekomen is,
Vzoovér wö mogen aannemeneen deel van
ïWat denkt het publiek daarvan Voor
hot publiek uit te maken, zegt bet Dagblad,
Kv*'"
Ivdat het er wel van komen moest en dat
dikfnpg slechts het begin is van eeD lijdens-
geschiedenis,die een allertreurigst einde nemen
móet
l^:-aWat .het publiek denkt van zulk een toe-
r stand Dat wy hier een voorspel zien van
hetgeen kan uitloopen op een burgeroorlog;
}kdoor zijn dryfveerhet kerkelijk fanatisme,
rampzaliger en verwoestender van aard, dan
j'eenige andere binnenlandsehe onlusten ooit
zgn geweest.
lOii» geschiedenis isoverrijk aan afschrik
kende voorbeelden van dien aard. En wat
bet publiek er van zegt, als het gevaren van
dien aard aan de kimmen ziet r'yzen, dat is:
do leasen der, geschiedenis behoordeo ons volk
wjjs genoeg te hebben gemaakt, om alles liever
dan de' tyden van kerkelyke verdeeldheid
jmet heel haar noodlottigen nasleep, terug te
;wen«chèn.
ïMaar dr, Kuyper heeft het anders gewild.
>Dr. Kuyper is jarenlang met de brandende
v 'fakkel rqpdgegaan, heeft- er als eén géincar-
neerd onruststoker mee om' zich been gezwaaid,
jbn de vonkdn dier toorts zyn, naar zijn wensch
.én'zyn wil, in licht ontvlambare brandstoffen,
door hem 'voor dat doèl opgehoopt, neerge
vallen.;; r
v sHet publiek zegt dan ook thans reeds:
>Dr. Kuyper is een ramp voor ons land.
'-...- >Móge het nageslacht niet het recht krygen
om eenmaal'te getuigendr. Kuyper is een
Wv--v-
Avt/i';-
#;ifc
miafl
mvi
vloek voor Nederland geweest."
Wat hetjkerkelijk geschil'op zichzelf betreft
'•ir zegt het Vaderland onthouden wij ons
van een oordeel. Do zoetsappige zalvende toon
yvan dr.. Kuyper, in verbond met zijn revolutionair
^optreden,, wekt onzen diepen weerzin. Ook wij
.aveten-zeer wel, dat de strijd, dien hij heeft go-
•/oclit, hem slechts een aanleiding is tot de ver
scheuring van hot Hervormd kerkverband, waarop
altijd zijn streven wits. gericht. Nog zijn wij over-
-tuigd, dnt do wijze,- waarop hij zich recht zoekt
te verschaffen in strijd is met de beginselen, die
in den beschaafden rechtstaat moeten gelden. Maar
pi daarom, gelijk door vele liberalen als vanzelf
sprekend wordt aangenomen, uit'een zuiver ju
ridisch, uit een kerkrechtelijk oogpunt hetonge-
yjijk aai» zijne zijde is, dat komt ons voor het
minst nog twijfelachtig voor. De quaestie is to
ingewikkeld om ze met een paar woorden uit te
jmakeii. Wij willen slechts tegen een overhaast
pordeel waarschuwen.
Oodeistaai'd «Urea is dezer dagen verzonden
Aan de Tweede Kamer der StalenGeneraal
goeft met verschuldigde achting te kennen het
Hoofdbestuur van ^Volksonderwijs"Vereeniginrj
tot bevordering van het volksonderwijs en hel
^schoolbezoek in Nederland
dat het, kennis genomen hebbendé zoowel van
.-het van regéeringswege .ingediende voorstel tot
Swijziging van art. 194 der Grondwetals van
ylé; bedoelingen hieromtrent door een deel uwer
''vergadering geopenbaard, niet kan nalaten zijne
{•Vyenschen op dit punt aan u kenbaar te maken,
'Uangezien het de belangen, die' ook de veroeni-
jging Volksonderwijs steeds heeft trachten voor
3ja»ïjé|; staan door een enander ernstigbedreigd
jneent te zien.
Al willen.wij niet beweren, dat de redactie
van art.. 194 der Grondvyct onverbeterlijk zou;
zijn, en ons dus ook' niet verklaren tegen iedere
mogelijke wijziging daarvanal willen wij
niet uitmaken, wat ten deze al of niet aan den
gewonen wetgever behoort te worden overge
laten, met zooveel te meer nadruk meenen
wij té moeten opkomen tegen elke wijziging van-
hot artikel, waardoor te kort zou worden gedaan
aan de beginselen, die hier hetzij uitdrukkelijk
omschreven hetzij ongedeerd gelaten - moeten
worden.
Als zoodanige, niet aan te tasten beginselen
beschouwen wij,en" liet zij ons vergund dit.
voor u uit te spreken:
lo. dat de regeering heeft zorg te dragen
voor het openbaar onderwijsniet slechts ter
noodzakelijke aanvulling van hetgeen particuliere
krachten ongedaan mochten laten, maar ter ver-' -
vulling van een steeds en in de eerste plaats op
den Staat rustenden plicht;
2o. dat deze verplichting niet minder omvat
dan voldoend en, zonder onderscheid van gods
dienstige belijdenis voor a 1 g e m e e n e be
hoeft e n i n g e r i c h t onderwijs verkrijgbaar
;to stollen voor allen, die dit b'egeeren
3o. 'dat dit onderwijs kosteloos verkrijgbaar
moet zijn, niet alleen voor onvermogonden, maar
ook voor minvermogendenvoor zoover dozen
zich hiertoe aanmelden;
4o. dat de vrijheid van het bijzonder onder
wijs beboert gewaarborgd te blijven, mits onder
de voorwaarden, thans in alinea 4 van art. 194
vervat; terwijl tevens aan dit bijzonder onderwijs
nimmer subsidie uit de staatskas mag worden
.verleend tenzij het zich voege naar den alge-.-
meenen regelbij alle van staatswege gegeven
onderwijs in acht te nemen, en onder no. 2-
door ons vermeld r
Het zou overbodig zijn voor u de redenen
te gaan ontvouwen ;jwaarom wij de genoemde
beginselen voor schennis bewaard wenschen te
zien. "Wij meenen toch, dat men, door deze.
prijs te gevenniet minder zou verzaken dan
do grondslagenwaarop geheel onze staats
regeling, door zich te plaatsen boven het gebied
der gnloofsverscheidenheidhaar wij hopen en
vertrouwen, voorgoed;is gevestigd.
Ook wij willen wel zeker eerbied koesteren
on aankweckon voor elke godsdienstige overtui
ging;, en die geenszins belemmeren waar zij
zich langs geoorloofde wegen tracht voort te
planten. Doch men verge van ons geen eerbied
voor een geloof, dat zijne propaganda geheel of
ten deele door don Staat zou willen doen bekos
tigen alzoo zijne eigenewaardigheid verloo
chenende. s
Zoo zeker de behoefte aan nlgemeene ontwik
keling de zorg voor het onderwijs tot eene taak-
van den Staat maakt, even zeker volgt, uit den
aard van verschillend gewijzigde godsdienstige,
overtuigingen, dat deze slechts naar eisch geëer
biedigd worden, waar op hare zelfstandige ont
wikkeling door geenerloi staatshulp inbreuk wordt
gemaakt.
Ter wille alzoo van den tweevoudigen eisch,
zoowel der algemeens .volksontwikkeling als der
te eerbiedigen gewetensvrijheid, wenschen wij', -
dat, bij eene cventueele herziening van art. -194
der Grondwet, de bovengenoemde beginselen
onaangetast mogen blijven.
liet hoofdbestuur voornoemd.,
11. J. E. VAN IIOORN, voorzitter.
Pu. R. HUGENHOLTZ, secretaris.
's-GravcnhageJanuari 1886,
.Wij lez-n in <1« Prov. Gr. Ot. onder
dagterkening van 6 Januari
In lang heéfi Groningen binnen zijné muren
niet zulk een eunneut kunstenaar geherbergd
als gisteravond. Nadat Wii.iawski ons de
laatste maal brzochi, is er zulk een violist als
Ysaye niminer gehoord. Zoo stunten verbazing
wekkend als zyn techniek, zoo werk en edel
als zijn cantilene zoo speelde slechts de helaas
te vroeg oi tsiajeu Wunawski; zoo spelen
ook eeo Joacniu) en een NVilhnhny. 2e zijo
gemakkelyk op te sonmien de grnote niauoen
met wie men hém mag vergelijken Hiei zwijgt
de entiek, hier «ajt niets ie hei ispen,mets te
prijzen evenmin; tner 'staak mén stil vol
bewondering en benydt dén sterveling aan
wien de muzenzooveel talent schonken.
Onvergetelijk zal deindruk blijven, dien Eligène
Ysaye. op allen uitoefende, die hém hoorden.
Helaas het waren slechts weinigen! Wij
betwijfelen, dat de kunstenaars «Ie kosten van
het concert met de opbrengst kunnen dekken,
en dat is geen eer voor Groningen.' Zoo
geblaseerd is ons publiek niet op 't gebied van
echte' kunst, dat als een groot man zich hier
laat hóörén en de entree op den zoo bescheiden
en door. velen gewenschten prys van fl.OÖ
vaststelt, hy Diet iets beters mag verwachten
dan het zien van louter ledige stoelen.
Naast hem traden inpj. Christine Veltman
en de heer Th'eophile Ysaye op. Mej. Veitman
is een lieve békende van vroeger. We hoorden
haar hier als pianiste, thans als eene zangeres,
begaafd met een fraai orgaan en eene zeer
goede methode. Ons verwonderde do omvang
van haar geluid, dat voor eene altzaogeres
buitengewoon mag worden genoemd, 'tgeen
vooral uitkwam in het heerlijke lied Dom
roschèn van Klengel, «lat ons het bést beviel
en waarin de' hoogste en laagste noot een
afstand van twee octaven vormen, 0«ik de
andere liederen werden vol innigheid en met
veel talent gezongen. De heer Theophile
Ysaye, pianist, is een broeder van den grooten
violist. Overigen kan hij niet «net hem worden
vergelekpD. Schoon zijn techniek, vooral, in de
linkerhaud, sterk is ontwikkeld, is er in zijn
spel iets, je ne sais £uoi, dat niet aantrekt.
Mogelijk was dit ook eenigszins te wijten aan
het iustrumeut, dat hy bespeelde: een vry
versleten vleugel van BlütJmer. Het publiek
dat tegenwoordig was, zal ongetwijfeld zeer
lang eene hoogst aangename herinnering aan
dezen avond behouden. Wij eindigen ons
verslag met den wensch, dat aan heel ons
kunstminnend publiek nog eens het voorrecht
moge te beurt vallen den violist Ysaye te
hooren; wij durven den grooteo kunstenaar
by voorbaat een eivolle zaal voorspellen;
want idle, perzik smaakt naar meer.":
Toen 't bovenstaande reéds geschreven
was, ontvingen wy het bericht, dat genoemde
drie artisten hier den llden Januari èen
tweede concert zullen geven. Zij hebben
't voornemen gedurende deze maand eene
tournee door Nederland te maken. Morgen
avond treden zij op te Harlingeo, overmorgen
te Leeuwarden, a. s. Zaterdag te Zwolle, dan
Maaudag te .Groningen, Dinsdag voor da
tweede maal te Amsterdam, den 14den te
's-Hertogenbosch, - den Joden te Nijmegen, den
16den te Deventer, den 18den te Bieda, den
IDden te Dellt, den SOsieu te Gouda,' den
2Lstén te Haarlem, den 22steu te. Leiden en^
den 25sten te Schiedam.
De ,vi ij willige dienstneming van Nederlan
ders dn hét leger hier te lande sehynt
groot 'te zyn, dat zónder vi-eemdelingenlil
het bepaalde aautnl kan wordeif voorzien,
Daarorn heeft de minister van ooijog bepaajd^tf
dat da corpscommaudanten in het veryolgj-ri^l
behalve voor de betrekking ;van'muzikant^
en schrijver, niet dan bij hooge uitzondering-V;
vreemdelingen zullen aannemen. ;.V
Vooral by het wapen der artillerie zyn in5?
de laatste jareD weinig vreemdelingen yoor dén^
dienst aangenomen, waarover de minister zijne^|j
tevredenheid heelt betuigd.
De aanleiding lot den gruwelijken moordj/^j-J
op de jeugdige arbeidersvrouw Kwak .te;Heenji|||
vliet gepleegd,; schijnt geweest, te zynjfdat^M
de vrouvv oneerbare aanzoeken van Bevaart;-*
had afgewezen, en dat deze daarop bevréësd*|§lM(iat?'
wés géwordenj dat zy er haren man
deeliDg van zou doen. De vromv was eerst;..
23 jaren oud eu moeder van twee kinderen£ii|fj
Toen Zondagavond delaatste trein van'.
Zulfen te Deventer zou aankomen, hield de
machinist aan een overweg by het station *^§1
Deventer-den trein stil, omdat het seinlicht AiW
niet braadde. Bij onderzoek bleek, dat.deé:^||
overweg niet was afgesloten, en dat de trein- i |b|
wachter niet op zijn post was; een verzuim,
waardoor groote ongelukken hadden kuunén
hebtien.
:ruim
feift'ren
iïsllet
Te Ameide is dezer dazen door den am-,
bachtsheer, den heer A. Van Stolk,Cz.: te.-
Rotterdam, een som van f50en eene bezending
van allerlei geschenken gegeven, ter belooning
en aanmoediging van de leerlingen der open-J
bare school, die in het afgeloopen jaar geen-
en kelen schooltijd onwettig hebben verzuimd.
Het (getal dier getrouwe scholieren bedroeg
daar 50.
VI
Ehet'y
...schop
r.w'aan.d
;|lóapei
llioriiiè
ïalhiev
50 to
De rydeiy op schaatsen te Hamburg
volgens ontvangen telegram, oplö én 18 Jan,/ pg
gehouden worden. Zooals bekend; is de baan~,- j
Uit het in druk verschenen verslag omtrent
de inrichting voor doolstommen-omlerwys te
Rotterdam over het 32ste jaar van het bestaan,
blijkt' o. a.. dat de afgeloopen cursus met 144
leerliugen geopend werd, welk getal tol 1G3
aaugroeiiie,- nl. 81 jongens eu 82 «neisjes, vau
welke 130 kosteloos onderwijs genoten en
ongeveer 100 gelieel of gedeeltelijk ten koste
der inrichting werden verpleegd. De tegen
woordige cursus opende met 146 leerlingen.
Het getal leden bedroeg op 1 Juli 1885
1345, die eene gezamenlijke contributie' be
taalden'vau f6932,25. -
Da levering van het op 4 dezer door het
département van koloniën aanbestede ijzer
wei k voor de staatsspoorwegen op Java, be
staande in wagen-remises, rolwagens en yzer-
werken voor loodsdeuren, is opgedragen F.an
de firma L. J. Eothoven Co#., te 's-Ilagé,
niettegenstaande daarvoor va» buitenlandsche
fabrikanten lager aanbiedingen waren inge
komen. (Pad.)
Het regiment grenadiers en jagers lélt nu
reeds 800 vrijwillig dienende onderofficieren,,
korporaals en manschappen, een cijlér, dat
- «•■•ulo 'it ilon 'nArirl/i,t oiiilnn ttinf tr%n hnnrf
iaimei
kocht.
;*v:
itischti
VaTmci
"aldaar dicht bij dé stad, op een wei!and ge-*;;;,g|»g;jauw.
legen, dat dooi' een stooingemaal onder water ;al^lengï
gezet wordt, en is derhalve een matigevy
vorst voldoende.
Voor de hardrijderij zijn,' behalve de reeds
vroeger opgeaeven 6 prijzen, nog bijEévoegd',;;
KM. 500 (f 300) voor den champion, RU. 20Q-_,.*it
voor dén tweedeRM. 100 voor den derdé?*^||
en RM. 50 voor den vierde,
De inschiyvingen, reeds 6 Jan. gesloten,
zyn 'zeer talrijk. v.h-j
Uit Nederland hebben zich aangegeven dei U
heeren G. Menema de Wit en Pieter Bruiiisma,.
"voor eigen rekeningR. Kin gum, Wi-H.Zylstra»,.
T. Veniuga, Wybe- T. De Vries en Aiie v. d,
Berg, voor rekening van het Bond. Het bestuur
zal beslissenof het alle 5 of slechts 4 zal
aannemen. -
Verder zijn ingeschreven Axel Paulsen
Edwin Paulsen en Carl Werner, alle driéVyMff^^
ChristianiaLuodblad en Dahlstroinbeiden*
vau Zweden; architect Groth van Kopeuhagéq;-
en 4 heeren uit Hamburg.
Rotterdam. Maandagavond herdachtdg*
heer D, Haspels, alhier, zijn 25-jarige tooneel-
lööpbann.' Geen plaatsje in den schouwburg'
was onbezet gebleven- en de .kuusteuaay.
weid voortduiend luide toegejuicht;
de paiaze weideo hem, onder hartelijke me-,
spraken van de heeren Legras, Faasseu lenéé'f^
Van "Zuylén,*fréaie. geschenken ;aaügébödénr|
als een huldeblijk van stoffejijkèn uai-d, een
schéófbureau met leuningstoel, oen porteféudjejll^®
met aquarellen van bekende Rotterdauiscl)0;^|é
meesters, zijn 'éigen portret,een ontelbaapjrt;;^
v aantal kransen, bouqueitéd enz.
--J i •-. Tin-Ui.
- Den Haag. De heer «nr. L. G.Greeve
heelt Maandag voor het, eerst, isné-feJKl
.■v;Vv''yri.«?fj'mm
'na lang-jjv»
