Jiet centraal comité tot hulpbetoon aan nage
laten betrekkingen van gesneuvelue en ver
miste militairen in Indië.
B}j kon. besluit is aan jhr. mr. G. J. Th.
Beelaerts van Blokland, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend als referendaris bij bet
departement van justitie.
Tot rapporteurs over de Indische begroo
ting voor 1895 zijn door de afdeelingen der
Tweede Kamer benoemd de heeren Pijnacker
Hordijk, Cremer, yE. Mackay, Veegens en
Hintzen.
De minister van financiën maakt bekend
dat het saldo van 's rijks schatkist op 29
September bedroeg:
bij de Nederlandsche Bank f 804,615.03
en bij de betaalmeesters- 1,595,490.98
Te zamea 2,400,106.01
Blijkens bericht van den consul der Neder
landen te Durban zijn van 1 dezer de door-
voerrechten voor goederen verzonden via
Natal naar de aangrenzende staten belangrijk
verlaagd en wordt een algemeen ad-valorem-
tarief aan 5 percent geheven van alle goede
ren, met uitzondering van wollen en katoenen
dekens, katoenen lakens, geweren en andere
vuurwapenen, cacao, halsdoeken (shawls),
thee en suiker. Wijnen en gedistilleerd van
welken aard ook en van eene waarde van 9
per gallon en daarboven zijn belast met G
pence per gallon, terwijl wijnen en gedistil
leerd onder de waarde van 9/- per gallon
5 pCt. per elke 100 pd. st. hebben te be
talen. De lijst van vrije goederen, tot hiertoe
van kracht, blijft gehandhaafd. Stct
Ten behoeve van het centraat-comité van
het «Roode Kruis" te Batavia, zijn bij liet
departement van koloniën de volgende giften
ontvangen: f242,55i/3 van het comité dat,
naar aanleiding van het gebeurde op Lombok,
in de kom der gemeente Winterswijk eene
inzameling hield, en f 18 van de diie hoogste
klassen der Spieghelschool te Amsterdam.
(Stct-)
Lombok.
Zondag is bij het departement van kolo
niën van den gouverneur-generaal van
Nederl.-Indië het volgende telegram ontvan
gen
«Gisteren vier poeris (paleizen) te Mataram
na heftigen tegenstand genomen. Een daarvan
bezet en versterkt. Gesneuveld een officier en
elf mindere militairen; zwaar gewond een
officier en dertig mindere militairenlicht
gewond drie officieren en vijftien mindere
militairen (wier namen, voor zoover reeds
bekend, later zullen worden gepubliceerd).
«Teruggebracht een verloren veldstuk met
voorwagen en twee sluitstukken. Van Baliërs
groot aantal lijken bij kruispunt Mataram
alleen 67 aangetroffen."
DeïV. B. Gt. ontving Zondag van haren cor
respondent te Batavia het volgende telegram
Gisteren is Mataram veroverd na een hevig
gevecht.
Alle paleizen zijn nu in ons bezit. Wij
heroverden een stuk geschut.
De vijand heeft zware verliezen geleden.
Aan orze zijde gevallen de luitenant Valken
burg en 12 manschappen, terwijl zwaar ge
wond zijn luitenant Broekman en dertig
manschappen.
Licht gewond werden majoor Blornmestein,
luitenants Granpré Molière, Grootenboer en
18 manschappen.
Uit Batavia werd Zondag aan het N. v. d. D.
geseind
Te vier uur begon de aanvalhet 2e batal
jon ten Noorden, bet 6e ten Zuid-Westen,
het 9e ten Zuiden van Mataram optrekkend.
Bet 6e en liet 2e bataljon vonden heftigen
tegenstand. Aan beide zijden werd onversaagd
gevochtenmuur na muur moest genomen
worden.
Te twaalf uur gelukte het aan de 4e com
pagnie van het 9e bataljon, onder overste A.
H. W. Scheuer en kapitein W. G. A. C. Chris-
tan, de eerste p o e r i (vorstenwoning) binnen
te dringen.
De Amboneezen van het zesde hadden de
zwaarste verliezen.
In het geheelnegen dooden, waaronder
de 2e luit. H. Valkenburg. 7waar gewond
vijf-en-dertig, waarbij de majoor A. A. van
Blornmestein aan den voet, de 2e luit. H, G. E.
Granpré Molière in de zijde, de le luit. W.
P. Broekman ernstig in den ruggegraat.
De verliezen des vijands ziju enorm. De
vijand heeft de sterkten heldhaftig verdedigd
na vrouwen en kinderen omgebracht te
hebben.
Zes compagnieën big ven als bezetting!
Morgen volgt de aanval op de Oostzijde van
Mataram.
Bij het departement van koloniën is giste
ren van den gouverneur-generaal van Neder-
lansch Indië ontvangen het navolgend tele-
graphisch bericht.
«Yveikzaamheden tot versterking onzer I
stelling in Mataram voortgezet; niet door i
vijand verontrust. Alleen werd peloton bij ver-
kenning munitie-magazijn in nauwe gang door j
vijand beschoten, waai bij twee officieren en j
twee Europeesche fuseliers gesneuveldéen
officier en vier Europeesche minderen zwaar
en vijf Europeesche minderen licht gewond.
Weder uit Mataram een veldstuk met voor
wagen teruggebracht."
Bij het dep. van koloniën is gisteren het
navolgende bericht ontvangen
Ten vervolge op het bericht van gisteren
wordt medegedeeld dat bij de daarin bedoelde
krijgsverrichtingen zijn
gesneuveld: de tweede luitenant der inf.
II. Valkenburgde sergeant II. Rer.eman
de fuselier W. Bijkerk, zoomede 9 inland-
sche mindere militairen
zwaar gewondde eerste luitenant der
inf. W. P. Broekman en 30 militairen bene
den den rang van officier
licht gewondde majoor der inf. A. A. van
Biommestein en de tweede luitenants der inf.
J. M. W. Grootenboer en II, G. E. Granpré
Molière, zoomede 15 militairen beneden den
rang van officier.
De N. B. Ct. ontving gisteren van haren
correspondent te Batavia het volgend tele
gram, dat weder een droevig bericht bevat
In eene hinderlaag zijn kapitein Erpecum
en luitenant Oppen gedood, en kapitein Griet-
huysen en 9 minderen gewond.
Gisteren seinde men aan het N, v. d. D.
uit Batavia
«Door een valsch spionnen-bericht, als zou
er een verborgen kruitmagazijn zijn gevon
den, is (een detachement) in hinderiag ge
vallen.
Gesneuveld kapt. K. van Erpecum en le
luit. W, van Oppen.
Gewondkapitein C. J. van Griethuysen
en 9 soldaten."
De hier genoemde officieren belmoren allen'
tot het in de eerste dagen van September
vertrokken 2e bataljon, onder den luit.-kol.
J. Swart. Vermoedelijk was kapt. Van Griet
huysen commandant van het bedoelde deta
chement. De genoemde kapt. Van Erpecum
was toegevoegd aan den chef van dengene-
ralen staf, overste De Moulin.
Zoo hebben dus onze wapenen gezegevierd
en is de vijand in zijn stellingen aangetast
en teruggeslagen. Deze telegrammen spreken
van een heftigen kamp, waarbij de moedige
Baliërs bet terrein voet voor voet aan de onzen
hebben betwist. Blijkbaar heeft de artillerie
ditmaal niet de hoofdrol vervuld, maar is de
vijand door herhaalde aanvallen met klewang,
bajonet en sabel geweken.
De bestoi ming is indea vroegen ochtend
gedaan door drie bataljons, het 6e waarvan
de vroegere commandant, overste H. F. C.
Bijlevelt, zwaar gewond werd bij den overval
op 25 Augustus; het 9e, dat in die dagen
zulke groote verliezen leed en waarbij toen
ook de commandant, overste Lawick van
Pabst, sneuvelde; en het 2e bataljon, dat
behoorde tot de aanvullingstroepen, welke
«tot reconstructie expeditie" op 31 Augustus
van Java vertrokken. Het is ons thans nog
niet bekend of dit aangevoerd wordt door
den luit.-kolonel A. H. W. Sclieuer, een offi
cier, die in het leger den naam van groote
onversaagdheid bezit (ook blijkens een alge
meen bekenden bijnaam); men zou het den
ken omdat hij evenals overste Frackers tege
lijk met de twee bataljons scheep ging naar
Lombok. Uit ons telegram blijkt echter, dat
overste Sclieuer met kapitein Cliristan en
een compagnie een der vier versterkte poeri's
stormenderhand heeft bezet, waaruit men zou
moeten opmaken, dat de overste het bevel
voerde over het geteisterde negende.
De hevigste verliezen leed het zesde batal
jon, dat voor zoover het ïnlaudsche element
betreft, uit Amboneezen is saaingesteld. Deze
zinsnede in het telegram herinnert aan de
onstuimigheid waarmede de Amboneezen den
gevreesde bajonet-aanval uitvoeren.
«Moekanja matjan" (tijgergezichten), zeg
gen de Atjeliers, die reeds meermalen bloedig
slaag zijn geweest met deze (geschoeide)
inlandsche Christenen. (Men denke o. a. aan
den Edriehen veldtocht in 1890. waar ditzelfde
bataljon, hot zesde, onder majoor Halewijn,
een roemrijke zege bevocht).
Weder moeten we hierbij melding maken
van een officier «gevallen zijn roeping
vervuld". De 2e luitenant H. Valkenhuig,
van het zesde, was eerst 2i jaar; hij genoot
zijn opleiding aan de academie en werd 3
Augustus '91 tot officier benoemd.
De majoor A. A. van Blommenstein, die
aan den voet werd gewond, kommandeerde
bij het begin der expeditie het 7e bataljon,
de le luitenant W. P. Broekman behoort tot
het 9c, de 2e luit. II. G. Granpré Molière
tot het 6e bataljon.
Dat onze troepen een hardnekkigen tegen
stand hebben ontmoet kan niet verbazen, na
hetgeen we reeds omtrent de rechtwijze der
Baliërs en hunne doodsverachting hebben
meegedeeld. De poeri's of vorstelijke verblij
ven zijn met muren van steen of klei omgeven,
waarin schietgaten worden geboord en waar
achter de verdedigers goede bedekking vin
den, zooals in den heilloozen nacht van het
verraad, bij het bivak voor Tjakra Negara
maar al te zeer is gebleken. Men herinnert
zich bovendien hun bijzonder soort van aanval,
depoepotan, waarbij de hoofden in het wit zijn
gekleed, ten teeken dat zij zich ten doode
hebben gewijd. Zij snijden daarbij de stelen
hunner lansen voor een gedeelte af, om die te
beter te kunnen hanteeren, en na hunne
vrouwen en kinderen te hebben gedood, stor
men zij ouder krijgsgeschrei als razenden op
den vijand in, om te overwinnen of te ster
ven. Zulk een algemeen amok heeft bij allen,
die in de expeditie op Bali daarvan getuigen
waren, een diepen indruk achtergelaten.
Ten koste van smartelijke verliezen hebben
onze troepen dus den eersten grooten slag
geslagen, waarvan we de gevolgen nog niet
kunnen overzien.
Spoedig hopen we n.i van nieuwe operaties
gewag te mogen maken, door welke de bloe
dige strijd zal volstreden zijn. We weten niet
wat de volgende dagen zullen brengen, weten
niet of de sterkten van Tjakra Negara nieuwe
offers zullen eischen. maar dit mogen we toch
reeds vaststellen, dat van onze dapperen de
grootste krachtsinspanning is gevorderd en
het Indische leger naast Djagaraga, Sama-
langa en zoovele andere krijgsbedrijven weder
nieuwe lauweren heeft bevochten door deze
bestorming van Mataram. (N.v.d.D)
De commissie te Apeldoorn heeft na ge
houden collecte ruim f 500 overgemaakt aan
den thesaurier te 's-Gravenliage.
Omtrent den gezondheidstoestand van dr.
A. Kuyper verneemt de Stand, uit Brussel,
dat de ingetreden beterschap ook deze week
aanhield. De krachten zijn reeds merkbaar
aangesterkt en van medische zijde wordt ge
adviseerd, om, zoodra de weersgesteldheid
zulks gedoogt, een zuidelijker klimaat op te
zoeken.
Gedurende de eerste 9 maanden van dit
jaar kwamen den Nieuwen Waterweg bin
nen 3983 schepen, waarvan 310 zeilschepen
hiervan waren bestemd voor Rotteidam 3S63.
Over hetzelfde tijdvak van 1893 kwamen
binnen, bestemd voor Rotterdam, 3487 sche
pen alzoo eene vermeerdering van 376
schepen voor de 9 maanden van 1894.
Te Amsterdam bestaat sedert eenige dagen
eene beweging onder de beoefenaars van het
typografenvak. Donderdagochtend brak eene
werkstaking uit onder het zetterspersoneel
van den heer Van Megen, uitgever van het
Vliegendllad ie Amsterdam. De inwilliging
der gestelde eischen deed het werkvolk echter
spoedig het werk hervatten.
Zaterdagochtend is aan de drie grootste
drukkerijen te Amsterdam werkstaking uit
gebroken bij de fiima Holdert&Co., waar
De Tijd, De Hor gen post, de Echo met
Geïllustreerd Zondagsbladen de Familie-
bode wordt gedruktbij de firma Roelufl'-en
en Hübner, waar het Nieuws van den Dag,
het Zondagsblad, het PretliMeui tenblad,
Effectenblad en tal van andere couranten
worden gedrukten bij de firma Ellerman
Harms Co.. die het Weekblad, De Amster
dammer, de Ned. Sport enz. drukt.
De eischen die reeds voorloopig voor vier
weken zijn ingewilligd, door de directies
der drukkerijen «Exelsior", «Elsevier" en
de electrische drukkerij, werden ook door
het drukkerspersoneel der bovengenoemde
firma's gesteld.
Te 5 uur Zaterdagochtend weigerde in
strijd met het daags te voren gepleegde
overleg, volgens hetwelk het zetters- «rt
drukkerspersoneel in elk geval des ochtends
tot 11 uur zou arbeiden, de overgroote meer
derheid der zetters op de drukkerij van de
Tijd aan het werk te gaan. Een sterke sf-
deeiing politie was tegenwoordig, teneinde
hen die wilden werken (slechts 10 van de
120) tegen eventueel verzet van den kant
der stakers te beschermen. Aan hen, die des
ochtends aan den arbeid gingen, is door de
heeren gebr. Koldert vrijwillig een loonsver-
hooging van twee cent per uur toegestaan.
Tengevolge van de werkstaking is er Zater
dagavond slechts éen blad van de Tijd ver
schenen, en moesten de effectenbeurs, de
handelsberichten en een aantal advertentiën
achterwege blijven.
Do fit ma's Roeloffsen en Hübner en Eller
man, Harms Co. hebben in de gestelde
eischen voorloopig bewilligd voor den tijd
van vier weken.
Door eene commissie uit de w kstakende
gezellen der Zuidholiandsche boek- encouiant-
drukkerij te 's-Gravenhage wordt ons vei-
zocht mede te deelen, dat Zondag in eene vei-
gadering van leden van het «Algemeen Typo
grafenbond" besloten werd om, in navolging
van hetgeen in andere plaatsen geschiedt, aan
te dringen op verhooging van loon.
Toen gisterochtend der gezellen de «Zuidhol
iandsche" bemerkten dat vanwege de chefs
pogingen werden gedaan om te zorgen dat, bij
eventueele werkstaking, in elk geval de cou
rant behooilijk zou verschijnen, werd om 42
uur besloten terstond tot algemeene wei -ta
king over te gaan. aangezien leeds lang ge
klaagd was over te lage loonen en mots bleek
van voornemens om aan die klachten te gemoet
te komen.
Gisterochtend was van de «Algemeene
