Vrijdag 22 Mei.
N°. 9049
Tweede Blad.
A0. 1896,
ij tigs te a ar gang.
herschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
uitgever!" I. ODÉ.
Binnenlandsche Berichten.
Letteren, Kunst en Wetenschap.
Gemengde Berichten.
COURANT
Abonnementsprijs, per kwartaalƒ1.85.
Franco per post, door het geheele Rijk2.50.
Afzonderlijke nommers- 0.10
BüRBAÜ! BOf EBHTBAAT ?0.
Advertentieprijsvan 110 gewone regels met
inbegrip van eer.e Courant1>10
Iedere gewone regel meer0,10
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL
Zitting van 20 Mei.
Kiesrechtregeling. De heer Van Kante-
beek bleef waarschuwen tegen te groote uit
breiding van het kiesrecht.
De heer Staalman betoogde dat men zich
noodeloos bezorgd maakt over de kleine ver
meerdering van het getal kiezers volgens dit
allerslechte, kleinzielige en krenterige ont-
erp, dat volstrekt de belangen van den
kleinen man niet behartigt, ja door een zelf
zuchtig conservatisme tienduizenden arbeiders
op laakbare wijze in hun rechten verkort. Op
die wijze sart men het volk. Hij protesteerde
legen de wijze waarop de heer Rutgers van
Rozenburg de houding der arbeiders besprak.
De weinige belangstelling van het volk voor
het kiesrecht schreef hg toe aan het besef
dat de Kamer van de wenschen der arbeiders
toch weinig nota neemt en dat van deze Ka
nier en regefering voor de werklieden niets
te vachten is. Zeker mag de kalmte van het
volk niet misbruikt worden om te beweren
da bet onverschillig is. Neen, die onver
schilligheid komt voort uit den weerzin tegen
het ontwerp, dat een geest van verbittering
kweekt. Geen beter middel om den inder
daad bestaanden revolutiegeest te versterken,
dan om voort te gaan ontevredenheid te wek
ker door fatsoenlijke arbeiders kiesrecht te
■weigeren. Hij kwam vooral op tegen uitslui
ting der lagere volksklassen, overtuigd als
hij was dat hunne toelating tot de stembus
eene betere leiding aan het staatsbestuur zal
geven, ook en vooral omdat er onder die
kiezers nog velen zijn met christelijk bewust
zijn. Men zorge dat deze niet in handen van
het ongeloof vallen.
De heer Kuyper, repliceerende, betoogde
verder dat het kiesrecht meer over de alge-
meene kringen des volks moet worden uitge
strekt, en dat algemeen stemrecht niet bepaald
in strijd is met de antirevolutionnaire leer,
eii dit ontwerp, blijkens Patrimonium's be
zadigde motie, groote teleurstelling wekt in
werkmanskringen. Hij ontwikkelde andermaal
waarom een regeling van de gemeentelijke
verkiezingen niet bij dit ontwerp behoort te
geschieden, doch overgelaten moet worden
aan de volgende Kamer. Hij was overtuigd
voorstander van het ontwerp-Tak, omdat
daarin de hooge zijde van het staatsleven en
niet het geld op den voorgrond kwam, en
omdat het ontwerp beoogde finale uitbreiding
van kiesrecht, die nu toch zal komen. Ten
slotte protesteerde hij tegen 's ministers on
parlementaire bedreiging om zich niet meer
i° debat te begeven en kon hij geen instem
ming toezeggen voor stemplicht, zooals die
is aangekondigd.
De heer ilartogh achtte de kenmerken
strijdig met de grondwet.
De heer Farncombe Sanders keurde het
goed dat in dit ontwerp geen correctieven
ZIjn opgenomen alsevenredige vertegen
woordiging en meervoudig kiesrecht, stelsels
te ingewikkeld om in dit voorstel te worden
uitgewerkt. Hij bestreed invoering van stem
plicht, wegens verschillende practische be
swaren en de betere opkomst der kiezers
dan in andere landen. Komende tot het ont
werp, had h| gewenscht dat in kiesrecht
toekenning wat verder ware gegaande
gemeenteraadsverkiezingen er niet in waren
opgenomen, omdat de kieskwestie met deze
niet een einde neemt en dat kiesrecht
op onvoldoenden grondslag wordt geregeld.
Spi sker had groot bezwaar tegen de wettelijke
erkenning van kiesvereenigingen als officieel
contrei -erende lichamen over den verkiezings-
gang. Met het oog op zijn twee hoofdbezwaren
behoudt hy zich zijn stem over het ontwerp
voor.
-e heer Rutgers van Rozenburg verdedigt
nader den slemplicht en constateert dat de
groep vroegere opposanten bereid istecapi-
tuleeren, wat hem zeer verklaarbaar toe
schijnt, daar anders hun positie zeer zwak
zou zijn. Hun spijt, dat zij de tweede editie
van het amendement an der Kaay moeten
aannemen, is wel begrijpelijk. Zijn slotsom
s dat de hoofdgroep opposanten haar verzet
heeft opgegeven en de kansen van het ont
werp goed staan.
De minister van binnenlandsche zaken ver
zekert aan den heer Heldt dat geen enkele
reden van persoonlijke overweging zijn oppo
sitie tegen het ontwerp-Tak heeft beheerscht,
zooals hij trouwens nooit naar het minister
schap heelt getaald. Het fatum heeft hem
hier gebracht als boedelredder van den voris-en
minister en hij heeft betreurd, dat hij et
dezen niet kou samenwerken, zooals bij de
bedrijfsbelasting. Dat hij niet links of rechts
kan gaan, is eer gevolg van de omstandig
heden en de splijtziekte bij alle partgen.
De minister verdedigt vervolgens in het
algemeen het stelsel van art. 1.
De minister constateert dat de grens van
huurwaarde, thans gesteld, geheel verschilt
van die van het amendement-Van der Kaay,
toen geen langdurig onderzoek was vooraf
gegaan en geen nieuwe personeele belasting
vastgesteld. De overige kenteekenen vullen
het personeel en de grondbelasting aan.
Gecompliceerd noemt men dit stelsel, maar
dit is de schuld van het verlangen om zoo
veel mogelijk toe te laten. Kon men meer
kenrnerken aangeven, gaarne, maar geen
schrgfproef en bovendien moeten de kentee
kenen voldoen aan den eisch van uitvoerbaar
heid Dat doen ze en nu mogen enkelen
uitgesloten worden, hunne toelating zou aan
leiding geven tot groote misbruiken. Hij ont
kent dat art. 1 door samenkoppeling der
kenteekenen onaannemelijk wordt en dat de
administratieve invloed op het kiesrecht zoo
groot zal zijn. Het gemeentekiesrecht moet
in dit ontwerp geregeld, anders blijft het
oude kiesrecht bestaan, kan het nieuwe per
soneel niet ingevoerd worden en steriliseert
men de geheele wetgeving. Stemplicht blijft
hg sterk bestrijden, nu het de uitbreiding
van het kiesrecht tot mingegoeden geldt.
aarom dan geen straf gesteld op absentie
der Kamerleden.
Na replieken van de heeren Beelaerts van
Blokland, De Savornin Lohman en Kuyper
werd het algemeen debat gesloten.
Morgen is artikel 1 aan de orde.
Kieswet.
Door de heeren Kuyper, Heemskerk, Van
Alphen en Seret zijn 10 amendementen voor
gesteld op artt. er< 2.
De strekking van deze amendementen is:
lo. Om neer het maatschappelijk dan het gel
delijk karakter der kenteekenen od den voorgrond
te brengen.
2o. )m da fiscale indeeling der burgers in
aangeslagenen en niet-aangeslagen te doen ver
vallen, en geen andere indeeliDg op te nemen
dan de natuurlijke indeeling in gezinshoofden en
nen die bij anderen inwonen.
;3o, Om de samenkoppeling van kiesbevoegd-
et belasting tot de kleinste afmetingen te
4°. Om de weduwe niet alleen ais aangesla
gene an belasting maar ook als hoofd van het
gezin te doen gelden.
5o. Om voor hen die in dienstbetrekking zijn
met elke krankheid of verminking op verlies van
kiesbevoegdheid te doen uitloopen.
Om de onafhankelijkheid der kiesbevoeg-
den van verhuurders en patroons beter te ver-
zekeren en de istheid van levensstelling niet te
zoeken in het identiek blijven van hun huis of
dienst, maar in het over een vol burgerlijk jaar
gel blijven van hunne maatschappelijke positie.
Om aan de polis van levensverzekèring of
van pensioenverzekering gelijke kracht toe te
kennen als aan den inleg in de spaarbank.
3o. Om hetgeen uit het initiatief der maat-
6"'lappij voorkomt, niet achter te stellen bij het-
6®*n uitgaat van het openbaar gezag.
Do. Om de grenzen der kiesbevoegdheid iets
minder eng te nemen.
t'Jo. Om aar te sluiten aan hetgeen waarover
bij de behandeling van het vorig kiesrechtont-
werp overeenstemming was verkregen.
llo. Om de gevolgen van wanbetaling der aan
slagen in eenige rijks directe belasting niet bij art.
te regelen, maar bij de uitsluitingen in art. 3.
De heeien De Boer, De Kanter, Pijnacker Hor-
dijk, Schaafsms en Hesselink van Suchtelen
hebben voorgesteld den leeftijd van de kies-
bevoegden van 25 op 23 jaar terug te brengen.
De heer Smeenge heeft voorgesteld de inhouds
maat van een aartuig, krachtens welks eigen-
dom, vruchtgebruik of buur het kiesrecht wordt
vei regen, te stellen op 20 in plaats van op 30 M3,
De heeren Pijttersen en Van Deinse hebben
voorgesteld een sub-amendement cp het amende-
ment. III van de heeren Goeman Borgesius c. s.
betrekkelijk de huurcijfers van woningen. Dat
sub-amendement strekt om:
overal waar in de tabel bedoeld in art. 16,
lo. van het gewijzigd wetsontwerp, waar het
rooc i voor[tomt' gevolgd door het cijfer
i 325, in de volgende kolom in de plaats van
f 1 te lezen f 0.85 j
overal vaar in de tabel bedoeld in art. 16
io- va(J het gewijzigd wetsontwerp, waar het
cijfer fl voorkomt, gevolgd door het cijfer f300
in de volgende kolom: in de plaats van fl te
lezen f0.75,
overal waar in de tabel bedoeld in art. 16
lo., va', het gewijzigd wetsontwerp, waar het
cijfer voorkomt, gevolgd door het cijfer f275
;i de volgende kolom in de plaats van fl te
lezen f0.65.
cijfer van fl betreft den minimumorijs
der woningen in verhouding tot het minimum
inkomen, dat hier afwisselt tusschen f325. f 300
en f275.)
Het eeuwfeest van dr. Edward Jenners toe
passing der inenting tegen pokziekte is ook in
onderscheidene plaatsen van ons land door ver-
eenigingen van geneeskundigen herdacht.
In Eigen Haard wijdt dr. C. E. Daniélsdeze
Week een beschouwing aan dr. Edward .Term
waarbij gevoegd is zijn portret, een der spot
prenten, indertijd over Jennurs ontdekking ver
schenen, een medaille, hem ter eere geslagen
en een kopie van een admissiebiljet, in 1807 te
Amsterdam voor koepokinenting aan minvermo
genden uitgereikt.
Tot heden 'everden alle proefnemingen betref
fende de polarisatie der X-stralen negatieve
uitkomsten op, en men was bijna tot de over
tuiging gekomen, dat deze stralen inderdaad niet
gepolariseerd kunnen worden, waarmede dan de
hypothese die de X-stralen als een bijzonder
f.?.0" e'hervu'lingen voorstelt, veel waai schijn
Iijkheid verkreeg. Nu hebben echter prins Galit-
zin en Kamojitzki bij hun onderzoekingen, waarbij
zij van dunne tourmalijnplaatjes gebruik maak
ten, een ver mindering in de fotochemische werking
X-stralen kunnen waarnemen, waaruit zij da
gevolgtrekking naken, dat de X-stralen wel
degelijk gapola seerd worden, en ze dus ook
transversale trillingen kunnen zijn.
Het plan voor een Melanchton-museum te Bret-
ten in Baden is uitgegaan van prof. dr. N. Mül
Ier te Berlijn, 't Museum zou den 16den Febru
ari van he volgende iaar worden ingewijd: dan
is het 400 jaar geleden dat Melanchton werd
geboren. Prof. Muller ontving reeds eenige hon-
derden betuigingen van adhaesiede groot-her
tog van Baden zou eere-voorzitter of bescherm
heer van de commissie worden.
Een belangrijk boek viert dit jaar zijn eeuw-
feest, namelijk het vermaarde nConversations-
\c3, san Brockliaus, welks eerste uitgaaf
in 1796 werd begonnen.
00 jonge mannen der wetenschap, dr. Lóbei
ei. -ancke, begonnen de uitgave op naam
van den jongen boekhandelaar Leopold, dien zij tot
dat doe! in een zaak zetten. Maar het werk kwam
nog vóór de voltooiing (1808) in handen van
r. A. Brockhaus, die toen een boekhandel te
Amsterdam had, welken hij later naar Altenburg
ers eindelijk naa Leipzig verplaatste. Onderre
dactie van Brockhaus werd het op kleine schaal
aangelegde werk meer en meer verbeterd, uit
gebreid en gemaakt tot het nonmisbare" boek
dat het nu, bij zijn 14n druk, is.
Die 14e editie kwam tot stand met de buip
van een Hoofdredacteur, 20 redacteurs en 500
medewerkers, onder welke autoriteiten op aller
lei gebied.
Een eigenaardige nieuwigheid komt tegen
woordig bij de Engelschen in zwang. Een rc in
verslindende dame heeft onlangs ontdekt, dat een
roman veel belangwekkender wordt, als men he n
van achteren naar voren leest. Zij maakte hare
ontdekking openbaar, en nu volgen veis lezeres
sen haar na. Bij de meeste boeiende romans
toch kan een «enigszins scherpzinnig lezer na
de eerste hoofdstukken al weten, hoe het eind
zal zijn; maar als men bij het eind begint, dan
is het meestal onmogelijk te vermoeden, hoe ter
wereld de held on de heldin in den merkwaar-
digen toestand geraakt zijn, waarin zij zich aan
het slot van hot boek gewoonlijk bevinden. Men
wee dan, dat zij elkander krijgenmaar hoe
kregen zij elkaar?
Ongelukkig beginnen eenige schrijvers hunne
werken al te berekenen op de nieuwe manier van
lezen. Zulk eer ondersteboven gekeerde roman
is b.v. Caleb Williams, een boek, dat tegenwoor
dig in Engeland grooten opgang maakt.
\N. v. d. D.)
j jonden kan men nu vooreen sixpence zijn
eigen beenderen zien. Op de Indische tentoon
stelling, dicht bij de plaats waar de kabel-lucht-
