"wijs openbaar of bijzonder was, het kwam
er niets op aan, als het maar goed onderwijs
was. Het Kamerlid Donner had onlaugs in
de Kamer gezegd, dat te groote ontwikke
ling den arbeider maar ontevreden maakt, die
wilde de werkman dus liefst dom houden.
Hij daarentegen zegt: ontwikkel den werkman,
alleen de ontwikkelde denkt na en zal den
eersten den besten raddraaier niet volgen, als
hij hem mooie dingen komt voorpreken. Spr.
betreurt liet dan ook in hooge mate, dat de
wet, toen zij verbood jongens en meisjes bene
den zestien jaar na zeven uur 's avonds
in de fabriek of werkplaats te houden, wat
l»ij zeer toejuicht, niet tevens heeft bevo
len, dat zij herhalingsscholen, burger-avond
scholen of teek en seinden moeten bezoeken
want nu worden die kinderen straatschen
ders en dieven. Het kind van den werkman
moet niet tot dief en moordenaar (want men
komt van kwaad tot erger) opgroeien, daarom
zullen wij, zegt spr., aan den staat vragen
en blijven vragen: geef ons onderwijs, ver
plicht de kinderen tot hun veertiende jaar
de school te bezoeken en minstens tot hun
zestiende de avondschool. Het aantal lade
lichters neemt sterk toe, het zijn meestal
kinderen, die op de fabriek niet meer
mogen zijn volgens de wet, maar die,
ook volgens de wet, op school wel moesten
zyn. Men hooit wel eens: die kinderen
krijgen slaap op school, als zij den geheel en
dag hebben gewerktde ervaring toch leert,
dat de scholen gaarne bezocht wordenals
het onderwijs maar zoo is ingerichtdat de
jongens en meisjes er iets aan hebben. Spr.
zou willen dat het mogelijk ware het hoogste
onderwijs voor het werkmanskind te berei
den hij wil er geen heeren van maken
maar door en door ontwikkelde arbeiders.
Onderscheidde zich de geheele rede van
den spreker door een kalm en waardig be
toog. waarbij by niet naliet de werklieden
voortdurend op huu plicht te wijzen;
hetgeen hij over het onderwijs zeide, maakte
op de vergadering groeten indruk, hetgeen
dan ook bleek uit de daverende toejuiching
die daarop volgde.
Spreker ging nu nog na, waarom het zoo
noodzakelijk was zich aaneen te sluiten en
waarom hij hoopte, dat de Sehiedamsche
werklieden eene afdeeling van het Ned. werk
lieden verhoud zouden oprichten. Van de
patroons en gegoeden in het algemeen hoopte
hij. dat zij dit vredelievend streven der werk
lieden zouden steunen door als donateurs
toe te treden, omdat het in het belang van
de gansche maatschappij was, wanneer de
werklieden in de goede richting van orde en
wet hunne belangen nut elkander bespreken,
te meer, daar zij toch ook in die vergade
ringen steeds op hunne plichten werden gewe
zen. Hiermede eindigde de spreker zijne mie-
voering onder hartelijk applaus der aan
wezige».
Van de gelegenheid tot debat werd het
eerst gebruik gemaakt, door den heer Hels-
dïngen van Rotterdam, die van deze gelegen
heid wilde profiteeren, orn nu ook eens te Schie
dam de sociaal-democratische beginselen toe te
lichten. Hij had hier nooit een lokaal kunnen
krijgen, zelfs had hij al dertig gulden voor
een avond tevergeefs geboden. Spr. bestrydt
scherp, soms geestig, hetgeen de heer De
Rot heelt gezegd, en' zet daarnaast, wat de
sociaal-democraten willen. Uitdrukkingen als
die, dat de patroons dieven en uitzuigers
zijn, werden uitbundig toegejuicht door eenige
ersonen, die achter in de zaal stonden, maar
vielen overigens bij de vergadering in geen
goede aarde. Het beloog vandensprekerkwam
hierop neer, dat ze zich niet bij hetWerklie
denverbond" moest aansluiten, omdat dit ver
bond ook de patroons opneemt, terwijl de
id ie ven" en de «bestolenen" nooit hetzelfde
belang konden hebben. Het «Werklieden
verbond" wilde met de patroons goede
vrienden blijven ea het gebouw trachten te
verbeteren, de sociaal-democraten daarentegen
het slechte gebouw, waaraan niets meer te
repareeren viel, tot den grond afbreken, om
een beter op de plaats te zetten. Het applaus,
dat de heer Helsdingen van hetzelfde troepje
achter in de zaal inoogstte, werd door een
luid sissen der anderen onmiddellijk onder
drukt.
De heer De Rot beantwoordde den vorigen
spreker, 'oen deze hem in de rede wilde
vallen, werd hem door den voorzitter, die de
vergadering flink leidde, onder het oog ge
bracht, dat hij zulke interrupties niet zou
dulden; hij had hem laten uitspreken, hy
behoorde dit ook anderen te laten doen.
Alsnu verkreeg de heer Horn het woord.
Deze zeide niet het minst plan te hebben
gehad jn deze vergadering te spi eken, maar
het optreden van den heer Helsdingen in
deze vergadering dwong hem daartoe. Hij
waarschuwde de arbeiders tegen den sociaal
democratische» heilstaat, de redenaars dezer
part; vertelden wel altijd, dat het huis moest
afgebroken worden tot op den grond, maar
waren nog steeds schuldig gebleven het ant
woord oj) de vraag, hoe het nieuwe er dan
wel zou uitzien.
Dat schermen en schetteren met groote
woorden, zooals de tieer Helsdingen ook van
avond weer gedaan had, beteekende niets;
zoover hij de Sehiedamsche werklieden kende,
bon hij hem al vooraf zeggen, dat dit op hen
hoegenaamd geen indruk zou maken. Trouwens
op de congressen te Erfurt en Amsterdam
was gebleken, dat zij het onderling zelf niet
eens warenhoe die geluksstaat der toe
komst er moest uitzien. Den heer Domela
Nieuwen hu is, die vroeger toegejuicht werd,
als hij maar in eene vergadering van sociaal
democraten binnentrad, werd op het Amster
damsdie congres het woord toegestaan met
zoo'n kleine meerderheid, dat hij het op die
wyze niet wilde hebben, zoodat men er wat
op vond en hem als redacteur van Recht voor
Allen het woord gaf. Als de sociaal-demo
craten zóo den man behandelen, die twee jaar
geleden nog hun afgod was, dan blijkt daar
uit, hoe weinig vast zjj zelf nog in hun schoe
nen staan, hoe vaag het gebouw is, dat zij
willen oprichten. Voorshands wilde hij dan
nog maar liever het oude huis blijven bewo
nen, daar hij anders gevaar liep heelemaal
geen doel meer te hebben. Bovendien, het pa
lingoproer te Amsterdam had bewezen, datmen
wel gemakkelijk anderen tot revolutie kan op
ruien, maar als het zoover komt. laat men de ar
beiders de gebraden kastanjes uit liet vuur
halen en zelf houdt men zich op een afstam! In
elk opzicht keurde hij het goed, dat de ar
beiders op ordelijke en wettige wijze hunne
belangen trachten te verbeteren. En wan
neer hef artikel der grondwetdat de Sla-
ten-Generaal vertegenwoordigen het gansche
Nederlandsche volk, eens waarheid zal zijn
gewordenwanneer den arbeiders ook het
kiesrecht zal zyn gegevendan zullen dezen
door hunne vertegenwoordigers langs wet
tigen weg die veranderingen en verbeterin
gen in de wetten kunnen trachten te vet»
krygendie zij in hun belang aoodig
achtte. Dat is de ware manier om te
hervormen, op die wijze komt men tot iets,
niet door de afbrekende manier der sociaal
democraten, die altijd zeggen, wat zy niet
willen, nooit, wat zij wèl willen.
Was de heer Horn tjjdens zijne toespraak
herhaaldelijk toegejuicht het langdurig applaus
aan het slot toonde, dat deze vergadering van
arbeiders het met hem eens was en van de
sociaal-democraten niet gediend wil zijn.
De voorzitter sloot nu de vergadering, ter-
wijl hrj allen, die lid of donateur der nieuwe
afdeeling weuschten te worden, uitnoodigde,
hunne namen te willen opgeven.
Men schrijft uit Den Haag aan de Amst.
dat H. M. de Koningin-Regentes binnen korten
tijd een bui tenia ndselie reis voor den tijd van
twee maanden zal gaan ondernemen.
De minister van binnenlandsche zaken
brengt voorloopig ter kennis van belang
hebbenden, dat in 1 892 eenmaal gelegenheid
zal worden gegeven tot het afleggen van een
examen ter verkrijging der akte van onder
wijzer of onderwijzeres, en tweemaal tot het
aft eggen van examen ter verkrijging der akte
van bekwaamheid, bedoeld in art. 65bis der
wet tot regeling van het lager onderwijs,
tot het geven van huis- en schoolonderwijs
in de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek.
Beide examens vangen aan op I April e.k.
Later wordt het tijdstip van aangifte enz.
bekendgemaakt.
De minister van financiën maakt bekend,
dat op Dinsdag 19 Januari a.s. eene in
schrijving zal worden gehouden tot het be
komen van schuldbekentenissen ten laste van
den staat, uit te geven fcrachteus de wet van
28 December 4891, en dat de voorwaarden
van die uitgifte van den 8n Januari a.s. af
op aanvrage kosteloos verkrijgbaar zullen zijn
ten kantore van den agent van het minis
terie van financiën te Amsterdam (Spinhuis
steeg) en, voor zoover de voorraad strekt,
bij den betaalmeester te Rotterdam en in de
hoofdplaatsen der provinciën.
Door den minister van financiën is de vol
gende aansch rij ving gericht tot de provinciale
inspecteurs der directe belastingen enz.«Het
is mij gebleken, dat enkele controleurs zich
niet houden aan de resolutie van 29 Mei 1876,
no. 6 Versamelinq no. 56), waarbij hun is
voorgeschreven, de kantoor-verification, zon
der uitzondering, aan te vangen rnet zich al
de in kas aanwezige gelden of geldswaarden
te doen vertoonen. Het is mijn uitdrukkelijk
verlangen, dat opgemeld voorschrift door de
controleurs stipt worde nageleefd, en dat de
provinciale inspecteurs, bij het ontdekken dat
een hunner zich te dier zake aan verzuim
schuldig maakt, daarvan terstond aan mij
bericht zenden".
Alle ambtenaren der directe belastingen,
invoerrechten en accijnzen, dïe bij de uitoefe
ning van hunne bediening eenige beleediging,
bedreiging of feitelijken wederstand onder
vinden. zullen voortaan daarvan proces-ver
baal hebben op te maken, en dit, door tus-
schenkomst van hun controleur, aan den
provincialen inspecteur in te zenden.
Vindt de provinciale inspecteur alsdan ter
men tot eene strafvervolging, dan zendt hij
de stukken aan den officier van justitie. Is
hij van een a tl der gevoelen, dan geeft hrj den
verbalisanten daarvan kennis, onder toevoe
ging van de opmerkingen, welke hem dien
stig voorkomen.
Ten opzichte van de bedrijfs- en vermogens
belastingen, door den minister ontworpen,
verneemt het X>bl. JRed,, dat het plan
bestaat het kapitaal der industrieele onder
nemingen en de behaalde winst afzonderlyk
te treffen. Bij deze belastingen stelt de mi
nister voor, eigen aangifte te vorderen, zonder
van de belastingbeialenden een eed te vergen,
maar by gebleken fraude strafbepalingen toe
te passen, boete voor de eerste maal en ge
vangenisstraf bij herhaling van leugenachtige
opgaven.
Men herinnert zich, dat in de Tweede
Kamer gesproken is over het verstrekken
van geweren uit rijksmagazijnen aan vereeni-
gingen voor vry willige oefeningen in den
wapenhandel.
Als vrij eene ons geworden mededeel ing
goed begrypen, schijnt de minister van oorlog
teruggekomen te zijn op zijne meerling, dat
de destijds door den heer Van Loben Seis
ter sprake gebrachte bewering op onjuiste
gegevens steunde. Men meldt ons namelijk:
De minister van oorlog heeft lastgegeven
al de geweren, welke in de velschillende
plaatsen van het land bij de vrijwillige oefe
ningen n den wapenhandel worden gebruikt,
terug te zendeD naar de garnizoensplaatsen
en weder op te leggen in de wapenmaga
zijnen, waartoe zij belmoren.
Ten behoeve van die oefeningen zullen
vanwege het departement van norlog andere
geweren, van verouderd model, worden ver
strekt. (jy. d. D.)
De kapitein-ingenieur W. Cool,van het korps
genietroepen, is bestemd om met 1 December
op te treden als leeraar by de hoogere krijgs
school te 's-Hage,
Thans wordt nader bevestigd dat onder
handelingen met de regeering worden ge
voerd, betreffende bet overnemen van den
Noordbrabantseh—Duitschen spoorweg (lijn
Boxtel Wesel).
Volgens bet JV. v. d. D. heeft de directeur-
generaal der maatschappij tot exjdoilatie van
staatsspoorwegen aan de regeering voorgesteld
die lijn over te nemen en aan zijne maat
schappij ter exploitatie over te geven.
Heeft men den tweeden kop al opgemerkt,
welke in de beeltenis onzer jonge Koningin
op de postzegels besloten ligt
Vanneer men hetpostzegel een weinig
draait, zóo, dat men de 5 vóór zich heeft,
ziet men een mannenkop met sierlijk gekrul-
den knevel (het oor der Koningin) en kleinen
puntbaard, Zjjri oog is ook dat van deKoninginr
maar met vrij wat minder vriendelijke uit
drukking dan dat van Wilhelmina,
Trouwens, '1 behoeft niet daarbij te blijven-
Keert men de beeltenis geheel orn en zet men
haar op de laatste D van Nederland, dau ver
toont de omgekeerde gezichtsliju het profiel
van een meisjeskopje met een hooi! op.
Wat al voorteekenen, wat al voot teekenen f'
(-V. r. d. D.)
Eene Engetsche maatschappij te Detnerara
heeft aan den gouverneur van Suriname
aanvrage gedaan, om gronden iu pacht te
verkrijgen in het Lawa-gebied, tot het zoeken
naar goud en andere metalen.
Van Curapio wordt gemeld, dat het aldaar*
in de laatste dagen, tot groote vreugde der
bevolking, zwaar tleeft geregend.
Onze landgenoot, de violist Wolf, die te
Londen woont, gaf dezer dagen een concert
ten huize van graaf Solms, den Duitschen
gezant te Rome. Een menigte aanzienlijke-
personen waren tegenwoordig. Met groote-
geestdrift werd zijn spel begroet.
Op bijzonder verlangen van koningin Mar-
gherita heeft de heer Wolf zyn vertrek uit
gesteld, teneinde eene uitvoering te geven
op het Quirinaal.
De JSfew- York Herald kondigt een storm
aan die tusschen Zondag én Dinsdag de Enget
sche kusten moet bereiken.
De bevolking van Rotterdam is in 1891
vermeerderd met 7542 zielen en bedroeg op.
31 Dec. 216.678.
Naar wij vernemen, hebben »Rotte*s Man
nenkoor" (directeur de heer A. B. H. Verhelp
en de orkestvereeniging sSym'phonia" (direc
teur de heer F. Blumentritt) zich bereid
verklaard, binnenkort een concert te geven
ten voordeele van het onlangs door detypo-
grnphische vereeniging »Hoe schoon is het,
Broeders vereenigd te zien" opgerichte pen
sioenfonds.
Dinsdag trad Davenport (Sequah) na de
operatie zelf weder te Leiden op. liet aantal
personen werd op ongeveer 1000 geschat.
Toen Sequah zich op het tooneel vertoonde,
ging er een luid hoezee voor hem op. Hy zag
er beter uit dan bij zijn laatste optreden-
ruim twee weken geleden. Hij was voi dank
baarheid over de uitstekende behaudelingr
door hem van prof. Van Iterson en dr. Van-
