t
A0. 1892.
Woensdag 16 November.
N°. 8144,
Tweede Blad
Zesenveertigste Jaargang.
Land- en Tuinbouw.
Reelit zaken.
V i s s c h e r ij.
Zeety dingen.
Kerknieuws.
1.85.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITGEVER: T ODÉ.
0 n d e r w ij s.
Armenzorg.
COURANT.
*bonnrmentsprijs, per kwarten!
Franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nominers
- 2.50
- 0.10.
BUREAU: BOTEB§TKAAT, E 2 7.
Advertentieprijs: van 1—10 gewone regels rast
inbegrip van eene Courant.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
ONDERZOEK omtrent de maatschappe
lijke toestanden der arbeiders, omtrent
da verhoudingen tusschen werkgevers
en arbeiders in de ver schillende bedrij
ven en omtrent den toestand van fa
brieken en werkplaatsen met het cog
op de veiligheid en de gezondheid der
werklieden, ingesteld door de Staats
commissiebenoemd krachtens de wet
van 19 Januari 1890 (Staatsblad n° 1).
Vergadering1 van Donderdag IS Augustas 1802.
Tegenwoordig de heeren: Kolkman, voorzitter;
G. Emants; J. C. Th. Heyligers, secretaris der Staats
commissie (bij een gedeelte der verhooren); S. M.
van Wijck, lid der Eerste Afdeeling.
Verhoor van Johannes Ludovicus Veelders, oud 21
jaar, brandersknecht bij de firma J. H. Zoetmulder,
te Schiedam.
De voorzitter: Als hoedanig zijt gij daar werk
zaam
A Als pomper.
V. Dit is dus nog een fabriek van den ouden
stempel. Tegenwoordig rijn er geen pompers meer
in de nieuwere inrichtingen, niet waar?
A. Neen.
V. Waarin bestaat uw werk?
A. In water pompen en daarmede de vaten afkoe
len. Ik loop heen en weer aan den slinger.
V. Met hoeveel menschen werkt gij daar?
AL Met driemeesterknecht, onderknecht en
pomper,
V. Doet gij niets anders dan den geheelen dag
heen en weder loopen
A. Wij komen om kwart voor vier. Het eerste
werk is het beslaan. Wij storten de onderkitten in
4 bakken. In iederen bak gaan 25 kitten kokend
water, en dan komen er nog 5 kitten koud water
bij. Vervolgens gaat de mout er in, en dan is het
beslaan gedaan. Dan gaan de vier oudste bakken,
's ochtens 2 en om half elf uur 2, in den ketel, en
daarna gaan de onderknecht en ik boenen en verder
den distilleerketel volmaken. Voorts worden de
helms op den ketel gezet en alles verder klaarge
maakt. In dien tijd gaan wij eten.
V. Hoe lang werkt gij?
AVan 's morgens 3% uur tot 's namiddags 4%
uur. Ik werk 12 a 13 uren. Wanneer het, zooals
'sZdndags en 'sWoensdags, slap is, komen wijden
volgenden dag een uur vroeger om den ketel heet
te stoken.
V. Hoe lang werkt gij 's Woensdags
A. Ongeveer 6 uren.
V. Hoe komt dit?
A Woensdag is eenmaal dc stilste dag.
V. Hoeveel verdient gij
A f9 is bij ons het minste loon.
V. Hebt gij niet een hooger loon dan verschil
lende menschen in de nieuwerwetsche branderijen
A Ja wel, maar in een Hoilandsche branderij
moet harder gewerkt wordenin eene Fransche
wordt veel rc de machine gedaan.
y. Wat verdienen de andere werklieden ïn uwe
fabriek?
A De onderknecht f10 en de meesterknecht f 13.
y, Moet gij ook 'sZondags werken?
A Anderhalf uur.
y. Daarin hebt gij het dus beter dan in eene
Fransche branderij het geval is?
A Ja,
R "Werkt gij wel dag en nacht door?
A, Nooit.
y. Zijn er in uwe branderij nog meer dan de drie
door u genoemde personen?
A Neen.
y. Door wiea wordt gij aangenomen
A. Door den meesterknecht.
y. En zijt gij reeds lang werkzaam?
A Anderhalf jaar.
R. Over het algemeen is het pomperspersoneel
niet zeer hokvast, niet waar?
A Ik blijf waar ik ben, doch over het algemeen
hebt gij gelijk.
y. De eigenlijke band tusschen werkgever en
werkman is dus maar zeer slap, niet waar?
1, Jade pompers hebben zwaar werk te ver
richten en daarom trachten zij vaak elders in beter
conditie te komen.
Kunt gij het pompen niet lang uithouden?
A Dat wel, maar het is een zwaar werk. Ik doe
3500 slagen per dag.
V, toe gaat het, als gij ziek zijt?
A 1 lat weet ik niet.
V Zijt gij m een bus?
A Ja. maar wat dat kost weet ik niet, want dat
betaalt mijn moeder.
y. Wordt er veel jenever gedronken in de bran
derijen
i Bij ans drinkt de meesterknecht niet meer dan
1 borrel; ik neem er 4 of 5, maar die wil kan er
i4, 15 krijgen, en de meesten nemen wat zij krijgen
kunnen.
y. Is er dikwijls ziekte onder het brandersvolk?
A Och, dat staat met andere vakken gelijk.
V Hebt gij bij de firma Zoetmulder wel eens
oude werklieden zien pensionneeren
A. Neen.
In het Westland hebben de late aardappelen
een redelijk goed beschot opgeleverd. Et- is van
Va tot Vb HL per roe geoogst. De quahteU
Iaat niets te wenschen over. De telers behalen
door de lage prijzen wel geen groote winsten,
doch de teelt geeft reden tot tevredenheid, ook
bij de vroege poters. De opbrengst wisselt van
de late aardappelen af tusschen fl en 1.20,
voor de poters van f0.90 tot f1.40 per kin.
Het land werd per rijnlandsche roe gehuurd
tegen 35 a 40 ets.
De cursus in landbouwkunde te Barneveld
is geopend met een 20-tal leerlingen, meestal
landbouwerszoons. Het onderwijs wordt gegeven
door den heer R. Adatna.
Te Groningen wordt vanwege het genoot
schap van nijverheid voor jonge landbouwers
en landbouwerszoons een wintercursus in de be
ginselen van de lanbouw-scheikunde opgericht.
Met de leiding is belast dr. A. F. Holleman,
directeur van het rijkslandbouw-proefstation te
Groningen.
De heer A. M. C. Jongkindt Coninck, van
Dedemsvaart, heeft te Bussum eene tuinbouw
school opgericht (villa «Excelsior"), alwaar aan
jongelieden zoowel practiseh als theoretisch on
derwijs in het tuinbouwvak wordt gegeven. Dit
onderwijs omvat o, m, botanie, botanische ter
minologie, boomsnoei, ontwerpen maken voor liet
aanleggen van tuinen, Italiaansch boekhouden,
handelscorrespondentie in het Nederlandsch,
Buitsch, Engelsch en Fransch.
Te Tjerkgaast en te Joure hebben zich twee
gevallen van huidworm bij paarden voorgedaan.
Beide dieren zijn afgemaakt.
"Volgens officieels opgave hebben zich in het
2e kwartaal van 1892 in Duitschland niet min
der dan 551.965 gevallen van mond-en klauw
zeer voorgedaan, als: 189,551 bij koeien,
292,888 bij schapen, 66.874 bij varkens en
2652 bij geiten.
De afdeeling Aalsmeer der «Hoilandsche
Maatschappij van Landbouw" is voornemens, in
het belang van de toekomstige landbouwers
aldaar een cursus op te richten op het gebied
van landbouw. Deze cursus zal twee jaar duren.
Het onderwijs zal kosteloos gegeven worden
het zal eene voortzetting zijn van het herhahngs-
onderwijs en behalve de landbouwvakken ook
natuurkennis omvatten. De kosten worden uit
de kas der afdeeling bestreden terwijl het ge
meentebestuur zorgt voor de localiteit.
De heeren Dros en Kolle, hoofden der scholen
te Aalsmeerhebben zich met hot onderwijs
beiast.
Bij het Zaterdag te 's-Hage gphouden examen
sn vrije en orde-oefeningen der gymnastiek is
geslaagd mej. R. Kluit, te Schiedam.
Vele afdeelingen van den bond van Neder-
landsche onderwijzers in de prov. Groningen,
hebben een adres aan den gemeenteraad van
Siochteren gezonden, waarin de handeling van
burg. en wethouders in het stellen van vragen
naar de politieke belijdenis van solliciteerende
onderwijzers in die gemeente streng wordt af
gekeurd.
Ook de afdeeling Leiden van den bond van
Nederlandsche onderwijzers heeft met algemeene
stemmen eene motie aangenomen tegen de han
delwijze van het gemeentebestuur van Siochteren,
waarin zij eene aanranding ziet ven de politieke
vrijheid der onderwijzers.
-V
Door eenige voorname ingezetenen van Hoog
vliet zijn gelden bijeengebracht om dezen winter
werkeloozen te helpen. In plaats dat land ge
ploegd zal worden, zal men het laten spitten.
Be! alva de reeds genoemde legaten, is door
wijlen mevrouw Van Naerssen te Breda ook nog
f3000 vermaakt aan het diaconessenhuis aldaar.
Ook het openbaar ministerie bij de rechtbank
te Rotterdam is in de zaak van Ockeloen in
hooger beroep gekomen tegen het vonnis dier
rechtbank.
•Voor de Haagsche rechtbank werden gisteren
behandeld drie zaken wegens mishandeling van
patiënten in het Haagsche krankzinnigengesticht.
De eerste zaak gold den hoofdoppasser, wien
ten laste gelegd werd dat hij in 1889 een patiënt
moedwillig in de zijde had geschopt en in 1891
een ander patiënt met een sleutelbos op het hoofd
geslagen, waardoor een bloedende wonde aan het
hoofd ontstond.
Da getuigen, knechts uit eene aangrenzende
beddenmakerij, die in den tuin de mishandeling
waarnamen, hielden de schuld van den beklaagde
vol. Zij verzekerden dat meermalen ook andere
patiënten mishandeld waren dat bekl. zeer ruw
was en den oppassers aanried de patiënten «op
hun donder" te slaan.
Bekl. ontkende en noemde alles overdreven.
Alleen om zich te verweren tegen kwaadaardigen
moest hij wel eens van zich afweren.
De eisch is 7 maanden gevangenis.
SCHIEDAM. Zondag kwam alhier binnen
de logger Paulina, schipper A. Schouten, metlSjg
last haring.
VLAARDINGEN. Zaterdag kwamen alhier
binnen 6 loggers, gezamenlijk aanbrengende 99
last pekel- en 10 last steurharingen 1 bom
van Seheveningenmet 16 kantjes pekel- en
172 kantjes benevens 10.000 stuks steurharing.
MAASSLUIS. Van Zaterdag tot gisteren
zijn alhier binnengekomen 6 loggers, gezamen
lijk aanbrengende 90 last pekel- en 6 last
steurharing; en 1 bom met 210 kantjes pekel-
benevens 25.000 stuks steurharing.
KRALINGSCHE VEER. Gisterochtend wer
den ter markt alhier aangevoerd 14 winterzalmen,
die voor f 2.40 tot 2.60 per Va kilo werden ver
kocht.
De vorige week werden alhier aangevoerd en
verkocht 09 winterzalmen.
PERNIS. Zaterdag zijn alhier binnenge
komen 2 sloepen, te zamen aanbrengende 2700
schelvisschenprijs f 35 per groot honderd.
AMMERSTOL. De vorige week zijn aan
den afslag geweest 6 winterzalmen, die verkocht
werden voor f 1.402.15 per Vs kilo, en 3
zomerzalmen, die fO.CO1.05 per Va kilo op
brachten.
SCHIEDAM, 13 November, Aangekomen: Ellida
(st.), kapt. H. Adamsen, van WindauDart
more (st.), kapt. K. M. G. Duncanson, van
Braila. 14, Vertrokken Monte Rosa (st.), kapt.
C. Thomas, naar Cardiff. 15 Heathmore (st.),
kapt. A. Moar, naar Rotterdam.
KONSTANTINOPEL, 11 November. Aangekomen:
Ciaigmore (st.), kapt. A. Parry, van Sulina
naar Schiedam en Rotterdam, zette de reis
voort.
Ned.-Herv. Kerk.
Beroepen: te Zutfen ds. C. L. van den
Broek, te Schiedam te Nes en Wierum (toez.)
ds. J. J. van den Broek, te Halle, die voor
Lichtenvoorde heeft bedanktte Lutten a41
Dedemsvaait ds. W. Westhoff, te Kolder- en
Dinxterveen bij Meppelte Langerak (toez.)
en te Kats (Z.) de heer P. A. Steenbakker Mo-
rilyon Loysen J.Ez., cand. te Schoonhoven;
te Augustinusga ds. H. Limpers, te Stavoren
te Nichtevecht ds. W. van Roggen, te Sloten
(N.-H.) te Mijnsheerenland c. a. ds. J. Beijer,
te Maartensdijkte Wezepe ds. J. M. Con-
radie, te De Lier; te Buurmalsen deheerS.
A. C. Rijnenberg, cand. te Maarsente
Heveskes de heer T. Bolt, cand. te Leens (Gron.).
Aangenomen: naar Baambrugge door ds.
J. van Henten, te Schoonebeek naarBorkelo
door ds. B. C. Moerkerk Boot, te Lent,
Bedankt: voor Opperdoes door ds. G. J. B.
Gelderman G.Jz., te Twello; voor Zuid Beier
land door ds. Th. G. C. Rappard, te Op- en Neder-
Andelvoor Wervershoof door den heer F.
Sinninghe Damsté, cand. te Wirdumvoor
Waarder c. a. door ds. J. G. Dekking, te Jaarsveld
voor Hien en Dodewaard door ds. J. L. Pierson
Hz., te Hengelo.
Dezelfde milde gever die de gemeente te Rot
terdam met de fraaie Noorderkerk begiftigde
en later ook op uiterst vrijgevige wijze voor de
inrichting dier kerk zorgde, heeft thans de kroon
op zijn werk gezet, door ook de hoogst belang
rijke som beschikbaar te stellen voor een orgel
in die kerk.
Door het provinciaal kerkbestuur van Zuid-
Holland zijn na afgelegd examen tot da evangelie
bediening toegelaten de heeren B, II. van Breemen
en T. Bolt, candidaten in de godgeleerdheid, de
eerste aan de rijks-universiteit te Utrecht, de
tweede aan die te Groningen.
Morgen en volgende dagen zal de algemeene
synodale commissie te 's-Gravenhage, in het ge
wone lokaal der Willemskerk hare najaarsverga
dering houden. De commissie bestaat uit dehh.
M. A. Perk, Waalsch predikant te'Amsterdam,
president; G. W. van Eerde, pred.teHuizinga,
vice-president; L. Overman, te 's-Gravenhage,
