A0. 1896.
ondag 13 en Maandag 14 September,
N°. 9131.
Eerste Blad
KENNISGEVING.
ijf tig-s t Jaargan
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
üitgeyerTX odé.
Vrijwillige Oefeningen
"W" apenlaandel.
KOSTELOOS
Bimienlamlsche Berichten.
C0ÜRJUT.
Abonnementsprijs, per kwartaal 1.85.
Franco per post, door het geheele Rijk- 2.50.
Afzonderlijke nommers- 0.10.
BlIRK Vli: BOTEKITHAAT 70.
Advertentieprijsvan 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
IN DEN
Alle jongelieden, die den leeftijd van 17
jaren hebben bereikt en den militieplichti-
gen leeftijd n»g niet hebben overschreden,
kunnen na de loting voor de nationale militie
onderricht In den wapenhandel
ontvangen.
Zij, die aan dat onderricht wenschen deel
te nemen, behooren zich voor of op den
19den SEPTEMBER a. s. aan te melden ten
bureele van den majoor-commandant der d.d.
schutterij alhier (St.-Joris-Doelen) op werk
dagen des namiddags tusschen 4 en 2 uur.
Schiedam, den 12n September 1896.
De burgemeester.
VERSTEEG.
Schiedam, 12 September 1896.
Telkens en telkens wordt men bij de lezing
van hetgeen thans op het Balkan-schiereiland
voorvalt, herinnerd aan de gebeurtenissen van
1820—'30. Toen waren het de Grieken, die,
de onderdrukking, de afpersingen, de ge
weldenarijen der Turken moede, opstonden
en met den moed der wanhoop voor hun
vrijheid kampten. En de Turke.i moordden
en plunderden, en de geruchten bereikten
alle uithoeken van Eu. pa, en toch, er zouden
bijna zeven jaren verloopen, eer Europa zich
het lot der verdrukten aantrok. De Ooster-
sche kwestie had toen nog niet den vorm en
de beteekenis van onze dagen het Turksche
rijk heette nog soliede te zijn van een ver
deeling van het rijk des sultans was nog
geen sprakeneen, de vrijheidskamp der
Grieken werd toen beschouwd door zeer
velen tenminste als een verzet tegen den
wettigen heer en meester; het Heilig Ver
bond bestond nog, en de vorsten, die tot dit
verbond waren toegetreden, hadden elkander
immers plechtig beloofd, alle revolutionnaire
woelingen te onderdrukken. Doch, hoe de
vorsten ook mochten aarzelen, de volken'
voelden, dat hier een natie onderdrukt en
mishandeld werd de sympathie was aan do
zijde der Grieken, en eindelijk waren de
mogendheden wel genoodzaakt, krachtig op
te treden, en de vernietiging van de Turksche
vloot in de haven van Navarino, door de
vloten der groote mogendheden, was de eerste
krachtige waarschuwing van Europa tot den
uGrooten Heer" te Konstantinopel, een anderen
weg te bewandelen met zijn onderdanen.
Bijna zeventig jaren zijn sedert den slag bij
Navarino verloopen. Het regeeringsstelsel der
'Turken heeft in dien tijd eigenlijk bitter
weinig verandering ondergaan. Ja, er is eens
een Turksch parlement vergaderd geweest,
maar het is even spoedig verdwenen, als het
verschenen wasde toestanden bleven dezelfde.
Nu heeft Europa weder met verontwaardiging
getoornd op den »Grooten Heer" en diens
raad bloed van Kretenzers en van Armeniërs
heeft gestroomd, en hoe het is toegegaan in
.onstantinopel zelf, wordt men eerst goed ge
waar, als men in een correspondentie uit be
doelde hoofdstad leest»In Pera keert allengs
de gewone loop der dingen terug, hoewel
ook hier nog winkels gesloten zijn. Maar
vooral 's avonds heerscht nog overal een
doodsche stilte: de koffiehuizen zijn ledig of
geslotende publieke vermakelijkheden ge
schorst, behalve een Italiaansch operetten-
gezelschap, dat voor stoelen en banken het
repertoire van de groote Itniiaansche opera's
afspeelt.
Zoo is deze wonderbaar schoone stad een
verblijf van menschen met benauwde harten,
angstige gezichten en fluisterende gesprekken
over moord en dood. Grootsch en vreese-
lijk te gelijk I
Aan het eiland Kreta heeft de sultan dan
eindelijk recht gedaan. Aan het hoofd van
het bestuur zal voortaan staan een gouver
neur, die den christelijken godsdienst belijdt;
aan den sultan zal diens benoeming verblij
ven, doch de mogendheden zullen die benoe
ming bekrachtigen. Dit is reeds een harde
pil voor den sultan doch reeds zoo dikwijls
zijn dan hier, dan daar commissarissen heen
gezonden, die in last hadden gebreken uit
den weg te ruimen en bevrediging aan te
brengen, doch in plaats daarvan den toestand
somtijds nog verergerden, dat de groote
mogendheden hebben begrepen, voortaan in
dezen een woord te moeten medespreken.
De gouverneur van Kreta za' verder de benoe
ming hebben van ambtenaren van minderen
rang, de sultan behoudt het recht de hoogere
te kiezen. De Turksche troepen blijven in de
garnizoenen, die hun aangewezen worden,
en mogen die niet verlaten dan op last van
den gouverneur. Twee derden der officieren
van het leger op Kreta moeten Christenen
zijn. Eindelijk wordt minstens om de twee
jaren de landdag van het eiland bijeengeroe
pen. Dat woord nlanddag" binnen het gebied
van den sultan van Turkije klinkt eigenlijk
comisch. Maar de Turken, die van nature
slim zijn en knappe diplomaten, schudden
het hoofd bij het vernemen van al deze din
gen. De Mohammedanen op het eiland vinden
de voorwaarden voor de Christenen op Kreta
veel te gunstig, en hebben bij den sultan
reeds een woord van protest daartegen ge
zonden. En het is buiten allen twijfel, dat
de sultan zelf met den grootsten weerzin aan
den drang der mogendheden heeft toegegeven,
en het eiland een soort van zelfregeering
heeft verleend. Maar een en ander is ge-
sehied onder den druk der mogendheden,
aan wier gezanten de denkwijze van sultan
Abdoel-Hamid volstrekt niet onbekend is. Er
wordt niet gefluisterd, neen met luide stem
ordt verkondigd, dat niemand anders dan
de sultan zelf beveï gegeven heeft tot den
laatsten moord op groote schaal op zijn Ar
menische onderdanen te Konstantinopel; zelfs
wordt er bijgevoegd, dat de sultan dit heeft
gedaan op grond van den in Turkije gang
baren rechtsregel, dat in tijden van gevaar
alle getrouwe onderdanen door het hoofd der
geloovigen kunnen worden1 opgeroepen, om
opstandelingen te bestrijden. Welnu, »de ge
trouwe onderdanen" des sultans hebben zich
op zoodanige wijze van hun taak gekweten,
dat een gansch werelddeel om wraak roept.
I Ie Engelsche Standard zegt»Wat op Kreta
is geschied, toont wat eiders van noode is.
Gelijk wij herhaaldelijk hebben verklaard,
is het toezicht van Europa de sleutel vari
het probleem."
Het blad verlangt, dat vooitaan de be-
jioeming van Turksche ambtenaren, zelfs van
de ministers, de goedkeuring zal behoeven
van de Europeesche mogendheden 1 De sultan
zal zich natuurlijk \erzetten tegen deze inbreuk
op zijn souvereine rechten, maar met deze
tegensparteling is men voor Kreta ook wel
klaargekomen.
il men een goede regeering in het Oosten,
dan moeten geschikte personen aan het hoofd
staan. Worden zij geheel vrij door den sultan
benoemd, dan zijn zij enkel werktuigen van
omkooperij, verkwisting en fanatisme. Maar
als ze door de mogendheden worden benoemd,
dan zijn zij de beste waarborg voor recht
vaardigheid. Dat is hel eenige redmiddel
voor Turkije. Daardoor alleen kan aan de heer
schappij van gunstelingen een einde komen.
Dan zullen eerlijke mannen gehoor krijgen
bij den sultan.
Turkije bestaat alleen doordat het geduld,
ja gesteund wordt door de mogendheden. Dan
is het toch niet onbillijk, als deze een be-
slisser.aen invloed verlangen op de wijze,
waarop het bestaat.
Aldus, zegt het Handelsbladspreekt het
orgaan van den Britschen minister-president
en minister van buitenlandsche zaken
SCHIEDAM, 12 September 185)6.
Door de politie werd hedennamiddag aan
gehouden zekere J. J. M. D., die uit de kle
dingstukken van de brandersknechts, werk
zaam in de branderijen »De Lelie" en aDe
Harpoen" aan de St.-Anna-Zusteistraat en
de Noordvest alhier, portemonnaies met geld
had ontvreemd.
met den wagen van den expediteur Engering,
tengevolge wiarvaii twee der wielen hem
over een der beenert reden, zoodat dit ge
kneusd werd. Met denzelfden wagen is de
knaap naar de ouderlijke woning ann de Hoog
straat vervoerd.
Hedenavond omstreeks 7 uur is de 13-jarige
Jan van Wamelen door eigen onvoorzichtig
heid nabij het spoor in aanraking gekomen
Bij kon. besluit is, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend aan W. J. van Damme Jalink
als kapitein-commandant der dienstdoends
schutterij te Doesburg.
De gravin A. W. A. van Limburg Stirum
zal worden benoemd tot hofdame van H. M.
de Koningin, en niet van li. M. de Koningin-
Regentes, zooals dezer dagen abusievelijk werd
gemeld.
De Eerste Kamer houdt Dinsdag te half-
vier haar eerste zitting in het nieuwe zit
tingsjaar.
De gewone audiëntie van den minister van
justitie zal Dinsdag 15 dezer niet plaats
hebben.
De N, R. Ct. ontving gisteren van haren
correspondent te Batavia het volgende tele
gram
sHet Bat. Nieuwsblad meldt, dat een weg-
geloopen volgeling van Toekoe Baid is gevat,
en deze bericht heeft dat in Gedir een officier
wordt gevangengehouden: waarschijnlijk luite
nant Ilageman, die in Kota Toeankoe in Juli
1889 werd vermist."
Het Hott. Nbid. ontving gisteren uitBatavia
het volgend telegram
^Vermoedt luitenant genie Hageman Kotta
Pohama 1889 vermist levend gevangen".
Het blad meent, dat dit telegram als volgt
moet gelezen worden
»Men vermoedt, dat de luitenant der genie
Hageman, in 1889 te Kota Pohama vermist,
n leven is en gevangen wordt gehouden."
Het voegt hieraan het volgende toe
Naar aanleiding van dit telegram brengen
wij in herinnering, dat Kota Pohama in den
nacht van 24 op 25 Juli 1889 ernstig be
schoten werd door kanonvuur en den daarop
volgenden dag onze troepen uitrukten tot
vernieling van het vijandelijk geschut. Slechts
éen stuk viel in onze handen, dat lieten wij
springende andere stukken waren reeds
door den vijand weggevoerd. Een nabij gelegen
versterking (Tjadee Kedjoeroan), waar de
vijand hardnekkig tot den laatsten man stand
hield, werd door de onzen genomen. De vij
and liet 30 dooden achter. Onzerzijds sneu
velden 3 officieren en 18 minderen, gewond
werden 4 officieren en 87 minderen.
Van onderscheidene zijden werd terstond
bericht, dal de luitenant Hageman verdwenen
was en wellicht levend in handen van den
vijand was gevallen. Dit noemde de Java-
Bode toen onjuist. »Wel werd luitenant
Hageman aldus voegde het blad er bjj
