Binneniandsche Berichten,
r
conventioneele, dat van het parlementarisme
liet gevolg is etv van deze stukken het ge
ureer schappeljjk werk maakt van een monarch
en een minister, waar by Je koninklijke rede
naar meer de rol speelt van vertolker dan
van auteur.
»De woorden van Alexander III daarentegen
kenrneiken zich dool' een by uitnemend
heid persoonlijken stempel, door eene taal ex
imo curde. Men voelt er zijnen zoowel aan
geboren ale beredeneerden weerzin tegen den
oorlog in trillen, zyn nfgryien van de jam-
n>eien welke die na zich sleept, zijn onwnk-
a1-!uit om er niet in te bei usten tenzij
de eer of da levensbelangen van Rusland het
e'tcimn. Ook heeft de openbare memiing er
zich met in vergist; zij voelde hier eene diepe,
va^igevvorleld» overtuiging, eenen wil die
morg'-n wezen zal wat hy nu is, en byge-
voig ziet z.y er een duurzaam onderpand in
voer den Europeesclten vrede."
Een gfcrueiit dat de keizer ongesteld zou
zyi is ongegrond. Hy is zeer wel en woonde
gisteikjj de uitvoering van Rubinstein's opera
jGoru.'.clia bij.
H'-t Journal de St. Petersbourg spreekt ten
stelligste bet bencht der Daily News tegen,
yds zou tus«chen Tuikye en Rusland onder
handeld vioiden over den afstand van een
deel vun Armenië tegen kwijtschelding door
Rusland van luit nog on betaald gedeelte der
ooilogs-schadeveigoeriing van Turkye,
SPANJE,
Het beiiclil van etsoige buil-mlaudsche dag
bladen, dat Oostenrijk zich zou bemoeien niet
de bir.nenlamische stuulkunde van Spaije,
woi dt stellig tegengespi okeu.
EERSTE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
Zitting ran 4 December.
In deze zitting is oervol ontslag verleend aan
dan commies-griffier nir, Van Roijcn, met 20
JDjjfinber tb s,
Caarna is de beraadslaging voortgezet over do
schoolwetsherziening,
Do heor Van Lijnden verdedigde liet ontwerp
Als een modus vivendi in 's lands bolang, dat de
scherpte vun den strijd zal doen verdwijnen nu
de neutrale school niut de verdraagzaamheid heeft
gebracht; beproeven wij dit middel. De ongrond
wettigheid van het ontweip bestrijdt hij. Do
zorg voor openbaar onderwijs blijft onvoranderd
20ifs geeft dit ontwerp meer geld voor openbaar
onderwijs, duit een volledige uitvoering dor wet
van 1878. riet bijzonder ondorwijs staat ook niet
concuviverend tegenover tiet openbare, maar nis
een bondgenoot ter bestrijding van onkunde. Het
openbaar onderwijs za! niet achteruitgaan en iiet
bi'zondero verbeteren. Eene sciiooigoldlieffing van
20 cents per nmand kun geen bezwaar opleveren.
De heer Wertheim verklaarde niet ingenomen
te zijn mot de gi ondslagen van het ontwerp
maar nochtans vóór te zullen stemmen uit een
gevoel van billijkheid en niet het oog op's lands
jiang. Onvoorwaardelijk voorstander bleof hij
van de openbare school maar onbillijk is het,
niet te steunen hot bijzonder onderwijs, dat uit
gemoedsbezwaar niet van de openbare school kan
gebruik maken en zooveel offervaardigheid toonde.
Concurrentie moet er zi)n; do strijd tusschen
moderne denkbeelden en reactie blijft voortduren
maar de voorstanders der openbare school toonen
nu ook hun offervaardigheid. De bezwaren tegen
dit ontwerp waren niet overwegend. De inter
pretatie van artikel 104 der grondwet isgeheo!
veranderd. Aan hare belofte tot leerplichtregeiing
blijft bij do regeenng vasthouden. Aan meerdere
eisclven van het bijzonder onderwijs worde paal
en perk gesteldde spijslijst is ofgobloten, maar
toonen wij ons, liberalen, de sterkste hier, door
abnegutie, verzoening en vrede to willen.
Do heor Verheijen was zeer ingenomen met
bet ontwerp, en achtte het niet in strijd met
de grondwet. Het subsidiestelsel za! de bijzon
dere school steunen en in bloei doen toenemen.
Overigens verdedigt hij het neutraal karnkter
der openbare school in 't zuidenkatholieke
scholen zijn bet niet. Het aantal onderwijzers,
door deze wet geëischt, acht hij voldoende, de
lokalen kunnen meer leerlingen bevatten. Do
regeling der sclioolgeldheffmg is goed en zal
nooit ter bonadeeiing van het openbaar onder
wijs kunnon strekken. Daarbij bevat dit ontwerp
vele verbeteringen.
Do heer Mnilci bestreed hot ontwerp. Hij
achtte hot ongrondwettig en liet subsidiestelsel
voor de bijzondere school, ook wegens de con-
sequentiën, hoogst gevaarlijk. Het neutraliteits
beginsel der openbare schooi is opgenomen ten
gunslo der kerkelijken, dia het juist gebruikt
hebben om die school ta bostrijden.
Ilct ontwerp zal seetnrisme kwoeken in hart
cn nieren des volks.
Do heer Prins bestreed sterk liet subsidie
stelsel als strijdig met 's lands belang en do
roeping van den staat. Aan vrede gelooft hij
nietde kerkelijken zijn niet zoo Itcht te be
vredigen.
Do hoor Yan Lier bestreed liet ontv.orp
wegens het subsidiestelsel, dat oneerlijke con-
cuiTontio schopt van liet bijzonder met hot
openbaar ondorwijs. De bijzondere school zal
vrij zijn, do openbare niot.
De lieer Yan Swindoren bestreed meao krach
tig liet ontwerp als nadeelig voor de openbare
schoof.
Ook de heor De Vos van Steenivijk was tegen
het ontworp.
TWEEDE KAMER OERSTATEN-GENERAAL.
Zitting van 4 December.
Bij liet voortgezet debat over de Indischs be
grooting werd door den lieer Cremer een amen
dement toegelicht namens de commissie van rap
porteurs, om don bouw van een telegraafkan
toor te Bandjormasstn niet toe te staan. Dit
was ecu deel van een telegiaafverbindingsplan
tusschen Java en de buitenbezittingen (welk
plan spreker vorklnart door een kaart lagen de
journalisten-tribune bevestigd), weik plan, van
ouden datum, thans ganscli otmoodig was. Een
lijn van Madura naar Bundjermassin ware vol
doende.
De heer Seret verdedigde liet plan in het be
lang der inkrimping van do Indische marine.
Hij ontraadde liet amendement.
De heer Itooseboom ondersteunde het, als een
maatregel van bezuiniging.
De heer Yan Vlijmen achtto de noodzakelijk
heid der dure dubbele verbinding niet gebleken.
De minister van koloniën verdedigde die dub
bele verbinding, in het belang eener concentratie
van land- en zeemacht op Java.
De lieer Land verdodigde eveneens een dubbele
verbinding, om zooveel mogelijk ankerplaatsen
te vermijden.
Na nog eonige discussie werd het amendement
aangenomen met 50 tegen 43 stemmen.
De hoor Rooseboom beklaagdo zich over ver
der quaestio betrekkelijk de verdediging van Java,
en beval onderscheidene militaire belangen, o. a.
snelvurende wapenen, aan.
De heer SeylWdt bepleitte de personeel© be
langen van het offn ierskorps.
De heer Van Vlijmen wees op maatregelen ter
bovoidering van het zedelijk welzijn der militairen.
Do lieer Kerdijk wenschte ovorsoiiiing van de
namen der gesneuvelden ook van de mindere
militairen.
De minister van koloniën handhaafde daartegen
zijn bezwaren, acht een defensieplan voor Java
een onbegonnen werkgeweersveraudering to
kostbaarverhooging der kapiteins-pensioenen
ontijdig, en weersprak do geruchten omtrent
vermindering der officiers-weduwen- en weezen-
pensioenen. Met de behartiging dor zedelijks
behingen van bet ieger hoopt hij met gematigd
heid voort te gaan.
Do hoer Levyssohn Norman besprak nogmaals
de Atjehzauk; naast vrijheid voordon bevelhebber
wil hij scheepvaartregeling, volgons het voorstel
van den heer Laging Tobias, en vestiging van
nieuwe kunst-etablissementen; op politiek gebied
een afwachtende houding tegenover den vijand;
herstol van bet sultanaat, mits afgesmeekt door
den sultan, en afscheiding van de Onderhoorig-
lieden van Groot-Atjoh.
Hedenavond voortzetting.
SCHIEDAM, 5 December 1889..
Wij waren gisteravond weder in de ge
legenheid, ons te oveituigen van de ingeno
menheid, welke de ïSchiedauische Kunstver-
eeniging" voor linre tentoonstelling van kunst
nijverheid vnn de zjjrfe der verschillende
werklieden ondervindt; niet minder dan 52
ambachtslieden leverden huune inschryvings-
biljetten in, waardoor hun getal reeds tot
420 is geklommen, waarmede de lijst echter
nog niet gesloten zal zijn, daar velen, die tot
nog toe aarzelden, door het goede voorbeeld,
bun door hunne makkers gegeven, aange
spoord zullen wordeneveneens uiede ta
werken.
Ook de leerlingen in de verschillende vak
ken gaven blyk van hunne belangstelling;
doch hun aantal kon grooter zyn en daarom
wekken w| vooral hen op, hunne beschroomd
heid, welke wy volkomen begrjjpen, te over
winnen en hunne medewerking aan deze ten
toonstelling ta verleenen.
Een eerste schrede te zetten op het niet
gemakkelyke gebied der practijk gaat met moei
lijkheden gepaard, welke te overwinnen voor
zeker geen gemakkelijke taak is, die echter met
moed aanvaard en met da voorlichting der
jSchiedamsche Kunstvereeniging" de kans
van slagen mogelijk maakt.
Vooral op onze jeugdige siadgenooten, die
door het onderwijs (lat zij aan de burgeravond
school genieten, in de gelegenheid zijn om
made te werken, is het oog gevestigd. Moge
by deze tentoonstelling uil hun werk de
degelijkheid blpen van het orderwys aan
genoemde inrichting.
Van bet opkomend geslacht toch hangt het
grootendeels of, of Nederland eenmaal weder
de hooge plaats in de kunstnijverheid zal kun
nen innemen, waarop ons voorgeslacht haar
had verheven.
Eergisteren zyn van schipper J. v. a". Horst,
liggende met zyn schip iu de Schie alhier
voor de Doelensteeg, van het hek voor die
steeg een borstrok en eeo hemd gestolen.
Het is aao de politie gelukt de goederen op
te sporen en de daderes van dezen diefstal,
zijnde een in die buurt woonachtige vrouw,
aan te houden.
Door de politie is aangehouden de persoon
van W. J, v. S., wonende alhier, verdacht
van jl, Vrydag een stuk hout te hebben weg
genomen van stapels hout van de firma Piant
en Co. aan de Hoofdstraat. Het stuk hout is
te zijnen huize in beslag genomen.
Gisternamiddag is de knecht van de
pakschuit, vatende tusschen Utrecht en Schie
dam, door het uitglyden van zijn vaarstok,
van die schuit in de Schie gevallen nabij het
Proveniershuis. Hy zwom naar den walkant
en weid bewusteloos, nadat hij op den wal
was gehaald. Gebracht in de branderij van
den heer Ris aan de Noordvest, is hem daar
geneeskundige hulp verleend door dr. Eodtz,
op wiens last hji naar hut ziekenhuis is ver
voerd.
Uit het antwoord des ministers van water
staat op het voorloopig verslag over zyne be
grooting blijkt, dat da uitbreiding van het
Reursilation te Rotterdam voornamelijk zal
bestaan in den aanbouw van eene wachtkamer
4e klasse tegen het bestaande gebouw, op
pjjlers die op gemeeotegrond zuilen moeten
worden geplaatst. Hieromtrent zal overleg met
bel gemeentebestuur van Rotterdam noodig zyc.
Naar wy vernemen, wordt ons vroeger
bericht betreffende het voornemen der regee
ring, om ook den Centraalspoorweg te naasten,
nader bevestigd, en zouden de onderhande
lingen daaromtrent dezer dagen reeds aange
vangen zyn. Dblv, Ned.)
De belangstelling bij de behandeling der
onderwijswet in de Eerste Kamer was Dins
dag zoo groot, dat, naar de berichtgever van
het Ubl. zegt, de tribnnes dreigdeu in te
storten.
Die ongewone belangstelling bewyst welk
een gewicht aan de beslissing in dezen van de
Eerste Kamer word gehechtmaar de menin
gen zyn gevestigd, zoowel ia als buiten de
Kamer en niemand verwacht nieuwe argu
menten tot bestrijding of verdediging der wet.
Om te >luisleren" komt het publiek dus niet;
om du beslissing te vernemen was de tijd nog
niet aangebroken; het is eene demonstratie
om de openbare meening te uiten, want dat
deze laUjjke schaar die de tribunes innam
voor verreweg het grootste gedeelt zoo uiet
U'tsluitend, uit tegenstanders der wet bestaat,
meenen wy veilig te mogen aannemen.
Het hoofdbestuur van het Nederlandse!*
Onderwijzersgenootschap, dat zich den 3n Juli
II. tot de Tweede Kamer wendde met een
adres omtrent de wet op het lager onderwijs,
ontving, nu het ontwerp hier en daar gewy-
zigd aan het oordeel der Eerste Kamer on
derworpen is, deopdiacht, de bezwaren uiteen
te zetten, dia bij het genootschap ook tegen
het gewjjzigde wetsontwerp zyn blyven bestaan,.
Daaraan voldoet het thans in een adres,
waarin opnieuw die bepalingen worden ge
toetst welke belaugen raken van alle lager
onderwijs.
Terwijl het hoofdbestuur met ingenomen
heid eikent, dat verschillende artikelen van
het bedoelde wetsontwerp inderdaad in het
welbegrepen belang zijn van het lager onder-
wys, betreurt het des te meer dat daartegen
over gewichtige bepalingen slaandie bij
aanneming der wet zullen blijken een zeer
schadelijken invloed op het volksonderwijs uit
te oefenen.
Die bezwaren nader uiteenzettendelaat
het hoofd bestuur het ten slotte aan de wijs
heid der Kamer over te beslissen, in hoeverre
die bezwaten invloed verdienen uit te oefenen
op het lot van het wetsontwerpmaar het
heeft gemeend zyne ernstige bedenkingen tegen
den inhoud er van in liet belang eener dege
lijke volksontwikkeling niet te mogen ver
zwijgen.
In de Zaterdag gehouden vergadering der
kon. academie van wetenschappen, afd. wis-
en natuurkunde, wefit'door dr. Hoek eene-
mededeelmg gedaan betreffende het ras der
Zuiderzeeharing, Bi zijn onderzoek had hy
gebruik gemaakt van de wyze van determinatie,
door den Duilscheu geleerde Heinken gevolgd
by het onderzoek naar de rassen der Oostzee-
haring, waarvan thans is vastgesteld, dat z\j
in najaars- en vourjaarshor ing worden ver
deeld. De Zuiderzeeharing nu heeft bij na alle
kenmerken gemeen met do voorjaarshariog ia
de Oostzee, en hoewel zy blijkbaar een anderen
oorsprong heeft het is een ras, gesproten
uit de uftjaarsharing uit de Noordzee en nog
pas 3, 4 eeuwen oud bewees spreker,
aan de hand der feiten, die het onderzoek vaa
een tweehoi derdtal barirgen heeft opgeleverd^
dat de Zuiderzeeharing beslist "13 een voor-
jaarsras.
Verder werdén door prof. Yan de Sande
Bakhuyzen eenige wetenswaardigheden mede
gedeeld betreffende de photographische opne
ming van den hemel, welk werk is ondernomen
door een 49-tal sterrewachten en naar aan
leiding van een ia April 11. te Parys gehouden
congres.
Door de heeren I. S. van Nierop Sons
te Londen werd gisteren aan het N. v. d. D<
geseind dat al de verleden week aangevoerde
veeladingen te Harwich en te Tharneshaveu-'
gisteren zyn doorgelaten.
Naar de N. 22.GA verneemt, is de obligatie-
ieeuing der maatschappij iZeobad Loosdui-
neo" ruim volteekend.
Naar men verneemt, zal da heer S. Ali
Cohen, die zich eerstdaags naar de Transvaal
begeeft, zich bejjveren ten behoeve van 's rijks
museum, wetenschappelijke voorwerpen ie
Zuid-Afrika te verzamelen.
Hem worden daartoe door dan minister
van buitent. zaken aanbevelingsbrieven voor
de Nederlandsche consuls in Zuid-Afrika mede-
gegeven.
De gedeeltelijke werkstaking van de metaal
werkers is, te rekenen naar de berichteo die
ons gisteren toevloeiden aan het afnemenr-
Terwjjl op'de fabriek van-de Nederlaudsche'
Stoombootmaatschappij de' coeslaod dezelfde is
gebleven, waren gisteren aan de maatschappij:
»i
hi
O
k.
ze
B
er
dt
in
dt
D(
de
Br
ra
or
ga
te(
R.
te
nil
da
vei
vm
gei
doi
eei
on
bei
koi
cei
me
bei
tho
lev
en
dat
lan
bes
die
mir
een
zon
lief
r.oc
kon
7
arn
dm
nrai
het
zorj
verl
8pc
