Stedelijl Kienws.
Beursbericht van Amsterdam.
Marktberichten.
vormden der valleien aan allerlei plagerijen ten
dool stondenstraks afgewisseld door nieuwe
gewelddadige én bloedige aanslagen oo hun geloof
en loven.
De herroeping van het edict van Nantes werkte
noodlottig terug op de valleien. Wat Lodewijk XIV
in Frankrijk had volbrachthet vermoorden der
hervormde kerk eischte hij dat hertog Amadeus
van Savoye in diens staten zou verrichten.
Deza bezweek voor den met bedreiging gepaar-
den aandrang en vaardigde den 31n Jan. 1686
een bevelschrift uitwaarbij al degenen die hun
godsdienst niet wilden afzweren, gelast werden
binnen veertien dagen bet land te verlaten.
Ondanks de tusschenkomst der protestantsche
mogendheden bleef den Watdenzen nu geen andere
keus over dan hun haardsteden of hun godsdienst
prijs te geven. Aan beide waren zij met hun
gansche ziel gehecht. Een kreet van smart steeg
uit de valleien ten hemel. Bezweken sommigen
voor de verleiding om hun geloof te verzaken,
velen gingen in ballingschap, maar een gedeelte
was vast besloten niet te gehoorzamen en bereid
zich tot het uiterste te verdedigen.
Van twee kanten trokken de vijandelijke legers
de valleien binnen. Duizende Waldenzen boetten
hun trouw aan het evangelie met hun leven.
Toch hield zich hier en daar een handvol dap
peren met den moed der wanhoop staande. Ver
raad, woordbreuk konden slechts een einde maken
aan hun verzet. Nu hadden geloofshaat en wreed
heid vrij spelde stuitendste gruwelen werden
er gepleegdde goederen verbeurdverklaard
onschuldige vrouwen en kinderen dood gemarteld,
ouden van dagen van de rotsen geworpen en in
de bergkloven verpletterd of opgehangen, mannen
en vrouwen, ouders en kinderen gewelddadig ge
scheiden. twaalf tot veertien duizend gevangenen
naar de kerkers gesleept, twee duizend kinderen
in kloosters en Roomsche huisgezinnen geplaatst,
om in den heerschenden godsdienst te worden
opgevoed.
Nadat meer dan de helft der slachtoffers van
onverdraagzaamheid en vuig verraad in de ker
kerholen van gebrek, eliende en mishandeling
waren omgekomen, werd eindelijk in den herfst
van 1686 aan het rampzalig overschot verlof
gegeven om het land te verlaten. Ten getale
van 4000 vertrokken zij groepsgewijze over de
reeds met sneeuw bedekte toppen van den Mont-
Cenis, hun weg bezaaiende met de lijken van
degenen die van koude en eliende bezweken.
Slechts 3000 kwamen aan den anderen voet van
het gebergte aan en vonden een gastvrij ver
blijf in Zwitserland. Ook de Nederlanden en Bran
denburg openden hun de armen, Siechts weinige
bannelingen maakten echter gebruik van de uit-
noodiging om zich aldaar te vestigen. De liefde
tot hun land bracht hen in de Zwitsersche
valleien terug. Het gezicht der Alpen herinnerde
hen aan de oorden waar hun wieg eens stond.
Echter wilden de protestantsche naties hun aan
deel hebben in de verzorging barer beklagens
waardige geloofsgenooten en ondersteunden hen
met geldelijke bijdragen. Onze vaderen lieten
zich bij dit gemeenschappelijk werk niet onbe
tuigd, maar stonden in de eerste rijen.
Toch gaven de arme bannelingen de hoop niet
op om naar hun dalen weder te keeren die ge
dachte liet hen niet met rust. Weldra rees bij
een hunner invloedrijkste voorgangers, Henry
A r n o u d die de sMozes van het Israd! dor
Alpen" zou worden, het voornomen, hen naar hun
aloude woonplaats terug te voeren. In Mei 1688
stond dit stoute plan vast en werden alle voorbe
reidende maatregelen in stilte beraamd. Onze
stadhouder prins Willem UI, de vastberaden steun
van het protestantisme in het statenstelsel van
Europa, was in het geheim. Arnoud deed ver
schillende reizen naar 's-Gravenhage, om met
den vorst te overleggen, bij wien hij in hooge
achting stond. Met alle kracht steunde de prins,
die door de Waldenzen hun oJosua", hun
iDavid" werd genoemd de onderneming, ook
door zijn invloed aan te wenden om allerwege in
den lande eene inzameling ten behoeve der
verdrukte dalbewoners te doen bonden, welke de
belangrijke som van ruim twee ton gouds
opbracht. Aan wapenen en geld hadden zij dus
geen gebrek.
Op 's prinsen raad werd echter de uitvoering
van hec grootsche plan uitgesteld totdat de door
hem beraamde tocht naar Engeland had plaats
gehad en met het gewenschte gevolg zou bekroond
zijn. Met zijn gewone scherpzinnigheid voorzag
hij dat Savoye's hertog zich zou ontworstelen
aan den dwang door Lodewijk XIV op hem uitge
oefend, en jegens de teruggekeerde bannelingen
zich welwillender betoonon zou.
Willems onderneming, nog dezer dagen raet
zooveel geestdrift in Engeland herdacht, gelukte.
En in den zomer van 1689 werd nu ook onder
de leiding van Arnoud, den voorganger in den
strijd en in het gebed, de terugtocht aanvaard,
zoo terecht de ïglorieuso Réntree" geheeten.
Onbeschrijflijk was de ellende, waarmede de kleine
scharenegenhonderd hoofden sterkhad te
worstelen. Over hemelhooge bergen, gekweld door
regen en wind, straks in de sneeuwvelden ver
dwaald, dan weder zich met de wapenen in de vuist
een doortocht banende midden door de vijanden
die hun den weg poogden te versperren, aan
houdend worstelende met gebrekzich voedend
met wilde vruchten en rauwe kool, kwam zij
eindelijk, afgemat door strijd en ontbering, en
sterk gedund, op den elfden dag na het vertrek
uit Genève in de vallei van St. Martin en begon
voet voor voet haar vadei land te heroveren.
Zij weet zich staande te houdeu en wint meer
en meer veld, totdat een Fransch-Piemontcesch
leger tegen haar optrekt, Nu schijnt zij onher
stelbaar verloren. Maar ongedachte uitkomst I
Zooals door Neerlands stadhouder Willem IIIdie
den Engelschen troon besteeg en zich plaatste
aan het hoofd van het Europeesch statenverbond
tegen Lodewijk XIV, was voorzien, treedt Savoye's
hertog tot dit verbond toe. Hij roept zijne troe
pen terug helpt de Waidenzen den vijand ver
jagen draagt hun de eervolle taak op de grenzen
te verdedigen, en verleont aan Arnoud, die bij
de iglorieuse Rentréo" zeldzame krijgsmanstalen
ten had ten toon gespreid, den rang van kolonel.
Zoo bekroonde God hun geloof en vaderlands
liefde.
En deWaldenzen beschamen het door hun vorst
in hen gestelde vertrouwen niet. Pal blijven zij
op hun gevnai lijken post staan. Bij den vrede
hebbc" _.j hun vaderland terug en komen in het
bezit van vroeger ongekende vrijheden. De ker
kers openden zich voor de gevangenende ge
roofde kinderen werden teruggegeven, de andere
bannelingen snellen toe. Do afvallige broeders
worden op hun bede weder in den schoot van
de kerk hunner vaderen opgonomen.
Een nieuwe dag brak voor de vallei-bewoners aan.
Wel was het slechts het morgenrood, dat aan
lichtte, en moesten er vele tientallen van jaren
ja anderhalve eeuw voorbijgaan eer het volslagen
dag zou worden. Want eerst in 1848 was het
dat door den edelen Karei Albert, Piemonts koning
de maatschappelijke ban geheel werd opgeheven
die op bon drukteen zij zich allengs geheel
herstelden van de bloedige vervolgingen welke zij
te lijden hadden gehad. Sinds wijden zij zich
dan ook met hart en ziel aan de verbreiding der
evangelische waarheid, ook huiten hunne bergen,
in geheel Italië. Dit is de schoone en verheven
taak voor welke zij naeenen dat God hen heeft
gespaard. Zij beschouwen het als een heiligen
plicht voor het land hetwelk hen zoo lang en
zoo gruwzaam beeft mishandeldde zegeningen
des evangelies te brengen. Aldus wenschen zij
aan de kinderen te vergelden het leed, door de
vaderen aangedaan.
Het is deze merkwaardige terugtocht, twee
eeuwengeleden ondernomen en hierboven geschetst,
welke de Waldenzen gereedmaken in Augustus
van hot volgendejaar te herdenken. Zij wenschen
dus dien dag in de eerste plaats te vieren door
het houden van plechtige dankstonden en het
oprichten van een eenvoudig gedenkteeken op
het punt, dat Arnoud en zijn metgezellen tot
schuilplaats strekte, toen hij voor een overmach-
tigen vijand moest terugwijkeneen zich steil
in de wolken verheffend rotsgevaarte. Maar ver
der nog door do stichting van eenMaiion Vaudoise,
bestemd voor het houden hunner synoden en andere
samenkomsten, en voor het bewaren van hun
brochuren en boeken, en tevens van een Ecole
supérieure de jaunes gens, een school van middel
baar onderwijs, waaraan een dringende behoefte
bestaat. Voor dit alles is eene som van 150,000
francs noodig, welke zij door vrijwillige bijdragen
van eigen stamgenooten hopen bijeen te brengen.
En waartoe nu, eerwaarde broeders, is dit alles
in heiinnering gebracht? 't ïs omdat de Aigemeene
Synode der Ned, herv. kerk, door éen harer leden
op het aanstaande merkwaardige herinneringsfeest
gewezen, besloot bij die gelegenheid den Waiden-
zischen broedeis een blijk van deelneming te
geven, en der synodale commissie opdroeg dit te
doen op de wijze welke deze het doelmatigste
achtte.
Dit besluit grondde zij niet alleen op het ge
meenschapsgevoel dat haar bezielt jegens alle
leden van het groote protestantsche lichaam of op
de Apostolische vermaning»weest blijde met de
blijden", maar ook op da eeuwenheugende nauwe
betrekkingen, welke tusschen ons vaderland en de
Waldenzen bestaan. Jaarlijks toch ontvangen
dezen nog altoos uit Nederland et.i aanzienlijke
geldelijke bijdrage om daarmee voor een deel te
voorzien in hun geestelijke en zedelijke behoeften.
Daar is echter meer. Gelijk wij herinnerden, had
den onze vaderen, op voorgang van prins Willem
III, den grooten tegenstander van Lodewijk XIV,
een niet onbelangrijk aandeel in de voorbereiding
der treffende gebeurtenis, welke men zich voor
stelt te herdenken.
De alg. syn. commissie, gevolg gevende aan
de tiaar verstrekte opdracht, is overtuigd dat
daden zich hier behooren te paren aan woor
den en offers aan gezindheid, en zij
meende dat het doelmatigst bewijs der deelne
ming in de denkbare gedachtenisviering der
Waldenzen bestond in het aanbieden eener niet
onbelangrijke feestgave ten behoeve der door hen
gewenschte stichtingen. Mitsdien besloot zij tot
dit einde een ernstig beroep te doen op de mede
werking van alle kerkeraden, en de synode voor
te stellen het bedrag der gezamenlijk bijeenge
brachte gelden met een adres van gelukwensching
den Waldenzen op bun feest te doen aanbieden.
Zij beeft dus de eer, Mijne BroedersU met
aandrang uit te noodigen 1o. het beoogde doel
te helpen bereiken, hetzij door middel eener col
lecte in de openbare godsdienstoefeningen, hetzij
door de inzameling aan de huizen der gemeente
leden, hetzij door het aanbieden van inschrijvings-
lijsten, hetzij door het samenstellen van plaatselijke
comité's ter bevordering der zaak, en liefst als er
in uwe woonplaats nog andere protestantsche
gemeenten bestaan, in overleg met de kerkeraden
van dezen of langs welken anderen weg dan ook
en 2o, vóór 1 Mei 1889 de uitslag uwer bemoeiin
gen mede te deelen aan de besturen uwer clas
sis en de ingekomen gelden te storten bij den
quaestor van deze.
De synodale commissie vertrouwt dat overal
in de vaderlandsche kerk hare uitnoodiging met
ingenomenheid ontvangen en dat daaraan met
belangstelling gevolg gegeven zal worden. Geve
de Hemelsche Vader dat aldus de aloude liefde
van Nederland voor de bewoners der valleien
blijken zal niet uitgedoofd te zijn.
De Aigemeene Synodale commissie der
Ned. Herv. Kerk,
M. A. Perk, Pn rident,
L. Overman, Secretaris.
Chr. Ger. Kerk.
Bedankt: voor Ouderkerk-aan-den-Amstel
door ds. C. J, Engeibrccht, te Andel c. a.
Ned. Geref. kerk. (doleerend).
Bedankt: voor Deventer door ds, J.
der Velden, te Buitenpost.
Van
Naar men verneemt, zullen met 1 Februari a.s.
te Deutichem de godsdienstoefeningen gestaakt
worden, wegens gebrek aan blijvende deelneming.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren t 7 December. Arte, zoon van H.
K. Borcherdtng en G. Goedvolk, Oost
singe/. Dirkje Adriaoa, dochter van A.
Van Baerle en J. Veenman, Hoogstraat.
Maarten, zoon van 1. De Ruiter en M. Lam-
merse, Nieuwstraat.
Overleden i 6 December. Geertje Ver-
bokkem, oud 42 jaar en 11 maanden, echt
genoot van P. KerstenMaasstraat.
Adrtanus Van den Hamer, oud 2 maanden,
Jacobastraat. 7. Sjouke Van Be veren, oud
8 maanden, Boode kek. Theodora Van
dan Hof, oud 70 jaar ea 8 maanden, weduws
van R. D. Van den Berg, Oostsingel
Schiedam 8 December.
Rogge en Gerst zonder handel.
Hoatirynnoteering der makelaars f 81/2-
Jenever: Amsterd. pioef f 12i/3 per
hectol. Gt. zonder fust en zonder belasting.
Spoellngbcurs t f 1.80 per ketel.
Bij de Schiedamsche Spoeling- VerBenmne
f 1.90 per ketel.
Leiden, 7 December.
De aanvoer en prijzen ter veemarkt van
heden waien als volgt: 17 stieren f40 allG;
119 kalf- en melkkoeien f95 a 233; 126 vette
ossen en koeion f 120 a 252, 56 a 68 c. per kilo
86 vare dito f90 a 200; 56 graskalveren
f14.a 50.28 vette dito f30 a 86, 75 a 95 c.
per kilo; 9 nuchtere dito f7.a 17.972
vette schapen f 19 a 35.—, 50 a 55 c. por kil'
238 weide- dito f 13.a 24.lammer
fa 14 magere varkens f 13 a 2
160 biggen f3.25 a 8.- veulens fa-
4 paarden f24 a 38.
Amstekuah 7 December.
Rogge op levering opende in stijgende richtin
sluit trager, Maart f130, 131, 132, 131. 13
Mei f132, 133, 134, 135, 134, 133, 132.
Antwerpen, 7 December.
Petroleum hooger; in loco fr. 191/4; Dec. fr. 105/
Jan. fr. 195/,; eerste 3 md. fr. lOl/s-
31/t pCt. Nederland
Bmtenl. Spanje
Portugal
Rusland 1867/00
1877
Óostenr. I.g. tie
Gr. Riiss, Spnren
Baltische
Peru 1870
Zilver Metnll
Papier
Tuikije
brie Shares
Louis Nsshv.
Central. Pnuf
"mot: 1
Denver R10 Grande
Canadian Pacilic
Missouri Kansas
5 pCt. Missouri K
Chic. Atlantic
6pCt. Prior Lien Bond
Zweedsche Spoor
Cultuur Maatsch
Prolongatie
Boxtel
Per
7 Dec.
«I %6
07 »/16
631/3
86 ik
101 5/lfl
581/4
lid/3
57
137/a
67J/8
671/,
15
5311/ls
341/4
62%
16%
51 Vis
13%«
73%
TRI.KHH
8 Dec,
101%
67%
631/a
86%
101%,
58 tyje
116%
57%
14%
07%!,
67%
14%
533/4
34%
623/4
17
437/1*
56%
70%
21/3—3 3—31/3
Omtrent de stemming der beurs op gisteren
zegt het N, v. d. D.: y
In aansluiting met beter afkomende New-York-
sche en Londensche merken, was de «temming
voor Aroerik. sporen over het algemeen wat vas
ter, hoewel de omzet bij voortduring hoogst onbe-
teekenend blijft.
Van buitenlandsche Staatsfondsen waren de
meeste soorten iets aangenameralleen maakten
Spanje en Venezuela eene ongunstige uitzonde
ring, daar deze wat lager werden afgegeven.
Hnllandsche Staatsfondsen hooger.
Van buitenlandsche waren Russen, Mexico,
Peru a hooger, overige soorten prijshoudend,
alleen Spanje en Venezuela 1/4 lager.
Van industrieele daalden Afrik. Handelsver.
1V4, aand. Cultuur Vorstenlanden s/is. Panopti
cum 1, Intern. Crediet Vs. Salamanca 3, Deli-
Maatschappij 5, doch wonnen aand. Indische
Bank Paleis 1%.
Binnenlandsche sporen weinig verschil.
Russischo voor Oud spoor boter, Zuid-West.
1/8 flauwer. Zweedsch-Noorder verloren 7/a,
Amerikaansche stegen i/sa Vs. alleen moesten
Unions Va prijsgeven on blijven Centrals meer
aangeboden.
TramwayGooische 11/4 hooger.
PremieleeningPanama 7 flauwer.
