Binnenlandsche Berichten.
houw er van niet voor het begin van het
volgend jaar een aanvang maken.
Te Johannesburg is een nieuwe kamer
van mijnwezen opgericht. De aanleiding tot
die oprichting was ontevredenheid met de
inrichting der oude kamer van mijnwezen,
waar vooreerst groote maatschappijen veel
meer stem bezaten dan kleine, en bovendien
het aantal stemmen dat elk vertegenwoor
diger eener goudonderneming kon uitbrengen,
afhing van de door haar aan de kamer be
taalde contributie.
Uit Johannesburg wordt van 18 dezer ge
meld
De toestand is hier voor mijnzaken en
andere nijverheid weinig geruststellend. Bnr-
nato, die hier nagenoeg de eenig overgebleven
groote eigenaar is, zegt dat hij verplicht zal
wezen zijne mijnen te sluiten, als de regeering
niet voor Woensdag eene beslissing neemt
over het vonnis der gevangenen, aangezien
hij naar Kaapstad denkt të gaan om de zit
tingen van het parlement bij te wonen. De
verkoop van Barnato's eigendommen, tegen
heden uitgeschreven, is eenige dagen uitge
steld in afwachting van veranderingen in den
toestand. Volgens het algemeene gevoelen
zullen ook andere mijnen verplicht zijn den
arbeid te staken.
Sir Frederick Carrington is met zijn staf
naar Buluwajo vertrokken. Alle troepen zijn
nu gewapend met het oudere Martini-Henry-
geweer, omdat de kogels van het Lee-Metfard-
geweer te kleine verwondingen maakten.
De Matabelen hebben zich meester gemaakt
van 99 paarden, 25 ossen en 16 muilezels,
waarmee zij naar de Matoppo-heuvels zijn
getrokken.
Rhodes heeft uit Gvvelo aan het bestuur
der Chartered Company te Kaapstad geseind
dat, als hij er in slaagt, zich met kapitein
Napier te vereenigen, de kracht van den
opstand gebroken zal zijn. Tusschen Shangani,
Bembesi en Tliabas Induna bevinden zich
6000 Matabelen.
Napier meldt over het gevecht bij Thabas
Indena dat aan de zijde der Engelschen 130
bereden en 150 onbereden manschappen
streden, met een zevenponder en een Maxim.
Na een half uur sloeg de vijand op de vlucht,
achtervolgd door de ruiterij. Van de Mata
belen werden er een 100 gedood. De Engel
schen maakten 50 of 60 stuks vee buit,
benevens schapen en geiten, en eenige
geweren.
In het Kaapsche parlement is Vrijdag het
debat over Jamesons inval voortgezet. Fuller
verdedigde Rhodes tegen het verwijt dat hij
het plan zou gevormd hebben met het doel
om zich te verrijken, maar schreef Rhodes*
houding toe aan vergedreven zucht om den
statenbond tot staud te brengen, die door de
monopoliën der Transvaalsche regeering werd
tegengehouden. De B. Z. A. Maatschappij haar
charter te ontnemen zou, zeide Fuller, neer
komen cp het straffen van vele onschuldige
aandeelhouders hij gaf liever in overweging
dat de rijksregeering een lid in den raad van
Rhodesia zou benoemen, als waarborg voor de
naburige staten.
Sir James Sivewright sprak over de groote
belangen der Chartered Company aan de over
zijde der Zambesi, en vroeg Merriman of hij
weer dezelfde fout wilde maken als in 1884
ten aanzien van Damaraland, dat toen aan
Duitschland werd overgeleverd. Hij keurde
elke inmenging in Transvaal af, en zeide dat
de mannen van den Rand liever hun eigen
staatkundig heil wilden bewerken.
Het debat werd hierop verdaagd.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
Zitting van 19 3lei.
De heer Beelaerts van Blokland verklaarde
zjjne interpellatie betreflende ontslag van
werklieden aan 's rijks patroonfabriek te Delft
in te trekken, sedert hem gebleken is dat
afgezien is van het voornemen om 38 hunner
te ontslaan, zoodat hij het doel der interpel
latie bereikt had.
Bij de hervatting van de beraadslaging
over het kiesrecht-ontwerp is de heer De
Savornin Lobman opgekomen tegen de staats
rechtelijke stelling van den heer Kuyper om
trent de volkssouvereiniteit, een leer die strijdt
met de heilige schrift, geschiedenis, grond
wet en liet antirevolutionnair program; een
stelsel, dat leidt tot ondermijning van elk
gezag en vooral het monarchaal gezag. Hulde
brengende aan de wijze waarop de minister
zijn beginselen in zijn voorstel neerlegde, zag
spreker echter in aanneming van dit ontwerp
de overwinning van het door hem steeds
bestreden revolutionnair beginsel, dat in 's mi
nisters stelsel moet uitloopen op algemeen
stemrecht, vooral met het oog op 's ministers
meening dat er nog zoovele slachtoffers van
onze slechte maatschappelijke toestanden zijn.
Voornamelijk bestreed hij 's ministers stand
punt van toekenning van individueel kiesrecht,
de leer, dat alle geschikte mensclien kiezer
moeten zijn. Daartegenover ontwikkelde Jiij
de wenschelijklieid eener langzame uitbrei
ding van het kiesrecht, betoogende dat'ten
uiterst beperkt kiesrecht met de grondwet
mogelijk is. Ook achtte hij den tijd nog niet
gekomen om aan de arbeiders kiesrecht
toe te kennen eerst nadat hun stand beter
georganiseerd is, hebben zij recht op zeker aan
tal afgevaardigden. Hij voorziet van eene rege
ling als deze, uitgaande van het recht van
het individu, steeds grooter aandrang tot ver
dere kiesrechtuitbreiding, ook van vrouwen-
kiesiecht. Daar hij echter geen kans ziet zijne
beginselen te zien verwezenlijkt en ook geen
grondwetsherziening kunnende krijgen, zal
spreker, die belastingkiezers goedkeurt, mede
werken tot het tot stand komen van het
voorstel zoolang het niet strijdt met de grond
wet, Hoewel niet erg voor kiesdwang, ried
hij den minister zich daartegenover niet te
steik schrap te zetten. Hij zal amendementen
naar eigen verdiensten beoordeelen, maar
gaat met den minister Van Houten evenmin
als met Tak door dik en dun mede.
De heer Vermeulen meende, dat het mani
fest deu katholieken gelegenheid geeft het
ontwerp vrij te beoordeelen en besprak voor
namelijk het gemeentelijk kiesrecht dat hij,
in tegenstelling met den heer Michiels, juist
in deze wet wil geregeld zien ter voorkoming
dat de toekomstige Kamer het democratischer
regelt. Daarom drong hij aau op behoud van
het gemeentelijk kiesrecht, doch met verzwa
ring van de eisclien. Voorts verlangde oJfc
hij kiesplicht, maar vooral intrekking van de
overgangsbepaling betreffende liet toelaten
van kiezers-wanbetalers hunner belasting.
Spreker was overigens overtuigd dat deze wet
den wensch naar voortdurende uitbreiding
van kiesrecht niet zal stuiten, want rust
brengt zij niet.
De heer Harte, overwegende de politieke
gevolgen van verwerping dezer wet, meende
uit de tot dusver door den minister gedane
uitlatingen te kunnen opmerken, dat ver
werping niet buitensluit de oplossing van het
kiesrechtvraagstuk in den geest van het kabi
net Roel! en van de meerderheid dezer Kamer
en het lot der wet wel beslist over het
minislerieele leven van minister Van Houten,
doch niet van het kabinet Roëli. Verder hield
spreker vol de wenschelijkheid van opkomst-
plicht der kiezers tegenover de koele afwij
zing van dit begiusel door den minister. De
openbare meening denkt gunstig over stem
plicht, en hij verzocht den minister de zui
verheid der stemming niet in gevaar te bren
gen door het stellen der portefeuiliekwestie.
De kiesplicht werkt uitstekend in België
en spreker schelste reeds een amendement
tot invoering van kiesplicht dat hij zal indie
nen. Het verplicht den kiezer, die geen rede
nen van verschooning heeft, (afwezigheid in
de gemeente, 70-jangen leeftijd, ziekte) tot
inlevering van zijn stembiljet en straft het
verzuim met f3 boete na een onderzoek van
de redenen door den kantonrechter.
Vermelding van den maatregel in het
katholieke manifest was niet noodig, te min
der daar het in het ontwerp-Tak scherp was
geformuleerd ten opzichte der stemopnemers.
Z. i, steunt 's ministers weigering niet op
zakelijke gronden er. is zij willekeurig en on
redelijk. Met stemplicht vraagt hij geen con
cessie naar rechts of aan de katholieke partij.
De heer Pijnappel blijft zijn stelling ver
dedigen, dat het niet de vraag moet zijn of de
uitbreiding groot of klein is, maar of voldaan
wordt aan den grondwettelijken eisch van
geschiktheidseischen. Hij acht stemplicht on-
geweuscht, ai begrijpt hij !s ministers tegen
zin niet bij aanneming van dat beginsel.
Gemeentelijk kiesrecht acht hij volstrekt niet
belangrijker dan het kiesrecht voor de Kamer.
Tenslotte wijst hij op de tijdverspilling in de
herziening der staatsinstellingen door steeds
kiesrecht voorop te stellen.
De heer De Beaufort (Amsterdam) is in
hoofdzaak voor het ontwerp, maar tegen art.
161 en tegen gelijke eischen voor het gemeen
tekiesrecht. II ij ziet niet in dat kiesrecht
uitbreiding spoediger zal leiden tot de ge-
wenschte hervorming, maar ze zal bevrediging
schenken. Het zelfvertrouwen des ministers
verheugt hem, omdat daardoor alle misver
stand wordt voorkomen.
Spreker waarschuwt tegen coalitie van de
minderheden om het ontwerp te doen vallen.
Men zou dan staan voor groote moeilijkheden
en waarschijnlijk deze eeuw uitgaan zonder
kiesrechthervorming en andere noodige her
vormingen die daarop wachten.
De heer Heldt bestrijdt het ontwerp, dat
een verminkte reproductie is van het ont
werp-Tak, volstrekt niet voldoet aan de ver
langens, lang zoo ver niet gaat als de grond
wet toelaat en maakt dat de kiesrechlher-
vorming aan de orde zal blijven ook na het
eindigen van liet regentschap.
Tegenover de heeren Rutgers van Rozen
burg en den minister ontkent spreker dat er
rust en tevredenheid in de kiesrechtzaak bij
het volk heerscht. Het volk heeft nooit ge
dacht dat de heer Van Houten zich tot zulk
conservatief broddelwerk zou leenen.
De heer Yan Borssele is tegen de splitsing
der gemeenten volgens dit ontwerp en tegen
het couloirstelsel.
De heer Yeegens blijft de ongrondwettig
heid van het ontwerp volhouden, terwijl hij
dit verder onredelijk, onbillijk en gebrekkig
blijft noemen.
De heer Beelaerts van Blokland ziet in het
ontwerp geen noodzakelijk historisch gevolg.
Er had evengoed een ander kabinet kunnen
optreden en zelfs deze minister had andere
voorstellen kunnen doen.
Tegenover dit ontwerp handhaaft hij zijne
beschouwingen van '1893, en te meer, waar
de heer Kuyper, feitelijk geheel en al afkeu
rende de beginselen, zich in de practijk voor
het ontwerp-Tak heeft verklaard.
De techniek acht hij niet voortreffelijk,
speciaal ten aanzien van het kiesrecht, ont
leend aan woning en loonen. Hij zal voor
kiesplicht stemmen.
Morgen voortzetting.
KiesrecMampndementen.
Door den heer Van Karnebeek is een amen
dement voorgesteld, waarvan de strekking is
den huurprijs overal, behalve in de gemeen
ten der beide laagste klassen, waarvoor door
de regeering een hooger cijfer in de tabel is
aangenomen, gelijk te stellen met de belast
bare huurwaarde volgens de nieuwe regeling
der personeeie belasting.
De heeren Willinge en Houwing stellen
voor in de (abel, bedoeld bij de arlt. I en 2
der kieswet, in de afdeeling huurprijs 13 1°. te
lezen f0 80 in plaats vanfl.ten opzichte
van al de gemeenten of gedeelten van ge
meenten, welke zijn geplaatst in de 9e klasse
der tabel, bedoeld in art. 5 der wet, regelende
de belasting op het personeel van 16 April 1896.
De heeren Houwing, Wiliinge, Meesters
en Van Deinse hebben een amendement voor
gesteld om behalve vrije woning of inwoning
en vrije kost en inwoning, ook ovrije kost"
op te nemen bij de berekening van het inko
men dat iemand in dienstbetrekking moet
hebben genoten om aanspraak te maken op
kiesrecht, een en ander volgens de bedragen
der by de wet gevoegde tabel.
SCHIEDAM, 20 Mei 1806.
Vermoedelijk naar aanleiding vanhetdebat,
in de vergadering van Maandagavond in het
café-Jurgens aan het Hoofd alhier gevoerd,
hadden zich werkelijk gisteren een 30-tal
sjouwerlieden (geen bootwerkers) opgegeven
om de aan de boeien liggende ertsboot Doris
te lossen.
Hedenmorgen te halfacht was reeds de
commissaris van politie met agenten van
politie aan het Hoofd om voor mogelijke ge
beurlijkheden te waken. Een 30-tal Rotter-
damsche bootwerkers waren aanwezig, doch
zij bemoeiden zich nergens mede.
Men had om gereedschap naar Rotterdam
getelephoneerd, met de verzekering dat de
mannen gereedstonden om de boot te gaan
lossen. Daar de toeloop van volk steeds groo
ter werd, oordeelde de commissaris van politie
het noodig de mannen, die werken wilden,
naar de stoomboot te brengen en daar het
gereedschap af te wachten. Zoo gezegd, zoo
gedaande mannen werden uitgenoodigd
zich op de gereedliggende schroefboot Mentor
te begeven, die hen zou brengen aan boord
van de Doris, doch van de ongeveer 30 per
sonen die zich hadden aangemeld, gaven
slechts 2 aan de uitnoodiging gehoor. Ce overi
gen bleven staan; niets kon hen bewegen op de-
schroefboot te gaan, zelfs niet eens de ver
zekering van den commissaris van politie dat
zij ongehinderd zouden kunnen werken.
Of het gereedschap nog gekomen is, weten
wij niet; wel weten wij dat men op dat
oogenblik niet is gaan werken.
De Rotterdammers hielden zich geheel
buiten de kwestie, van dien kant is niet de
minste pressie geoefend.
Kort daarop ontvingen de alhier aan
wezige Rotterdamsclie bootwerkers een tele
gram van den volgenden inhoud
Werkstaking geëindigd. Victorie aan ons",
Nader vernemen wy dat met het lossen
van de Doris hedennamiddag een aanvang
is gemaakt.
Aan het beleidvol optreden der politie ge
durende de werkstaking, waarvoor haar zelfs-
van de zijde der werkstakers welverdiende
hulde werd gebracht, is het le danken dat
de orde op het Hoofd niet werd verstoord.
De Koniogin schonk f 20 aan den hulpbe
hoevenden D. A. te Steenwykerwold om een
kleine negotie te beginnen.
De gewone audiëntie van den minister van
koloniën zal Vrijdag 22 dezer niet plaats
hebben.
Blijkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch Indië, van 17"
dezer, wordt de gouvernements-kofffe-oogst
op Java voor dit jaar thans geraamd op
274,000 pikols.
De uitvoering van het voornemen om het
stoffelijk overschot van prins Willem George-
Frederik uit Padua naar Nederland over te
brengen, is op het laatste oogenblik gestuit
op een groote moeilijkheid.
Gelijk men weet, hadden, op verzoek va»
de' Nederlandsche regeering en in overeen
stemming met de Italiaansche, de Eremitani
te Padua, in wier kerk de prins begraven
was, hunne toestemming verleend om het
lijk, benevens het medaillon van Canova, aan
Nederland af le staan en lag de Tan Speyfc
te Venetië gereed om dat in ontvangst te
nemen.
Thans echter ontkennen de Eremitani
hunne vroegere toestemming en is de over
dracht daarom uitgesteld moeten worden.
Vanwege de Italiaansche regeering worden
ernstige pogingen gedaan om de Eremitani op
hun laatste besluit te doen terugkomen, doch
deze verklaren alleen voor geweld te zullen
bukken!
Uit Den Haag is Maandagavond de luite
nant-kolonel baron Sirtema van Grovestins,
adjudant van H. M. de Koningin, naar Padua
vertrokken om bij de ontvangst en de over
brenging van het stoffelijk overschot van den
prins tegenwoordig te zyn.
Zou hieruit af te leiden zijn, dat de moei
lijkheden reeds bevredigend zijn opgelost?
{N. v. d. D.)
De correspondent der N. B. Ct. te Batavia
seint onder dagteekening van heden:
De vijand beschoot onze posten Lam Tih
en Lam Djamoe, maar werd door een kanon-
nade van onze zijde verdreven.
Het centraal-bestuur van het »Alg. Neder
landsch Werkliedenverbond", voorzitter de-
heer B. H. Heldt, heeft een adres gericht
aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
waarin, uit naam van al de leden en van de
