A". 1890.
Maandag 14 April.
N°. 7478.
aan.
PP1 J
Derde Blcid
"V ier-en-yeertig'ste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Binnenlandsclie Berichten.
Gemengde Berichten.
<3
-3
O D fi.
UITGEVER:
J.
m r, at.-.
./éi
:n van
36.
e r d a m.
GOUHUNT.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Franco per post, door het geheele Rijk
Afionderlijke nommers
f 1.85.
- 2,50.
- 0,10.
li IC K A V
HARKT, K
4.
Advertentieprijs: van 110 gewone i egels met
inbegrip vin eene Couiantj 1.10.
Iedeie gewone regel meer- 0 10.
Driemaai. geplaatst wordt tegen twcruvm. beiekend.
roeders,
inde wet.
drukkend
en.
o fd-Agent
•hlcdam.
SCHIEDAM, 12 April 1890.
Be IC-ie algemeene vergadering der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen zal op 28
Mei te Amsterdam worden gehouden. Een
der belangrijkste punten van den beschrij
vingsbrief is het voorstel van het hoofdbe
stuur naar aanleiding van het in werking
treden der nieuwe wet op het lager onder
wijs. Van die wet is in menig opzicht te
duchten: verlaging van het peil van ons
volksonderwijs. Zijne bezwaren tegen haar
samenvattende, is het hoofdbestuur van oor
deel: a. dat de opleiding van onderwijzers,
ook door hoofden van scholen, aanleiding
kan geven tot dressuur en ten gevolge kan
hebben, dat het hoofd der school zich minder
aan zijne eigenlijke taak in de school wijdt;
b, dat de verhooging van het aantal leerlin
gen per onderwijzer liet peil van het onder
wijs zal doen dalen; c. dat de regeling der
rijksbijdragen in de kosten van het lager
onderwijs der gemeente den bestaanden prik
kel om het onderwijzend personeel ook boven
het minimum uit te breiden, grootendeels
zal wegnemend. dat de bepaling omtrent
de verplichte schoolgeldheffing, in verband
met de vrijheid der bijzondere school om
geen schoolgeld te heffen, in de handen van
eene het openbaar onderwijs niet welwillend
gezinde regeering, door onderhandsche pressie
of door rechtstreeksche tusschenkomst, zal
leiden tot het opvoeren van het schoolgeld
en, als gevolg daarvan, tot wat men van
kerkelijke zijde eigenaardig heeft genoemd:
het leegpompen der openbare school; e. dat
derhalve het openbaar lager onderwijs, bij de
uitvoering van deze wet, in belangrijke mate
zal worden geschaad, terwijl f. de noodige
waarborgen ontbreken, dat de rijksbijdragen
slechts voor deugdelijk bijzonder onderwijs
zullen worden verstrekt.
Dit alles overwegende, heeft zich bij het
hoofdbestuur de overtuiging gevestigd, dat de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, wegens
den veranderden toestand van het lager onder
wijs door de wet van 1889, de belangen van
het openbaar onderwijs zal moeten beharti
gen door alle geoorloofde middelen, en stelt
het daarom het volgende voor:
A. De algemeene vergadering drage aan het
hoofdbestuur op, zijn bijzondere zorg te wij
den aana. het ondersteunen van ouders, die,
waar een bijzondere school kostelooze plaat
sing toelaat, hun kinderen naar de openbare
scliool zouden zenden, indien deze voor hen
kostelooze plaatsing toelaatb. het inwin
nen van betrouwbare inlichtingen over het
geheele land omtrent de deugdelijkheid van
het bijzonder ouderwijs, dat van rijkswege
gesubsidieerd wordt; c. hetsieunenen bevor
deren van liet herlmlings-onderwijs; d. in
't algemeen het toezien op de werking dei-
wet van 1889 en het nemen of steunen van
alle maatregelen, die in 't belang \an deugde
lijk openbaar ondeiwijs worden gevorderd
en door particuliere krachten kunnen geno
men worden.
B. De algemeene vergadering drage aan het
hoofdbestuur op, om, ter bespreking van voor
schreven doel, te trachten eene samenwerking
te erlangen met de vereenigiug «Volksonder
wijs".
De veenarbeiders te Appelsga (Fr.) eNehcn
thans 25 cents per dagwerk meer voor het
turfleggen dan verleden jaar Een der vcr-
veners heeft toegestemd 20 ets. meer te
geven. De overige verveners willen van geene
verhooging weten.
Het turfgraven wordt flink voortgezet. Het
turfleggen begint eeist mulat de graverij is
afgeloopen.
Te Deventer is eene tentoonstelling ge
opend van voorwerpen, vervaardigd door de
leden der »Vereeniging van Nijveien" in lnin
vrijen tijd. Onder de ten toon gestelde voor
werpen is veel schoons en practisch, waar
mede het bewijs wordt geleverd, dat de
nijveren te Deventer met hun tijd medegaan
en iu vele op/.icliten de concurientie van
buiten het hoofd kunnen bieden.
Door de jury zijn verschillende diploma's
van uitnemendheid toegekend en can 13
inzenders getuigschriften.
Men schrijft uit Maasbracht aan de
Sedert eenigen tijd is ons dorp in bewe
ging. Het bouwen eencr nieuwe kerk in
de kom der gemeente mocht, volgen de be
woners van het gehucht Brachterbeek, niet
plaats hebbenzij verlangden de kerk in
hnn gehucht Nu hun dat niet gelukt is,
beweren zij, dat hij den houw der nieuwe
kerk lijken geroerd zijn, die nog geen 10
jaren begraven zijn, dus in strijd met de wet.
De inwoners van Drachterheek en Maas-
bracht staan nu vijandig tegenover elkaar,
en de pastoor werd onlangs te Brachterbeek
met steenen nageworpen, terwijl er nu en
dan ook andere baldadigheden gebeuren.
De marechaussee van Echt werd om die
reden Zondag 11. versterkt, en dienzelfden
dag bezocht de kapitein der marechaussees
uit Roermond onze gemeente en trad met den
burgemeester in overleg. Eenige inwoners
uit Brachterbeek, die de vorige week uit
het dorp gezet wareu door de inwoners
aldaar, schijnen het plan opgevat te hebben
om daar andermaal een bezoek te brengen,
.zoodat er door deu kapitein maatregelen ge
nomen zijn om botsingen te voorkomen.
Wat de opgraving van lijken betreft, is
het onderzoek nog hangende.
Te Etten (N.-Br.) heeft Dinsdagnacht zekere
K. gctiaeht bij den burgemeester in tobrekeu.
Na het ij/eren hek geopend te hebben, be
proefde luj de keukendeur te openen, doch
bemerkte niet, dat de heer des huizes was
opgestaan. Eensklaps hoorde hij de deur open
gaan en werd hij door den burgemeester
stevig aangegrepen, die den inbreker zelf
naar de politie bracht
liet Aquarium van het genootschap ïNatura
Aitis Magistra", hei bergt in den laatsten tijd
in de verschillende bassins weer merkwaar
dige bewoners
Algemeen is het bekend, dat de bevolking
van een aquarium vooral in de zeewater-
bassins steeds afwisselt. Terwijl de be
langrijkste zoetwatervormen vrij standvastig
gedurende liet geheele jaar in het aquarium
zijn waar te nemen, is de bevolking der
zeevuiter-bnssins daarentegen voor een groot
gedeelte afhankelijk van het jaargetijde. Elk
aquarium, dat niet onmiddellijk aan dn kusten,
gelegen is en *iet de regelmatige beschikking
heeft over vaartuigen, waarmee ten allen
tijde zee kan worden gekozen óm den
rijkdom in soorten en individuen in de bas
sins te vergrooten vertoont in de zee
water-bassins natuurlijk een zeer afwisselende
bevolking. Sommige vischsoorten toch worden
alleen in het voorjaar gevischt, andere soor
ten gedurende de zomermaanden of wel
uitsluitend gedurende den winter of iu het
najaar.
Hierbij komt, dat de levensduur der meeste
zeedieren in een aquarium betrekkelijk kort
mag worden genoemd, aangezien de voor
waarden, waaronder zeedieren in een aqua
rium leven, uit den aaul der zaak aanmerkelijk
moeten velschillen van die, welke hun in
den natuurstaat worden aangeboden. Vooral
gedurende de wintermaanden hebben som
mige dieisoorten, afkomstig uit zuidelijker
zeeën, het iu een aquarium hier te lande
dikwijls hard te verantwoorden. Het is
inderdaad een zeldzaamheid, wanneer zoo
danige vormen overwinteren. Dn bekende
^zeepaardjes" b. v. sterven gewoonlijk in
liet aquarium gedurende het koude jaar
getijde. Voorzeker mag het dus verrassen,
wanneer wij zien, dat thans nog 40 a 50
zeepaardjes in uitnemenden toestand in het
aquarium zijn aan te treffen, die met goed
gevolg een Hollandschen winter hebben
doorstaan.
De fraaie »Ikan-spat", van Java, den vori-
gen zomer door Prof. Max Weber ten ge
schenke gegeven, hebben mede weerstand
geboden aan de schadelijke invloeden van
ons klimaat, dank zij een practisch uit
gedacht verwarmingstoestel, waardoor het
water in hun bassin steeds op een constante
temperatuur wordt gehouden.
Ook de schitteiend gekleurde »paradijsvis-
sclien" vau China hebben onder den gun-
stigen invloed van een zelfde toestel thans
voor het eerst in het aquarium overwinterd.
De overige bassins zijn vol leveu en be.-
vatten merkwaardige vormen. In het groote
bassin hebben de ^hondshaaien" weer eieren
gelegd. Deze eieren zijn langwerpig vier
hoekig en aan de hoeken van le hoorn
achtige schaal voorzien van lange, kronke
lende draden, waarmede zij aan de punten
der rotsen of, zooals thans, aan de takken
van polypariën door de haaien worden be
vestigd. Na acht of negen maanden worden
de jonge haaien geboren en verlaten zij de
eischaal, Gedurende dien tijd kiln men dooi
de doorschijnende sclmal duidelijk de bewe
gingen van bet embryo waarnemen.
In een der kleine bassins in de groote
zaal vindt men tevens een fiaaie verzameling
van lagere zeedieren, alszeesterren, wolken,
purperslakkenalikruiken naaktslakken
steenboorders, enz. Iedereen weet, dat de
zeesterren zeer vraatzuchtig zijn, zich vooral
voeden met weekdieren en dan ook op de
oesterbanken groote verwoestingen aanrich
ten. In groote hoeveelheid worden zij daar
om xn Zeeland verzameld, om vervolgens als
mest op het land te worden gebruikt. De
wulk behoort tot de grootste onzer hiland-
sche zeeslakken, wordt zeer algemeen aan
onze kusten aangetroffen en is niet minder
roofdier dan de zeester. Wulken en ook de
pui perslakken voeden zich vooral met schelp
dieren. Zij zetten zich op de schelpen vast,
doorboren de schelpen door middel van een
tongtoestel, dat met scherpe haken is voor
zien, en laten zich dan de weeke deelen
uitmuntend smaken. (2V. u. d. B.)
Naar men uit Bucharest bericht, hebben Neder-
landsche ondernemers aan de Rumeensche regee-
geering plannen voorgelegd van een te stichten
scheepvaarmaatschappij, welker vaartuigen onder
Rumeensche vlag zullen varen.
Het comité voor het Hainerling monument
heeft den beeldhouwer Brandstfttter is Gratz met
de uitvoering daarvan belast. De kosten worden
op 10,000 tl, geschat, waarvan de helft roods is
bijeengebracht. Het gedenkteeken zat te Waidhofen
worden opgericht.
Te Szegedin is Maandag de doodstraf voltrok
ken aan zekeren Gyembar, een man die niet
minder dan acht vrouwen had vermoord.
In den koepet van de St -Pieterskerk te Rome
zijn eenige scheuren ontdekt, zoodat men hem
heeft moeten stutten.
Het ontworpen scheepvaart-kanaal rondom den
Niagara-waterval meet vijf en twintig mijlen,
met sluizen ter breedte van 80 en ter lengte
van 400 voet. De kosten worden geraamd op 23
raillioen dollar.
