werden opgemerkt vertegenwoordigers van
werkliedenvereenigingen uit Rotterdam, Kra
lingen, Delft, Ylaardingen en Maassluis.
Nadat de voorzitter, de heer G. W. Snel, de
vergadering op de gebruikelijke wijze had
geopend, nam de heer F. Mol het woord,
tot uiteenzetting van zij' onderwerp «Herzie
u zelf". Spreker begot met de verklaring
dat hij niet geheel zonder bezwaren in 't
openbaar was opgetreden, daar zijne nederige
positie en geringe ontwikkeling hem geen
aanspraak konden doen maken op den naam
van redenaar, zoodat zij, die van hem een
redevoering met schoone oratorische wendin
gen verwachten mochten, zich zouden teleur
gesteld zien. Evenwel heeft de zaak van den
werkman zoozeer zyn sympathie, dat hij met
hart en ziel zich daaraan wil wijden; daarom
zou spreker als man uit het volk over volks
toestanden handelen, niet over diepzinnige
vraagstukken.
't Verwondert spreker dat deze volksbijeen-
komst uitsluitend door mannen bezocht is,
daar toch ook de vrouw deel uitmaakt van het
volk en ook wel degelijk belang heeft bij
het we! en wee van den werkman, wiens lot
tevens het hare is; in Friesland worden dan
ook in alle volksvergaderingen vele vrouwen
aangetroffen. Niettemin is spr. ten hoogste
erkentelijk voor de groote opkomst, daar hij
daaruit meent te mogen afleiden, dat de be
langstelling in het lot van den werkman
toeneemt, dat de overtuiging veld wint, dat
lotsverbetering van den werkman in 't be
lang is van het algemeen welzijn. In ver
band met die lotsverbetering meent spreker
'tbest te handelen door de positie van het
A. N. W. V. uitvoerig te ontwikkelen, daar
dit verbond ien onrechte aan allerlei aan
vallen blootstaat, welke dikwerf het gevolg
zijn van onbekendheid en miskenning.
Er is een tijd geweest, waarin van ver-
eenigingsleven geen sprake was en iedereen
aan zijn lot werd overgelaten, waarin grove
misstanden bestonden en zonden bandeloos
voortwoekerdenonder alle standen der
maatschappij. Deze toestand heeft bestaan tot
vóór 20 jaar, toen de roep door het land
ging: «Vereenigt u!" omdat men zich vol
komen bewust was, dat zulks dringend nood
zakelijk was. Aan dien kreet werd echter geen
gehoor gegeven, althans niet in den gewensch-
ten zin; wel werden groepen en vereeni-
gingen in 't leven geroepen, doch deze waren
verdeeld en maakten elkander af, zoodat de
toestanden niet veel verbeterden. Allengs zjjn
andere vereenigingen en bonden ontstaan,
■waaronder het A. N. W. V. een voorname
plaats inneemt. Dit verbond wil de zedelijke ver
heffing van den werkman, verbetering in zijn
maatschappelijke positiedoch die verbetering
moet het gevolg zyn van het nakomen der
■wederzijdsche plichten. Wil de werkman bij
zijn patroon mildere denkbeelden aangaande
zijne rechten doen rijzen, dan is 't ook noo-
dig dat hij zich zelf herzie dat hij niet door
dronkenschap of andere dierlijke zonden zich
den naam van mensch onwaardig maakt,
dat hij door zijn mannelijk gedrag en karak
ter bij die kinderen der weelde, die hun wel
lust botvieren of er naar streven hun ver
mogen door erfenissen steeds te vermeerde
ren, uitsluitend om hun zucht naar zingenot
te bevredigen, het besef verlevendigt dat
hunne roeping een geheel andere is. Vandaar,
dat het woord liefde een eerste en voor
naamste factor is,in 't programma van het
verbond; door haar wordt veel leed verzacht,
wordt menig ruw woord weerhoudende
warme druk der broederhand schraagt den
moedelooze, doet hem het hoofd opbeuren te
midden van schreiende nooden en diepe
ellende. En nu mogen dit door de sociaal
democraten «lapmiddelen" worden genoemd,
de deelnemende, bemoedigende handdruk van
den mede-arbeider zegt toch meer dan de
goude bergen in een onzichtbaar verschiet.
In 't vervolg zijner rede bespreekt de heer
Mol het kiesrecht. Hij voor zich wenscht
kiesrecht in den uitgebreidsten zin, dus ook
voor de vrouw, die z. i. een voorname plaats
in de maatschappij bekleedt en dezelfde
rechten behoort te hebben als de maD, wijl
ook zij mensch is. In verband met de uit
sluitingen, welke de grondwet voorschrijft,
kon spr. slechts lof overhebben voor minister
Tak van Poortvliet, die zijne verwachtingen
heeft overtroffen, en laakt hij bet voorstel-Van
Houten, hetwelk voor den werkman onbillijk
is en tot oneerlijke praktijken aanleiding
geven kan. Hij zou gaarne zien dat de volks
vertegenwoordiging wat meer bekend was met
de volksbehoeften en dat zij niet enkel uit ad
vocaten, ex-predikanten, grond-en geldbezitters
bestond. Spreker wenscht geenszins alle vakken
in ons parlement vertegenwoordigd te zien,
doch acht 't dringend noodzakelijk dat de
leden er van wat meer de nooden der andere
standen leeren kennen. Daarom zou 't raad
zaam rijn, de verschillende vakken tot vak
bonden te vereenigen, welke de belangen be
spreken en behartigen en door middel van
rapporteurs ter kennisse der regeering te
brengen. Algemeen kiesrecht is vooral daarom
noodzakelijk, omdat daardoor een einde ge
maakt zal worden aan misbruik |*an macht;
men moet daarin niet zien een streven naar
revolutie, doch een zucht tot verbroedering en
verbetering. Er wo-dt kiesrecht gevraagd, geen
kiesyizasó. Doch daartegenover stelt spr. dan ook
een eisch, waardoor de vrees voor overrom
peling door de proletariërs geheel wordt
weggenomen, n.l. dezedat ieder, die het
kiesrecht erlangt, het bewijs levere mensch
te zijn. Op die voorwaarde kan het stem
biljet veilig worden uitgereikt ook aan den
man uit het volk, zonder die voorwaarde is
het onveilig in de hand van den aanzienlijk-
sten kapitalist.
Naar aanleiding van deze verklaring ver
wacht spreker de vraag of hij dan nog een
vijfden stand zou willen vormen, en zijn
antwoord luidt bevestigend. Die vijfde stand
zou dan bestaan zoowel uit den aanzienleken
wellusteling als uit den man uit het volk,
d:e door drankmisbruik zich zeiven en zijn
geziu ten gronde richt. Yan deze laatsten
schetste spr. een tweetal uit de werkelijk
heid genomen toestanden, Werklieden, ver-
eenigt u dus! is zijn advies, opdat gij door
uw streven u zelf voor kwaad behoedt en de
leden van den vijfden stand door uw voor
beeld tot u trekt.
De voortdurende stilte, slechts nu en dan
afgebroken door een daverend applaus, was
voor den fleren strijder van de volkszaak
voorzeker het meest overtuigend bewijs,
dat zijn arbeid geen ijdele geweest is. Dit
bleek wel ten duidelijkste uit de met gleed
gesproken woorden van dank, waarmede de
voorzitter den spreker huldigde.
Yan de gelegenheid tot debat werd ge
bruik gemaakt door den heer Yan Hees, die
spr. op een drietal punten weersprak lo.
aangaande gelijk recht van man en vrouw,
waardoor de belangen van het huisgezin
zouden worden verwaarloosd: 2o, omtrent
onmogelijkheid van samenwerking met het
A. N. YV. Y., dat den godsdienst niet op den
voorgrond stelt, terwijl dezfe een groote kracht
is in den strijd3o. het uitsluiten van het
kiesrecht van personen, die volgens den spr.
tot den vijfden stand behooren, welke juist
door de anderen tot zich moeten worden
getrokken.
De heer Mol, repüceerende, betuigt den op
ponent zijn dank voor de vrijmoedigheid, door
hem aan den dag gelegd. Wat 't eerste punt
betreft, meent hij dat de vrouw zeer goed hare
huishoudelijke plichten kan verbinden aan
andere behoeftenzooals in Friesland
geschiedtaangaande de onmogelijkheid tot
samenwerking heeft spr. de overtuiging, dat
de godsdienst, zooais de opponent dien be
doelt, niet in de vergaderzaal, waar verschil
lende gezindten vertegenwoordigd zijn, thuis
behoort, daar men elkaar daarmede moet
hinderende plaats daarvoor is de kerk.
Daar opponent betreffende het laatste punt
hetzelfde beweerd had als spreker, was een
repliek daaromtrent overbodig.
Nadat de voorzitter er den spreker op
gewezen bad dat het in Zuid-Holland niet
evenals in Friesland gewoonte is, dat de
vrouwen der werklieden de vergaderingen
hunner mannen bijwonen, sloot h\j de
vergadering, na alvorens een woord van
dank te hebben gebracht voor de talrijke
opkomst, en een woord van opwekking aan
de werklieden om zich bij het werklieden
verbond aan te sluiten.
De heer G. de Mooij, koster der Groote Kerk
van de Ned.-herv. gemeente alhier, ontving
Zondag j.l., ter gelegenheid van de 40-jarige
vervulling zijner betrekking, talrijke bewezen
van belangstelling.
De kerkeraad, die den ijver en toewijding
waarmede de geachte jubilaris zïjne betrek
king vervult, waardeert, schonk hem ten
blyke daarvan een gouden remontoir-horloge
met toepasselijke inscriptie, onder eene har
telijke toespraak van den predikant C. de
Wrilde Cz.
Ook liet bestuur van de evang.-hervormde
vereeniging, van welke vereeniging de heer
De Mooij eere-voorzitter is, bracht hem met
ds. N. Kamp, van Zutfeo, welke dien dag
hare godsdienstoefening had geleid, zijne
gelukwenschen.
Bij een horlogemaker op den Binnenweg te
Rotterdam is Vrijdagavond door een recher
cheur uit Schiedam een horlogeketting in
beslag genomen, afkomstig van de verduiste
ring, waarvan zekeie Noordyk aldaar verdacht
wordt. Aldus meldt de N. E. Cl.
Dat de Rotterdamsche politie bet verzoek
van den commissaris van politie alhier van
Dinsdag 20 September, om opsporing van
de door Noordijk door oplichting verkregen
horloges en kettingen niet met den ver-
eischten spoed heeft behandeld, is bij deze
gelegenheid gebleken, daar bedoelde horloge
maker eerst Vrijdagavond op het oogenblik
dat de Schiedamsche rechercheur den ketting
in beslag nam omtrent het voorval door haar
werd in kennis gesteld.
De commissaris van politie alhier heeft
aan de politie te Rotterdam opspnimg ver
zocht van zilveren eetlepels, welke uit de
woning van den directeur van het postkan
toor te Schiedam vermist zijn.
De gewone audiëntie van den minister van
financiën zal Donderdag 5 dezer niet plaats
hebben.
Zondagavond te ruim 10 uur keerde de
81-jarige heer dr. M. C. M. met zijnen 47-
jarigen zoon den heer M. M., en zijne 67-jarige
huishoudster, mej. H. G., allen wonende
Schïekade O.Z. no. 32, van een bezoek bij
ds. J. D. aan de Schiekade no. 81 per rijtuig
huiswaarts. Toen allen in het rijtuig gezeten
waren, schrikte het paard plotseling door het
harde dichtslaan van het portier door den
koetsier, en sprong met het rijtuig ter hoogte
van het Proveniershuis in de Schie.
De koetsier, Johannes Baars genaamd,
wonende aan de Rottestraat 15, trachtte het
dier te grijpen, doch geraakte bij die poging
onder het rijtuig en brak den rechterarm.
Hij werd naar het ziekenhuis vervoerd.
De agent van politie 3e klasse K. W. F.
Daleman, aan de overzijde van de Schie op
surveillance zijnde, het ongeluk ziende ge
beuren, ontdeed zich terstond van overjas en
hartsvanger en sprong te water, na eerst
het touw van zijne dreg om het lijf gebonden
te hebben, waarvan zijn collega het eind vast
hield. Daar dit touw te kort bleek, gaf Dale
man zijnen kameraad last om het los te laten
en zwom vervolgens naar de plaats van het
onheil. Daar gekomen, gelukte het hem met
behulp van de burgers J. Schuijerman, wo
nende in de Catharinastraat no. 64, en C.
Lieshout, wonende aan de Schiekade no. 40,
den ouden heer M. en diens buishoudster
nog levend op het droge te brengen. De zoon,
het laatst opgehaald, bleek echter reeds over
leden te zijn. Zijn lijk werd daarop naar de
ouderlijke woning vervoerd, terwijl de beide
geredden hunnen intrek namen bij ds. D.
Het flinke gedrag van den politie-agent
Daleman verdient allen lof, daar het onge
twijfeld aan hem te danken is, dat er met
meer slachtoffers van dit ongeluk te betreu
ren zijn. (N. B. Ct.)
De regeering stelt zich voor bij een afzon
derlek wetsontwerp de vereischte gelden
aan te vragen tot reoiganisatie der rijks-
landbouwschool en tot oprichting eener
rijkstuinbouvvschool.
Zondagochtend is in de R.-k. kerk aan de
Yan-Limburg-Stirumstraat te 's-Gravenhage,
tijdens de godsdienstoefening, eene viouvv be
trapt op zakkenrollen. Zij werd in an est geno
men en naar liet commissariaat van politie
overgebracht.
Gisteravond, kwart voor 9 uren, is, naar
wij ver nemen, op den Hollamlschen spoorweg
nabij het station 's-Gravenhage een man
door eenen trein overreden. Het lijk was,
toen men het vond, geheel onkenbaar.
Naar wij vernemen, zijn Zondagnacht 10
personen, die te Utrecht op eene bruilofts
partij van eene roomtaart hadden gegeten,
daarna zoo ongesteld geworden, dat voorde
meesten hunner de hulp van eenen genees
kundige moest worden ingeroepen. Gelukkig
waren bijna allen gisterochtend weder bete
rende, zoodat en dan ook geen vrees voor
ernstige gevolgen schijnt te bestaan. Intus-
schen heeft men toch gemeend de politie
met het gebeurde in kennis te moeten
stellen, daar er alle grond is om te vermoe
den, dat er eenig vergif in de taart is
geweest. Of dit vermoeden juist is, zal uit
het deskundig onderzoek moeten blijken.
CU. D.)
Te Rotterdam hebben zich de vorige week
een en twintig gevallen van pokken voor
gedaan. Hieronder zijn niet begrepen de ge
vallen, welke in de voor lijders aan die ziekte
bestemde baiakken van het ziekenhuis be
handeld worden.
To Rotterdam zjjn sedert Zaterdagmiddag
3 gevallen van cholera asiatica aangegeven.
Een sterfgeval kwam voor; 8 lijders blijven
nog in behandeling.
Gisteren zijn te Zwijndreeht (Groote Lint)
twee personen aangetast door cholera asiatica.
Maassiuis. Aan het gevaar waaraan de
reizigers op den toegangsweg tot het perron
van het station alhier zijn blootgesteld, zal
worden te gemoet gekomen. Men verneemt
althans dat binnenkort zal worden overgegaan
tot het plaatsen van eenen dubbelen slagboom.
PEE XELEftBlT!-,
's.eiU¥KSHACiE, 3 October.
Tweede Kamer. De heer Schepel zal de
regeering nader interpelleeren over de toe
passing van den zelf werkenden wissel voor
personentreinen. Het onteigeningsontwerp
voor de verbinding der beide spoorwegen te
Rotterdam is aangenomen met 37 tegen 26
stemmen, nadut de minister van waterstaat
en de heer/E. Mackay geconstateerd hadden
dat het subsidie van '12 ton buiten eenig ver
band is toegekend met het vroeger aange
kondigde plan van 4 a 5 millioen. Ook is
aangenomeu de onteigeningswet tot norma
liseering der Nieuwe Maas nabij Rotterdam.
Het debat is aangevangén over de onteige
ningswet voor den aanleg der duinwater
leiding te Haarlem.
