1 J Maandag 4 November. A". 1889. IN". 7367. Eerste Blad. ri©-en-v©©rtig,st© Jaargang. Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag. Binnenlandsche Ber chten. UITGEVER: JToDÉ. KDBBAI): HARKT, 174, GOURAIT. Abonnementsprijs, per kwartaal franco per post, door het geheele Rijk Afzonderlijke ««miners f 1.85 - 2.50. - 0.10. Anv KfkMTiKPftijfl; fan 1«.10 r«woo4 regel. ia.t inbegrip m een» Coaraatf i 19 Iedere gewon» regel sneeri ,1». Driemaal gepiutst wordt te<au rwmatn ««rekend jf D a i- 8 a I S if it 0 0 y, !D te so is Schiedam, 2 Novembei '1889. Nog steeds blyft het wetsontwerp tot rege ling tftn ht't laser onderwys de aandacht tot zich trekken. De Arnhemelte Courant bespreekt de adresbeweging tegen genoemde wet en stelt die beweging op geestige w'yze in het ware daglicht. Ze zegt: «lïeue adresbeweging op touw zetten is een 'Zaak, die weinig kunst vereiscluvuor som- enige personen, bekleeders van zekere betrek kingen en bezitters van zekeren ambtelijkeo .invloed in de maatschappij zelfs in 't geheel niet. Wanneer predikant of pastoor zyn schou- ,ders onder zulk eene onderneming wil zetten, dan is in een ommezi»n een vel papier .met handteekeningen gevuld. Dan mag de meer derheid van die onderteekeningen van het voorafgaand protest of rekest er wooderlyk, balf leesbaar op gekrabbeld staan, wat nood I ■Om het groots getal is het te doen. De tuden 2ijn voorbij, waarin Groen van Prinsterer het wegen van stemmen boven het tellen aan- -beval; niemand zoekt meer kracht in isole ment, zelfs niet zijdie zich volgers en gees teskinderen van Groen van Prinsterer noemen. Het lompe cijfer is de afgod, waarvoor ook ■zy zich nederbuigen, en wanneer eenmaal het wachtwoord uit kerkelijk of politiek hoofd kwartier is uitgegaan, dan volgen alle gezag shebbers, alle officieren en onderofficieren, en bet volkspetitiounement is er. Geen nieuwe zaak hebben wy hier op het .oog, en verwachten geen tegenspraak, waar •wij ons daarentegen op eene formeele erken- aiug van de waarheid kunnen beroepen. Toen in de Tweede Kamer verleden jaar een beroep werd gedaan op een tegen een aanhangig wets ontwerp ingekomen adres, waaraan de speker veel waarde hechtte, antwoordde Schaepman met een wonderlijk cynisme swat adressen I ?t Heeft inij maar één woord te kosten en er komen honderd adressen vóór dit wets- ontwei p in." Wanneer man dit weet, gaat er veel van de waarde van een volkspetiti ounement verloren. Waar de voikswenseti niet spontaan uitgedrukt, maar kunstmatig gevormd en donr de geestelijke of politieke leiders uitgesproken wordt, behoeft men de handteekeningen met te tellen. Dan toch worden in zulk eene potitie de wil en wensch uitgedrukt, met van het volk, maar slechts van die geestelyke of politieke leiders, die j - daarvan in den regel reeds elders, te bekwa mer tijd en plaats, getuigenis hebben gegeven. 5 Went of Schaepman zelf zegt lort tegen de wet", dan wel door de duizenden adies- sanlen, wie zgn enkel wachtwoord aan 't hand* teekeoea kiabbeteu zet, laat zeggen »toij sijn tegen de wel", het komt volkomen op p, hetieltde neer. Een opgezweept petitionnement - ®8g om deze reden niet nis uiting van den vryen volkswil worden aangenomen, en heeft voor deo verstandigen staatsman weinig beteekenis," Daarna vervolgt Ae Arnhemmersin dit geval hebben we met vier categorieën van adt es- santen te doen, die, de een in krasse, de ander in meer bescheiden termen, hun bezwni en tegen de wet kenbaar maken. Deze categorieën zyn: de liberale kiesvereenigingen, den Maatschappij tot Nul van 't Algemeen", het hoofdbestuur en de afdeelmgeD van «Volksonderwijs", en het centraal bestuur en de afdeelingeu van k°t «Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond". Deze vier stemmen hebben vry wat meer recht, dat hunne bezwaren en wenschen ernstig worden overwogen, dan de duizenden, die op van den kansel gegeven of op de kerkdeur aangeplakt bevel blindelings gehoorzamend, hunne namen ol kruisjes plaatsen op ongelezen adressen." Met iugenomeuheid nemen we over, wat de Arnhemmer zegt over het adres vau het hoofd bestuur der 9Maatschappij tot Nut van 't Algemeen". «Hetpetitionneeren van de «Maatschappij tot Nut van 't Algemeen" heeft een bijzondere beteekenis, aan haar eerbiedwaardig verleden ontleend. Is er éen lichaam bevoegd oin m dezen te oordeelen, dan is zy het. Zy is met bevreesd voor vryheid van ouüei wysnoch voor de openbare schoolintegendeel, vóórdat het openbaar oodenvijs wèl georganiseerd bestood, was het deze maatschappij, die op vele plaatseu vau het land in de behoefte vooizag. Zij weet dus hoe de toestand zou zijn,wanneer de tegenwoordige politiek van tegenwerking eu oudenrijjoiug der opeubare school, waartoe helaas zeventien libeialeu hunne medewerking reeds veileend hebben, slaagde. Zonder twijfel zou de maatschappij bereid en krachtig genoeg bevonden worden om, als vanouds, het volks- ondeiwjjs ter harte te nemeD, wanneer de openbaie school eenmaal voor de mokerslagen van het clericalisme mocht vallen, maar beter dan ieinaud anders weet zjj, dat zulk een uiter ste, in het belang van bet.ondeiwyszelf, van bet gansclie land moet voorkomen worden, dat alleen een goed ingericht, door den staat met zorg en vuorlielde bevorderd openbaar onderwijs in aller behoeften kan voorzien. Het protest van de «Maatschappij tot Nut van 't Alge meen" is dus by uitnemendheid de oordeel velling van deskundigen, in wier geschiedenis het bewijs ligt, dat ze niet alleen zekere mate van platonische liefde, maar groote oilers voor dit volksonderwijs overhebben." Flink gezegd en waar ook; de maatschappij vei dient deze hulde aan haar edel streven ten volle. Niet minder verdient hetgeen over de adres beweging van het «Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond" wordt aangevoerdde aandacht. >Wy prjjzen het in de werklieden, dat zg, 't geen trouwens hun eigen oogenblikkelijk belang medebracht, zoo krachtig tegen deze onderwijswet zijn opgetreden, maar wy laken het in hen, dat zij eerst zoo iaat opgetreden zijn. Deze, door de onveiklaarbttie zwakheid van een zeventiental liberalen reeds ten halve geslaagde aanslag op het volksonderwijs, op de broodnoodige eerste levensbehoefte van den ambachtsman, is niet van heden of gisteien, Hjj bekroont het werk, waaraan reeds sedert vele jaren in de duisternis, maar sedert 1885 in hei volle licht is voortgearbeid. Reeds Heemskei k begon de steeneu van de openbare school los ie woelen en uit te breken, en toen de zoogenaamde Grondwetsherziening aanving, namen de clericale voorwerkers met de grove vuisten de mokers en houweelen ter hand. In 1885, toen wy aanvankelijk alleen en zonder eeuigen bondgenoot, terw'yl oude vi lenden en meüestandeis bijdraaiden, dien slooperstoeleg bestreden, hebben wy reeds gevraagdwaar bijjven de werklieden, de volksklasse, voor wie behoud der openbare school een levens belang is? Maar men heeft gezwegen. Toen reeds was het de tijd geweest voor een krach tige en nadtukkelyke uiting van waren volks wil in de onderwysquaestie. Had het Werk- lie euvei bond" toen gesproken op denzellden toon, waarop het nu spreekt, dan zou de zaak nooit zoover gekomen zyn. Dan zouden niet alleen ile «bydraaiers" in de Tweede Kamer en de raddiaaieis van de Liberale Unie, maar zelfs de aoti liberale congregatie zich wel tweemaal bedacht hebbeo, vóór dat zjj aau liet palladium van volksontwikkeling dé hand sloeg; en wat meer is de zoo krachtig vour het volksbelang opkomende arbeidersbe volking zou by de Grondwetsherziening met zoo bedrogen zijn uitgekomen, als met Heems- kerk's kreupel kiesstelsel het geval is geweest. Wy hebben nooit vernomen noch begrepen, waarom de zoogenaamde «vierde stand" zich toeo zoo stilgehuuden heelt; het staat echter vast dat dit stilzwijgen, alleieeist aan de stil- zwjjgers zelf, vt el nadeel heeil gedaan. Toen professor R. Fruynzyn veelbesproken artikel over de adresbeweging schreef, de aanuemmg van de wet door de Eeisie Kamer dringend aanbeval eu te kenueu gaf, dal velen zyn inzichten deelden, weid de viaag reeds hier en daar gedaan, of onder die medestan ders zich ook niet prolessor buys bevond. De Novembeiafl-.vering van De Gids geelt op deze viaag een ondubbelzinnig antwoordóók professor Buys acht aanuemmg vau de wet door de Eeiste Kamer weuschelyk. Volgens den hoogleeiaar toch is de tweeledige toeleg om het openbaar onderwijs te verzwakken geheel veiydeld. De voornaamste bepaling, waai legen thans zulk een heftige oppositie wordt gevoerd, is het subsidieeren der bij zondere school, waarby tevens de rechterzijde zich heelt verzei tegen de pogingen om meer waarborgen voor deugdelijk oudei wys te ver- kr'ygen. En werkelijk weegt dit bezwaar bij den hoogleeraar ook zeer; maar toch antwoordt hy stellig ontkennend op de vraag, of de wet door de Lerste Kamer moet worden verworpen. De vree0, door rnr. Veegens in de dragen de» Tijds uitgesproken, dat de val der open bare school liet eevolg zal zijn van de aan neming dezer wet, is door geen bewijzen ge staafd, zegt professor Buys. Maar als na langer of korter tijd deze vrees mocht bewaarheid worden, dan zou deze ervaring niet de nieuwe wet veronrdeelen, maar de openbare school zelve. Is deze inwendig zoo vei rot en zoo vermolmd, dat zy geen grooter mededinging verdragen kan, dan nu bestaat, laat zij dan vallenwant in dat geval zou blyken, dat zij de moeite om haar staande te houden uiet waard is!" (Slot volgt.) _.r-_-r - A - - SCHIEDAM, 2 November 1889. Uit de woning van enkele bewoners van het Broersveld wappert de driekleur, ten blij ka hunner ingenomenheid met bet besluit,gisteren door den gemeenterand genomen, om ook de Broersveldgracht te demppn. Iledennainiddag ongeveer 5 uur heeft schip per De Veld in de Noordvestgracht dry vende gevonden het lyk van een jongetje. Het is onmiddellijk opgehaald en gebiacht in de mouterij «ile Goudsbloem" aan de Noordvest, waar vruchteloos getracht is de levensgeesten weer op te wekken. Het lykje is herkend voor dat van den 5-jaiigen Hendrik Wiechert, wonende in het Gioenweepje. Het vermoeden bestaat dat zyn tol te water geraakt is eu dat hy bij zyn pogingen om dm dam uit te halen in de gracht is gevallen. Ür. Endtz heelt ge neeskundige hulp verleend. Naar aanleiding van de ingenomenheid die door deregeering, by monde van den minister van oorlogis betuigd aan den bond van oud-onderofficieren Omtrent gestelde viagea en vooistellen in geval van mobilisatie, is thans door den bond een schry ven aan genoem den minister geiiclit, met verzoek, een officier aan te willen wijzen oin eeu en ander zoo degelijk mogelijk te kunnen behandelen, In een brief uit Den Haag in het Z. D> wordt medegedeeld dat ia den boezem vaa de Tweede Kamer, naar aanleiding van het vuorstel vau den heer Bahlmann omtrent de invoering van graanrechten, het plan bestaat om een voordracht te doen, die de bescherming der voortbrengselen op njjver- heidsgebied ten doel heeft. De voorstauders der bescherming oordeelen echter dat een tariefsherziening van de regeering moet uit gaan. Na de aanstaande tienjarige volkstelling zal in verscheiden gemeenten het getal raads-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1889 | | pagina 1