SCHIEDAM, 28 November 1889.
bevestigend. Zij is ten volle overtuigd, dat bet
Ban hot volksonderwijs in alle opzichten zal ten
goedo koir.cn. Met het oog op financieele bezwa
ren wordt thans in vele gemeenten, met betrek
king tot het aantal onderwijzers meer op de
geldmiddelen dan op de belangen van de school
jeugd gelet. Door de voorgestelde wijziging van
bet betrokken artikel zal men bet voordeel be
reiken, dat do wet wordt uitgevoerd en dat do
bepalingen omtrent bet aantal onderwijzers
zullen worden nageleefd. De onderstelling, dat
het doel van dit wetsontwerp zou wezen liet
getal der kinderen te vermeerderen, dat de open
bare school schuwt, had de regeering niet ver*
witcht. Zij constateert dat de bepaling: dat de
regeering zurge dat overal voldoend lager onder
wijs gegü\im worde, ongeschonden blijft en blijft
aanspraak maken op de orkenning, dat deze
poging tot bevrediging op do bij de grondwet
bevolen zorg voor het openbaar onderwijs
gcenerSei inbreuk maakt.
Na de toelichting, welke door de regeering
reeds aan de Tweede Kamer gegeven is van hot
voorstel om staatshulp te verleenen aan liet
bijzonder onderwijs en de daarin gebezigde uit
drukking srechtsgelijkheid", had zij verwacht
dat eik misverstand te dien aanzien uit den
tveg zou zijn geruimd. Nogmaals evenwel zet
de regeering hare zienswijze dienaangaande
uiteen.
Terugkeer tot den vroegeren toestand, toen de
jkosten van het lager onderwijs geheel voor roke-
fling der gemeente kwamen, acht de regeering
piet mogelijk. liet verwijt, door sommige leden
tegen de tegenwoordige voordracht goricht,
wegens den daaruan gogeven omvang en uit
hoofdo der opname van bepalingen die op het
openbaar onderwijs nadeelig zullen werken,
rust, naar het oordeel der regeering, niet
op voldoende reden. Met groote voldoening
ontwaarde de regeering, dat ook in de Eersta
Kamer voie leden de verbeteringen, die het wets
ontwerp in het openbaar onderwijs aanbrengt,
niet gering achten en van oordeel waren, dat
het welbegrepen belang van liet openbaar onder
wijs niet eisclit, dat het regeeringsvoorstel worde
verworpen. Met genoegen ook vernam de regeering
dat men' bereid was ten bate van eon zoo ge
wichtig volksbelang als het lager onderwijs, tot
belangrijke opofferingen, De financieele gevolgen
van het wetsontwerp zijn in te deelen op eene
toename der rijksuitgaven met, in rondo som
f 620,000, vermeerderd met de.hoogere bijdrage
en de jaarwedden van onderwijzend personeel
f 50.000, dus te zamen f 070.000.
Deze som zal evenwel, behoudens toename der
schoolbevolking, eerst dan verschuldigd zijn,
wanneer aan de openbare en de bijzonder school
het personeel aanwezig is, dat de wet vordert,
en vooits gehandhaafd wordt het personeel, dat
thans boven iiet voorgesteld minimum aanwezig
is, voor zooverre dit personeel, althans volgens
het voorgesteld artikel, voor eene bijdrage in
aanmerking komt. Verder valt nog te rekenen op
de meerdere uitgaaf, die van het rijk zal ge
vorderd worden ter uitvoering van art. 5 3e lid
van het ontwerp, gestold op p, tn. f330,000.
Vordert betfoolde wetsbepaling eene vrij aan
zienlijke uitgaaf, daartegenover staat, dat ook bij
sterke toename der schoolbevolking in de groote
gemeenten des lands in de naaste toekomst te
dierzakegeen meerdere uitgaven voor de openbare
school van het rijk zullen gevorderd worden
Of de aanneming van liet wetsontworp een
einde zal maken aan den zoogennamden school
strijd? De regeering acht zich gehouden, zonder
schroom als hare overtuiging te doon kennen
dat de uitkomsten die men beoogt in beduidende
mate afhankelijk zullen zijn van de houdingdie
de voorstanders zoowel van het openbaar als van
het bijzonder onderwijsook de provinciale en
gemeentebesturen tegenover de ten goede be
doelde wetzoo ze tot stand komtzullen aan
nemen.
De regeering herhaalt haro reeds vroeger go-
geven verklaring, dat dit wetsvoorstel geenszins
insluit, dat het hooger en middelbaar onderwijs
op dezelfde wijze zou moeten worden geregeld.
In overeenstemming met het gevoelen des
fvetgevers van 1878 is ook de tegenwoordige
regeering van meoningdat de wet zich moet
bepalen tot het uitspreken van het beginseldat
lierhalingsonderwijs zat gegeven worden. De
vrees dat hot ontwerp nadeelig voor genoemd
onderwijs zal werkenwordt door de regeering
niet gedeeld. Wat de invoering van leerplicht
lietreftverwijst de regeering naar hetgeen door
haar dienaangaande in de Tweede Kamer reeds
is gezegd. Aanneming van het thans aangeboden
ontwerp zalnaar de meoning der regeering
ook aan het geregeld schoolbezoek ten goede
komen.
Gisteren is alhier overleden Neeltje van der
Velden, laatst weduwe van VV. de Ronde, die in
de jaren 1830 en 31 als marketentster met
de Schiedumsche schutterij is uitgetrokken
geweest en gerechtigd was tol het dragen
van het Metalen Kruis. Ztj bereikte den ouder*
dom van 83 jaar.
Hedenmorgen ten 8Va ure ia in de zooge
naamde sKialou" in de Konyoenbuurt alhier,
door het kantelen van eets ladder, waarop hy
in de machinekamer stond te verven, tusscheu
de in wei king zynde machine gevallen de
vei ver P. van Dongen, wonende alhier aan den
Smgel. Da machinist, die er bij tegenwoordig
was, stopte de machiue onmiddellijk doch het
was leeds te laat, alleen het deerlijk verminkte
lyk vaa Van Dongen kon worden te voorschijn
gebiacht. Da geneesheer Rutschy was spoedig
ter plaatse. Het lijk is naar zijue woning ver
voerd. De ongelukkige was eeist sedert drie
maanden gehuwd.
Ia de Staatscourant zijn opgenomen drie
koniuklijke besluiten van 12 dezer, nrs, 168,
169 en 170, t,it wijziging der koninklijke be
sluiten vau 18 Febr. 1887 nrs. 36, 37 en 38,
betitffendo toepassing van de cumioeele wet
geving voor het kijjgsvolk te water in Neder-
lundsch Indië, en in de koloniën Suriname en
Curapao. De eerste alinea van at t. 1 wordt
thans gelezen als volgt:
ïEuiopeesche schepelingen en ander.è aan
de crimineels wetgeving" voor het krijgsvolk
te water onderworpen peisouen, die niet tus-
schen de keerkringen zyn geboren en opgevoed,
ondergaan, indien zjj by vonnis van een zee-
krijgsraad in Neder landsch lodië veroordeeld
zijn tot gevangenisstiaf, militaire gevangenis
straf, militaire detentie of hechtenis, van
minder dan zes tnaauden en met gepaard
met ontzegging van het recht om by de ge
wapende macht ot als militair geëmployeerde
te ilier.en, die straf als gevangenisstraf in eene
der gevangenissen aldaar. By veroordeeling
tot eene dei genoemde straffen voor deo duur
van zes maanden ot larger, o! ook by kor-
tereo duur wanneer de straf gepaard gaat met
ontzegging van het recht om by de gewapende
macht ol als militair geëmployeerde te dienen,
worden zy zoo spoedig mogelijk naar Neder
land opgezonden, teneinde daar te lande hunne
stiaf te oudergaan."
Te btginnen met 1 Januari a. s. zullen
de olficmren, die den intendance-cursus gevolgd
hebben, eeu cursus moeten volgen in land
bouwkundig onderwijs.
De minister van binnen landsche zaken heeft
daartoe gelegenheid aangeboden bij de land
bouwschool te Wageningen.
De cursus zal 6 maanden duren en voorloopig
jaarlijks door drie olficieren worden gevolgd.
De correspondent der 2V. JR. Ct. te Londen
seint
De inspecteur van het vee te Thameshaveo
heeft gisteren twee veeladingen, per Batavier
en per Teal van Rotterdam komende, wegens
vermoeden van ziekte aangehouden. De vee
handel verbeidt in angstige spanning het rap»
poit van den inspecteur. Velen gelooven dat
de invoer van levend vee uit Nederland ern
stig gevaar loopt.
Al bet vee, dat uit Nederland te Londen
komt, moet drie dagen aan de landingsplaats
btyven alvorens verder te mogen worden ver
voerd, wyl het mond-en klauwzeer de Neder-
landsche grenzen is genaderd. (JV, t>. d. D
In Fraokiyk is by ministerieel besluit be
paald, dat vee, waarvan de invoer daar'*
te lande geoorloofd is, met ingang vao
i Dec a. f>. vergezeld moet zyn van een cer
tificaat der overheid vao de plaats van her
komst, vermeldende, dat de dieren gezond zyn
en dat by de verzending geeoe besmettelijke
ziekte onder de dieren van dezelfde soort
heerschte, noch gedurende de zes voorafgaande
weken geheerrcht heeft.
Door Z.Exc. den minister van de ïlnstruc-
tion pubhque et les Beaux-nrls" van de Fran-
sche republiek zyn, by besluit van den i&n
Nov. jl., benoemd tot olficier d'académie da
heeren: Louis Bresson, leeruur b'y da Waal-
sche gemeente te Rotterdam, voorzitter van
de commissie van toezicht over deFiansche
diaconieschool, Wilhelm Butige, penningmees
ter van genoemde commissie, en Cocheret,
onderwijzer aan genoemde school.
Door den heer IC. Zwait Kzn., te Heeren
veen, is het middel gevonden het noordelijk
deel van Atjeh voorgoed in ons rustig bezit
te doen blijven.
Men grave dwars door het land, over eene
lengte van 168 kilometer, of 30 uren gaans,
een kanaal, voere daardoor electrische stroo
men, die allen doorgang beletten, en de
zaak is klaar.
Hy heeft zyn geheel oorspronkelijk denk
beeld in een adres aan den minister van ko
loniën meegedeeld.
Ilet is den 2a luit. der infanterie Pander
Maat, in garnizoen te Den Helder, na ta!
vao pogingen gelukt een nieuw systeem schiet
schijf voor het wapeu der inf. uit te vinden.
Zy is geheel van staalplaat vervaardigd en
heeft geen enkel dood punt, d, vv. z. daar
waar de kogel, die een levende kracht 'van
p. in. 2Ü0Ö kg. meter (op 100 M. afgescho-
teu) heeft, de schyf treft, verdwijnt onmid
dellijk een gedeelte oin door een ander ver
vangen te worden. De schyf heeft noch schar
nieren, noch ramen; de kogel verdwijnt in
haar en wegens de snelle vooitplantiog van
licht wordt dadelijk de plaats van het treilen
aangewezen, terwyl deze weiking geschiedt.
De thai.s bestaande schijven zjjn van linuen
en papier vervaardigd en zullen hoogstwaar
schijnlijk, aangezien da uitvinding veel goed-
kooper is, door de stalen vervangen worden.
De schyf is 3.5 M. hoog en 1.7 M. breed.
Het U. D. meldt, uat de heer F. Domela
Nieuwenhuis, wegens voortdurende ongesteld
heid, zijn ontslag zal nemen als lid der Tweede
Kamer.
Jl. Zondag is Domela Nieuwenhuis in hot
hervormde keikgebouw te St.-Anna-Paro-
chie (Fr.) ais spreker opgetreden, naar man
berekent, voor ongeveer 1500 personen, be
staande uit arbeiders, onderwijzers, burgers,
handwerkslieden, huuiboeren enz, uit St.-
Antia-Parochie en de omliggende dorpen.
De burgemeester en een rijks-veldwachter
wateo inede tegenwoordig.
Aan het verslag dat de N. 1Ct. van
deze vergadering geeft, ontleeuen wy het
volgende
Ten 5 ure des namiddags trad Domela
Nieuwenhuis binnen. De katheder Stond voor
den kansel. Het bestuur der afdeeling vaa
Algemeen Kies- en Stemrecht zette zich neer
op de plaatsen, die hy de godsdienstoefenin
gen bezet worden door ouderlingeo en dia
keuen. Een der bezoekers zat op de preek
stoel bank.
De voorzitter der afdeeling, de heer T.
Schat (keikvoogd), heette het publiek wel
kom. Daarna bekwam D. N. het woord. Hij
noemde bet een teeken des tgds, dat de
kerkdeuren voor hem en zyno partygenoo--
ten worden geopend.
Verder sprak hy over de Fransche om
wenteling en trad in eene vergelykiog tug-
schen 1789 en 1889. Aan opruiingen was
weder geen gebrek, O. a. zeide hij dat in
ons land niet de minister van financiën de
koorden van 's lauds geldbeurs in handen
heeft, maar de Nederl. Bank, en de leden
der Kamer dienaars zyn van die bank. De
sbourgeoisie" heeft volgens hem alles ta
zeggen, de arbeider heeft slechts het recht
het werk te stakenal hetgeen gedaan
wordt run de ellende te verlichten (volks
gaarkeukens, volksspaarbanken enz.) helpt
niet. üe plegers van den dynamietaauslag
te Chicago werden door hem als slachtof
fers der s bourgeoisie" voorgesteld. Hy be
sloot met eene opwekking om zich te ver--
eenigén tot bestrijding van hei kapitaal en
tot bereiking van het ideaalvrijheid, brood,
geluk en recht voor allen,
Terwyl een deel der toehoorders het zoo
genaamde ïVrijheidslied" zong, giog mea
Uiteen.
Ook van Leiden uit zal een adres aan de
Eerste Kamer worden gezonden, adhaesie be
tuigende aan eeu adres, door rnr. E. van Lier
en dertien anderen, onder dagteekening van
22 dezer, tot genoemde Kamer gericht eu
waarby met nadruk wordt aangedrongen op
verwerping van het door de Tweede Kamer
aangenomen ontwerp tot wijziging der wet op
het lager onderwijs,
Bedoeld adhaesie-adres iigt aldaar ter tee-
kenitig.
Ook het bestuur der Ned, baoketbakkers-
vereeniging te Amsterdam heeft een adres aan
de Tweede Kamer gezonden, met verzoek het-
ontwerp-Bahlmann, betreffende heffing van-
graanrechten, niet aan te nemen.
"Wegens het overiyden van dr. Ali Cohen,.,
te Groningen, is met de betrekking van inspec
teur "van het geneeskundig staatstoezicht voor
Friesland eu Groningen belast: dr. A. Meur-
singe, te Leeuwarden.
De directie van de Holl. IJzereo-Spoorweg-
Maat<chappy heeft haar stationschefs, onder
chefs, commiezen enz. reis- en verblijfkosten*
aangeboden om te Amsterdam hel Centraal
station te gaan bezichtigen.
De heer mr. H, Volleohoven, dia onlangs
te 's-Giavenhage overleed en, zooals b'y ver
schillende gelegenheden is gemeld, aan taf
van nuttige instellingen grootere of kleinere
sommen naliet, heeft overigens zijn geheele
vermogen vermaakt aan de universiteit te-
Leiden,
De directeuren der zZuidhollandsche Crediet-
vereenigirg" te 's-Gravenhage de heereo
Haakrna en Vau Rojjen, hebben op hun ver
zoek, als zondanig ontslag bekomen. Niettegen
staande echter gemeld werd, dat dit vfiizoek
om ontslag zijn grond slechts vond ineen prin
cipieel veischil van gevoelen, heeft het feit
geleid tot een grooten toeloop aan de kasr
van personen, die hun gedeponeerde gelden
kwamen terugvragen. Allen ontvingen wat
hun toekwam, vlug en zonder bezwaar, zoo-
dat da paniek, door het gebeurde veroorzaakt,
vermoedelijk nu al wel tot bedaren zai zijn ge
komen.
Toch acht de jBaagsche Ct. het nietovei-
bodig, nog eens uitdrukkelijk te vermelden, dab
haar by onderzoek is gebleken, dat het boven
vermeld ontslag door commissarissen voor
loopig verleend in geen frauduleuze of straf-
bare handelingen zyn grond vond, maar alleen-
in verschil van gevoelen over administratie. en>
dat de geldmiddelen der »Gredietvereenigiug'f
geen verlies hebben geleden, waardoor hare*
positie gewijzigd zou zyn geworden. Wel ech
ter zal, naar het blad verneemt, vaa de aandeel-
