ttteest meewerkte aan den bloei der gemeen-
«iShap» Dit was een schoono leer voor egoïsten
(jie zichterwijl zjj de arbeiders te hunnen
yoordeele zooveel mogelijk exploiteerden,
konden inbeelden, tegelijk weldoeners te zjjn,
wien de maatschappij heel wat v»rschuldigd
was. Men meende toen, dat het eigenbelang
Voldoende was om de verhouding tusschen
ktrbeid en kapitaal te regelenen dit zou bet
gokindien overal een voldoend plichtsbesef
tegenover de gemeenschap bestond. Dat dit
echter nog heel wat te wenschen overlaat, de
enquête van!887 heeft dit overtuigend bewezen.
De eerste stap, die in' oos land op het
gebied van arbeidswetgeving gedaan is, was
de wet van 1874 van Van Houten. Veel werd
ér toen ter dagen gesproken en geschreven
tégen het wetsontwerpmenig industrieel be
weerde, dat aanneming van dit wetsontwerp
dp ondergang zijner industrie zou zijn. Welnu,
da wet is aasgenomen, wat zeker ook voor
gen groot gedeelte te danken is aao de indruk
wekkende betooging van het Algemeen Neder
landse!) Werkliedenverbond, toen te's-Graven-
hage gehouden, en de enquête heeft bewezen,
dat de bedreigde industrie noch te gronde
ging, noch er belangrijk nadeel door leed. Wel
bleek, dat die wet aan duizenden kinderen
ten zegen geweest was, die voor '74 door som
mige industrieelen niet alleen over dag, maar
gok 's oachts voor heete ovens, in oogezonde
verblijfplaatsen, soms 14 a 15 uren achtereen
bezig gehouden werden.
Toch blijkt nu, dat de wet van Van Hou
ten, hoe goed ook, in de tegenwoordige om
standigheden niet als voldoende beschouwd
mag worden. Tot het twaalfde jaar mag bet
kiod geen arbeid verrichten, maar na het
twaalfde jaar laat de wetgever «o de ouders
èu den fabrikaat volkomen vrij, den kinderen
Roderen arbeid, gedurende ieder willekeurig
tijdsverloop, le laten verrichten. Reeds eeuige
aren geleden meenden de ministers Modder
man en du Tour aan dit bezwaar te gemoet te
moeten bomen, doch het wetsontwerp, dat zjj
de'Tweeds Kamer aanboden, werd daar zeer
koe.l ontvangen. Menigeen verklaarde aan
stonds te willen en te zullen meewerken,
indien maar eerst bewezen werd, dat er
wezenlijk ic ons land toestanden bestonden,
die het tusschenbeide komen der wetgevende
macht noodzakelijk maakten. Aan genoemde
ministers ontbraken de noodige gegevens, zoodat
Zij huo wetsontwerp niet verder konden ver
dedigen. Nn zjjn de gegevens echter bekend;
de enquélte-commis3ie heeft toestanden aan
het licht gebracht, die het den wetgever
piet. alleen tot een recht, maar tot een plicht
pokken, ze te doen ophouden. Er zijn fabrieken
aangetroffen, waar vrouwen 36 uren achtereen
moesten arbeiden, terwijl haar de gelegenheid
was ontnomen, zich gedurende dien tjjd te
verwijderendrukkerijen, waar kinderen vau
13, 14 jaar, van 24 uteo slechts 2 uren rust
genöten en toch weer, na een rusttjjd van 3
urets, aan het werk móesten. Zulke toestanden
dienen te verdwijnen, en hiertoe is alleen een
Wat";in staat. Spreker deelt nu de hoofdtrek
ken' mede van het wetsontwerp, door den
tegen'woordigeo minister van justitie by de
Tweede Kamer aanbangig gemaakt. In de
eerste plaats wordt het verbod, om kinderen
beneden 12 jaren arbeid te laten verrichten,
bestendigd, in de tweede plaats de regeering
het recht verleend, by koninklijk besluit, te
bepalen, by welke takken van industrie, wegens
gevaar van gezondheid en léven, geen kin
deren, beneden 16 jaar werkzaam mogen zjjo
ten derde van vrouwen, de arbeidsdag be
paald op 11 ureo (van 6 uur 's morgens tot
7 uur 's avonds, met 2 uren rusttijd), ten
vierde beperkende bepalingen op den arbeid
van 'jongelieden beneden 18 jaar, en ten vyfde
het verbod uitgevaardigd, dat vrouwen binnen
4 weken sa de bevalling in fabrieken mogen
wordèn toegelaten. In hoofdzaak verklaart
(preker mee te gaan met genoemd wetsont
werp en met hem de groots meerderheid
der Tweede Kamer. Toch sjjn er enkelen, die
zich tegen het wetsontwerp verzetten, en
wel om twee redenen: in de eerste plaats
wordt de ouderlijke macht in hun oogen te
veel beperkt, in de tweede plaats, omdat de
bescherming ook uitgestrekt wordt tot meer
derjarige vrouwen. Het eerste bezwaar vervalt
naar sprekers inzien al aanstonds: by ons
bestaat die onbeperkte ouderlijke macht niet,
welke de Romeinen kendengeen enkel vader
heeft thans het recht een kind, aanstonds na
de geboorte, ter dood te veroordeelen, en
bovendien, de wet verbiedt ouders kinderen
te laten bedelendronken te maken enz.
Evengoed kan de wet het kind beschermen
tegen onverstand of egoïsme der ouders, wan
neer dit onverstand of dit egoïsme gezondheid
of leven in gevaar brengt. Dat de wet
ook meerderjarige vrouwen beschermt
acht spreker volkomen billijkziende
op de feiten, dia de enquête aan het licht
bracht, meent spreker, dat de volkomes
vrijheid, die de wet thans verleent, voor vele
vrouwen verandert in den grootsten willekeur*
In de oogen van spreker gaat het wetsont
werp in sommige opzichten niet ver genoeg
gaarne had hjj gezien, dat het verbod om te
werken ook uitgebreid ware tot den dertien-
jarigen leeit'yd en tot den veldarbeid. Spreker
besluit met den weoscb, dat in ons vaderland,
door goede arbeidswetten, het opkomend ge
slacht zal opgroeien tot een degelijker en
krachtiger dan het tegenwoordige.
Gedurende de pauze had niemand zich by
den voorzitter, den heer G. Visser Bz., op
gegeven, om met den heer Goeman Borgesius
in debat te treden, inlichtingen te ontvangen
of zjjo meeningen te bestrijden. Op een vraag
van den voorzitter, of er nog iemand aan
wezig was, die het woord verlangde, meldde
zich slechts éen lid aan. Deze had den be
zwaar: spreker had steeds gesproken over
jeugdige personen en gehuwde vrouwenhij
wilde vragen, of het wei uoodig was, dat
de wet ook de ongehuwde meerderjarige
vrouw, misschien te haren nadeeie, een oa-
geweoschte bescherming verleent?
De heer Borgesius antwoordde, dat in zjjn
oog er geen enkele ongehuwde meerderjarige
vrouw was, die voor haar genoegeD 36 uren
aan een stuk arbeidde, en dat bovendien dat
wetsontwerp uitzonderiugs-bepalingen genoeg
bevat, die willekeur en beoadeeliog te keer
zouden gaan.
Op een vraag van den voorzitter, of hjj
ook namens het publiek, den heer Goeman
Borgesius dank mocht zeggen voor de degeljjke
behandeling van het onderwerp, volgde een
luid applaus vaa alle aanwezigen, waarna de
voorzitter de vergadering sloot.
De zesde of laatste bijeenkomst der Volks
voorlezingen alhier werd, wegens de lezing
van den beer Borgesius in >Musis Sacrum",
gehouden ip het lokaal >Pau!us" en door een
talrijk publiek bezocht. Door den heer J. G.
Sander maakten de hoorders kennis mat Fritz
Reuter, van wien de vertelling «Een verras
sing", met haar vroolyke inkleeding doch ern-
stigen achtergrond, werd voorgedragen. Verder
trad op de heer G. G. C. Ruys van Amster
dam, die gaarne aan de uitDOodigiug van het
bestuur om hier te spreken, bad voldaan.
We gelooven met dat dr. Laurillard een
beter vertolker van zjjn gedichten kan ver
langen dan den heer Ruys, die o. a. voordroeg
«Een lachles"; «01"; «Neef Sander en neef
Symen" en «Een huiselijk tafereeltje," In
«Iemand die gaapt", vry naar Coquehn, en
enkele andere bjjdragen toonde de heer Ruys
zich bovendien een hoogst begaafd acteur.
Geen woDder dat de aanwezigen gedurig
meer verlangden.
Mejuffrouw Feltzer met hare drie kinderen,
die elk jaar de vereeniging meer aan zich ver
plicht, had het muzikale gedeelte van den
avond op zich genomen.
Een quatre-mains uit de Martha met haar
dochtertje, eeo fantaisie uit de Barbier en
de ouverture «Dichter und Bauer" met haar
beide zonen voorgedragen, werden luide toe
gejuicht. De keuze der nummers was dan ook
zeer verstandig.
En hiermede zjjo deze gezellige winter-
bijeenkomsten weder geëindigd. Ze bezitten
tal van oude vrienden, die nimmer verzuimen,
en zjjn waard dat ieder jaar nieuwe met
baar kennis maken, vooral wanneer, zooals
in het afgeloopen seizoen het streven was,
het nuttige zich aan het aangename paart
en personen van talent haar steunen.
Zaterdag jl. gaf de scherm vereeniging «Een
dracht maakt Macht" te Rotterdam een
concours op de wapenen, waarbjj H. Van der
Mark, lid der schermvereeniging «Eendracht
maakt Macht" alhier den eersten prjjs, een
zilveren medaille, op den korten stok behaalde.
Het W. v. D, meldt uit Apeldoorn dat
H. M. de koningin hare boekery voor het
personeel ten hove op Het Loo heeft open
gesteld, Eeo der dames is aangesteld tot het
houden der adm inistratie. Tweemaal 's weeks
worden de boeken uitgereikt en weder in
ontvangst genomen.
By de Prov. Staten van N,-Holland is giste
ren ingekomen bet afkeurend rapport van
Ged. Staten over de kiestabel. Het is naar
de afdeelingen verzonden. Het verslag des
rapporteurs wordt uitgebracht op 19 Maart
en daarover zal door de Staten ia de vergade
ring van 20 dezer beraadslaagd worden.
In de vergadering der Staten van Friesland
van Maandag heeft de heer Huber verzekerd
dat de regeering er niet aan denkt d8 Prov.
Staten te doen ontbinden.
De Prov, Staten van Drente besloten giste
ren de stukken betreffende de kiestabel met
het advies vaa Ged. Staten naar de afdeelingen
te verzenden. Be vergadering werd tot gisteren
over acht dagen verdaagd.
De Prov. Staten vaD Gelderland verzonden
gisteren het advies van Ged. Staten naar de
afdeelingen.
De Prov. StateD van Zeeland hebben in
huone vergadering van gisteren de vroeger
medegedeelde conclusie der meerderheid van
de speciale commissie in zake de kiestabel
(dat wjjziging der kiesdistricten niet nood
zakelijk is) met overgroote meerderheid aan
genomen.
In de St.- Gt. no. 58 zjjo opgenomen de
statuten der naamlooze vennootscnap: «Maat-
scbappjj voor Nyverheid en Laodexploitatie
in de Transvaal", te Amsterdam.
Het doel dier vennootschap is:
o. bet oprichten van een of meer fabrie
ken ter vervaardiging van alle soorten grof
en fijn aatdewerk en porselein io de Zuid-
afrikaanecbe republiek, de verkoop eo over
dracht dier fabrieken alsmede van de geheele
of gedeeltelijke concessie, eo verder de exploi
tatie van die takken van nijverheid, die voor
de maatschappij wenscheljjk zullen worden
geacht en met het hoofdbedrijf in verband
staan
b. het beheeren, koopeo eo geheel of ten
deele verkoopen van gronden ïd Trans
vaal, en
o, het verhandelen der producten, welke
de fabrieken en plaatsen zullen opleveren.
Naar de JD. O. verneemt, zal dr. A. Kuyper
aanstaanden Vrijdagmiddag te Dordrecht op
treden voor de anti-revolutionnaire kiezers uit
de buitendistricten en Vrijdagavond voor da
leden der anti-rev. kiesvereeniging «Vreest
God, eert den koning", aldaar. Beide vergade
ringen zullen niet voor andersdenkenden
toeg&akeljjk zjjn.
Naar de Ned. Fin, verneemt, heeft eene
groep Engelsche, Frausche en Nederiaodsche
bankiers de obligatie-leening eener Yenezuej
laanscbe epoorweg-maatschappy overgenomen,
die dezer dagen te Londen, Brussel, Antwer
pen en Amsterdam zal worden ter markt
gebracht.
De Londensche correspondent van De
Wereldburger scbryft:
By de directie der Delagoabaai-Spoor-
weg-Maatschappij is beriebt uit Lissabon
ontvangen dat de Portugeesche regeering
de plannen heeft goedgekeurd voor den
bouw der nog ontbrekende 9 kilometers
naar de Transvaalsche grenzen, en denzelf
den dag nog teekende de Celagoabaai-
Spoorweg- Maatschappij een contract met
den aannemer Sawyer, waarbjj deze zich
verbindt, dat eindje nieuwe ljjn tegen Juni
a. s. gereed te hebben.
De redactie vau een onzer dagbladen had,
met het vooruitzicht, dat het einde van den
koning nabjj was, een woord aan zjjoe nage
dachtenis gewjjd. Dit was natuurljjk bestemd
eerst openbaar te worden na 's konings dood.
Minder voorzichtig dan voortvareud was de
kopy echter ook ter drukkerjj gegeven, en kort
daarna verscheen het stuk in Hecht voor Allen,
Deze diefstal kan slechts gepleegd zyn door
een geestverwant van laatstgenoemd blad-
Zou, viaagt de Arnh. Gt., het te verwonderen
zyn, ndien, na zulk eene ondervinding, det
uitgevers vau dagbladen huiverig werden in
hunne drukkerijen sociaal-democraten als
werklieden aan te nemen Hoe schoon het
ook klinke niemand om zjjoe politieke of
sociale overtuiging achter te stellen, zjjn toch-
overtuigingen, welke voor diefstal niet terug
deinzen, te gevaarlyk om aan hen, die ze be-
lyden, vertrouwen te schenken.
Te Leiden gaan de socialisten nog steeds
voort met het venten van het blad Hecht vcor
Allen, in weerwil dat de politie dit tracht te-
beletten wegens de ongeregeldhedenwelke
daarvan het gevolg zjjo. Daarom, in hun eigerv
belangnam de politie hen in bescherming
en bracht hen naar bet politiebureau, terwijl
twee Haagsche socialisten, die door de menigte
waren bemoeilijkt, met de tram de vlucht-
namen naar het station, alwaar zjj weigerden-
aan de politie hunne namen op te geven.
Gedurende 4888 werden uit Duitschland in
ous land ia het geheet ingevoerd 3,531.46^
ton steenkolen, benevens 104.560 ton cokes.
Naar men verneemt, zou by deRotterdam-
scbe trans maatschappij het voornemen bestaan,
eeo tram-omnibusdienst te openen van Numans-
dorp naar Rotterdam.
De Rotterdamsche diergaarde is door
aankoop ia het bezit gekomen van eeu
nieuwe soort van schoon gekieurden kar
dinaal, tot heden nog niet levend in Europar
aangebracht en door dr. Karl Buss met deu
naam van Cardiualis flavo notatus gedoopt.
Zyn vaderland is Mexico.
Eerstdaags zal eeo begin worden gemaakt-
met het onderzoek naar den aard van het
drinkwater in ons land, waartoe in dealgê^
meene vergadering der Nederl. maatschappij'
ter bevordering der phsrmacie verleden jaar
werd besloten.
Men schrijft uit Friesland aao de N. B. Gt.
De trek naar verhuizing begint in het noor
den van Friesland vry sterk te worden. Ia
de streek langs de zee van de Lauwers tot
ilarlingen maken zich weer hooderdeo gereed
om hun geluk aau de andere xjjde van den
Oceaan le zoeken. Zjj maken gebruik van do
aangeboden gelegenheid om de reis te onder
nemen in gezelschap vao Friezen, die hier
tydelyk huu verbljjf houden, en in bet najaar
vao 1888 uit de nieuwe wereld zyn overgeko
men. Barradeel en Het Bildt vooral leveren een
groot contingent.
Verkoop van huisraad enz. is er aan de
