181
Ü:;^eer
Ê0' de J
Ë&j-j;'
y'tf;-•?- v
hel totstandkomen der
»,-• v faer^repint;j,;heéjt 'medegewerkt. Ie dat volgens
^^V;- «eri^Nedërlandeche program?
Waar is op 't oogenblik de anti-revolution-
naire party. Is het de party van Kuypor en
Lobman, die tot leuze blyvon voeren de woor-
il||^|.|V'i|i:dën i ïrfen weerde Góds", een uitdruk king, zegt i
die door niemand dan met diepen eer-
gebruikt worden. Is het de party
vto Buytendyk, die spreekt van tde vreezo
||lp Gods", even eerbiedwaardige leuze; is het die
y.,"1*' van dr. Bronsveld, die de synodale, de echte
aDii-revolutionnaire party wordt genoemd. "Wat
^^|.yKuyper en Buytendyk leeren is menschelyke
uitlegging van aden woorde Gods", dat is het
Woord Kuypers of het woord Buytendyka 1
|££-- Radicaal, vriendelijk woord voor sociaal!
De kiesvereenigidgen Amsterdam en De Unie
«yn aangezocht van clericale zyde ooi mede
«s
fSï'.v-
'Sïéïi-
SM* ie stemmendat is met. Kuyper en Schaepman
en Domela Nieuwenhuis en- dr. Smit enz.
Gy, rechterzyde hebt gemeene zaak gemaakt
metde socialen. Maar bet goede hart vao
:j| het Nederlandsche volk is wakker geworden
Op,,den lotingsdag.te Amsterdam heeft men
dronken lotelmgen laten teekenen, eigeulyk
een belofte tot het verwekken van volkB-
v tumult. En daarmede; met dezulken wil Kuyper
jg' «geeren
O p G M aart een krachtige regeer in gKuyper,
Schaepman, Domela Nieuwenhuisop alle
|^gv,fc>x pu"ten loepen ze uit elkander. Laten Kuyper
en Schaepman eens een onderwijswet maken,
waarmede beiden vrede hebben I
Laat Domela Nieuwenhuis zye theorie uit-
|te wei ken over eigendom eo de goederen in de
doode hand gaan adiiiinistreereo
WA'' Voor genoemd drietal vraagt men een
meerderheid I Waar is het gezond verstand
van bet Nedei landsche volk gebleven, als het
H$i d« rege C^lpi vei schaffen aan het verbond
Kuyper, Schaepman en Domela Nieuwenhuis I:
2 De heer Fnhius heeft hier verkondigd, dat
|S§i|s| se 'top 6 Maart zullen winnenspreker
W;' «ntwooMlt meteen oud spreekwoord,' tdai
lp- fit nog
llPL' Waai heen? De oude liberale party is niet
PV--'. - - bevreesd; zij heeft haar fouten gehad, en erkent
|Jfev7..' die; maar kan gerust de oogen opslaan en
llptiPP/zeugengaat niet my meeHet jaar'48'
Jb* bracht ons rechten, waarop wy trotsch zyn;
«en provinciale en gêmeënteiyke inrichting,
fö-'. t die ons door. andere natiën wordt beuyd, en
taf van goede organieke wetten. Dat was het
werk der liberale partij onder Thorbecke.
Maar de grondwet van '48 is als een
IK^'. Itleedingstukhet paste den knaap; het past
nu niet meer, sedert in 40 jaar de volks-
w', ontwikkeling een verbazende vlucht heeft ge
il!^ nomen. Daarom Grondwetsherziening, die tot
Stand,.is gekomen, al voldoet zij den liberalen
ff?.'? niet geheel. Een nieuw arbeidsveld is geopend
fffc?nieuw, bloed als na '48 moet er kotneo.
lO"..Welke ''opzichten? Vooreerst een ver-
leterd belastingstelsel. De ."patentwet^, moet:,
verdwjjnen; Gogel stelde die in 1806samen;
eerst in '19 werd ze ingevoerd, maar reeds
in '20, een jaar na haar werking, had Gogel
er meer dan genoeg van. En Dog werkt ze!
en men slaat den boekdrukker, die zich een
snelpers aanschaft aan alsmolenaar Maar
schaft mén belastingen af, er moeten nieuwe
kernenmen schaffe daarom de accijnzen op
zeep, zout, bier en het geslacht af, belaste
den grondeigenaar niot meer, die genoeg
betaalt, maar late het kapitaal in portefeuille
een onderwerp van belasting worden, het
roerend vermogen bydrageo aan de schatkist
van den staat, Losmaking van gemeente
en rijksbelastingen is evenzeer.noodig. De staat
maakt wetten, de gemeente betaalt de kosten
en ontvangt soms wel vergoeding.in den verm
van subsidie of in teruggave vau een gedeelte
der rijksbelastingenmaar aan de gemeenten
moet de vrijheid worden gelaten opcenten
door allen te laten betalen in bet belang van
hun goedereo.
Het Onderwijs, Art. 194 (thans 192) der
grondwet 'is onveranderd gebleven. Een
rechterzijde zou er echter een uitlegging eb
uitvoering aan kunnen geven, die verbazing
wekte. De wet van '78 is ook niet compleet. Ze
decieteert zooveel onderwijzers zullen er id een
school zynmaar als van Maart tot November
op het platteland dó scholen ontvolkt worden;
als er 'lis historisch van 65leerlingen64om
veldarbeid afwezig zyohoe wil men dan
de wèt uitvoeren? Leerplicht, eerst met veel
uitzonderingen eo gronte vacautiëu, dient voor
bereid te worden. Langzaam en met trappen
dient ze ingevoerd. Dat dit mogelyk is, zal
eèn ontwerp bewijzen, dat binnenkort het
licht zal zien, en waaraan spreker, heeft
medegewerkt.
Arbeiders-wetgeving. Hier zy men voorzich
tig en doe mets dat» op gegevens. Het aange
vangen onderzoek dient voortgezet te woiden.
Dan zal blyken, wat van het kind en van de
vrou v. wordt, vereischh
Vakonderw'ys dient bevorderd, opdat de
arbeider leere werken, en de bewustheid er-
iange door eigen kracht te kunnen, worden,
wat hy worden wil.
Defensie. In art,.177 van de oude Grondwet
stond, dat ieder Nederlandsch staatsburger
tot verdediging vao het vaderland verplicht
is; in art. 178 koo men echter lezen, dat dit
niet de plicht is van ieder staatsburger.
Ais Neerloods zopen allen .worden opge
roepen Voor den dienst van het vaderland,
als niet meer de arme loteling zal staan naast
den huurling, als dus de plaatsvervanging
wordt afgeschalt, zal de kern kunnen worden
gevormd van een leger, dat in waarheid een
volksleger zal mogen heeten,
Etnaelyk, de Grondwet die nu in werkiDg
is getreden heeft het stuk vau de Troon
opvolging geregeld.
Bij, de ^dudé) had men het eng op .den
Oranjestam, loöals die toen bloeidethans
heeft déonverbiddelykë dood bijoa alle Oranje
telgen weggemaaid maar de troonopvolging
is verzekerd. Nog lang hoopt hét vaderland
met Willem 111 vereenigd te blyvenmaar;
het zy met onze geëerbiedigde koningin ais
regentes, hetzy met onze prinses, eenmaal
verbonden aan een, barer waardigen gemaal,
het bljjve alzooïNederland met Oianje-
vooruit"!
Weike stem ge Dinsdag ook moogt uitbren
gen, zoekt er een, die houw en trouw wil
zweren aan Oiaoje, die met de liberale party
gelooft inzNederland met Oranje, Neder
land met Otaoje veilig 1"
De rede van den heer De Kantér had
blijkbaar een diepen indruk gemaakt. Niemand
verlangde debat, maar allen stemden gaarne
in met hét woord van den heer Kikkert,
voorzitter van iBurgerplicht", toén hy 'den
heer De Kauter hulde'bracht voor zyo vader
landlievend streven en voor de warme aan
beveling van den candidaat der libeiale
party in het district Schiedam, den heer
Hr. J. Cf. ntUH.
"Wy meenen onzen lezers een dienst te
doen, door de redevoering, door mr. J. G.
Patyn te Gouda gehouden, in haar geheel -
op te nemén, zooals de AT. B, Ct, die gaf.
Na eene inleiding, waarin hij het vraagstuk
behandelde van het al dan niet wenschelijke voor
een volksvertegenwoordiger of voor een candidaat
voor de volksvertegenwoordiging, om zich recht
streeks met de kiezers in contact te stellen, waar
bij' hij het standpunt verwierp van de roratio
pro domo" en zich stelde op dat van de roratio
pro patria", kwam hij neder op het gewicht van
het oogenblik. Het werk der grondwetsherziening
is volbracht. Een groot aantal vraagstukken
moesten gedurende het werk der herziening aan
hangig blijven. Thans zal de wetgever aan het
werk kunnen gaan om af te doen al datgeen, wat
sinds zoo lang op afdoening wacht Hij schetst
het verschil van arbeid bij het totstandkomen
der grondwet van 1848 en die van L887. De laatste
moet als eene weldaad voor, het land beschouwd
worden, al was dé arbeid daaraan verricht niet
zoo groot als die van 1848. Die laatste herziening
is voornamelijk te danken aan den ijver, de toewij
ding en volharding van de liberale partij.
Dat is een feit, en het verwekt verbazing
den heer Fabius; te Schiedam te hooien bewe
ren dat de liberale partij tegenwerkte en
dat men alles te danken heeft aan de rechter-
zijde! Dat men dikwerf zonderling rondspringt
met het reconstrueeren dér geschiedenis, is be
kend, maar dat men de feiten zou loochenen,
die zich kort geleden voor onze oogen voordeden,
dat was inderdaad niet te verwachten. En dan
leest men daarna in de courant, dat een lid der
rechterzijde zich alscandidaat aanbeveelt, op
grond dat de rechterzijde zich steeds'tegen grond-
wetsherziening, aankantte! Watdaarvan zij,'
feit staat vast, dat de grondwetsherziening, gaift
hólpen door de handigheid van den minister
president Heemskerk, het werk is van de liberate!?
partij, doorgezet in spijt van al bet verzet'derp
rechterzijde in on buiten de Tweede Kamer. Enl
dat tot stand gebrachtewerk is niet van geringefl
beteekonis. Om daarvan het bewijs te .leveren;^
zetspreker achtereenvolgèns uiteen, welko wijzi-ï:
gingen dé Grondwet onderging ten aanzien vanil
de troonopvolging en het kiesrecht, dat, volgenf§:
spreker, het algemeen kiesrecht niet uitsluit!®
"Voorshands verklaart hij zich tegen dien maat-'
regel, omdat het vólk in het algemeen nog niet-
genoeg ontwikkeld is om met het afgemt
stemrecht bedeeld te worden, waardoor het
vaar zou ontstaan, het op een dwaalspoor.té,?'
zien brengen door ettelijke volksmenners. Komf f|
evenweleens da tijd, dat' de' volksontwikkeling;®
voldoende zal wezentegen d ie n tijd zsl- 5
spreker voor het invoeren van algemeen sternal
recht zoo bevreesd niet zijn, vertrouwende dan
op den goeden aard en hot gezond vorstand f
vanons volk. Hij spreekt voorts van de verbet».
ring van het belastingstelsel, die terstond aan
orde zal moeten komen, en omschrijft hetgeen;^
in de Grond wet gewijzigd werd ten aanzien vafc|
de administratieve rechtspleging, alsmede ten opfeï
zichte van de defensie, welke laatste vooral zóó;!
spoedig mogelijk zal moeten geregeld wordeii. Aan jS
alle kanten van. Europa wordt tocb het
bijeenverzameld, en ouder dergelijke omstandig-
heden is slechts een klein vonkje nnodig om hetSy'
te dóén ontbranden.. Het 'is derhalve onze pllch^^
bijtijds gereed te zijn. Eene 'niet geoefende;^;
massa tegenover eene geoefende en gediscipU-
nëerde geplaatst, wordt ter slachtbank gevoord.;;:*:
In Nederland moet alzoo bijtijds het noodige wóé-M
den gedaan in het belang onzer leger-organisati8,;£Ïf|
In België is de persoonlijke dienstplicht nóg slechte'Jf;,
eene quaestie van tijd. Nederland zal doarna het^
eenige land zijn, waar de persoonlijke dienstplicht;?!;
niet bestaat. Dat verdient-ernstige overweging.?
Vooral daarom is het oogenblik thans zoo ge-J
wichtig, omdat, nu de, herziening van de Grondig
wet alle belemmeringen, ophief, de wetgevend»?^
macht alle belangrijke onderwerpen die aan d»;||5
orde van den dag zijn, zal hebben te regelen. 2?^
De kring van kiezers is uitgebreid. In de hand"
van de driemaal honderdduizend: kiezers berust:^
thans de toekomst van bet vaderland minsten*
voor den tijd van vier jaren, en zal het van bea^f.
tévens afbangen, hoe do wetten er zuilen uitzien,,
die de Tweede Kamer, als uitvloeisel van deGrond^ïfj
wet, in het loven zal hebben te roepen. De ver-
kiezing is van te meer belang, omdat de volks-
vertegenwoordigers niet vóór twee jaren zitting;?^
hebben, maar allen om de vier jarenaftrèden.;f|j|
Bovendien, wij hebben te'letten op de perwh
nen die tegenover ons staan. Tot dusver stonden
tegen ons over de ultramontanen en de anti-
revolutionnairen. Door de samenwerking dier twee-
partijen tegon do liberalen was do toestand in -v
de?Kamer reeds hoogst moeilijk geworden. En
na dien tijd zijn de anti-revolutionnairen boven-;>JS|
dien steun en huip gaan zoeken bij wie?
^v-'hern:
'2:' bond
Ml?ekei
- beigt
IH:de a
Igffdoet;
É|f Gód
a&I'. met
-?/' tiegri
fgg liteit
hevig
'V- ben
Jutio,
andc
IC "bij
ïf;';:'man,
mf?:" .v
i^èfGod
P'Ais
feSfê' staar
Is
nUes juist nog meer verlaten, en werd er nog
IfiiM'?- dtoaviger door gestemd dan gewoonlijk.
My" Dikwijls had, zij zulkeoogenblikken, als de ge-
jPfa dachte aan bare toekomst bij haar opkwam. Hare
W? jeugd was louter zonneschijn geweest,én daarop
.My waseen nacht gevolgd, zoo bang, zoo donker, dat zij
Aen blik niet durfde terugslaan, en vóór zich zag
zij niets dan onzekerheid, afhankelijkheid, een
- «oozaam, drnevig bestaan. Maar waarmee had zij
IMlliW'i'S'jan, tóch zulk, een lot verdiend Waarom had zij
v-V;-
zooveelgenot .moeten, leeren kennen, om
later zooveel te zwaarder te lijden Waarom,
S&j'i moest zij voor den hoogmoed harer moeder en de
eerzucht van haren vader boeten?.Soms werd
hare droefgeestigheid dofTe moedeloosheid, en al-
«5';' - lei lei bchi ikbcelden kruisten haar door 't ontstelde
brem. Een looden last drukte haar. te midden
I^fl van haren arbeid, hoewel zij er zich geheel aan
Iff1' wijdde, op 't gemoed uren lang kon zij door-
1^,;werken' zondcr.de oogen op te slaan, pf ook slechts
en dan deel te nemen aan. 't gesprek der
- -Ovengen-;.v
Dien dag vooral, en ondanks den vriendelijken
zonneschijn, den blauwen hemel,: die. haar zou
hebben toegelachen,' als zij maar eens omhoog ga- j
blikt had, was zij zeer zwaarmoedig en haar hart
beklemd. Zij had wel willen schreien, en bedwong
met moeite hare tranen::
Mogelijk was baar do tegenstelling te hard
tusschen dien gelukkigen zoon, door zijne moeder
met open armen ontvangen, door ieder geliefd en
geroemd, en hare verlatenheid, haar leven zon-
der vader, 'zonder moeder, zonder iemand, die naar
haar omzag. .Hare zwaarmoedigheid was begonnen
op den dag, dat Claudine baar de terugkomst van
Gaston Lambelle mededeelde en toen zij getuige
- was van de uitbundige vreugde zijner .moeder.,
Droeviger uren althans dan dien Zaterdag had
zij op haar kamertje bij mevrouw Lambelle nog
niet doorgebracht. Zij had allerlei kleinigheden,;^
die haar van een vroeger gelukkig yerleden waren
overgebleven, en al de relieken, die zij van hare
moeder bewaarde,- voor den dag gehaald. Niets -
thielp; zij bleef hare verlatenheid op de wereld?;
zoo diep en smartolijk gevoelenj.terwijl daar bene
den de terugkomst van den zoon onder 't moeder-./
lijke dak .zoo vroolijk gevierd werd. Uit baar raam
kon zij een hoek van de eetkamer zienzij hoorde
de glazen klinken 1 En later in den avond drongen
haar de liedjes van Claudine in het oor. De oude
Savoyarde: neuriede zélfs nog, toen zij, reeds laat,
zich naar haar kamertje begaf en dat van Made
leine voorbijging. Zij, de weèze,' kon den slaap
niét vatten. Wat waren die schoóne oogen den
volgenden morgen dof en rood I
•En 's Maandags was alles om haar heèn' louter
levenslust en. vroólijkheid ('maar zij kon zelfs niet
glimlachen als anders.
Alles werkte dan ook samen om haar meer en
j meer droevig te stemmen. Mevrouw Lambelle,
steeds louter welwillendheiden goedheid jegens v
haar, en die- haar allerlei kleine oplettendheden
bewees en niets dan vriendelijke .wóórden voor
haar had, scheen nu niet meeraan haar te denken.
Anders toch -vroeg zij-haar altijd 's Zondags met
haar te gaan wandelen,' nu had zij' haar dien
geheelen dag -zelfsniet gezien.'. De moeder'was
,3 nu zeker geheel vervuld ,van haren' zóón
maar daarin juist lag voor do weeze;weder.een
nieuwe oorzaak van droefenis. Zij gevoelde dat.,;
nu de toestand alweder, en zeer natuurlijk, geheel
veranderd was, en dat de afzondering, waarin'tij.
leefde, nu nog grooter zou worden.
Tevergeefs trachtte zij afleiding, in haar werk te
'S/il
liberi
niet
weini
wijzij
Ja,
meer
revol
bruik
gevet
?;Bezoi
word
|i;_ altijd
v. ^Sp
bracl
- de ai
zecvi
accijt
Jrj van d
yt&i fende
■Jr. menz
l', de w
den
■V geme
"H?
gaan'
moet'
kunn
zijn,
omsti
Op i!
nomc
heid
dat i
jaren
in a
i,; menc
niger
leus.
'SvSechoï
de gi
^gfjmaar
||^?stanc
fèldat'.s
,$1
revol
"yy'-ÏSf liSi'^ten
Armande mochtzoo iriooi vcrtellenjnls
ieder mocht aan hare lippen hangen, 't'wéltte
deleine's belangstelling niet op, en zij had zolfs ter- v^k
yi'i"r-'t.- JÜZ...Lnlèktfl.lléël iVit*v*:
$0k dé? sc
lË'i-tdaari
Si»!;éin:''dè
pg. partij
^Éieileni
^||bèwe
nauwernood bemerkt, dat dé werkstertjes, die bij
haar warén, wegslopen,'om naar Armando's ge
zang te gaan luisteren. -V
Maar toon' dé eerste woorden der melódié tot;
haar doordrongen, 'was 't of Madeleine uit; een;
droom ontwaakte'zij hief't hoofdjeop en luister-
do naar den klaagzang van Domingo. ,3^1
Wordtvervolgd.), ^^/iou'x
3 '1 i '~77
KSaatettc
