Gemengde Berichten.
Koloniën.
Land- en Tuinbouw.
0 n d e r w ij s.
B-eclitzaken.
V i s s c h e r ij.
voerd. Wel kan door dan duiker in de Havensteeg nog circa
4000 II3. water op het Broersvcld worden ingelaten, doch deze hoeveel
heid is van geen beteekenis.
Er rest alzoo inlaten door de rinketten van de binnenslnis bij de
koopmansbeurs, maar ook daarop moet naar mijne meening niet gesteund
worden, 1° omdat tijdens het schutten (dat gedurende de morgenuren
bijna zonder ophouden plaats heeft) het inlaten door de rinketten niet
zonder bezwuir kan plaats hebbenen 2° omdat ik de binnensluis, als
r unt voor water-inlaten, niet goed gekozen acht.
Daarom acht ik het bepaald noodzakelijk dat er nog een inlaat
gemaakt wordt. Deze zon gelegd moeten worden van de Nieuwe haven
door den dijk en door het plantsoentje bij de Vlaardinger poort naar de
Vellevest, waarvoor zou kunnen gebruikt worden een ijzeren bnis van
1 Meter diameter, voorzien van afsluiters of schuiven.
Die buis zou cene lengte verkrijgen van ongeveer 50 M. en eeno
uitgave vorderen van f4000.
Wordt het inlaten van water op die wijze verbeterd, dan zal hot
water door den duiker aan de Korte haven aangevoerd, kunnen worden
gebruikt voor het doorspoelen van do Zijlgracht, Noordmolengracht,
Raam en St.-Anna-Zustergrachtten-,ijl de Maathuis van de Nieuwe
haven naar de Vellevest in deze gracht het water aanvoert.
Verder wensch ik nog even stil te staan bij het stoomgemaal
waarvan op pag. 23 wordt gezegd: „elk stoomwerktuig voordegrootc
pompen zal een vermogen moeten hebben van 85 pkr. in wateropbrengst."
Het gezamenlijk vermogen der stoommachines zal alzoo zijn
170 pkr.
Ik veronderstel dat hiermede ecne vergissing heeft plaats gehad,
omdat de machines overbodig sterk zijn.
Elke .pomp heeft een vermogen van 100 M3 water per minuut en
is dus het vermogen van de twee pompen 200 M5 per minuut.
Het waterpeil in het afvoerkanaal bij het stoomgemaal zal onge
veer 0.25 M onder Schie-pcil zijn of 0.55 M onder A. P. De gemiddelde
hoogwaterstand in de Maas is volgens de rijkswaarnemingen bij de
Vijf Sluizen 0.93 M -j- jk. P., zoodat de totale opvoerhoogtc van het
water 0.93 M 4. 0.55 M 1.48 M. bedraagt op het tijdstip dat het
stoomgemaal begint te werkon. Tijdens de ebbe zal deze opvoerhoogte
steeds minder worden.
Daar het genoemde hoogwaterpeil een gemiddelde is, wil ik de
opvoerhoogtc op 1.6 M aannemen en vind dan voor den arbeid door
de stoommachines te verrichten: dat in één minuut 200 M' water 1.6
M hoog moet worden opgevoerd of 320.000 kilogr. meter per minuut.
Daar nu 1 paardenkracht gelijk is aan 75 kilogr. meter per seconde
of 4500 kilogr. meter per minuut, zoo zal de arbeid door de stoom
machines te verrichten 71 paardenkracht zijn, zoodat het
zeker voldoende is wanneer de stoommachines te zaïnen een vermogen
verkrijgen van 80 of desnoods 90 paardenkracht. Wel kan gezegd
worden, dat op sommige dagen hooger waterstanden voorkomen, maar
deze komen in den regel alleen met springtijden en in den winter voor.
Ik acht het althans onnoodig ter wille van enkele hooge waterstanden
die hij uitzondering voorkomen, een zooveel krachtiger machine tc
nemen, tc meer omdat daardoor ook de stoomketels zooveel grooter
moeten worden genomen dan noodig is, wil men verband houden tus-
schcn machines en ketels. Daarbij komt nog dat die hoogere water
standen voor bet meerendeel 's winters voorkomenwanneer minder
behoefte aan grootc doorvoering van water bestaat dan 's zomers.
Eindelijk zou het ook mogelijk zijn, wanneer bij hoogc buiten
waterstanden geen 90000 M3 in éen getijde uit do binnengrachten kon
worden verwijderd, ook met het nachtgetijde uittemalen.
Om die reden zou ik meenen, dat de stoommachines een gezamen
lijk vermogen van 85 pkr. moeten bekomen, ten einde aan de gestelde
cischen te beantwoorden.
Na de verschillende ontwerpen kortclijk te hebben besproken, rest
mij nog U mede te deelen, welk ontwerp naar mijne meening dc voor
keur verdient.
Ik aarzel niet den voorrang toe tc kennen aan het ontwerp Schotel.
Het plan der Commissie beeft naar mijne meening dit tegen, dat de
plaats waar dc verontreinigde stoffen in de Maas worden gevoerd te
dicht bij de prise d'eau der drinkwaterleiding is gelegen, terwijl juist
in het ontwerp Schotel de plaats van afvoer zoo ver van die prise
d'eau is verwijderddat daarvan naar mijne meening geen schadelijke
gevolgen zijn te vreezen. Volgens het ontwerp der Commissie wordt het
verontreinigde water door de voorhaven naar dc Maas gevoerd, alzoo
op 800 Meter afstand van de prise d'eau der waterleiding, terwijl vol
gens het ontwerp Schotel die afstand 2700 M bedraagt.
Maar zelfs in de veronderstelling, dat geen gevaar voor de water
leiding is te duchten waaneer de afvoer van het verontreinigde water
daarvan 800 Meter verwijderd is, valt niet te ontkennen, dat hetyerrc
dc voorkeur verdient wanneer die afstand 2700 Meter bedraagt. Verder
verdient het ontwerp Schotel daarom de voorkeur, omdat het veront
reinigde water bij dat ontwerp buiten de stad om wordt afgevoerd,
terwijl bij het andere ontwerp het verontreinigde water nog een ge
deelte der buitengrachten moet passeeren, die te water juist den toe
gang tot de gemeente vormen.
Bij het ontwerp der Commissie zal het enkele dagen voorkomen,
dat met het stoomgemaal niet gemalen kan worden, omdat de buiten
sluisdeuren zich door hoogen buitcmvntcrstnnd niet openen, terwijl bij
het ontwerp Schotel ook dan kan worden uitgcmnlcn.
Bij uitvoering van het ontwerp der Commissie zal per etmaal hoogstens
2 X 4 X 60 X 200 96000 31' water kunnen worden opgepompt en
bij het ontwerp Schotel 180000 M3. wanneer ook met het nachtgetijde
wordt gewerkt.
En teu slotte, wanneer de ontwerpen worden beschouwd uit eeu
financieel oogpunt, ook dan pleit dit ten gunste van het ontwerp Schotel.
Dc uitvoering van dit ontwerp is (zie de memorie van den wet
houder Elzevier Dom) laatstelijk geraamd op ƒ350,000, terwijl de ex
ploitatiekosten en het onderhoud, in overeenstemming met mijne boven
aangegeven beschouwingen, jaarlijks f 12000 zal vorderen.
De uitvoering van het ontwerp der Commissie is door mij begroot
op f270,000, terwijl do exploitatie en de kosten van onderhoud door
mij zijn geraamd op 17.500 per jaar.
Kekent men nu voor rente en aflossing der gcldleening 5 per
jaar, dan moet de jaarlijksche opbrengst zijn als volgt:
bij het ontwerp Schotel:
5°/0 van /"350.000f 17.500.
Exploitatie en onderhoud-12.000.
per jaar /"29.500.
b ij het ontwerp der Commissie:
5% van 270.00013.500.—
Exploitatie cn onderhoud-17.500.
per jaar /"31.000.
Resumcerende ben ik alzoo van meening dat het ontwerp-Schotel
de voorkeur verdient.
Be Gemeente-Architect,
A. NOLEN.
Nederlandsche boeken voor Zuid-Afrikn.
Oproeping aan mijne landgenooten.
Daartoe aangemoedigd door Z.E. den heer
F. W. Reitz, staatspresident van den Oranje-
Vrijstaat, alsmede door den heer dr, J. Bril!,
lid van het bestuur der »Vereeniging tot
bevordering der Hollandsehe Taal- en Letter
kunde" te Bloemfontein, wend ik mij tot
mijne landgenooten, met verzoek mij behulp
zaam te zijn tot het bijeenbrengen eener ver
zameling van boeken ten behoeve van de
bibliotheek te Bloemfontein, hoofdstad van den
Oranje-Vrijstaat.
Wie wil mij helpen?
De bedoeling is: boeken, uitsluitend in de
Nederlandsche taal. Engelsche boeken zijn er
meer dan genoeg; daar zorgen de Engelschen
wel voor. Nederlandsche echter veel te weinig.
En toch bestaat hieraan meer dan ooit groote
behoefte. De Nederlandsche taal heeft in Zuid-
Afrika een harden strijd te voeren tegen de
Engelsche. Als op zoo menig ander gebied,
zoekt ook hier Engeland de alleenheerschappij
te verkrijgen. Nog steeds echter is onze taal
daar de officieele taal der regeering en wordt
zij, hoewel in eenigszins verouderden en
gewjjzigden vorm, door de boeren gesproken.
Maar in de steden vooral is de Engelsche
invloed merkbaar, zoodat reeds menige Engel
sche uitdrukking de Nederlandsche verdron
gen heeft.
Dat men dit ook gevoelt en dien invloed
zooveel mogelijk wil keeren, bewijst de onlangs
opgerichte »Vereeniging tot bevordering der
Nederlandsche Taal- en Letterkunde", hier
boven genoemd en waarvan de hoofdrechter
van den Oranje-Vrijstaat, de heer De Villiers,
voorzitter is.
Als Nederlanders is het onze plicht dit
streven te bevorderen.
In de eerste plaats worden natuurlijk ver
langd oorspronkelijke Nederlandsche werken,
maar vertalingen zijn ook goed. Geschiedenis,
romans (mits alleen van bepaald zedelijke
strekkingverhalen voor de aankomende
jeugd, in den trant van Andriessen, Louwerse,
Gerdes enz. (vooral die uit de Nederlandsche
geschiedenis), godsdienstige boeken, gedichten
van hedendaagsche en ook van oudere dich
ters, zooals Cats, reisbeschrijvingenen weten
schappelijke werken, alle zijn welkom.
Wie heeft er niet in zijn bibliotheek boeken,
welke hij toch nooit meer inziet en die eene
welkome bijdrage voor Zuid-Afrika zouden*
zjjn?
ld ene noodzakelijke voorwaarde moet ik
echter hier bijvoegen:
Ofschoon de boeken niet nieuw behoeven te
zijn, moeten zij behoorlijk ingebonden wezen.
Want aan boekbinders bestaat aldaar vol
komen gebrek en oningebonden boeken zouden
spoedig in onbruikbaren staat geraken.
Komt, landgenooten, helpt mij medewerken
om een steentje bij te dragen tot instand
houding van onze Nederlandsche taal in die
verre gewesten.
Het offer is niet groot en gij zult vrij wat
meer nut stichten met uwe boeken aan Zuid-
Afrika te zenden, dan ze in de eene ot andere
kast onder stof begraven te laten.
Wilt ge aan mijne opwekking voldoen,
zendt mij dan uwe boeken toe, mits franco,
aan mijn adres te 's-Gravenhage, Banka-
straat 135.
Mr. W. A. baron van Ittersum.
Heeren 'redacteurs van de andere Neder
landsche dagbladen zullen mij verplichten door
deze oproeping over te nemen.
Een sociaal-democraat te Berlijn wilde zijne
dochter in de registers van den B. S. laten inschrij
ven als Lassaline Bebeline. De ambtenaar weigerde
echter deze namen in te schrijven, en de recht
bank, bij wie de vader een aanklacht tegen den
ambtenaar bad ingesteld, steide den laatste in
bet gelijk.
Uit de Tiber zijn bij de Ponte Sisto weder
verscheidene oudheden gevonden, onder anderen
een zeer fraai gevormde vleugel, blijkbaar behoo-
rende tot een groot gevleugeld beeld, en een zuil,
opgedragen aan Victoria Augusta en die waar
schijnlijk deel beeft uitgemaakt van de groote
Valentiusbrug.
Batavia, 28 Augustus. -
In het midden van Juii kwam er bericht van
den ass.-res. van Sintang, dat de hulptroepen van
den Panembahan van dat landschap, door den
vorst' zeiven aangevoerd en naar Tebidahstreek
uitgerukt zijnde tot bet opsporen van eenige
moordenaars (koppensnellers), van daar onver
richter zake terugkeerden, omdat zij échec hebben
geleden. Om dat échec nu te herstellen, besloot
de iesident, in overleg met den gew. milit. com
mandant, een expeditionnaire macht met spoed
daarheen te zenden. Binnen '24 uren, nadat daar
toe besloten was, ging het eerste gedeelte, ter
steikte van 75 bajonetten. Tegelijkertijd weid
het detachement te Saka Mendoelang, bestaande
""uit éen officier en 25 minderen, welke een maand
of acht geleden daarheen weid gezonden om
onder eer.ige opioerige Chineezen de rust te her
stellen, opgeheven en naar Pontianak terugge
roepen. Van Singkawang en Sambas arriveerden
in den ochtend van den 5n Aug. per gouver-
nements-stoomschip Sinkawnng respect. 50 man,
welke macht den volgenden dag hare bestem
ming volgde.
De 75 bajonetten, met de Djambi vervoerd,
moesten voorloopig te Tajan, ongeveer halver
wege Pontianak-Sintang, bivakkeerentot dat
einde moesten door de genie aldaar eenige barak
ken wot den opgeslagen. De geheele troepenmacht
was dus samengesteld uit 350 man infant, en
2 officieren, onder aanvoering van den kapt. Van
den Bussche een sectie mortieren met bediening,
aanvalsgeschut met idem, onder aanvoering van
den In luit. der artill. Haefman een detachement
genietroepen onder kapt. Berkhout, en ambulance
personeel onder den officier van gezondheid 2e
kl. Hoorweg, waarbij nog werd ingedeeld de
adj.-onderoff.-kwartierm. Vrugt met twee maanden
vivres, en het geheel onder aanvoering van luit.»
kolonei Deijkerhoff. Ook da resident vergezelde
eveneens de colonne.
Dr. Snouck Hurgronje bevindt zich sedert
eenigen tijd in Atjeh.
De tentoonstelling die van 6 tot en met 8
October te Poeldijk zal worden gehouden door
de afdeeling Westland van de Hollandsehe
maatschappij van landbouw, belooft een bezoek
overwaard te zullen zijn.
De aangifte van inzending, vooral van druiven,
overtreft de verwachting, terwijl van andere
vruchten en bloemen zoovele opgaven van inzen
ding zijn ontvangen, dat het kleine lokaal, de
openbare school, meer dan gevuld zal zijn.
Daar de Westlandsche stoomtram langs Poel
dijk rijdt, is een bezoek zeer gemakkelijk.
Spuirie als hooi gedroogd en als zoodanig bin
nengebracht voor wintervoedering, mag als iets
zeldzaams op dit gebied gelden. Dit is thans ge
daan door den landbouwer Homs te Munsteische-
veld, die een slechten hooi-oogst had gehad. Het
is bekend dat spurrie, gewoonlijk als groenvoeder
gebezigd, zich evenwel zeer goed leent tot droging
en bewaring, en in voederwaarde alsdan niet be
neden weidehooi staat. Er bestaat eene sooit
reuzenspurrie, die een meter hoog gioeit en-12.000
kilogr. (op stam gemaaid) per bunder opbrengt.
Dinsdag 6 October a.s. herdenkt prof. dr, M.
J. de Goeje den dag, waarop hij vóór 25 jaar
het hoogleeraarschap aan de univeisiteit t"e
Leiden aanvaardde.
Aan ris. J. van Dijk Mzn., directeur van ver
schillende philanthropische inrichtingen te Deeti-
chetn, is, naar aan liet llbl. bericht wordt, een
bedrag van f 50.000 toegezegd voor het stichten
van een tweede studentenhuis voor aanstaande
theologanten.
Een treurig familiedrama werd gisteren voor de
arrondissements-rechtbank te Maastricht berecht.
Wegens eene betwistbare schuld van drie gulden
hadden Martinus Hubertus Kuipers, 31 jaar, en
Jan Mathijs Ariaans, 19 jaar, beiden leiendekkers,
hun respectieven bioeder en oom Hubert Willem
Kuipers, in den avond van 15 Augustus 11., onder
de gemeente Nuth afgewacht en zoodanig mishan
deld, dat hij eenige uren lateraan de gevolgen eener
schedelbreuk is overleden. De beklaagden bekenden
den verslagene wel mishandeld, doch niet de be
doeling gehad te hebben hem te dooden. Door het
O. M. is tegen Kuipers 6 jaar en tegen Ariaans
2 jaar gevangenisstraf gevraagd. Uitspraak over
8 dagen.
Twee arbeidsters te Bergum, die vier kinderen
tusschen twaalf en veertien jaar door het toe
dienen van sterken drank dronken gemaakt bebben,
zijn door de rechtbank te Leeuwarden ieder ver
oordeeld tot 5 dagen gevangenisstraf.
VLAARDINGEM, Gisteien zijn alhier bin
nengekomen 3 schepen, gezamenlijk aanbrengende
67 last haring.
