Gemengde Berichten.
Post en Teiegraplh.
Koloniën.
O n d e r w ij s.
Rechtzaken.
een
zeer
liet
X
idie
a
zal
A
grif
oef,
Stil-
i
-am instellingen van weldadigheid, en"2o. van
'bet aantal dier personen, voor zoover zij ge
torende het jaar vóór hun vertrek uit hunne
vorige woonplaats aldaar onderstand hebben
genoten.
4 Sociale bewegingen,
i pe Stand., besprekende de jongste loonsbe-
,e„-mger» in de hoofdstad en andere plaat-
wijst er op, dat de eisch «Zondagsrust"
alom instemming vond. Het oordeel over de
joonskwestte is moeilijker. De een noemt een
hongerloon" wat een ander «goed betaald"
heet. Dat echter de loonen laag waren, is in
tal van vakken gebleken. Duizenden dan ook,
'die de beweging met belangstelling, zoo niet
met instemming, volgen, zijn het hierover eens,
I dat er verbetering moet komen, hoe eer, hoe
beter.
Doch nu het shard tegen hard" gaat, blijkt
wnneklaar, hoe gioot het gemis is van een
goed, werkend orgaan, waardoor de arbeiders
zich kunnen uitspreken.
Hadden we nu Kamers van arbeid, dan zou
den de botsingen, die wij thans beleven, allicht
niet voorkomen, tenminste, zij zouden zeer ge
temperd zijn. En dat niet alleen, maar ook de
verbeteringen, die noodig zijn, zouden veel kal
mer en vollediger kunnen worden ingevoerd
dan thans. Wanneer echter, op een wijze
als thans geschiedt alles moet worden «ver
overd", en ieder op het terrein van den ar
beid op eigen houtje rnaar aan het vrijbuiten
slaat, raken we hoe langer hoe verder van
huis, en ontkomt men niet aan wat nam
aker wensch voorkomen worden moeteen
gewelddadige omkeering, die wie weet hoe-
velo jammeren na zich sleepen zou.
Achterstallige traktementen.
Vele Limburgsche gemeenten zijn schrome
lijk nalatig in het geregeld op lijd uitbetalen
van de traktementen barer onderwijzers.
De min. v. binn. zaken, daarnaar gevraagd,
erkende het feit, doeh meende, dat er niet
veel aan te doen was.
sEr zijn" zeide hij «in dit opzicht
grenzen aan de macht van den staat, tenzij
deze altijd met zijn geldelijke hulp wil klaar
staan."
De Amsterdammer neemt geen vrede met
dit bedroevend en ergerlijk bescheid. Vooreerst
valt er te vragen: hoe staat het met de trak-
feinenten, bijvoorbeeld van de burgemees
ters? Worden die wèl behoorlijk op tijd uit
betaald
sDoch afgezien daarvan, blijft er van tweeën
Jen.
tOf de gemeenten kunnen wel, maar wil
len niet. Dan zij gevraagd, of hier niet aan
wezig is «grove venvaarloozing van de huis
houding der gemeente", op grond waarvan de
legeering thans wil optreden in West-Stelling
werf en in Opsterland, de ingezetenen des
aoodig dwingend tot het betalen van hooger
gemeentebelasting.
ïOf de gemeenten willen wel, maar kunnen
niet. Dan zij de vraag, of de regeering niet
verplicht is geldelijk te hulp te komen 't zij
krachtens art. 49 der wet op het lager onder
wijs, staatshulp voorschrijvend, wanneer een
gemeente door een behoorlijke inrichting van
enderwijs, in verhouding tot haar midde
len en andere uitgaven, onbillijk wordt be
zwaard 't zij krachtens den begrootingspost,
die bestemd is voor tegemoetkoming aan
noodlijdende gemeenten."
Naar men aan de M. O. meldt zijn door
de Belgische regeering de navolgende eere-
Mijken toegekend aan de mannen der beide
loodswezens te Vlissingen, die zich onder-
icheiden hebben bij het bewijzen van hulp
«en de slachtoffers van het bekende ongeval
net de Belgische loodssloep no. 5, in den
grond geloopeu door het stoomschip Sea Gull
er reede van Vlissingen -, alshet kruis van
Ergerlijke verdiensten le klasse aan den
schipper der Nederlandsche loodssloep E.
van Hoepen en de schippers der Belgische
loodssloepen J. Staal en A. H. van den Bo-
venkamp, en het kruis van burgerlijke ver
diensten 2e klasse aan de roeiers van het Ne
derlandse!) loodswezen I. Kamermans, J. Jobse,
P. de Jong, L. Mommaas en J. A. Heijdens,
en aan de roeiers van het Belgisch loods
wezen L. M. Sterzenbach, A. J. Staal, F.J.
Ureel, J. C, Daane en J. Schot.
[tor gelegenheid van 't Kerstfeest waren de
postverzendingen te Berlijn zóo talrijk, dat de
veldpost van het ministerie van oorlog al zijn
materiaal heeft moeten beschikbaar stellen om
aan de eischen van den dienst te kunnen voldoen.
Op de schietplaats der firma Krupp, te Meppen,
zijn dezer dagen in tegen wooidigheid van den
staatssecretaris der marine proeven genomen met
een nieuw sooit door die firma uitgevonden
pantserplaten van nikkel en staal. Die proeven
leverden een zeer gunstige uitkomst op. De
platen, welke 142 a 146 millimeter dik waien,
bleken een weerstandsvermogen te bezitten gelijk
aan dat van 240 m.m. dikke platen, zooals die
tot dusvene worden gebmikt.
De gemeen'eraad van Manchester heeft een
nieuw plan aangenomen tot het bouwen van
wei kmanswoningen. Op een stuk gronds van
ongeveer vijf morgen in het midien der stad,
in een ovetbevolkte en ongezonde wijk, zullen
daartoe de oude huizen weggebroken worden.
Daarbij zullen immten opengelaten worden voor
speelplaatsen, en de gebouwen plat gedekt wor
den, zoodat zij gelegenheid bieden daarop tuin
tjes aan te leggen, een luchtje te scheppen of
goed te diogen. Op de open plaatsen worden
plantsoenen en bloembedden aangelegd. Bij het
bouwen der woningen zal men behoorlijk letten
op de eischen van hygiene en griefelijkheid. De
kosten dezer belangrijke verbetering raamt men
op ongeveer 3,000,000 gulden.
In October 1894 verscheen in Engeland een
boek van 206 pag., waai in de beginselen van het
socialisme uiteengezet worden. Het woidt voor
slechts éen stuiver verkocht en maakte dadelijk
grooten opgang. De titel van het boek is «Merrie
England" en de schrijver is Robert Blatchford. 5
Oplagen, ieder van 100.000 exemplaren, zijn
reeds verkocht. De 6e en 7e oplagen zijn thans ter
perse, en nog sleeds blijft de vraag aanhouden.
De uitgevers verwachten dan ook, dat zij nog in
dezen winter een millioen exemplaren zullen ver
kocht hebben. Zulk een succes voor een boek is
bijna ongekend.
Mocht de kolenvoorraad van Engeland ooit
uitgeput raken, dan zal de wereld daarom toch
nog geen gebrek aan brandstof hebben te duch
ten. Blijkens de mededeelingen van den heer
Inglis, in het Imperial Institute gedaan, is b.v,
New South Wales zeer rijk aan steenkoollagen,
vooral in de omstreken van Sydney. In 1893
bracht men in die streek 900.000 ton naar
boven, en in het geheel werd er seeds voor
eene waarde van p. st, 27,000,000 aan steenkool
gedolven.
Op de Westkust van Jutland is dezer dagen
een lijk aangespoeld, hetwelk herkend werd als
dat van kapitein Ovetgand, die in December
'1893 bij het vergaan van het Amerikaansche
schip Don Jttan verdronk. Het was, hoewel het
een jaar in zee had gelegen, zeer goed bewaard
gebleven vermoedelijk omdat het in liet zand
bedolven is geweest. In de zakken van den
doode vond men de scheepspapieren en een som
van 180,000 dollars in bankpapier.
De telephoon is, als de meeste profeten, elders
meer in eare dan in haar vaderland.
Te New-Yoik zijn 9066 geabonneerden op de
telephoon, of 1 op de 167 inwoners, en te Chicago
9684, of 1 op de 144 inwoners.
Te Berlijn daarentegen zijn 20,344 geabon
neerden, of 1 op de 78 4 inwoners, en te
Hamburg 8026, of 1 op de 40.8 inwoners daar
is dus de telephoon naar verhouding het meest
in gebruik. De Amerikaansche stad, welke
daaraan het meest nabij komt, is Providence,
met 1 op de 45 iflwoners.
De verhouding te Amsterdam is 1 geabon-
neerde op de 104 inwoners.
Engeland is in dit opzicht ten achteren. Londen
heeft 1 telephoon-abonné op 036 0 inwoners. De
Engelsche stad, waar de telephoon het meest
gebruikt wordt, is Liverpool, met 1 abonné op
de 114 inwoners.
De telephoonlijn BerlijnMemel is thans ge
reed en zal in de eerste dagen van Januari voor
het verkeer worden geopend.
Deze lijn is 1020 KM lang en overtreft in
uitgestrektheid de langste telephoonhjnen in
Europa.
Batavia, 30 November.
Atjeli.
Aan het verslag omtrent de voornaamste
gebeurtenissen in het gouvernement Atjeh en
onderhoongheden, Joopende van 6 tot en met
19 dezer, wordt in de Jav.~Ct, het volgende
ontleend
G r o o t-A t j e h. Onze po-ten Kroeng-
Gloempang en Anagaloeng en het door Atjehers
bezette wachthuis Mata-Ajer werden slechts
eenmaal, Biloel drie malen en Senelop meet malen
moestal onbeduidend beschoten.
Den 13ri viel op Senelop een zestal schoten
uit de kampong Soemit uit een van klapperstam
vervaardigd karton, waardoor geen letsel werd
veiooizankt, boowel een der projectielen, ver
moedelijk een van onze zijcle afkomstige, niet
gesprongen gianaat, op 50 nieter boven de
versterking sprong. Den volgenden dag viel uit
een dergelijk kanon een schot op het wachthuis
Mata-Ajer, zonder schade aldaar aan te richten
daarentegen sprong het kanontengevolge
waarvan eenigo kwaadwilligen werden verwond.
Den Sn dezer werd de Atjehsche bezetting
van het wachthuis Aleer Oe, die vivres had
afgehaald van Senelop, tusschen Montassik en
Mata-Ajer beschoten door een bende kwaad
willigen, onder aanvoering van T. Moesa Anag-
Raté, zoomede uit de kampong Lamraja, aan
welk vuur door het geschut van Senelop en
Anagaloeng een einde werd gemaakt.
De bevolking was allerwegen aan den sawah-
arbeid.
De civiel- en militair gouverneur maakte
van 10 tot 12 dezer eene inspectiereis naar
Poeloe Raja en van den 17n tot den 19n d.a.v.
naar Melaboeh.
Op het eiland Weh viel niets bijzonders voor.
Onderhoorigheden Oostkust. Rust
en orde worden niet verstoord.
Noordkust: Door 3 van de 4 hoofden
van het aan Tjoenda onderhooiige landschap
Boeloeh werd aan hunnen vorst de oorlog ver
klaard, uit misnoegen over de door dezen aan
het bestuur betoonde medewerking om de door
de deseiteurs Ctawford en Jennekens den 25n
Juli medegenomen Beaumontgeweten in handen
te krijgen.
In den nacht van 14 op 15 dezer omsingelden
zij de Tjoendasche kampong Bandar en hadden
zij die reeds gedeeltelijk in de asch gelegd, toen
zij door den vorst werden teruggedreven.
Te Telok Semawé was de toestand gunstig.
Den 5n dezer vielen 2 Winschoten uit de
zuidelijke richting op onze versterking te Segli
nadeel werd ons daardoor niet toegebracht.
Ongeveer te middernacht van 10 op 14 dezer
ontplofte, zonder schade te veroorzaken, onder
de visitatieloods aldaar een kleine lading buskruit
op een bamboezen vlot, hetwelk de kwaadwilligen
langs de Segli rivier derwaarts hadden laten
wegdrijven.
In de bovenlanden der Pedirstreek zette T.
Bintara Kamangan den strijd tot herstel van
zijn gezag voort.
Westkust. Van Poeloe Raja en Melaboeh
kwamen geen bijzondere berichten.
De politieke toestand bleef over het algemeen
zeer bevredigend.
De weersgesteldheid was regenachtig, meestal
gepaard met oostelijke winden.
De gezondheidstoestand was op de zeeposten
ter Westkust beterende; ter Noord- en Oostkust
minder goed.
In Groot-Atjeh was hij over het algemeen
ongunstiger.
Het gemiddelde ziekfecijfer bedroeg 20 tegen
19 en dat van de beriberi 14 tegen 9 gedurende
den vorigen verslagtijd.
Het sterftecijfer was hooger.
In haar mailoverzicht zegt de Java Dode o. a.
het volgende
Tragisch is hetgeen den rad|a van Lombok
in den laatsten tijd wedervoer in do hoogste
mate en dat er, toen hij als gevangene naar zijne
tijdelijke veibüjfplaais te Batavia werd vervoerd,
onder de menigte waren die hem uitjouwden,
getuigde bij dezen van een ruw gemoed, gelijk
slechts door enkelen onder de Baheis tegenover
hunne krijgsgevangenen is aan den dag gelegd.
Volgens hetzelfde blad schijnt het in de
bedoeling te liggen om den radja politiek te
verbannen en met Goesti Djiiantiek te onder
handelen, terwijl het waarschijnlijk van de
omstandigheden zal afhangen of ook nog tegen
Katangasem zal worden geageerd.
Volgens het Bat. llbl. zou de radja naar de
Preanger worden verbannen; de Loc spreekt
ook van Pndang.
.Men deolt aan de Java-Bode mede dat de
inspecteur Liefrinck te Katangasem op Bali een
onderhoud heeft gehad met Goesti Djiiantiek.
De Borneo, die dadelijk na de inneming van
Tjakranegara van Arapeiun wegstcomde, heeft
volgens de Socr. Cl. op do kust van Karahgasem
postgevat.
Naar de Loc. uit goede bron van Bata.ia
verneemt, is door de regeering besloten, np
Lombok ons rechtstreeksch bestuur in te voeren.
Die invoering voor te bereiden, moet het dool
zijn der nieuwe zending van den heer Scherer
naar Lombok. Het Balisch vorstenbestuur zal
niet worden heisteld. De bevolking zal onder
hare eigene, door ons aangestelde, hoofden
komen te staan, en deze weder onder onze ambte
naren, dezelfde regeling dus die te Bueleleng en
Djembrana sedert de verbanning der radja's aldaar
uitstekend voldoet.
Het aantal studenten, ingeschreven bij den rec
tor magnificus der rijksuniversiteit te Utrecht
bedraagt heden 801, verdeeld over de verschil
lende faculteiten als volgtgeneeskunde 299,
godgeleerdheid 173, rechtsgeleerdheid 464, vvis-
en natuurkunde 128, letteren 37.
In December 4893 bedroeg het aantal 800,
en waren deze verdeeld als volgt: geneeskunde
320, godgeleerdheid 143, rechtsgeleerdheid 160,
wis- en natuurkunde 122, letteren 43.
Het gerechtshof te 's-Gravenhage heeft in de
zaak van de beide personen te Herwijnen, die
wegens opruiing door de rechtbank te Dordrecht
ieder tot éen jaar gevangenisstraf weiden veroor
deeld, die straf vethoogd voor eerste bekl. tot
twee en voor den tweeden bekl. tot drie jaar, met
bepaling, dat de vootloopige hechtenis niet in
mindering zal komen.
Het O. M. bij de rechtbank te Winschoten heeft
tegen H, N. Sch., onderwijzer te Nieuwe Schan*,
thans gedetineerd, een jaar en zes maanden ge
vangenisstraf geeischt ter zake van onzedelnk-
heid.
Door het gerechtshof ie Arnhem is den 27n
dezer arrest gewezen in de zaak van J. Th.S,,
schoenmaker te Nijmegen, geapp. van een vonnis
der arrond-rechtbank te Arnhem, waarbij bekl.
wegens mishandeling waai bij het feit den dood
tengevolge heeft, is veroordeeld tot 18 maanden
gevangenisstraf; dat vonnis bevestigt), dochten
aanzien van de opgeiegde straf vernietigd en
bekl. alsnu eroordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf'.
