A0. 1891.
Maandag 30 Maart.
N°. 7723.
Eerste Blad
Vij
- en-v© ©r tig-s t© Jaargang.
Versch nt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Binnenlandsclie Berichten.
UITGEVER: T ODÉ.
BV HEAD: BOTER ST RAAT, E 2 7.
Dit nummer bestaat uit vief bladen.
Schiedam, 28 Maart 1891.
't Is nu ongeveer drie jaren geleden, dat
het kiezerkorps, door de herziene grondwet
van 1887 zeer uitgebreid, voor de eerste
maal opgeroepen werd, de gansche Tweede
Kamer samen te stellen. De meerderheid dier
kiezers ontzegde in die dagen de liberale
partij haar vertrouwen en wendde zich tot
de kerkelijke partijen, van wie zij meer heil
verwachtte. Thans staan wij opnieuw aan
den vooravond van een verkiezingzullen de
kiezers ten tweeden male den clericalen par
tijen de meerderheid bezorgen? Onmogelijk
is het, die vraag aanstonds in bevestigenden
of ontkennenden zin te beantwoorden doch
er zijn teekenen, die wijzen op een nieuw
verloop in de meeningen van |relen, wier
vertrouwen in Kuyper en Schaepman diep
beschaamd is. In de eerste plaats is het
niet ondienstig, eens na te gaan, welke oor-
■zaken in Maart 1888 samenwerkten, om de
liberale partij tot oppositie te maken.
Die ooi-zaken zijn van verschillenden aard.
Eensdeels zijn zij te zoeken bij de liberale
partij zelve, anderdeels in de gebrekkige
regeling van het kiesrechtnog werkten mede
de malaise, heerschende in handel en nijver
heid en ten slotte, de toezeggingen, verdacht
makingen en beschuldigingen der clericale
partijen. Achtereenvolgens zullen wij die
oorzaken een weinig nader toelichten.
Ten eerste dus heeft de liberale partij zelve
voor een deel schuld aan haar nederlaag in
1888. Na den val immers van liet Kabinet
Kappeyne in 1879 behield de liberale partij
bijna onafgebroken zij het ook een kleine
meerderheid in de Tweede Kamer der Staten-
Generaal. Toch scheen zij met lamheid gesla
gen. Geen liberaal staatsman stond aan het
hoofd van het Kabinetmannen als Heemskerk
en Van Lijnden van Sandenburg moest men
in den arm nemen, om den wagen in bewe
ging te houden; belangrijke hervormingen en
verbeteringen kwamen niet tot stand; dit
alles werd veroorzaakt door verdeeldheid in
■eigen boezem, die voor en na tal van belang
rijke wetsontwerpen deed afstemmen. Is
het wonder, dat een deel der kiezers zich
met weerzin afweerde van een partijdie
jarenlang verbeteringen had kunnen invoe
ren, maar niet gewild heeft? Met die om
standigheid voor oogen moet het eer ver
wondering baren, dat er nog 44 of 45 libe
ralen zitting kregen in de Kamer van 100,
dan dat dit getal niet grooter was.
Ook de gebrekkige regeling van het kies
recht bezorgde den clericalen partijen vele,
haar niet toekomende zetels. Kan men in het
algemeen aannemen, dat de bevolking in de
grootere steden op een hoogeren trap van
ontwikkeling staat dan de plattelandsbewo
ners, de man, die de voorloopige kiesregeling
samenstelde, zag dat anders in. In de grootere
steden is hoogstens vijf percent van de bevol
king kiezer, terwijl op het platteland 10 a'12%
mag meewerken aan de samenstelling der re-
geerings-collegiën. Als voorbeeld kunnen wij
nemen ons kiesdistrict Schiedam. De hoofd
plaats van het district, met ruim 25.000 inwo
ners, telde in 1888 ruim 1200 kiezers, de bui
tengemeenten, nog geen 20.000 inwoners tel
lende, brachten bijna 1600 stemmen uit. En
daar het platteland, over het geheel genomen,
meer clericaal, de steden meer liberaal zijn,
had zulk een verhouding voor de vooruit
strevende partij nadeelige gevolgen. Eenigs-
zins mocht dit gecompenseerd worden dooi
de meervoudige kiesdistricten, Amsterdam,
Rotterdam, 's-Gravenhage, Utrecht en Gro
ningen, zeker is liet, dat de winst aan de
zijde der clericalen stond. Tevens kan nu
in het oog vallen, welk een partijdaad de
voorgestelde stedenwet isde voorloopige
kiesregeling bevat twee onregelmatigheden.
De eene brengt zeker aan de kerkelijken tal
van zetels, de andere wellicht aan de libe
ralen er enkele: en nu stelt het «kostelijk
Kabinet"' voor, de tweede uit de regeling te
lichten, terwijl zij de eerste onaangeroerd
laat bestaan.
De geschiedenis heeft steeds geleerd, dat
belemmeringen in de toename van welvaart
bij een volk een zekere mate van ontevre
denheid wekte tegen de regeering of tegen
de partij, die liet gezag in handen heeft.
Dit is zoo sterk, dat bijna iedere omwenteling
of opstand voorafgegaan wordt door een of
ander jaar van slechten oogst of hongersnood.
In Engeland, de bakermat van den parle
mentairen regeeringsvorm, wisselen de Wighs
en Tory's elkander bijna regelmatig in het
bewind af, en telkens worden de jaren van
overgang gekenteekend door mindere wel
vaart. Met een volle maag maakt men geen
opstand, en een bevolking, die in welvaart
vooruitgaat, is best tevreden met haar bestuur,
al blijft dit zelfs beneden het middelmatige.
Maar wee over de regeering, als, in den
regel geheel buiten haar om, de zaken niet
zeer voordeelig gaan 1
Politieke tegenstanders maken gebruik van
de heerschende ontevredenheid, verzekeren
de bevolking van het heil, dat haar wacht,
als de tegenwoordige regeering verdreven en
door een uit haar midden vervangen is, en
zoo gaat de meex-derheid van de eene op de
andere partij over.
Aan beloften en toezeggingen, beschul
digingen en verdachtmakingen hebben de
kerkelijke partijen bet in '88 niet laten ont
breken. «Het wanbeheer der liberalen",
schatten gelds aan het onderwys verspild",
«ons land aan den rand van den afgrond",
die klanken dreunen nog in onze ooren, al
zijn ze ook verzacht door het woord van
minister Godin de Beaufort (welhaast, naar
wij hopen, rustiger gedachtenis), dat de finan-
cieele toestand bevredigend was, en dat van
minister De Savornïn Lohman, dat er op stuk
van onderwijs niets bezuinigd kan worden. En
welk een heilrijke dag zou er niet aanbreken,
als de clericalen aan het bewind warenbelas
tingen zouden verminderen, de druk gelijk
matiger verdeeld worden, tarieven zouden her
zien, accijnzen afgeschaft worden! sWords,
words, words!" Wat is er gebeurd Men liet
alles, zooals het was en wist voor iedere
noodzakelijke verbetering een nog noodzake
lijker op te diepen, die eerst moest ingevoerd
worden, eer men aan de voorafgaande kon
denken. En zoo bleef de noodzakelijke ver
betering uit en liet de nog noodzakelijker
geregeld op zich wachten!
Onwillekeui ig reeds stipten wij het verschil
aan, dat er bestaat, als een partij met alle
geweld het gezag veroveren wil en dezelfde
partij, aan de regeering gekomen. Dit verschil
zaï bet krachtigste wapen der libel alen zijn,
om bij de stembus van 1891 de kiezers aan
hun zijde te krijgen. Tevens moet de les van
1888 leeren, wat het volk in de eerste plaats
van de liberalen eischt: maar over de aan
staande verkiezing in een volgend nummer!
SCHIEDAM, 28 Maart 1891.
Naar wij vernemen, is door den minister
van marine Dyserinck ontslag gevraagd, dat
hem is verleend in te gaan op 31 Maart a.s.,
op welken dag zijn opvolger, de kapitein ter
zee G. Kruijs, chef van den staf der marine
beëedigd wordt en in functie treedt.
De nieuwe minister, thans chef van spe
ciale diensten bij het departement, is lid van
de staatscommissie voor de samenwerking,
tussehen land- en zeemacht, \va« vroeger chef
van het personeel van het marine-departe
ment in Indië, commandant van het artillerie-
instructieschip en hoofd van het vak van uit
rusting bij de marine-directie te Amsterdam.
Als lid der voormalige staatscommissie tot
voorbereiding der wettelijke regeling van den
militairen dienstplicht wordt hij geacht ge
heel in te stemmen met de hoofdbeginselen der
thans ingediende legerwet, waarvan het ge
deelte dat betrekking heeft op de zeemacht
ook met zijne medewerking is voorbereid.
Zijn optreden in het Kabinet is ook wen-
sebclijk geacht teneinde storing in de be
handeling der legerwet te voorkomen.
De gemeenteraad zal op Woensdag den
ln April 1891, des namiddags ten kwartier
voor twee ure, eene openbare vergadering
houden. De alsdan aan de orde gestelde
onderwerpen zij uingekomen stukken, waar
onder twee ontwerp-besluiten tot wijziging
der gemeente-begrooting, dienst 1890, en vier
ontwerp-besluiten tot wijziging der gemeente-
begrooting, dieust 1891alsmede verzoek van
W. F. Tak om van de kiezerslijsten te schrap
pen de namen van A. van Gerven, G. H.
Holtus en B. L. L. J. Gores, welke stukken
zijn ter visie gelegd, teneinde te kunnen
worden behandeld. Vaststelling 2e suppletoir
kohier der pi. dir. belastingidem eene ver
ordening op het inleveren van stembriefjes
ter verkiezing van leden van den gemeente
raad rekening over 1890 van de commissie
van beheer der fondsen van de vernietigde
gilden id. van de Kamer van koophandel en
fabrieken over 1890. met daarop uitgebracht
rapport door de financ. commissie besluiten
tot het doen van af- en overschrijvingen op
de begrootingen voor 1890 van het burgerlijk
armbestuur en het stads-ziekenhuisadres
van M, W. van Grasstek om eervol ontslag
als onderwijzeres le kl. aan de openbare
school voor gewoon en u. 1. onderwijs voor
meisjesbenoeming van leden van het stem
bureau voor verkiezingen voor leden van de
2c Kamer der Staten-Generaal, de Provin
ciale Staten en den gemeenteraad idem van
een secretaris-rentmeester van het burgerlijk
armbestuur; idem van eene onderwijzeres
der le klasse aan de openbare school voor
gewoon en u. 1. onderwijs voor meisjes;
adies van N. van der Sluijs om toekenning
eener gratificatie evenals in vorige jaren;
adres van A. van de Nadort c. s., allen onder
wijzers alhier, om vrij gebruik van het gym
nastieklokaal. met vuur en licht, om zich te
bekwamen in de vrije en orde-oefeningen der
gymnastiekadres van J. Lourens, T. Lourens
en S. Lourens om aanleg van een uitweg van
hunne panden naar de bebouwde kom der
gemeente, of wel aanschaffing en onderhoud
door de gemeente van een praam en over-
haalpont of vermindering van belastingbe
zwaarschriften van ,T. M. van der Schalk Jr.,
K. te Slaa, W F. Tak, J. G. Hosman en
A. H. W. van Luik tegen de vastgestelde
kiezerslijsten. En verdere voorstellen en mede-
deelingen.
In de laatst gehouden vergadering der wer
kende leden van Schiedams Mannenkoor
«Orpheus" is o. a. besloten, den heer C. C. A.
de Vliegh te benoemen tot eere-directeur en
met het oog op zijn gevorderden leeftijd de
leiding der repetities en concerten op te dra
gen aan een jeugdiger kracht. Met algemeene
stemmenwerd daarop tot directeur benoemd de
heerGeorg Rijken, leeraar aan de muziekschool
van de afdeeling «Toonkunst" alhier en direc
teur van «Gemengd Koor" te Rotterdam.
Onze vroegere stadgenoot de heer H. A. M.
Roelants Jr. te Amsterdam is benoemd tot
correspondeerend lid van de «Archivio Itorico
Gentilizio" (historisch adellijk genootschap)
te Milaan.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Franco per post, door liet gehecle Rijk
Afiondeilijke nominers
-1.85.
- 2.50.
- 0.10.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip van «ene Courantt.ij.
Iedere gewone regel meer- o.lü.
Driemaal geplaatst wnr.lt tegen tweemaal be>ekend.
