A°. 1891
Maandag 27 Juli.
N°. 7807.
Eerste Blad.
Vij f - en -ye er t.gste Jaargang,
Verschijnt' dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Binnentandsohe B*eri«h4en.
abonnementsprijs, per k-x«rta*l j -1.85.
tranco per post, door het geheele Rijk- 2.50.
Afiondei iijke nominers- 0.10.
UIT GEVER: J. ODÉ.
«BHJBABj BOTKBSTllAAT, E 2 y.
Advertentieprijs: *an 1—10 gewone regeis met
inbegrip r*n eene Conraut{jq.
Iedere gewone regel meer- 0.10
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Schiedam, 25 Juli 1891.
tWaar elke dag op straat wordt gepredikt,
dat het met alle gesag uit moet zijn, daar
drinkt de jeugd welgevallig een gif, doodend
voor hun vertrouwen op de leiding hunner
opvoeders,"
Aldus lazen we dezer dagen in de 2V. B.
Ct., en tal van bladen hebben zich gehaast,
het artikel, waarin deze woorden voorkomen,
in zijn geheel over te nemen.
Bovenstaande woorden zijn ontleend aan
een officieel rapport van een hoofd eener
lagere school in Friesland aan de plaatselijke
commissie van toezicht op het lager onderwijs.
De heer Dijkstra, hoofd der school te "Warga,
had namelijk, op de vraag der commissie,
of er invloeden zijn, die op het gedrag der
kinderen gunstig of ongunstig hebben ge
werkt, geantwoord, dat sedert Mei 1890 in
de houding der oudere jongens tegenover
hem en andere onderwijzers een ongunstige
verandering is gekomen. De vertrouwelijk
heid, ie eerbied, het ontzag tegenover hem
was verminderd. Sommige leerlingen maakten
er blijkbaar een studie van de onderwijzers
te tarten en te plagen.
Elders in Friesland werden dezelfde ver
schijnselen waargenomen, en een oud ervaren
onderwijzer in die provincie aarzelde niet deze
ongunstige verschijnselen toe te schrijven aan
den demoraliseerenden invloed der Friesche
volksleiders.
Toen het rapport der commissie van toe
zicht ter kennis kwam van den gemeenteraad
van Idaarderadeel, maakte het natuurlijk
diepen indruk. Onder de raadsleden is er ook
een, die tot de zoogenoemde volkspartij be
hoort. Dit lid meende in het rapport der com
missie een andere strekking dan een paeda-
gogische te ontdekken, en vroeg onder anderen
»Krijgt men niet den indruk, dat hier een
gelegenheid is te haat genomen, om politieke
tegenstanders, waaronder zeker toch ook
eerlijke, brave menschen zijn, te grieven en
verdacht te maken?"
Natuurlijk liet de commissie van toezicht
zich dit vragenderwijs toegediend verwijt niet
aanleunen. Ze besloot een missive te richten
tot ,dep gemeepter^d. Orde en tught, zoo
zegf -e daarin, zijn eep, eerste vereisehte ia
de school, en waar het blijkt, dat die te
wengcbeu laten, mag de commissie daarover
in haar verslag niet zwijgen. En waar ze
dus van het verschijnsel melding maakt,
terwijl em algemeen geachtals specialiteit
op opvoedkundig gebied bekend onderwijzer
als de heer Dijkstra de oorzaak van het feit
aanwees, daar mocht de commissie die oor
zaak niet verzwijgen alleen omdat deze, vol
gens het hoofd der school, met de politiek in
verband stond.
Bij haar schrijven had de commissie als
bijlage gevoegd eene nadere verklaring van
den^ heer Dijkstra, waaruit het volge.nde wordt
medegedeeld:
d Als de schoolkinderen optochten houden onder
het zingen van z.g. vrijheidsliederen, dan is dit
eene zaak, waarmede, als zij het noodig acht, de
politie zich heeft te bemoeien ik mag daarom
trent een vriendalijkan wenk geven, verder laat ik
dat zijn gang gaan. Maar als diezelfde kinderen op
de speelplaatsen bij de school diezelfda liederen
uitschreeuwen, blijkbaar omte laten,hooren, dat
ze den onderwijzer, die daar.binnen met het
voorbereidend schoolwerk bezig,;is» twteo», dan is
dat eene miskenning, van gezag, die men zoo
maar niet over zich mag laten heengaan. Nog erger
is het wanneer, zooals hier is geschied., een
nummer van Hecht voor Allen, waarin zoo'n lied
voorkomt, aaneen boom vlak voor de school wordt
gehecht, en eene menigte leerlingen, daarom
heen staande, dat lied zoo hard mogelijk zingen
en daarmede voortgaan, zelfs nadat de onderwijzer
zich buiten vertoont. Als ik bij het aangaan der
school in de schooldeur sta, om deachterblijyenden
tot spoed aan te moedigen, en er wordt daarbin
nen eenig rumoer gemaakt, dan is dit eene zaak
van weinig beteekenis, maar als de geheele school
telkenmale als dit geschiedt op een afgesproken
sein een luid geschreeuw aanheft, dan is dat een
zeer bedenkelijk verschijnsel. Slordig werk is in
een leerling te misprijzen; maar het is eeneJage
ondeugd of een gevolg van slechtejnspiratiën,
als de «leerling opzettelijk zijn werk zoo slecht
mogelijk maakt en bij de geringste aanmerking
niet verder verkiest te werken."
Om aan te toonen dat zijne i woorden geen
ongegronde beschuldiging zijn, komt hij met
bewjjzen voor den. dag voor dejuistheidaijner
meening, dat die onhebbelijkheidt der.oudere
scholieren is toe te schrjjven aan--den demo
raliseerenden invloedder opruiingen- onzer
volksleiders. Daartoe neemthy inzijne missive
aan den raad verschillende' citaten op uit
Becht voor Allen, met vermelding van num
mer en datum, waarin een taal gesproken
wordt zoo beleedigend, zoo schandelijk,' dat
men er van moet walgen, maar welke te
recht door den heer Djjkstra werd aange
haald, opdat Idaarderadeels raad Zou weten,
dat de ernstige beschuldiging maar niet zoo
losjes was heengeworpen. De indruk "der
woorden en aanhalingen van den heer Dijk
stra was zoo groot, dal zelfs de heer Bouma
het raadslid, waarvan boven sprake-is, -
er zich achter verschool, dat - h j slechts
vragen gedaan had", en de verklaring af
legde, dat hij dergelijke taal als 'door den
heer Dijkstra was aangehaald, ten, zeerste
afkeurde. De volgende motie vau den voor
zitter, den heer Rinia van Nauta, werd toen
met algemeene stemmen aangenomen:
»Da Raad gehoord hebb«nd», eauschrijven
van de C. v. T. op heti;l. o., alsmeda •eaachrij-
ven van .het hoofd der o. 1. s., en wel naar aoor
leiding van de interpellatie van den he«r Bouma
dd, 20 Mei jl,, over enkele, pai agrafen«n hooidr
stukken uit het verslag der commissie over
1890, geeft te kennen, dat in dat verslag geen
de minetó zweem ie van krenking van politieke
beginselen van andersdenkenden, spreekt den
wensch uit,' dat zij moge voortgaan op den
door haar ingeslagen weg en niet verzwijgen,
wat door haar in het belang van het onderwijs
nattig geacht -wordt, en-gaat over tót de orde
van den dag."
Tot de orde van den dag 1 Dat wil zeggen,
de zaak is afgehandeldDat ze zulks maar
ware!
We herlezen de toelichting" van het hoofd
der school te. Warga, we denken er aan, hoe
in datzelfde Warga, een eeuw geleden, de
voortreffelijke predikant Jan Hfendrik'Nieu-
wold aan de verbetering van het volks
onderwijs arbeidde, en hoe we nu deze zaak ook
beschouwen, ze komt ons voor een nationale
ramp te zijn.
't Zegt iets, dat uit de bandelooze bende,
die reeds in de kinderjaren vergif in de aderen
■zuigt," eenmaal het kiezersvolk der toekomst
zal- -worden gerecrüteerd, maar meer zegt het,
dat Waar zoo de jeugd zich durft uiten,
het zedelijk -en godsdienstig ge voel noodzake
lijk - wordti verstikt; de eerbied voor ouders
eveneens wordt verzwakt, in den woord huis
gezin eD maatschappij worden geruïneerd.
Zal het Nederlandsche' volk zulke toestan
den zwijgend aanzien en laten voortwoeke
ren? Daarvoor beware de hemel ons vader
land. Wè gelooven nog gehoeg geestkracht
bij vaders en. moeders, bij onderwijzers, bjj
regeerings-colleges aanwezig, om krachtig
op- te treden, om het gezag op elke- trap te
handhaveni o» den boozen geest; die zich in
Frieslandi openlyk in-zijn ware gedaante ver
toont,' maar ook elders rondsluipt, een krach
tig »Tot hiertoe en niet verder 1" toe te
roepen.
Samenwerking van allen, van grooten en
kleinen, aanzienlijken en geringen, is hiervoor
de' allereerste voorwaarde, en zoo ooit, dan
kome thans het woord van den grooten Da
Costa in vervulling?'
Toenadering- eischt Gods orde en dezer tijdentioodl
mUÜSDAM, UJW 1891.
Donderdags 30Juli. a(s,,.des! namiddags tte
haiftwee., .wordt het eerste orgelconcert- in
ditseizoen-gegeven., 't-Is-een aanlokkelijk
programma;' dat de heeren Textor en£gener
hebben samengesteld; 't koa dunkt ons, niet
gelukkiger zija gekozen. De oudere mees
ters zjjn. ruim, vertegenwoordigd, maar >ook
de i jongepe.rgn niet' vergeten.. Vijf der acht
nummecs zjjn voor viool en orgel.
Zooiooity dan iis.hier een aanbeveling over
bodig»,We hopenp dat de heeren exeoutanteu
tal van hoorders «zuilen, vinden,'en tevens; dat
de. diaconie der Ned.-hervormde gemeente,
te wier behoeve men gelegenheid zalvindon
giften af te zonderen, rijke vruchten moge
plukken van de belangelooze bemoeiingen
der heeren Textor en Egener!
De heer P. van Maurik, met kon. machtiging
benoemd tot vice-consul der Nederlanden te
Stockholm, is in die hoedanigheid door de
Zweedsche regeering erkend.
Uit Den. Haag wordt gemeld:
Men verzekert, dat de heer Van Tienhoven,
burgemeester van Amsterdam, eene opdracht
tot samenstelling van een ministerie heeft
aangenomen en1 zich daarmede bezighoudt.
Het is niet waarschjjnljk dat de heer Van
Tienhoven zelf' in het Kabinet zitting zal
nemen.
Naar men bericht, zal dr. Schaepman de
Nederlandsche regeering vertegenwoordigen
op het 21e taal- en letterkundig congres
te Gent.
Naar de Amst.verneemt, is deheerNoordtzjj
te Kampen van plan, in September voor het
Kamerlidschap te bedanken, teneinde aan
een der tegenwoordige ministers Lobman of
Mackay, zoo zij mochten aftreden, gelegenheid
te geven als Kamerlid zitting te nemen.
Mr. S. Ie Poole, lid der Provinciale Staten
van Zuid-Holland, is hedennacht te Leiden
onverwachts overleden.
Naar men verneemt, is het bezwaar tegen
het' beproeven der ^oorbrug over dehaven
te Vlaardingen, in zoover opgeheven, dat de
gemelde beproeving alsnu vermoedelijk op
Maandag 27 dezer zal kunnen plaats hebben.
Bij de opening der stembriefjes te Opster-
land bleek hoe scherp de volkspartij -en
liberalen daar tegenover elkander staan.
Uitgebracht waren 651 geldige stemmen.
Herkozen werd met 530 stemmen W. Hogen-
veen, candidaat der liberalen en volkspartij
gekozen H. van Zinderen Bakker (socialist)
met 369 stemmen. Het aftredend liberaal
lid; tevens wethouder, J. Faber, viel'met
198 stemmen. Herstemming' moef plfeats
hebben"tussehen de aftredende 'liberale ledèn
P.' Brotvs met' 300, Akkerman' met' "3251,
Koopmans '(wethouder) met 259, en de c&ndi-
daten der volkspartij J. de Boer met 314,
J.Bruinsma met 265 en W;' Vrijburg met
308 'stemmen.
Te Maastricht kotnt'de socialist, de heer
Vliegen, in herstemming.
De Rotterdameche gemeenteraad heeft
zonder discussie goedgekeurd het voorstel
om aan de directie der Nederl.-Amerikaansche
stoomvaart-maatschappij een groot terrein
aan de Rijnhaven te verkoopen voor f72,000,
waar deze pakhuizen, kantoren en een loge
ment voor landverhuizers zal bouwen.
De inschrijving voor de 2e Serie, groot
f 1,000,000 van de Rotterdamsche 3i/s-pCt.-
leening.xan "1891, is bepaald' op 5 Augustus;
EOURANT.
