I
K
i
t:
A
gg
m-'
*v
t\
IS EZ OUD IN.
f
s-
1
.T - 'M?
I
i
U
f-
a
F'
w
1'
HAAGSCHE SCHÏTSEN7
aI
7'*
des a
«■4^'
KW
tesf
ft*
X
«B-t
Tt
i.
v
S
t,
A*
V-
Sm
lr
!v"
de hly veade belangstelling der aanwezigen aan
te bevelen, eene opwekking, die, wg hopen het,
overbodig zal blpers. Daarna verzocht hg den
spreker van dien avond het woord te nemen,
en nu bleek, waaraan de volts zaal was toe te
schrijven: door applaus begroet trad namelijk
op da heer F. Haverschmidt,
Vóór de pauze maakte deze.zyue toehoorders
bekend met éen der, van Wérumeus Buning
onlangs verscheneu: «Oude Heereo."
In duidelijke levenige trekken verscheen
Sde oude admiraai" voor het oogdo ruwe
eenvoud zjjner gulle natuur, nevens de aandoen
lijke teergevoeligheid van zijn onbedorven hat t,
werden helder in het licht gesteldevenzeer
tintelden de figuren dergroepeenng: bootsman
Haverbak, de beide pleegkinderen des admi
raals, tante Barbara, zelfs Femeling van geest
au leven. In éen woord: onderwerp en voor
dracht, beide echt humoristisch getiut, wekten
en onderhielden onverdeelde, gespannen aan
dacht.
Na de pauze werd door spreker in enkele
Welgekozen bewoordingen het pas velleden
koningsfeest herdacht; dedoorgansch Neder
land algemeens en luisterrijke viering daarvan
bewees genoegzaam, dat, ondanks het woelen
pn onrust zaaien van enkelen, het Nederland-
gche volk door duurzame banden aan het Huis
van Oranje verbonden is en blgfi. Als twee
typen uit dat volk stelde spreker ons voor»De
veerman van Ruerménd" vanEmileSeypgens, en
»E«o oudeOianjeklact" van Justus van Maurik,
-Welke beide schetsen voorkomen in het Oranje-
nummer van de Amsterdammer, 't Behoeft
niet opnieuw gezegd te worden, hoe ditmaal
voordracht en vertolking wareneen haitig en
herhaald applaus bewees aan heleinde genoeg
zaam, dat het publiek dankbaar en voldaan was.
In Z(joe dankzegging aan deo sprekpr rorpnde
de «oorzitter, dat bg de aanwezigen, nog onder
den indi uk van het laatst gehoorde, zeer zeker
wel vaderlaudsche gevoelens op den voorgrond
waren getieden, waarom hjj hun verzocht, tot
Sluiting der vergadering het Nederlaudeche
Volkslied te zingen, aan welk verzoek slaande
voldaan werd.
De mil' *er van binneniandsche zaken
beeft aan de commissie, belast met het onder
zoek van het drinkwater in Nederland, ver
zocht om zoodra mogelijk aan hem te doen
toekomen een verslag, betreffende het water,
dat in iedere gemeente wordt gedroukeo.
Teneinde de vermeide commissie daartoe in
Staat te stellen, zjjn bereids een Aantal ge
meentebesturen uitgenoiidigd, aan den adjunct-
inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht
in hunne provincie in te zenden opgaven
amtient klem, helderheid, reuk en smaak
van a. welwater, pompwater en pulwater;
b. nviniwuieic. kanaalwater, en d. sloot
water.
Gisteren is te Florence in 80-jarigen ouder
dom ovei leden de heer mr. Th. M. Roest
van Limburg, oud-mioister van bmtenland-
jche zaken.
Het katholieke Journal de BruxeUes zegt
{tan het slot ee'óer kot te levensschets over
Multatuh
Niemand kan welke afwijkingen ook in
Multatuli's leven zijn waar te nemen, ontkeu-
pen, dat hij een schrijver was van den eersten
ppng, zijn meeuiug ia zaken van godsdienst
daarg-dnteo; hg moest op andere wg'ze ge
waardeerd zijn door het Nederlandsche volk,
'dat, helaas, nimmer hart had voor zijne gioote
isanneo.
De geschiedenis van Oldenbaroevelt, van De
Witt, van den dichter Voudel, vau Hogeu-
dorp en van zoovele anderen levert hel bewijs
daarvan. Eu zien wg in onze dagen met een
andere groote letterkundige beroemdheid
den dichter van het heèilgke »Aya Sophia'*,
dr. Schaepmanblootgesteld aan de meest
onedele aar/tallen?
Indien Muitatult veel gezondigd heeft, hij
"beeft veel liefgehad. Laat ons daarom hupeu j
yW' J |E>
dat zgn dood in de vrijwillige ballingschap
kalm geweest zij/ en dat hy in vrede zg op
gegaan naar zijn Schepper.
Door den heer P. H. Van Abshoven te Vlaa-
diDgen zjjn bg de scheepsbouwmeesters P. De
Zeeuw eu L. Van Dam aldaar twee in aanbouw
zjjnde loggerschepeu aangekocht, bestemd voor
de haringvisscberjj; zij zullen genaamd worden
Blew II en jFlevo III.
Donderdagavond speelde mevr. Beersmans
ta Arnhem. Na afloop van de voorstelling
werd de kunstenares begroet met fanfaies,
bloemen en kransen, waarna de heer Haspels
haar namens de directie toesprak en baar
twee prachtwerken beuevens eén leuningstoel
aanbood.
Namens een vriend overhandigde de heer
Van Zuyleo haar een schiidei ijtje van Apol,
terwijl de heer Haspels ten slotte een gedicht,
vervaardigd door mevr. Van Cappelle, voorlas,
In 1886 werden door den heer E. Kiderlen,
Jr., to Delfi, bg wielerwedstrijden 47 pryzen
gewonnen, waaronder 42 eeiste; door deo heer
Em. Üe Beukelaar, te Antwerpen, 60 pijjzen,
wuaronder 37 eerstedoor den heei J, Huijsser,
te Mausnicht, 28 prijzen, waaronder 5 eerste;
doot jhr. De Stuers, te 's-Hage, 13 pigzen,
waaruudei 3 eerste; door den heer Van RadeD,
te Rotterdam, 10 pryzen, enz. -
In Nederland weiden in 1886 gehouden 6
wielerwedstrgden, in België 11.
De keizerin van Oostenrijk heeft van haar
vooigenoinen bezoek aan de gemeente Am-"
sterdam dit jaar afgezien.
Het Techoicum Mittweida, in Saksen, zal
met Pasctien twintig jaar hebbeu bestaau.
Mei g,suts veldoeniug mag het op dè"ralg«-
loupeu jaien terugzieu. Het aantal leerlingen
toch nam voortluieod toe en bedraagt*dezen
winter 562, waai van 409 tol wei ktuigkuudige
ingenieurs en voor dd electriseha uiitctimes
worden opgeleid,.438 voer meesterknechts, eu!
15 veisclnlleude andere vakken volgen. Uit
alle landen van Europa en ook van Java,,
de Kaap, de Goudkust, alsmeofp tin Noord
eu Zuid-Acaenka en Austrabë'lyn'ieeriiugen
afkomstig, wier ouders voor het meerendeei
fabnkauten eu industneelen zijn. Dat getuigt
Wel voor het vertrouwen, dat deze instelling
bg deskundigen geniet. Progi amma's, ver
slagen euz. zgn kosteloos veikrygbaar, bij de
directie van het Technicum Mittweida,
Orerschle. Den 1 dezer werd doordergks-
veldwacht een onderzoek ingesteld naar den op
den 27 Februari plaats gehad hebbenden brand
in de waning van F. G. B. Koopman, aan oe
Scbaus te Overschte, welke ontstaan was tgdens
bg met zgne vrouw naar Zwgodrepht was
gegaan, terwijl de schoonmoeder alleen was
thuisgebleven. Door dit onderzoek werd het
vermoeden bevestigd, dat'de biaud zóu zgn
aangestoken. Tegen de schoonmoeder A.(
De R.,*" weduwe G. Van der YVf,' werd
{.roces*vei baal opgemaakt, tengevolge waarvan
zy in voorloopige hechtenis werd gesteld en
gisteien voor den rechter-commtssaris heeft
bekend, dat zjj op aaoradeo van haar schoon
zoon den'brand in diens woning.fljjSeft'doen
ontstaan. De roerende goederen waren ver
zekerd voor f3000, zijnde ver boven-de
waarde.
Ik heb het genoegen den Iezeis dezer schetsen
onderstaand sonnet bij hun ombijt aun te bieden.
Al droomiig ligt in dikke sluiers vaal de'nacht,
Ais troebel water in een smeêrge beelf;
De \ettc booineii snotterend en week
Staan stil en eenzaam, blaadren ruisdien zacht.
De grond is smoezlig en éen moddeispat,
Gelijk een vuile Imnddoek, die gebruikt
werd. "t Bosch is Uoodsch eu r, tv,
Als stuikend w.itet naar een jan, teuut'te kat.
De vogels zwygen, nis douden m kun graf1
En peinzend gauu de uren zwei tend lieen.
liet bosch )s akelig en hal, alleen.
Een zwabbrende nachtuil gaat tak op, tak af,
Of ookeen wolf ij.t heen al huilend op een draf,
En schuilt zich bg geluiden achter 'u steen,
Ik noodig hen vervolgens uit die veertien regels
eens aandachtig to heilezon, op gevaar af van
hunne reukzenuwen te beleedigen want inder
daad, zij moeien die half verrotte kat wol rui
ken teneinde tot de conclusie to komen, dat
zij hier met dolluilspoézie te doen hebbon.
Het gedicht wordt dun ook voor niets anders
gegeven. Het is eene persiflage op de uitspat
tingen der zoogenoemde nieuwe litej arische
richting, en komt voor in een der laatste afle
veringen van De Portefeuille.
Gedeeltelijk ten onrechte. Eene enkele knnt-
teekening had de redactie van dozo Kunst- en
Lettei bodeer wel niogen bijvoegen. Albei t Vcrwoij
bijvoorbeeld heeft schoone poézie gedicht, en ver
dient waarlijk niet, dat een zoo lang bij don weg
blijvende pneet als Adriaan De Vrije dit giaf-
schrift op hem maakte
ïilier is oen jong poeet ter laatste rustplaats gedingen,
»Jiet een schijnsel (om zijn hoofd) san zangen on
klagen,
»Hij zwom, Jstnandebeens" op een svnteival,
Welken «tour de force" hij nooit weer uitvoeren
znl."
J
Bovendien zijn hot niet de dichters, maar de
prozaschrijvers onder de nieuwen, die in do letter
kunde het meest uit den band spiingen.
D'e brutaalste onder dozen is Frans Netscher.
Niet genoeg dat eene in de residentie welbekende
vei bleten café-zangeres tot model voor zijne
»Nelly" diende, spant nu olCoosjoBosser" (opge
nomen in Da Dageraad) de kroon boven ai zijne
«Studies naar het naakt modelen do heer
Boele v. Hensbroek gaf nnn het ladactielid,
mejuffrouw Titia Van der Tuuk, een bittere pil te
slikken, toen hij in den Spectator zijne veront
waardiging openbaarde, dat zelfs een tijdschrift,
oan welks ledactie den naam eencr vrouw ver
bonden was, voortaan niet dan met zekeieaar
zeling door vrouwen (er hand kon genomen
worden.
Uit liet antwoord, dat de genoemde redactrice
wel niet schuldig kon blijven, bleek opnieuw, dut
er nog steeds letterkundigen zun, die voor de
maatschappij alle hoil wachten van eene «onge-
hinderde blootlegging der grootste (algemeone of
bijzondere) venlorvonheden". De viaag is dus
maar, ot de auteur in zijne bedoelingeeilijk is;
of Ijtj, met andere woorden, werkelijk schrijft
zooals hij doet, om zijn lezers een afschuw in
te v boezemen van de dingen, die hij beschrijft,
dan of hij slechts jacht maakt op een suorós do
tcamlute,
Het laatste mag niet ondersteld worden, zoo-
lung het niet gebleken is waarheid te zijp, en-'
bet eeiste valt, bij eenig nadenken, tamehjK wel
in 't water.
Boeken, die gesclneven worden met liet doel om
afschrik van dronkenschap op te wekken, worden
hoogst waarschijnlijk niet door aan den drank vei-
slaulden gelezen. Étenzoo gaat het met de pros
titutie Evenzoo met bijna elko ondeugd, die het
karakter cener maatschappelijke draagt. Maar dit
nog daargelaten, faalt dit stievea der natura
listen" ook in een ander, veel belangrijker opzicht.
Of is het niet waar, dat Frans Netschur nog
nimmer iets nmuws heeft verteld? Ach Heer,
wie, die zich in het leven beweegt, laat hij des
noods beproeven willens blind te zijn (een moei
lijke, haast onmogelijke kunst S) neet met wat
Netscher beschrijit? Of* gij in een giooto of kleine
stad woont, het ontbieekt u misschien maar
aan het noodige talent om uwe ervaringen in een
wel gestyleeiden, in een letteikundigen vorm te
gieten, maar anders, als het op ervaring, op
iten en gesien hebben aankomt, zou met ieder
onzer naturalistische schetsen" kunnen schrij
ven? Om ijiai-, niet te ver van huis ie g.ian
doe eene v anueling niet mij bij' avond door
sommige b'-uten der residentie, bijvooi beeld op
een Zaterdag-, of nog liever op e»u Zondagavond,
en ik maak mij sterk, dat gij dingen zult hooien,
zien en ruiken, (want de naturalisten spuien uw
neus niet!) die Netscher nog niet dour den druk
openbaar gemaakt heeft Is dit u|lcs daarom ge
schikt tot stof voor een boek? Het ïsleelijk, en
de letterkunde is eene fraaie kunst. Geen schoone
vorm redt den inhoud, gelijk geen boeiende in
houd behagen kun, waar.de voi m vei wuarluosd
is. Vorm en inhoud hebben zeer stellige eischen.
Hier schiet mij den naam van Van Lom iep te
binnen. De nieuwe uitgaaf, door den Leidschen
uitgever Sijtliolf voor oen spolpi ijs op touw gezet,
hiengt de weiken van dezeu «protttgen verteller",
als Ten Oiink hem noemt, lettei lijk ouder het bei eik
van elk omwikkeld meiisch Jk heb mij opnieuw tot
de lezing gezet, nu ze mij in zulk een aanlok
kelijk Ibunaat weiden aangeboden. Dat onze
«naturalisten" zoo wilden doen VVensclitgij eene
levendige, isatuurgettouvve vooistelhng (natuia- 1
Jistiscli is iinmeis rmtuuigetrouw of wat
is het dan hier is zij. En zélls deze zelfde
wei ken geven eene aardige vinget wijzing voor
den auteur, die zijne pen op liol tiivmiu vvii
scheipen. immers, wie stelt Klaasje Zevenster
buveu Fetdtimiid iluijck of Du Hoos van Uekonia?
't Zou wel wonder wezen, schreef indertijd
George Ivepper, nis er in zooveel bladzijden druks
van Van Lenneps hand gceno measteilijke too-
neelen voorkwamen maar overigens is Klaasje
Zevenster Van Lenneps meesterstuk niet.
Wat ik in sommige Hollandsche «naturalisten"
bepaald miserabel vind, is. dat ze er plotseling
uitscheiden, als ik denk, dat er nu iets komen
zal, wat den titel rechtvaardigt, of op zijn aller,
minst verhoedt dat ik spijt krijg vnn met lezen
begonnen te zijn. Van verschillende knntcn jg
govvezen op het glad vei keerde van den titel
»Een logeetje" in de «Studies naar het naakt
model". We lezen in dat schetsje van alles: vau
het water, het land, den dijk, de lucht, liet ver
gezicht; slechts van het logeetje liooron we
bijna niets en we zien haar met andois dan op
don i ug. Niet zoo algemeen is gewezen op de
oude Jodin, die indei tijd De Lantaarn (J 886, No,
23) opluisterde. Netscher neemt zijne personen,
zoo 'tschijnt, uit liet wei kelyk leven deze Jodin
zat en zit inderdaad met haar snoeptafeltje piecing
op de door hem afgepaalde plek, tegenover do
Nieuwe Kerk van Den Haag, en «als zij opkeek,
de kaken v ooi uit, den tandeloozun mond open-,
gespleten, gilde (en gilt zij nog) onafgebroken
tegen de deftige rust van het liooge gevaarte;
«Vier om 'n cent die pruimen l""
Wat den auteur bewoog, haar tot onde, ,?erp
te maken couer schets, die lettel|ijk wel oen
kop, maar geen staat t heeften niet vee! meer
is dan eene geschreven photographic eceroude
vrouw, wier beauté lang vooibij blijkt, weet de
Hemel. De titel luidt: «En do kindcien?
Dat belooft wat Die vijf puntjes zeggen waai lijk
zeer veel. Vooral toen ik de ontzettend nauwkeu
rige bescluijving van de geheole omgeving: do
Turfinaikt, hot Spui, de kerk, de Gedampte Gracht
met tramwagens en al dooi vvorsteld had, en van
haar zelve, liaro kinderen en kleinkinderen gelezen
had, dacht ik: welk een benijdenswaaidig on
derwerp! «En de kinderen?Iloert:
«Somtijds kwam haar kleinzoontje, een bruin,
vuil jodenjongetje, de verschrompelde giootmoe-
der bezoeken. Dan leunde het naast haar togen
het hek aun den vvatoikant, spelend met een
tolletouw of een houtsnipper, terwijl zijne oogen
don omtrek doorliepen. Lang bleef moeder Levie
over haar breiwerk gebogen hare naalden gaven
nu en dan een flikker lichtdo urmen bewogen
met kleine schokjeshaar lichaam was geknakt
en ineengezakt. En eindelijk vroeg zij, langzaam
liet hoofd nnar Jen kleinen jongen wendend
»En wat mot jij worden, Bram roetje?"
't Is uit. Toon ik dacht dat or wat komen zoür
was het nit. Wel is waar nog veertien icgei»
niauv\e4 beschrijving ,Ya», de straat en de on»'
gevi'ng maar 'niets' meer van één Jodin noch
van Biammetjo, waaruit ik opmaak dat deze
jongeheer met den mond vol tanden stond Niets
meer dan «dat ook hij oenniaai in die woeling
(namelijk van de lieden op de straat) zou mootsir
gaan, om duwend en sjouwend eon ander zijn
stukje brood uit dun mond af te winnen".
Op welke wijs? Hoe gelukt hem dat? En éls
het hem gelukt, denkt hij dan om do oudo groot
moeder, die, als ze'tiog leeft, zijne hulp noodig
•zal hebben, en zorgt hij voor haar? D.ithaö
ik zoo gaatne vernomen, en nog eens, het onder
werp is om van te watertanden. Maar liet vva»
uit en bleef uit. Plox.
Aan de Itedactic vim de Schiedamsche Couranlr
Door uwen verslaggever is mijn betoog in de
vergadering van ons Departement van Nijveiheid
onjuist weergegeven (nommer van heden) Ik heb
in honfd/iuk 't volgende gezegd.
VVederzijdscIie «bescherming" van handel OH
nijveiheid is onzin en bijna ieder vei kiest verra
vrijhandel, mits die algemeen zij. liet aantal
luiiiiudeiH ot ïeciprociteilbmannen daarentegen is
belnngiijk en de eoihjklieid vordeit dus, hun
argumenten en niet enkel die der protectionistet»
to toetsen.
Hun gedachtengang is deze: invoorrechten op
nijverheidsartikeleu hoogeic prijzen voordoe!
voor de fnbnkanlen toename dor productie,
waai door daling der prijzen tot 'tnoimale peil
en wam door tevens meer vertier, meer bclioeflB
aan at beirtskiachten, minder werkloosheid.
In iio eerste plaats zij opgemei kt, dat de prijzen
slechts zullen dalen tot den biwienlundsclicll
kostprijs, niet t"t den algemeencn.
Tegenover genoemde voordeden sinun ochted
grooteic nadoelen: do hoogrie prijzen moeten
woiden betaald door de gebiuikois, iltts giobten-
dpels door du niindoiu standen; du grondstoffen
en do mbeid wotdeu duimlei, dei halve kun da
nijverheid minder goed concuri eeren Wat aan
den een en kant gewonnen is, wordt dus aan dbn
andeien voiloren eu daarenboven woidt de handel
beleinmoid, moet een improductief nmbtinaars»
coi ps op gemeenschappchjke kosten worden onder
houden eu zullen fabrikanten allicht"n)cer op-
•staatshulp dan op eigen kennis en krachtsinspuii-
ning gaan steunen. x
h
f
11
V
Cf 4
SN
Vo.
leeilit
f
4*'..<(V 11 f
