Letteren, Kuust en Wetenschap.
De commissie uit de Tweede Kamer ter
"voorbereiding van het militair strafwetboek
is tegen Dinsdag bijeengeroepen tot hervat
ting van hare werkzaamheden, waaraan de
beer Land, hersteld van zijne ziekte, naar
men verneemt, zal kunnen deelnemen.
Blijkens een telegram van den gouverneur-
generaal \an Nederlandsch Indië van 19
dezer wordt de gouvernements-koffie-oogst op
Java voor het jaar 1893 thans geraamd op
69,093 pikols.
Ter kennis van belanghebbenden wordt
gebracht dat van 20 April tot 10 Juni e.k.
te Weenen eene internationale tentoonstelling
zal worden gehouden op het gebied van
voedingsmiddelen, legerverpleging, reddings-
"wezen en verkeersmiddelen, in verband met
eene afzonderlijke sporttentoonstelling.
Belanghebbenden kunnen zich tot het ver
krijgen van inlichtingen en tot het indienen
van aanvragen om plaatsruimte direct wen
den tot het uitvoerend comité der tentoon
stelling, adres den secretaris dr. Leo Pribyl,
Minoritenplalz 4, te "Weenen. Stct
Reeds een tiental gemeenteraden hebben
bij de Tweede Kamer hun instemming be
tuigd met de motie-Beelaerts van Blokland c. s.
omtrent de wensehelijkheid van den Midden-
europeeschen tijd.
In de Amst. Ct. komt eene vergelijking
voor tusschen onze twee grootste koopsteden,
eene vergelijking, die ook wel door het pu
bliek gemaakt werd en in de volgende woor
den wordt geformuleerd
Het onderscheid tusschen Amsterdam en
Rotterdam karakteriseert zich merkwaardig
in hetgeen een onzer Rotterdamsciie vrien
den ons dezer dagen schreef, toen wij hem
om een geregelde correspondentie uit Rotter
dam voor ons Zondagsblad vroegensEr
gebeurt in Rotterdam niets. Rotterdam is
een sterk vooruitgaande stad, waar steeds
gehandeld wordt en bijna nooit gepraat,
waar men zich om niets dan om zijn zaken
bekommert, waar niets bijzonders de aandacht
trekt.
Zie eens een zitting van den gemeenteraad.
De grootste quaestie is in een half uur opge
lost met weinig of geen discussie.
De werkloozen kunnen geen tien nieuwsgie
rigen achter zich krijgen als zij gaan wandelen.
Tweemaal deden zij het en toen was 't
zoo'n klein getal, dat zij er zich belachelijk
mee maakten.
De comedies hebben moeite om te bestaan,
ook nu er geen opera meer is, en Rolterdam-
sche theater-schandaaltjes trekken te Amster
dam meer de aandacht dan daar.
Men heeft het wel eens geprobeerd om aan
bladen buiten Rotterdam geregeld brieven te
schrijven over Rotterdam, doch weldra bleven
zij weg bij gebrek aan stof. Gij zult in geen
enkel blad Rolterdamsche brieven vinden".
En Amsterdam?
Men ga Zaterdagsavonds de provinciale bla
den maar eens na. Er is er bijna geen of
Amsterdam neemt er een paar kolommen
van in beslag.
Dat is teekenend, maar beteekenend ook.
Het be teekent, dat Amsterdam het in het
praten ver van Rotterdam wint, en voor jour
nalisten een eldorado is.
Of Amsterdam zich over deze reclame
heeft te verheugen?
Het kleine Maasland heeft niet alleen 4
kerken, maar krijgt nu ook een 4e school.
Naast 2 openbare scholen, bestaat er 1
bijzondere (van voorstanders der gerefor
meerden), terwijl 1 bijzondere school (van
voorstanders der herv. kerk) binnenkort
wordt opgericht.
Te 's-Gravenzande breiden de pokken zich
zeer snel uit. Er lijden thans negen personen
aan die ziekte. Een kind is overleden. De
besmetting werd door eene vrouw uit "V'laar-
dingen overgebracht.
in zake het faillissement Buddenburg,
De
preventief gevangenzittende De Groot te
Heemstede en Verné te Hillegom, zijn door
de arrondissements-rechtbank te Haarlem
op vrije voeten gesteld.
Donderdagmorgen moest Yan Emmenes
zich te Amsterdam aanmelden om de gevan
genisstraf van negen maanden te ondergaan.
Hij verscheen niet, maar in den loop van den
dag kreeg zijne familie te Arnhem bericht uit
Antwerpen, dat hij zich aldaar bevond.
Voor het feit, wegens hetwelk hij veroor
deeld werd, kan hij niet worden uitgeleverd.
Hij moet nu minstens zeven jaar afwezig
zijn om die straf te ontkomen. (Arnh. Ct
Tegen A. van Emmenes is rechtsingang
verleend ter zake dat hij den 14n November
te Amsterdam in ïStroucken" in een open
bare vergadering, waarin de werkloosheid
besproken werd en welke bijgewoond wer'd
door een groot aantal personen, de op die
vergadering aanwezigen opzettelijk in het
openbaar heeft opgeruid tot diefstal van brood
en tot het openlijk met vereende krachten
geweldplegen tegen politie-agenten. V. E. heeft
toen o. a. gezegd »Er zijn duizenden die
gebrek lijden en als ik aanraad de pikhou-
weelen mede te nemen, hetgeen waar is,
vraag ik, of het dan beter zijn zou rond te
loopen en zich te laten doodranselen door de
klabakken. Door op straat te gaan, door op
te trekken naar het stadhuis, is men geor
ganiseerd. Daarom vertoont u in de straten,
verovert werk, verovert brood."
Op 1 Jan. j.l. was de bevolking der Hel
dringsgestichten te Zetten als volgt: Steen
beek 45, Magdalenahuis 18 vrouwen en 55
kinderen, Bethel 46, Talitha Kumi 165, Op-
leidiugshuizen 28 en Normaalschool 43. Er
kwamen weder 15 aanvragen om plaatsing in.
Sedert de oprichting werden in het geheel
geplaatst 4912.
Wijl gebleken is, dat eenige bestellers der
tfclegraphie te Amsterdam, tegen het verbod
van den directeur in, op Nieuwjaarsdag
snieuwjaar gewenscht" hebben, zullen dezen
zich daarover moeten verantwoorden.
Ook te Groningen is bij eene kassierslirma
eene cheque groot f 20 op de Zuidholland-
sche credietvereeniging te 's-Gravenhage in
betaling aangenomen. Later bleek, dat de
opgegeven naam J. C. Post bij die vereeni-
ging niet bekend was.
De verdachte was van plus minus 50-jari-
gen leeftijd, droeg het haar naar beneden ge
kamd, was van middelmatige lengte, forsch
gebouwd en deed zich als een zeer net per
soon voor. Hij sprak met Hollandsch accent
en ging uiterst zorgvuldig gekleed.
(N. O. Ct.)
Door de politie te Hoogezand is tegen den
sociaal-democratischen onderwijzer A. Rober-
tus van Kielwindeweer proces-verbaal opge
maakt, naar aanleiding van een door hem
uitgesproken rede.
Te Enschede is voor eenige maanden b:j
de firma Ter Kuile Morsman eene werk
staking uitgebroken, die nog voortduurt.
Naar aanleiding daarvan hebben nu alle
overige fabrikanten in hunne fabrieken aan
gekondigd, dat, als de werkstaking bij de
firma Ter Kuile Morsman niet vóór 5 Mei
geëindigd was, zij hunne fabrieken slechts
vier dagen in de week zouden laten loopen,
en duurde de werkstaking dan nog voort, na
8 Mei de fabriek, altham voorloopig, te zullen
sluiten.
Zoo althans wordt meegedeeld in een mani
fest, dat de werkstakers hebben openbaar
gemaakt.
Ook is te dezer zake aan de Nederlandsche
regeering een adres verzonden, waarin de
tusschenkomst der regeering word ingeroepen,
mede op grond, dat de werkstakers »ai het
mogelijke hebben gedaan, om tot eene min
nelijke schikking te komen".
Het Meteorologisch Instituut te Utrecht zal
van Zonnenburg verplaatst worden naar nhet
Klooster", tot voor kort in eigendom toebe-
hoorende aan baron Van Boetzeiaer. Het huis
en een stuk grond zijn anngekocht door het
rijk, dat er een toren van 30 meter voor het
doen der waarnemingen laat bouwen.
De landbouwer K. te Stuivesand onder
Oosterhout (N.-B.) had verleden zomer ge
weigerd zijne tienden aan het rijk af te
staan en werd deswege beboet.
Daar hij ook de boete niet betaalde, werd
dezer dagen door den deurwaarder aldaar op
zijne have beslag gelegd, waarvan verleden
week de gerechtelijke verkoop zou plaats
hebben. Eene groote menigte, wel 400 ;'i
500 personen, was getuige van dezen ver
koop. Door bezoekers was besloten, op al
hetgeen onder den hamer zou worden ge
bracht, geen enkel bod te doen, uitgezonderd
een zwager van K.een ieder die hiervan
zou afwijken, werd met slagen bedreigd.
In het geheel bracht deze verkoop op de
somma van f 28 50o. a, werd een paard
verkocht voor f0.75, eene koe voor fl.
en een vet varken voor f 0.10.
De aanwezige marechaussees en politie
agenten waren niet bij machte de menigte
in bedwang te houdenzoodra de deur
waarder iets ten verkoop aanbood, werd een
leven gemaakt, dat hooren en zien verging.
Dank aan den reeds vroegen afloop der verkoo-
ping is het tot geen gewelddadigheden geko
men. Nu en dan werd met een steen naar
de marechaussee gegooid. Zelfs de deurwaar
der, die geëscorteerd door de politie huis
waarts keerde, werd nog een eindweegs door
eene tierende en zingende volksmenigte, die
voortdurend met steenen wierp, achtervolgd.
Hoewel de pokziekte te Goes als gev.eken
kon worden beschouwd, heeft zich aldaar
toch weder een geval van pokken met doode-
lij' -i afloop voorgedaan bij een jong kind van
der. onlangs aangetasten timmerman, die be
hulpzaam is geweest bij het kisten van een
aan die ziekte overleden vrouw.
Rotterdam. Gisteren had alhier op de
bepraafplaats Crooswijk de plechtige teraarde
bestelling plaats van het stoffelijk overschot
van dr. W. Francken Az. Te 12 uur kwam
het lijk met den trein uit Utrecht en te éen
uur op Crooswijk, alwaar duizenden belang
stellenden vergaderd waren.
Aan de groeve werd gesproken door ds,
Riemens, namens den kerkeraad der Ned.-
herv. gemeente, ds. Blauw uit Eist namens
de vereen, van evangelische predikanten in
Nederland, ds. Drost uit Delft namens het
Ned. zendelinggenootschapden heer Roskes
te Rotterdam namens de vrienden; ds.
Moquette te Rotterdam namens de predikan
ten; prof. Valeton uit Utrecht namens de
familie.
De overledene werd door allen herdacht
als een geloovig Christen, .die pal stond voor
zijne overtuiging en als bevorderaar van
kunst, wetenschap, kortom van alles wat
goed was.
De oudste zoon van den overledene dankte
voor de laatste eer aan zijn vader bewezen
en voor de hartelijke woorden aan de groeve
gesproken.
Het N. v. d. D. wijdt aan de nagedachte
nis van ds. Haver Schmidt het volgende:
j De tijding is gekomen en wij kunnen het
^nauwelijks gelooven, we kunnen het ons niet
indenken, we kunnen ons er niet mede verzoenen,
en toch, de telegraaf heeft het ons gemeldhij
is niet meer.
Hij is niet meer, de vriendelijke mande
eerlijke vriendde redenaar met zijn eenig
talent; de dichter met zijn kostelijken humor;
do schrijver van »Mijn Broertje"; de droomer
die van den hemel droomde en dien droom ver
teld heelt, zóo, dat er hemelsche aandoeningen
in de harten kwamen van zijn hoorders en lezers;
de weldoener van ons volk, wiens zFarnilie en
Kennissen" besproeid zijn met de beste en edelste
tranen.
Hij is niet meer, hij, wiens leven een bescha
mend voorbeeld is geweest van eenvoud. En
hoeveel redenen waren er niet om hem dien te
doen verliezen De dichter van »Des Zangers
Min" is door de jongeren op de banden gedragen.
Waarin een nieuw opkomend geslacht verschilde
van de ouderen, voor die ouderen deed het niet
onder in de vereering van Tiet Paaltjens. Bij
elke reünie van oud-studenten de heldnooit
sprekend dan voor een zich verdringende menigte,:
een man, op wiens vrien Ischap men trotsch
waswiens woord gretig wei d opgevangen, of
het gesproken werd op den kansel, in de leeszaal
of in den dagelijkschen omgang; een schrijver,
wien de copie werd afgebeden is Haver Schmidt
nooit anders geweest dan de eenvoud in persoon.
En nu is hij niet meer.
O, het is waar zulke mannen blijven, ook
nadat zij gestorven zijn. Het is waarplicht is
het op te nemen in ons zei ven een deel van
hunnen geest. Het is waarhet allerbeste gaat
niet verloren, maar blijft.
Maar toch er is op dit oogenblik een bang
gevoel van leegte in ons hart. En zoo zal het
wel zijn bij velen.
f De JST. JR. Ct. herdenkt hem als volgt:
5 Uit Schiedam gewordt ons de droeve tijding
."dat de heer Fran jois Haver Schmidt daar heden-
morgen plotseling is overleden. Men weet dat
hij predikant was te Schiedam. Maar sinds
eenigen tijd was hem rust voorgeschreven.
Met Kerstmis heeft hij, toen een ander plotse
ling verhinderd bleek op te treden, in het
lokaal sPaulus" nog een korte improvisatie
gehoudendoch zijne volgelingen wisten wel
dat hij niet geheel de onde meer was. iDs.
Haver Schmidt lijdt aan zwaarmoedigheid", zoo
zeide men te Schiedam. En nu is hij dan niet
meer.
sEr zijn levensgeschiedenissen die zich uiterst
moeilijk laten schrijven" Onwillekeurig
komt ons die eerste zin uit dat voortreffelijke
stuk van fijn gevoel, de Levensschets van
Piet Paaltjens voor den geest, nu we het over
lijden van den werkelijken Piet Paaltjens hebben
aan te kondigen. Ook zijne geschiedenis is moei
lijk te bchrijven. Wie zijno boeken goed kent
en hem zeiven niet, vindt ook in hem iets raad
selachtigs". Men verwondert zich, dat de man
die als student de Snikken en Grimlachjes
heeft geschreven, in onze letterkunde niet méér
naar voren is getreden dan hij heeft gedaan.
Maar wie zich de moeite geeft na te denken
over deze verwondering, gaat zich afvragen,
of hieruit niet juist het best het zeer bijzondere
van Haver Schmidt's persoonlijkheid blijkt, dat
men zijn literair «doen en laten" niet terstond
begrijpt. Het is te wenschen dat iemand die
hem goed heeft mogen leeren kennen, zijn beeld
eenmaal teekenen zal. Ook aangaande de Snik
ken en Grimlachjes, die iedereen zoo igeesr
tig" vindt, zal het dan waarschijnlijk nog eens
gezegd worden, dat deze humor juist wezenlijk
humor was, omdat elk woord was doorvoeld,
omdat er in den schrijver zoo véél was van
Piet Paaltjens. De humor verzoenende met
het leven, en toch, in weerwil van alle liefde,
alle geloof, de weemoed telkens weer boven
komend, als in die mooie smartelijke vertelling
Mijn Broêrlje.
De heugenis van dezen fijngevoelige die zoo
rijk begaafd was wekt weemoed. Hoevelen die
minder waren hebben het, in de oogen van
wie aan succes bij den levenswedstrijd hecht,
verder gebrachtOok als predikant is hij,
JS Sfej,--
