N°. 8335.
A°. 1893,
Zaterdag 12 Augustus.
Z erenenveertig'ste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Arbeiderswoningen.
Bnitenlandsche Berichten.
UITGEVER: J." ODÉ.
ii.
Wie ia Schiedam den woningtoestand ver
beteren wij, staat voor een bijzondere om
standigheid, die vooral niet uit het oog mag
worden verloren. De bevolking der meeste ge
meenten neemt voortdurend toe; daar zijn
dus steeds nieuwe woningen noodig en een
vereeniging tot verbetering van den toestand
kan en moet de verbetering aanbrengen door
het bouwen van nieuwe, aan redelijke eischen
voldoende woningendaarnevens zou zy maat
regelen kunnen nemen om bestaande onvol
doende woningen te verbeteren. Dit laatste
levert echter zooveel bezwaar op, dat bijna
-alle vereenigingen zich bepaald hebben tot
aanbouw van nieuwe. Zoo ook de a Vereeniging
tot het verschaffen" enz.ook zij begon haar
taak, toen Schiedam bloeide en zich uitbreidde.
Dit laatste nu is sedert eenige jaren helaas
veranderd; Schiedam kwijnt, de bevolking
neemt eer af dan toe, werkloosheid en loons
verlaging heeft de koopkracht der werklieden
verminderd. Gevolg is geweest een sterke
■daling van de maiktwaarde der woningen en
eene van de huurprijzen. Bedriegen wij ons
niet, dan is de eerste daling nog wel zoo sterk
geweest als de laatste en dus de bate, voort
spruitende uit het verhuren grooter geworden.
Wie in Schiedam een woning bouwt voor
f4200.heeft iets gemaakt, dat een markt
waarde van nauwelijks f900.bezit en lijdt
dus dadelijk een aanzienlijk verlies. Heiligt
.alzoo voor de hand, wat de vereeniging voor-
ioopig le doen heeftgoede arbeiderswonin-
.gen, die voor redelijken piys aan de markt
komen, koopen. Wil de vereeniging groeien
en bloeien en dus krachtiger worden, dan zou
ze ook slechte woningen kunnen gaan aan-
koopen en die verbeterenen bij gunstige om
standigheden wellicht ook tot bouwen kunnen
overgaan.
Hoe te doen met hetgeen van de huurop
brengst ovei blijft na betaling van alle kosten
In de eerste plaats dient streng de hand ge
houden te worden aan een behoorlijke afschrij
ving wie zijn bezittingen te hoog taxeert,
niet rekent op waardevermindering door
daling der markt of door slijtage, hij maakt
geflatteerde balansen en is bezig zijn eigen
graf te delven. Vervolgens komt het kapitaal
zijn belooning eischenhet maximum is op
•4 bepaald, een rente, die bij solide beleg
ging in den tegenwoordigen tijd zeker voldoende
is. Van hetgeen dan nog overblijft, wordt
10o/0 gestort in een aFonds vooralgemeene
belangen", dat als een reservefonds kan wor
den beschouwd, waaruit bij een gunstigen
.stand van zaken echter ook ten algemeenen
nutte mag worden geput. De andere 90% komt
geheel aan de huurders ten goede. Maar op
welken voet? De oprichters stonden hier voor
verschillende wegen. Uitbetaling m klinkende
munt? Dit zou aan de huishoudingen der
huurders, waar schraalhans bijna allyd keu
kenmeester is, zeer welkom zijnhet zou
bovendien de sterkste prikkel wezen tot net
jes en zorgzaam bewonen, want daarvan in
hoofdzaak hangen de onkosten en dus de
winst af. Uitbetaling in aandeelen van de
maatschappij Dan vei kreeg men het groote
voordeel, dat de huurders zouden sparen en
dat zij langzamerhand zelf de aandeelhouders
zouden wordenzoo zou hun belang hij den
gang van zaken steeds grooter worden en
dus ook de kans op hun toewijding, waarvan
zooveel afhangt.
De keuze was moeilijk en het einde van
een langdurige overweging was, dat een mid
delweg werd ingeslagende helft van ieders
winstaandeel wordt in contanten uitbetaald
en de andere helft in aandeelen. Omdat die
winstaandeelen steeds kleine bedragen zullen
zijn, werden aandeelen van f 10 gemaakt
ook omdat hierdoor de mogelijkheid geboren
werd, dat kleine lieden in het aandeelen
kapitaal deelnemen. De aandeelen van f100
en f1000 zijn bestemd voor meervermogen-
den, die de zaak willen steunen. Natuurlijk
geven zij alle een gelijke rente (maximum
4
Op deze wijze zal dus nooit een bepaalde
woning het eigendom van een bepaalden huur
der worden, maar zullen langzamerhand aan
deelen in de geheele maatschappij in handen
komen van de huurdeis of hun rechtver
krijgenden. Met andere woordende maat
schappij heeft gehuldigd het stelsel van ge
meenschappelijke, niet van individueele eigen-
domsverkrijging. Over die beide stelsels is
de laatste jaren veel geschreven en de meeste
deskundigen geven aan het eerste de voor
keur boven het laatste. Zeker is niet te
ontkennen het groote moreele en sociale
voordeel, dat individueel bezit kan meebrengen
«Eigen haard is goed waard". Maar vooreerst
duurt het steeds lange, lange jaren vóór zulke
kleine jaarlyksche bedragen opgeloopen zijn
tot het betrekkelijk aanzienlijk bedrag van
de waarde eener woning; veelal zal de be
trokkene de eigendomsierkrjjging niet beleven.
Dan is het bezit eener woning voor overigens
aime menschen vaak een blok aan het been
bij verandering van woonplaats, achteruitgang
in vei diensten en bij versterf zal meestal
niets andeis overblijven dan veikoopen. Ver
volgens kan de vereeniging niet meer belet
ten, dat de woningen, in bijzonder eigendom
overgegaan, worden vei bouwd, verwaarloosd,
voor allerlei minder gewenschte doeleinden
worden ingericht enz., kortom worden ge
bezigd geheel in strijd met het goede doel
der vereeniging. Gemeenschappelijk eigen
dom, in den vorm van eigendom der aan
deelen van de vennootschap, neemt al die
bezwaren weg en geeft bovendien uitzicht op
versterking van het gemeenschapsgevoel, dat
vooral in ons land nog zoo weinig bij de
arbeiders ontwikkeld is. (Slot volgt.)
ENGELAND.
In de zitting van het Lagerhuis van Dins
dagavond werd door de regeering nog een
amendement overgenomen, bepalende dat
wanneer het rijk, tengevolge eener handeling
van de Iersche regeering, aan eene vreemde
mogendheid eene schadeloosstelling mocht
hebben te betalen, de Iersche schatkist die
geheel zal teruggeven.
Verscheidene andere amendementen wer
den verworpen of ingetrokken.
In het Lagerhuis heeft de heer Buxton
gisteren medegedeeld dat het historisch over
zicht, in haar nummer van den 8n dezer
door de Times gegeven van het Swaziland-
vraagstuk, over het geheel zeer juist is. De
inhoud van de ontworpen conventie met de
Transvaalsche republiek echter, welke nog
niet onderteekend is, is niet opgenomen in
dat overzicht, en is nog niet openbaargemaakt.
De conventie is nog niet geteekend door sir
Henry Loch, en moet bovendien nog worden
bekrachtigd door den Volksraad. Zoodra de
«conventie onderteekend is, vervolgde de heer
Buxton, zal ik dienaangaande aan het Lager
huis eene mededeeling doen en de daarbij
behoorende documenten overleggen. Ik hoop
dat dit nog zal kunnen geschieden alvorens
de definitieve en formeele ratificatie uit
Engeland wordt verzonden. Het protectoraat
van Engeland over Swaziland is niet prijs
gegeven, om de eenvoudige reden dat Enge
land dit nooit gehad heeft, noch ooit beweerd
heeft, een protectoraat te bezitten.
De mijnwerkers te Glasgow hebben giste
ren besloten het werk te staken, wanneer
hun loon niet met een shilling daags ver
hoogd werd. De mijnbesturen zijn slechts
bereid de helft toe te staan.
Te Sheffield zijn de kolenprijzen met 7
shilling per ton gestegen.
Het Hoogerhuis is tot 22 Aug. verdaagd.
In eene Woensdag te Dublin gehouden
vergadering van Paineilisten heeft de heer
John Redmond voorgesteld het homerule-
ontwerp, zooals dat thans gewijzigd is, niet
langer te steunen. Dit voorstel werd echter
verworpen.
F R A K K E IJ K.
Zoo debiochure-Dupasai geen verkiezings
manoeuvre is, ooispronkelijk. dan wordt ze
nu toch als zoodanig geexploiteerd. Het blad
Paris meldt ten minste, dat kolonel Perceval,
wiens betrekkingen met de familie Oi leans
bekend zijn, zich twee dagen vóór de uitgave
der brochure naar Sceaux hegeven heeft,
waar deze werd gedmkt, waarop hij 3500
exemplaren heeft besteld en betaald, met
verzoek om de drukvormen te bewaren.
Volgens sommigen zou de persoon, met de
letter W. aangeduid in de brochure-Dupas,
een zekere heer Royère zijn, een zaakwaar
nemer die Arton's vertrouwen genoot.
Dupas heeft Frankrijk verlaten en is nu
beambte bij een Engelsche maatschappij.
In het proces der werklieden-syndicaten
zijn alle beschuldigden veroordeeld tot 50 frs.
boete en gezamenlijk tot de kosten. Het ge
rechtshof te Parjj's gelastte ontbinding van
alle syndicaten, met inbegrip van den alge
meenen raad en de uitvoerende commissie
voor den arbeid.
DUITSCHLAND.
De keizer zal van 10 tot 14 Sept. in
Straatsburg komen en daar over het 14e en
15e legei korps de keizerparade houden. Beide
korpsen manoeuvreeren daarna tegen elkaar,
waarhij bij Kehl een biug over den Rijn
zal geslagen worden.
De beiaadsiagingen van de te Frankfort
a/M. samengekomen ministers zijn gisterna
middag gesloten. Naar blijkt uit alle uitlatin
gen van degenen die er aan hebben deel
genomen, zijn de uitkomsten zeer bevredi
gend. Wat die uitkomsten betreft wordt
medegedeeld, dat het overguan tot verdere
vooi bereidende werkzaamheden voor bij den
Bondsraad in te dienen wetsontwerpen van
alle kanten met instemming is begroet, in
het bijzonder ook eene eventueele belasting
\an den wijn. Bindende besluiten zijn er
niet genomen. Tot de onderwerpen welke
aangeroerd zijn, behoort ook het heffen eener
belasting van advertentien. Aan eene eerlang
te Berlijn samenkomende commissie, samen
gesteld uit vertegenwoordigers der staten
die in de eerste plaats bij deze zaak betrok
ken zijn, en uit commissarissen van de rijks-
regeerïng, zal worden opgedragen eene reeks
van onderwerpen in de bijzonderheden uit
te werken en af te doen.
RUSLAND.
De buiteniandsche handel bedroeg het
eerste halfjaar van 1893 aan uitvoer
237.341.000 pud, tegen 166.369 000 pud m
het vorig jaar, aan invoer 191.173.000 pud,
tegen 174.333.000 in het voorgaand jaar.
OOSTENRIJK.
De minister van binnenlandsche zaken heeft
de ten vorigen jare ten aanzien van de cholera
uitgevaardigde instructien vernieuwd.
De Rumeensche aartsbisschop van Gross-
wardein had aan zijne geestelijkheid vei boden
bij de godsdienstoefeningen zich te bedienen
van de Hongaarsche taal. De Hongaren zet-
teu dientengevolge eene betooging tegen den
aartsbisschop op touw. Vier duizend lieden be
gaven zich naar het bisschoppelijk paleis,
schreeuwende: Weg met den Rumeenschen
verrader! De menigte deed daaiop een aan-
Abonnementsprijs, per kwartaalf 1.85,
Franco per post, door het geheele Rijk2.50.
Afzonderlijke nommers - 0.40.
B 11 RB AU: BOTERSTRAAf, B 2 7.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip %an eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer. 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
(l Zie jhr. mr. D. O. Engelen. Over individueelen
en gemeenschappelyken eigendom aan arbeiders
woningen. 4888. Prijs f 0 60.
