A 3.
ondag 26 en Maandag 27 November.
N°. 8411
Eerste Blad.
- v n n v e r t i g* s t e
Jaargang-.
Versch nt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Binnenlaidsche Berichten,
UITGEVER: J. ODÉ.
Abonnementsprijs, per kwartaal fM.85.
Franco per post, door het geheele Rijk 2.50.
Afzonderlijke nommers0.10.
»r«BAÜ: B O T EKÜT BAAT. G 2 7.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer. - 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal beiekend.
Dit nummer bestaat uit drte
bladen.
Schiedam, 25 November 1893.
Tijdig of ontijdig Dit mag wel de vraag
zijn ten opzichte van de verschijning van
een hoek, dat niet alleen in Duitschland,
maar in de gansche wereld rnet de grootste
belangstelling zal worden gelezenhet werk
van dr. Hans Blum, sHet Duitsche rijk in
Bismarcks tijd". Reeds vóór de verschijning
van het werk werden er uittreksels van mede
gedeeld, o. a. hoe het conflict tusschen den
jongen keizer en den ouden kanselier uit
barstte. Het bezoek, door den toenmaligen
leider der katholieke partij, dr. Windt-
horst, aan Bismarck, dien lig zooveel jaren
met talent bestreed, gebracht, een politiek
bezoek, beviel den keizer niet, en deze deed
den kanselier weten, dat hij van dergelijke
bezoeken vooraf kennis wilde dragen. Hoffe
lijk, maar vrij kras, was des kanseliers ant
woord de boodschappen volgden elkander
in steeds scherper bewoordingen en het slot
was Bismarcks ontslag, wel verguld, met de
-aanbieding van den titel van hertog van Lauen-
burg en generaal der cavalerie, maar toch, ont
slag was het slot, 't Komt ons zoo voor, dat de
tijdigheid van de verschijning van dit boek
niet zonder bedenking is. De beide hoofdper
sonen, die in deze treurige episode uit het
jonge Duitsche rijk betrokken zijn, wandelen,
ieder op zijn wijze, nog in het midden der
menschen rond. 't Is waar, ze hebben onlangs
beleefde telegrammen gewisseldde keizer
zelfs deed den eersten stap, maarver
zoening, dat is iets geheel anders. En daar
<le tijd voor een kalme beoordeeling der
feiten en der personen nog in lang niet is
aangebroken, ware het misschien beter ge
weest, als met het openbaarmaken van zulke
gewichtige aangelegenheden nog was gewacht.
Maar onze tijd is een tijd zonder geduld, en
oude staatslieden, die de voorwaarde aan de
openbaarmaking hunner gedenkschriften ver
bonden, dat dit eerst honderd jaar na hun
dood zou mogen geschieden, zijn den kinderen
der laatste jaren van onze eeuw een gruwel.
Niet geheel zonder reden, inen ziet gaarne
den sluier opgelicht van zaken, die men zelf
heeft beleeld en Ilans Blum's boek is in dit
opzicht een onschatbaar wei k. Het is bekend,
dat de oude keizer Wilhelm er vóór alles op
gesteld was, de goede verstandhouding met
Rusland te bewaren, die jarenlang zelfs innig
was geweest. Hoe is die stemming zoo ver
anderd, hoe de vei houding tusschen beide
rijken zelfs van dreigenden aaid geworden?
De stichting van het Duitsche rijk is zeker
wel een van de oorzaken geweest, die de
hartelijke stemming tusschen Pruisen en Rus
land heelt doen verkoelen. De afloop van
den ransch-Duitschen oorlog werkte in Rus
land hetzelfde uit, wat de oorlog tusschen
Pruisen en Oostenrijk in '66 in Frankrijk
had teweeggebrachteen gevoel van naijver
en ongerustheid omtrent den overwinnaar.
De kanseliers der beide rijken, prins Bismarck
en vorst Gortschakoff, waren mede geen
vrienden en toen na afloop van den Russisch-
I ïrkschen oorlog in '79 het congres te Berlijn
werd gehouden, waar wijlen de Engelsche
minister d'Israeli ook zijn rol speelde, werd
het er niet beter op. Rusland, dat toch over
winnaar was gebleven over het gansche ter
rein, verkreeg lang niet, wat het wel had be
geerd. En toen nu, na afloop van en volgens
het besluit van het congres^ afgevaardigden
van de groole mogendheden naar Turkije
vertrokken, om er op het terrein zelf de
westelijke grens van het Turksche rijk te be
palen, van het zoozeer beroofde Turkije, toen
heeft, alzoo verhaalt Blum, de Russische
keizer aan den ouden Wilhelm wel di ie brie
ven geschreven, om te bewerken, dat Duitsch
land de eischen van Rusland omtrent deze
zaak zou steunen. In een dier brieven heette
het zelfs, dat de czaar de toestemming van
keizer Wilhelm op Ruslands verzoek zou
beschouwen als de voorwaarde voor het
behoud van den vrede tusschen beide keizer
lijken.
Bismarck bevond zich in die dagen te Kis
singen voor zijne gewone jaarlijksche bad
kuur, Het dringende Russische schrijven
beviel hem in het minst niet. Hij schreef aan
keizer Wilhelm dat do Russische brieven óf
als vertrouwelijk óf als officieel moesten wor
den beschouwd. In het laatste geval en
de man van bloed en ijzer toont zich nog
eens in zijn volle kracht gaf hij den keizer
den raad het Duitsche leger op voet van oor
log te brengen, en hij raadde den keizer aan
zijn Russische majesteit te verzoeken, voortaan
deze zaak officieel te behandelen. Keizer Wil
helm stemde hierin toe, maar zond, daar hij
toch zooveel hechtte aan de goede verstand
houding met Rusland, een zijner generaals en
adjudanten, baron Manteuflel, naar keizer
Alexander II om de zaken te plooienmaar
deze zending werkte niets uit, trouwens de
Russische kanselier was anti-Duilsch gezind.
Bismarck, als uitmuntend kenner van liet
terrein, dacht toen aan Oostenrijk, dat na den
Russisch-Turkschen oorlog de Turksche ge
westen Bosnië en Ilerzegowina had bezet, en
hij verkreeg een samenkomst met den Oosten-
lijksch-IIongaarsclien kanselier Andrassv. Nu,
die twee hadden elkander vroeger ook al
eens verwenscht, vooral de laatste den
eerste. Nu overlegden ze samen en bespraken
den tegenwoordigen toestand, en ziet: Heio
des en Pilatus, eeuwenoude herhaling van
dergelijke manoeuvre werden goede vrien
den. Toen Bismarck als zijn meening te ken
nen gaf, dat Rusland in de gegeven omstan
digheden wel eens met Frankrijk een verbond
zou kunnen aangaan, merkte Andrassy aan,
dat een verbond tusschen Duitschland en
Oostenrijk een uitstekend tegenwicht daar
tegenover zou zijn. En hier is nu de oor
sprong van het verbond tusschen de twee
Duitsche keizerstaten. Keizer Wilhelm was
er niet voor. liet drie-keizerverbondRus
land, Duitschland en Oostenrijk zou er door
verbroken worden Maar Bismarck hield voet
bij stuk, en den 24en September 1879 kwam
het verbond tot stand. Den 7den October
was keizer Wilhelm eerst te bewegen, het
te onderteekenen. Later heeft Italië zicli bij
dit verbond aangesloten. Veertien jaren lang
heeft het vei bond stand gehouden. Misschien
is Italië in de moeilijkste omstandigheden vau
de drie rijken. De financiën zijn er deerlijk in
de war, en de Kamer van afgevaardigden heeft
zich zoo pas de voldoening geschonken, liet mi
nisterie Galeotti af te maken, altijd nog naar
aanleiding van de bankschandalen, waaraan de
bedoelde minister wel niet rechtstreeks schul
dig was, maar waarmede hij toch niet onbe
kend moet zijn geweest. Een nieuw Italiaansch
ministerie dus, aan hetwelk een moeilijke
taak zal worden opgelegd. Verbetering van
den financieelen toestand en waarschijnlijk
geen vermindering van leger en vloot 1 Want
het drievoudig verbond zal op zijn hoede
moeten zijnRusland zal een maritiem station
vestigen te Ajaccio op Corsica, zoo luiden
de laatste berichten I
SCHIEDAM, 25 November 1S93.
Zooals wij reeds met een enkel woord
hebben medegedeeld, hebben Gedeputeerde
Staten met handhaving van het besluit van
den raad der gemeente Schiedam van 25 Juli
1.1., het beroep der directeuren van de naam-
looze vennootschap de stearine-kaarsenfabriek
»Appollo" te Schiedam ongegrond verklaard.
Het college overwoog, dat de verordening
geen ondeischeid maakt tusschen personae
fictivae en personae naturales en dus, beiden
omvattende, de genoemde vennootschap
zijnde een rechtspersoon gevestigd te Schie
dam ingevolge art. 32 der verordening
belastingplichtig is, waar de volgens de be
palingen der gemeentewet tot stand ge-
komene, door het koninklijk gezag goedge
keurde, heffingsveroideningen behooren te
worden geëerbiedigd zonder haar te toetsen
aan de wet, zoolang ze niet overeenkomstig
de artt. 232 of 2 der gemeentewet zijn
gewijzigd.
Het Achterschip dc Vrouw Wilheimina, met
rogge geladen, dat gisternacht in de Buiten
haven alhier is gezonken, was niet geassu
reerd, zoodat de schipper een belangrijke
schade lijdt. De lading was wel verzekerd.
Leedwezen werd in de afileelingen dei-
Tweede Kamer bij de bespreking der irmiine-
begrooting betuigd, dat 50 werklieden van
's rijks werf te Amsterdam tegen den winter
zijn ontslagenkonden de werkzaamheden
niet regelmatig over liet gelieele jaar worden
verdeeld En dienden niet die tijdelijke
werklieden hoager te worden beloond
Uit St.-Petersburg wordt gemeld dat de
provincie Zuid-Holland is vrij verklaard van
cholera.
Be missie op liet Vattcaan.
De Stand, betoogt, dat men niet mag ver
geten dat de weusclien der Katholieken in
de besproken quaestie wel degelijk een
geestrijk en kerkelijk uitgangspunt hebben.
Wat wij verlangen is geen onschuldige be
leefdheid. De paus is de Plaatsbekleder
Gods" en als zoodanig voor elk »bon-catlio-
lique" de hoogste autoriteit op aarde. Hij
moet souverein zijn, omdat hij onderdaan,
noch gast wezen kan. De gouvernementeele
erkenning, zij 't ook niet openlijk en recht
streeks, maar middellijk en ingewikkeld, van
die positie, is 't wat men met eene missie
beoogt, en derhalve ten slotte de eikenning
van de pretensie der kerk in haar geheel.
»Wie dit van ons vergt en liet, gelijk de
heer O b r e e n, een splagerij" noemt, zno
we bier een non-possvmits uitspreken, denkt
eenvoudig niet na of is niet op de hoogte
van de zaak waarover bij een oordeel uit
spreekt."
Toen de paus nog wereldlijk souverein
was, kwam dit niet zoo aan 'l licht. Im
mers of toch deze souverein tevens geeste
lijke pretensie maakte deed er destijds nipt
toe. Docli de paus is geen souverein meer.
R.-katholieken zeiven beroofden lieni van zijne
staten; Roomsche voisten zonden een ge
zant naar den koning van Italië. Dit feit
ligt er eenmaal toe. En overmits derhalve
een missie ten Vaticane geen andere betee-
kenis kan hebben dan van een gezantschap
bij den sPlaatsbekleeder Gods", zou het
herstel ten zeerste aanstootelyk zijn voorde
niet-Roomschcn.
Piactisclie belangen, die deze piincipieele
overwegingen zouden kunnen vei zwakken,
zijn er niet. Onze overheid beeft met het
opperbestuur der Roomsche hieiaiclne geene
kerkelijke aangelegenheden te behandelen.
Zulke aangelegenheden zijn van biiaieuhtud-
schen aard en worden behandeld met de
bisschoppen. Piuisen b.v. hoeft toch Ie»
gezant, zegt men. 't Is zoo; daar evenwel
bezit de It. keik een parita/s-posilte, die
onze giotidwel haar niet toekent. Bovendien
zijn wij niet, gelijk groote mogendheden,
rechtstreeks in de continentale politiek ge
mengd. Slechts éen geval is denkbaar, waar
in de regeering den invloed van den paus
op onze Roumsche landgenooten zou kuunen
