fl
A°. 1886.
wwiaiSi^P
Vrijdag 28 Mei.
6481.
mm
-life
J,
Veertigste Jaars-ane:.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Buitenlandsche Berichten.
fce
J$£
af
4
j
in
}-
n
d
iBONNEMENTSPrtt/a, per kwartaal
I item per post, door het gelieele Rijk
A.ftonJer!ijke nommers
1 1.85.
- 2.50.
- O.iO.
BUK E AU: WAK KT B, 12 4.
Advertentieprijs: van i10 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10,
Iedere gewone regel meer v"; - 0.10,
Driémaal, geplaatst wordt legen tweemaal berekend.
Schiedam 26 Mei 1886.
Het volgende woord aan de kiezers werd
Otis toegezonden met het verzoek, het in ons
blad op.te nemen en de verspreiding er van
te bevorderen. Gaarne voldoen we aan dit
verzoek; immers dit woord aan de kieners
behandelt op kalme wijze de groote quaestie
van den dag; zet helder uileen, hoe de tegen
woordige toestand in het leven is geroepen,
bespreekt het thaos bestaande partijverband,
en is, dunkt oos zeer geschikt om menigeen
een duidelijk inzicht te doen krijgen io onze
tegenwoordige politieke atmosfeer.
ÏYU mogon den strijd nlot opge
ven, ofschoon die, zoo God het
nlot verhoedt, ons land ten
verderve voert.
DE SAVORNIN LOBMAN,
hoofd der anti~revolulionnaira partij.
KIEZERS.
De 2de Kamer is ontbonden te midden der
Grondwetsherziening.
Dat feit beoordeelen wjj niet. Er is wat
ielangrjjkers te doen. Op 15 Juni moeten .wjj
«en nieuwe Kamer kiezen.
De Kamer is oilbondeo o m d a t de
helft der Kaïn er weigerde ver
der meè te doen aan het werk
der Grondwetsherziening, nadat
ïjj baar zin niet had kunneD krjjgea ten
aanzien van het lager onderwys.
Die helft der Kamer, samengesteld uit
Katholieken en anti-revo!utio<inairen, was het
niet in alle opzichten eens. Zelfs niet in de
denkbeelden over ouderwijsregeling.
De aoti-revolutionnairen willen: met de
meeste liberalen, uitbreiding van stemrecht;
betore belasting regeling; betereregeliog vau
den plicht der landsverdediging; bovendien,
.afschaffing der neutrale school als regel en
'bare vervanging door de vrije school,
betaald door de ouders voor zoover zjj niet
'onvermogend zijn; eu geen subsidie
Uit de staatskas dan alleen voor onvermo-
genden.
Da Katholieken willengeen uitbreiding
/Van'stemrecht; z'yu vrij ouverschillig voor de
pi?belasting en defensie-kwestie verlangen uit de
;|fstaatskas subsidie voor hunne Katholieke
||«cholen, maar geen verplichte schoolgeld-,
J- heffing. Althans wordt dit volstrekt niet
!|itlgémeen door hen verlangd.
Toch werden dia twee, Katholieken en Aoti-
IfTévolutioonairen, door geschiedenis en gods
dienstig geloof elkanders natuurlijke bestrjj-
"||der8, het met elkander eens,
jé; Hierinin de nieuwe Grondwet moet ge
schreven worden: verplichte schoolgeldheffing
©(die de Katholieken eigenlijk niet willen) en
verplichte eubsidieèriog van het bijzonder
©tmderwjjs uit de staatskas (die de Anti-revo-
plutionnairen niet willen).
©Béide offeren ze een deel van kun beginsel
gdp in een parlementair accoord.
Ook dat beoordeelen wjj niet.
Maar met dat accoord aan te gaan en dien
eisch te stellen, verklaarden zjjal het andere,
wat grondwetsherziening aan Nederland kan
geven, heeft voor oos niet zóóveel waarde als
het ooderwys; ja eigeuiyk is al dat andere
enkel voor de liberalen en daarom zullen wjj
hun den eisch stellen: geef ons onzen zin ?n
zake het onderw'ys, eu wij zullen u aan.
grondwetsherziening helpen.
Dat teekent:
of de troonopvolging in de tegenwoordige
omstandigheden ongeregeld bljjft;
of het kiesrecht blyft geregeld volgens ver
ouderde en thans gevaaclyke begrippen;
of gelykmatiger, billijker belasting-regeling
mogelijk wordt gemaakt;
of beter, billyker verzorging der landsver
dediging wordt tol stand gebracht
of een aantal andere zaken ongeregeld
blijven;
dat gaat lino, de helft van'het laad, niet
aan; dat ia der liberalen zaak,, die hen koel
laat; io elk'geval hun niet zooveel waardis
als verplichte subsieJieering van het bijzonder
ooderwjjs en schoolgetdheffiug.
Voor dat belang moet alles wijken
er is voor beu maar den wezenlijk groot
volksbelang:
de School.
Ook dat moeien zij weten en verautwoorden.
Maar de vraag, die door de Kamerontbinding
eu nieuwe verkiezing u wordt gedaan, Kiezers!
is dan ook deze:
Zjjt Gij het daarmede eens of niet?
Is hei openbaar lager onderwys ook in uwe
schatting zóo verderfelijk voor de
jeugd, dat .dit ten koste van alles moet
worden ten onder gebracht; dat geen hervor
ming ia ons staatsbestuur mag worden inge
voerd voordat de openbare school uit de rjj
der staatsinstellingen verdwenen is?
Wij voor ons houden het er voor, dat, als
zij die zich uwe geestelijke leidslieden noemen
of 13 werk geven, er zich buiten wilden houden
en hunne ouderhoorigen eens vrij wilden laten
spreken, 9 tiende gedeelte des volks, zelfs in
Limburg, zeggen zou: neen, zóa verderfelijk
ia de opeobase school niet; onze kinderen
leeren er best. Al zou misschien een deel
zeggen*. eeu beetje meer van den godsdienst
op school zou ons niet hinderen.
Maar. zy, uwe leidslieden en werkgevers,
laten de meuschen niet vrij uitspreken. En
daarom komt men niet achter bet ware
gevoelen des volks.
Gy; echter, wie gij pok zjjt, die een vrjj
oordeel nog kunt en durft uitbrengen, laat dat
thansniet na, maar spreek door uw stemmen.
Stem tegen hen, die het gansche landsbe
lang stellen op éen kaartbet volksonderwijs.
De vryziunigea in de Kamer zijn zoover
gegaan als maari eeuigszins was overeen te
brengen met huane overtuiging, dat het
openbaar onderwijs de jeugd,
het volk niet bederft maar ver
heft.
Zjj hebben aangeboden, te.stemmen vóór
een amendement waarbjj uitdrukkelijk, in de
Grondwet zou geschreven worden: dat de
Staat subsidie kan gevenaaD
het kerk el yk onderwijs. Het PzaV'
mochten zij niet toegeven.
Had de party van het accoord dat aange
nomen, ia verli'öuweu op da latere Kamer,
die bij uitbreiding van stemrecht, naar hun
beslist uitgespruken overtuiging, hun de meer
derheid geven zou
hadden zij dat vknn" aangenomen (wat
de Katholieken althaus hadden kunnen doen
maar niet deden, door het accoord gebon
den), dan was de schoolstrijd goedleels uit-
gestredeu geweest.
Maar zy hebben niet gewild.
Zjj hebben gezegdalles of niets eu daar-
meö den treurigen schoolstrijd bestendigd voor
een reeks van jareu.
Kiezers iaat bun zien, dat door hen niet
recht gehaudeld isniet in het werkelijk laods-
belaug, al schreeuwen zij u nog zoo hard in
het oor, dat 'zij niets dan hun recht ge
vraagd hebben.
Ter wille van den iandsvrec'.- hebben de
liberalen in hun kringen het oor geleend aan
voorstellen, die zij niet noodig, ja zelfs min
der goed vonden dan het bestaande, Dat
izal" mochten zjj niet toegeven.
Keurt gjj het in uw hart goed, dat zy hun
mau gestaan hebben dat zijdat accoord van
samenwerking verworpen hebben,bundel daar
naar dan ook eu doe gjj ook uw plicht.
Help op 15 Juni meê in de 2de Ramer eene
meerderheid brengen, die voor Grondwets
herziening is eu dus ook voor uitbreiding van
het kiesrecht.
Dan kan het later blijken wat er aan is
van het stoute beweren der tegenpartjj, dat
het volk op hare hand is. Wij beweren*, zy
zjjn niet de helft des volks. Slechts 2 maal
*1/4 op zjj o best. Hun Kamereenheid is een
gelegeiiheidseenheid zonder innerlijk verband,
Zij kunnen alleen samenleven in een vrjj land
ais het onze,
Zet dus de 2 Je Kamerniet o «n, maar
v a s t in het liberale voornemen om door vrjj-
zinnige Gioodwetslierzieuing te komen tot
verlossing uit de tegenwoordige verwarring.
Waarschijnlijk zal de tegeupartjj beweren,
dat dit een leugenpraatje is om onnadenkende,
gemoedelyke kiezers te misleiden.
Zij mogen dat beweren, bewyzeu kunnen zij
bet niet. Katholieken eu Antirevolutionnairen
kunnen nuoit bewjjzen, dat huu samengaan
zmtuurijjk is. De wollen het lam liggen niet van
nature op den bos stroo. Zij kunnen niet
samen regeer en. Een ministerie-ScHAEP-
mah^zou 1 het volksleven in een gansch andere
richting leiden als e<.n ministerie-LoUMAN, uit
hoe verdienstelijke mannen ook samengesteld.
Hun accoord getuigt tegeu hén, Dat is bewijs
genoeg.
Daarom, kiezers, doet'uw plicht.
Iu vele jaren is zulk eene ernstige beslis-
sing niet in Uwe handen gelegd.
Zal de partjj vau het saccoord" het gansche
land tiranniseeren?
Dat is de vraag dezer verkiezing.
Kiezers, doet uw plicht.
k G E L A n
In het Lagerhuis is de behandeling dei?
Home Bute Bill, na een debat van zeven uren,'
tot heden verdaagd.
De Times oppert de vraag, of het niet raad-
zaam ware, den vredelievenden keer van zaken
in Griekenland te erkennen door eene ophef
fing van de blokkade. Het is, zegt het blad,
voor Europa nog te vroeg, om zijne geza
menlijke actie op te schorten of de vereenigde
vloot te ontbinden. Maar toch is er onder de
huidige omstandigheden geen reden, waarom
de vloot niet naar de Soeda-baat zou terug-
keeren en de Grieken weder in het gehot
stellen van huane vrjjheid tot handelen, welke
niet' misbruikt zou mogen worden.
De ochtendbladen melden, dat er Dins
dag in den Kabinetsraad besloten is, tegen
heden eeue meeting vau leden der liberale
partjj bijeen te roepen. Naar vernomen wordt,
zal Gladstone ten opzichte der vertegenwoor-;
diging van Ierland iu het Ryksparlement zeer
belangrijke concession doen, welke het verzet
der groep vaa Chamberlain tegen de Home
Bute Bill zoudeD moeten veronzjjdigeo en de
tweede lezing mogeljjk maken. Aao Gladsto
ne's reis naar Windsor lagen geen buitenge
woon beweegredenen ten groudslag.
De Doily Nem spreekt alle geruchten,
outstaan uit Gladstone's bezoek te Windsor,
tegen, maar bevestigt dat er in den Kabinets
raad besloten is, een private conferentie vau
de leden der liberale party bjjee» te roepen,
welke hedenmiddag zal plaatshebben. De des
betreffende circulaire van Gladstone erkent
geen scheuring in de liberale partij, en werd
aan de groep van Hartiogtoo zoowel als aao
die van Chamberlain toegezonden. Harring
ton's verschijnen is echter twijfelachtig.
Naar de Standard bericht, heeft ook de
Spaaosche commisBie, die de werken vaa het
Panama-kanaal bezocht, den indruk gekregen,
dat het werk onmogelijk vóór 1892 gereed
kan zjjn, en dat het zeker veel meer zal kosten
dan geraamd wordt.
De Standard heeft uil Sofia bericht ont
vangen omtrent onlusten in 'Yenisagra.* Deze
schijnen ernstig te zjjn geweest, en velé''op
roermakers zjjn door liet geweervuur der
troepen gedood en gewond. Men beschouwt
die woelingen by de verkiezingsbeweging al3