ïF&H'öITeT
Gemengde Berichten.
PElt TELEGRAAF.
Ondenv ij s.
Armenzorg.
•waarde de som der aan te wenden kosten
belangrijk, te boven gaat. In het begin van
het volgende jaar kan men de publiekmaking
van den arbeid des heeren Vermaes te gemoet
zien.
Harlingen. Het antwoord van onze
Kamer van koophandel en fabrieken op de
vraag, wat haar gevoelen is omtrent eene
eventueel in te voeren octrooiwet, is alles
behalve gunstig, ja, onze bandelaars ant
woorden in hun zeer uitvoerig adres van
antwoord, dat onder de gegeven omstandig
heden »het zeer bedenkelijk moet voorkomen,
aan eene uitvinding eigendomsrecht toe te
kennen".
De geschiedenis van het Berlijnsclie dienst
meisje, dat den prijs van 100.000 mark trok
uit de loterij van het »Roode Kruis", maar haar
geld niet kon krijgen, omdat zij het lot in het
vuilnisvat had geworpen, heeft een onromantisch
slot.
Naar thans blijkt, is den ISden dezer het be
doelde lot. No. 350812, ter betaling aangebo
den en het geld aan den houder uitgekeerd. Aan
de echtheid twijfelde men niet, en het was vol
komen zuiver en gaaf zonder eenig spoor
van een vuilnisvat, waarin het gelegen zou
hebben.
De politie onderzocht de zaak en ten slotte
bleek, dat het lot, hetwelk het dienstmeisje
wegwierp, niet No. 350812 is geweest. Zij had
dat nummer wel in haar kerkboek genoteerd,
maar zich bij het opschrijven vergist en door
die fout al de drukte veroorzaakt, waarin men
zelfs bijna den keizer betrokken had.
Een lastig dienstmeisje.
De Pruisische regeering is voornemens, de
Berlijnsclie voorsteden Charlottenburg, Rixdorf,
Tempelhof, Treptow en Stralan bij de Duitsche
hoofdstad in te lijven.
Berlijn zou dan tennaastebij 2 millioen in
woners tellen.
Te Hannover is een bende jonge dieven gevat
kantoorklerken, die, tnel behulp van vatsche
sleutels, de brievenbussen leegstalen, om de nog
ongestempelde postzegels van de brieven te ha
len. Later gebruikten zij die voor de brieven
van hunne patroons en staken het geld, dat
hun voor port gegeven werd, in hun zak.
Het is algemeen bekend, dat Gladstone afstamt
van een zeer oud Schotsch geslacht, en hij is
daar altijd trotsch op geweest. Maar onlangs
heeft men ontdekt, dat de ngroote oude man"
zelfs afstamt van koningen. Hij moet namelijk
van moederszijde een nakomeling zijn van den
Schotschen koning Duncan, die door Macbeth
werd vermoord.
Te Weenen schijnt de influenza-epidemie,
waardoor zoovelen, tot keizer Frans Jozef toe,
werden aangetast, nu geheel verdwenen. Er zijn
dagen geweest, waarop 122 influenza-patiënten
in het algemeen ziekenhuis werden opgenomen.
Ta Napels is het volk vervuld van een ver
schijning der nheilipe Maagd" voor een venster
voor het Pelligrini-huspitaal. In het spiegelend
glas der ruiten moet eene min of meer duidelijke
gedaante te zien zijn, welke niet verdwenen is
ofschoon men het glas met bijtende zuren heeft
gewasschen.
's-GUA.YE'NHA.GE, 28 December.
Eerste Kamer. Verworpen werd met 22 tegen
18 stemmen het wetsontwerp vergunnende
den ratfinadeurs suikers tot 99Vs °/o te ver
werken. Aangenomen zijn tal van ontwerpen,
waaronder de overeenkomst met België over
kostelooze procedure, de overeenkomst met
Portugal over Timor, de afschaffing der
registratierechten op aanstellingen, de nadere
regeling der kanselarij leges.
Iet debat over de Indische begroeting is
aangevangende heeren Van Alphen en
ransen van de Putte drongen aan op ver
sterking der Indische krijgsmacht.
Morgen voortzetting.
Benoemd tot onderwijzeres te 's-Gravenzande
mej. M. Bijl te Aalst.
Aan de hehoeftigen te Kralingen is in de
Kerstdagen \eel goedgedaan als om strijd werden
er door de commission heiast met do annenzorg,
met milde hand levensbehoeften brandstoffen,
gold en aan de kinderen boekgeschenken uitge
reikt. In de scholen werden de kindei en op ver
schillende versnaperingen onthaald. Gebrek is er
gedurende die dagen althans onder de armen
aldaar niet geleden.
Ongeveer f3400 is ingekomen voor de werk
verschaffing en de brood- en koflie-uitdeelingen
van den Christelijke Volksbond" in Den Haag.
Geachte Redactie
Door toevallige omstandigheden kan ik eerst
heden gevolg geven aan het voornemen, dat reeds
Donderdagavond na afloop dei' raadsvergadering
bij mij opkwam, om in Uw blad iets te zeggen
over het vooistel, dat de heel' Loncq in ganuemde
vergadeiing heeft gedaan, namelijk: afschaffing
van het Fransch bij bet toelatingsexamen voor
de hoogero burgerschool en bet gymnasium.
Allereerst dit. Hadde ik in de plaats van den
heer Loncq daar gezeten, ik zuu mij niet tevreden
gesteld hebben met de opuieiking van den heer
/an Harwegen den Breeins, dat dit voorstel
buiten de orde was, omdat het van hooger en
middelbaar onderwijs spieekt, terwijl li-t lager
onderwijs aan de orde was. Het zal mij niet
moeielijk vallen aan te toonen, dat bat voorstel-
Loncq in hel nauwste verband stond met liet
voorstel van het dagel. bestuur; maar daarover
aanstonds. Aan den anderen kant is het beter,
dat het voorstel-Loncq niet incidenteel, maar
principieel worde behandeld.
Voor ons 'aeraren is de quaestie niet nieuw
meerimmers tem ijl zij vroeger herbaalde naa
ien incidenteel behandeld was geworden in onze
JtVeieeniging van Leeraren bij bet M. O."
eene vereeniging van directeuren en leeraren
aan Hoogere Burgerscholen, wier adviezen bij
de regeering steeds hoog staan aangeschreven
(men zie o.a. den brief van den minister van oorlog
aan het hoofdbestuur een paar maanden gele
den) werd zij in de algemeene vergadering
van 1890 te Utrecht principiea! behandeld en
werd na een geanimeerd debat met zeer gvoote
meerderheid de stelling aangenomen, dat bet
Fransch bij bet toelatingsexamen moet vet vallen.
Welke zijn de redenen geweest die deze direc
teuren en leeraren tot die uitspraak noopten
Zij liggen voor een deel in de tijdsomstandigheden,
voor een kleiner deel ii bet streven, om ter
wille van uitspraak en methode het Fransch
evenals dit met het fluogduitsrh en het Engelsch
geschiedt van begin afin éen hand te biengen.
Ik wil echter gaarne erkennen, dat die laatste
grond niet zóu groot gewicht in de schaal zou
hebben gelegd, ware de eerste reden niet aanwezig
geweest. Meer en meer is men tot de overtui
ging gekomen, dat vootal het middelbaar onder
wijs niet langer moest ten goede komen aan de
gegoeden alleen, dat dit tevens bereikbaar be
hoorde te zijn voor" de min- en on vermogenden.
Verscheidene plaatsen in ons land (en met harte
lijke sympathie noem ik onder deze ook Schie
dam) hebben in den laatsten tijd aan hoogere
burgerscholen en gymnasia gratis-plaatsen open
gesteld voor hen, die het schoolgeld niet kunnen
betalen, terwijl Z.Exc. minister Tak van Poort
vliet hetzelfde heeft gedaan voor de rijks hoogere
burgerscholen. Nu hebben de ouders nog wel de
boeken te betalen, maar overal (zeker niet het
minst in onze stad) worden er goede menschen
gevonden, die dat geld we! zullen geven, als
zoo'n jongen maar eenmaal op do school is. Als
hij er maar eenmaal is Daar zit de knoop,
want hij kan er ongelukkigerwijze niet komen.
De jongen begint natuurlijk op de kostelooze
school te gaan, want de armen hebben (ik zal
aanstonds ook zeggen waarom) met de aspiraties,
hunne zonen naar hoogere burgerschool of gym
nasium te zenden, gl% deze zes jaar oud zijn.
Eerst als werkelijk blijkt, dat er wat in dien
jongen zit, wanneer meester de ouders er toe aan
moedigt, bun jongen te laten donrstinleeren. omdat
bij zoo goed leeren kan, eerst dan zullen zij er wel
licht toe besluiten maar dan is bet te laat Ja
helaas te laat. want op zijn schooi heeft hij wel
Nederlandsen en rekenen, geschiedenis en aard
rijkskunde geleerd, maar van Fransch weet
bij mets en ook dit wordt bij bet toelatingsexamen
veteisclit. Dat is dan ook de telen (en nu geef
ik tevens liet bewijs, dal de beer Loncq met
ziin voorstel wei degelijk binnen de orde was),
waarom de vierde klasse van den lieer Tijl elk jaar
plotseling zoo bevolkt wot dt. De 4t ie eei ste klassen
elk tien leerlingen of daaromtrent, de vierde
op eens vijfentwintig, van acht seinden tegelijk
komen zij aanzetten, zelfs van buiten do stad. Hoe
komt zoo plotseling die liefde juist voor dio
vierde klasse van den heer T'jl Doodeenvoudig,
omdat met die klasse bet Fran-ch begint, dat
de jongens voor de toelating tot hoogere bmger-
school en gymnasium noodig hebben, ieder vader
dus, die er ook maar in do verste verte aan
denkt zijne kindeie.. later een dezer inlichtingen
te laten bezoeken (en aan de openbare boven
de bijzondere school de vooiketir geeft) moet
ter wille zijner kindeten dezen nu naar de school
van den beer Tijl zeulen, omdat zij do eenige
openbare inrichting van lager onderwijs is, waar
men Fransch kan leeren. In de taadszitting van
3 October j.l. antwoordde de lieer Maas den
heer Loncq, dat de jongens van de tusschen-
scholen en kostelooze scholen die later- de
lioogere burgerschool of liet gymnasium wil
len bezoeken, immers naar den nieuw op-
gerichten talen-cuisus konden gaan. Maar bij
nadere overweging de lieer Maas hou bet
mij ten goede zal hij zelf tot de ovei tinging
moeten komen, dat hij daai in geheel gedwaald
heeft. Gesteld toch ui. dat zoo'n jongen aan
alle drie klassen van den talen cursus iets bad
(betgeen nog moet bewezen worden, daar toch
volgens het plan in het derde jaar correspon
dentie zou onderwezen worden), dan z»u hij
toch 15 jaar oud worden, voordat li ij bet toe
latingsexamen zou kunnen doen, zooals de heer
Loncq zoo juist betoogde in de vergadering van
3 October j.l. Neen, antwoordde de heer Maas,
als het een flinke jongen is, zal bij het h éen
jaar doen. Ware dit juist, het zou geen com
pliment zijn voor de zoontjes- der gegoe len, dat
werkmanskinderen in één jaar doen, waarzij er
drie voor noodig hebben, maar het is niet jui-t
werkmanskinderen kunnen het even weinig als
kindei en van gegoeden en wanneer deze er bij
den iteer Tijl drie jaren voor noodig hebben,
dan hebben genen er minstens drie juten voor
noodig, want bet aantal uten aan den cut sus is
kleiner dan dat aan de schooi van den beer Tijl.
Een jongen dus, die eerst de kosteluoze ul tus-
sehenschool beeft bezocht en die men, omdat
hij bewijst veel aanleg te hebben, naar hoo
gere burgerschool of gymnasium wil zenden,
zou geen gebruik kunnen maken van den talen
cursus, omdat hij 15 jaar zou zijn, voordat
liij het toelatingsexamen zou kunnen uileggen.
Hierboven zet ik, dat ik aanstonds zou zeggen,
waarom de arbeider begint met zijn kind
naar de armenschool te zenden en niet reeds
zoo hooge aspiraties met zijne zoons heeft,
als zij zes jaar oud zijn, het is hier de
plaats dit nader te ontwikkelen. De groote fac
tor bij de opvoeding dezer kindeten is belaas
die, dat zij met hun tvvaalide jaar uitgestudeerd
moeten zijn, om wat in te brengen in het
huishouden, omdat zij wat mee moeten verdie
nen. Een vader uit den wei kmansstand brengt
een ontzaggelijk offer, als hij zijn zoon van
zijn 12e tot zijn 17e jaar den kust geetl, zon
der dat hij iets inbrengtvrij schoolgeld en
vrij boeken kunnen hem den weg een beetje
vergemakkelijken, bet offer, dat hij dan nog te
brengen heeft, drukt hem zó> zwaar, dat hij al zeer
zeker er van moet overtuigd zijn het geluk van
zijn jongen te bevorderen, als hij hem na zijn
12e jaar nog laat onderwijzen. En wanneer wij
nu eens bedenken, wat tegenwoordig éert ver
loren jaar in de jeugd is, zelfs voor gegoeden,
wie zou dan van den armen kunnen vergen,
dat hij zijn zoon dme volta jaren zou laten
verliezen, dat hij hem van zijn 12e tot zijn
20e jaar de Hoogere Burgerschool zou laten be
zoeken, dat hij hem nog acht jaar zou laten
ter school gaan, nadat de tijd voor het ver
dienen bij hem aangebroken is Neen, die talen
cursus helpt deze jongens niet, deze kunnen
daar niet Fransch leeren, de goede maatregel,
om voor ben gratis plaatsen open to stellen
blijft een doode letter, ten/ij zij of op den
zelfden tijd met de anderen Fransch kunnen
leeren, óf het Fransch bij de toelating worde
afgeschaft Met de anderen Fransch loeren
dat zou ook helpen, maar dan zou men het
Fransch als leervak in elke school moeten
invoeren, ofheuschehjk ptoportioneel school
geld snvoeren op de school van den beer Tijl.
Ik heb Donderdagavond de guische zitting bijge
woond, ik heb, toen de heer Iiuogendatn over dat
proportioneel schoolgeld begon, ,ien beer Van
Horwegen den Bret-ms hooien spreken van voet
angels en klemmen, later heb ik ook wat van
bommen gehoord, maar of al dan met propor
tioneel schoolgeld zal worden ingevoerd, daarover
ben ik nog precies zoo wijs als \óur de vei gade-
ring. En de vetsluggeveis van vier blade® wier
verslagen ik las, hebben mij even wijs golat-.n,
Zij schijnen het dus ook ul niet begrepen te hebben.
Wordt proportioneel schoolgeld ingevoeld, dat
wil zeggen (zooals de heer Van Harwegon den
Breems het bij andere gelegenheid zoo krachtig
kon zeggen) veel van de rijken, weinig van
de minder gegoeden, niets van de armen, dan
zijn wij er, want dan kunnen alle kindeien van de
kostelooze schalen naar den heer Tijl gaan, deze
school wordt dan over-, gene ontvolkt. Maar dat zal
wel niet de bedoeling van bet reorgani-atio-plan
zijn geweest, dus blijft er niets over dan aan elke
lagere school Fransch to onderwijzen, want ai
zuu men ook een paar jongens van de andere
scholen toelating willen geven kosteloos of bijna
kosteloos, als zij van de kostelooze of tnsscben-
school komen, het zou niets hulpen. Immers nu
wordt er geklaagd, dat bij den beer Ttjl in do
vierde klasse kinderen van acht verschillende
scholen komen, waardoor bet onderwijs zoo veel
te lijden heeft. Laat men den toestand overigens
zooals hij is en heft men alleen de school Wij ma
op, dan krijgt men de jongens in plaats van
van acht in het vervolg van zeven scholen
in de vieide klasse van den heer Tijl.
En dan mag men niet vergeten, dat de armen
reeds zouden moeten beslissen, als hunne kinderen
negen jaar oud zijn, of zij verder zullen studee-
ren en dat \s ronduit gezegd eene onmogelijkheid.
Fransch dus aan elke schooi!? Ik behoef' bet
maar neer te schrijven, om al in gedachten den
storm er tegen te zien opgaan. Er blijlt dus
niets anders over dan afschaffing van bei Fransch
bij de toelating, te eerder, omdat dit ook
paedagogisch het meest wenscheiijk is. Ik ont
houd mij natuurlijk van het geven van advies,
of en hoe het Fransch dan aan de Hoogere
Burgerschool en het Gymnasium zou moeten
veranderd worden, dit laat ik aan meer rom-
petenten over, maar men vergete met, dat
door bet wegvallen van het Fransch bij de
toelatingsexamens van Nederlandsch en reke
nen, geschiedenis en aaidrijkskuride meer k.
en mag geëischt worden, zoodat de jongens
in die vakken beter beslagen ten ijs zullen komen
en er derhrlve allicht meer uren voor Fransch
disponibel komen. Elke lagere school, ol het
schoolgeld huig of hoog, of het onderwijs al dan
niet gratis gegeven worde, aansluiting aan hoo
gere burgerschool en gymnasium, zóó hoort het
De intellectuëei begaafden tut alle standen de
gelegenheid tot verdere studie, dat is de eisch
van onzen tijd Schiedam beeft dat reeds inge
zien door hare gratis-plaatsing, zij zorge, dat
die maatregel geen doode letter worde.
Ik moet eindigen, M. de R., niet, omdat ik
