De stemming van Dinsdag-
51*c jaargang.
N°. 9343.
Eerste Blad
Zondag 13 en Maandag 14 Juni 1897.
TIJDINGZAAL
GROOTVADER.
OCHTENDBLAD
herschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
FEUILLETON.
De aanstaande verkiezing voor de
Tweede Kamer.
UITGEVER7 E jTa RÖELANTS.
Ten gerieve onzer stadgenoofen en
dier bewoners, van omliggende plaat
sen, die voldoende belangstelling in de
publieke zaak stellen, om zich een toclit
naar Schiedam te getroosten, hebben
wij besloten een geheel bijzonderen
dienst te organïseeren bij de stemming
voor de leden der Staten-Generaal van
Dinsdag a.s.
Wij zijn uitgegaan van het denk
beeld, dat het van groot belang is
voor ieder, indien te dezer plaatse
reeds zoo spoedig mogelijk bekend
wordt, hoe de uitslag der stemming
is, niet alleen in het eigen district,
maar ook in de andere districten van
ons vaderland.
Daarom hebben wij een specialen
dienst georganiseerd, waardoor ons van
elk district, zoodra dit kan, de uitslag
dringend wordt geseind, terwijl wij
voor onze eigen districten, Schiedam,
Vlaardingen, Vlaardinger- Ambacht,
Overschie, Éethel en Schiebroek die
maatregelen getroffen hebben, waar
door wij, zoo spoedig dit kan, aan ons
bureau den uitslag kunnen vernemen.
Gelijk men weet, wordt de uitslag
officieus bekend op Dinsdagavond,
waarschijnlijk na zeven uur in de meeste
districten.
Om nu onze stadgenooten en ver
dere belangstellenden al wat omtrent
deze stemming ter onzer kennissekomt,
onmiddellijk te kunnen mededeelen,
hebben wij eene
ingericht, in het gebouw van de ScJiie-
datnsche Courant, Boterstraat 70, welke
Tijdingzaal den ganschen avond ge
opend is en voor iedereen openstaat
en waar de ons toevloeiende telegram
men onmiddellijk zullen worden opge
hangen.
Men zal dus den eigen avond in deze
tijdingzaal zich op de hoogte kunnen
stellen van den stand der verkiezingen
Roman door Jonas Lie.
n ons gansehe land van minuut tot
minuut.
Wij hebben ons verder voorgesteld
in den vroegen ochtend van den
Woensdag een
uit te geven, waarin men van het
gansehe land, voor zoover bekend, den
uitslag der stemming vindt, ook van
die telegrammen welke des nachts,
wanneer het telegraafkantoor geopend
blijft, mochten arriveeren.
Van den officieelen uitslag op Woens
dag, wanneer met juistheid alle cijfers
bekend zijn, zullen wij onze lezers,
zoodra dit gewenscht is, bericht geven.
Ook voor dien dag zal onze Tijding
zaal weder geopend zijn en zullen de
officieele berichten, die wij ontvangen,
onmiddellijk gepubliceerd worden.
Abonnementsprijs tooi Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers- 0.02
BUREAU: BOTERSTKAAT ff», Tclepltoon »'o. 123.
Anvr.r.TENTiErwjsvan 15 gewone regels met inbe
grip van cone Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
1 A' MASWüSf
IL^31'UB*c.c!^gnwg3Ua!mroiUiflR.Bill^L?^ia^MWlIUliafcgeim»S3!j3M3B"5TfcJ -WT» ts'l -r»-imllg -m» a
Ji .u..L.Lk - T1»-**ayB,j1^al n
14)
«Ik wil voor mij zelve zorgen en alleen op U
zien, grootvader, enkel op u."
j»Ja, mijn kind, wij tweeen. Misschien koop ik
mij wel een huis en,,, maarzij begreep hem blijk
baar niet.
«Kind, ga eerst eens rustig slapen, dan kunnen
Wij eens verder praten", ging hij voort, toen zij
by huis waren.
Maar toen hij in de kamer hel licht aangesto
ken had, tag hij met bezorgdheid hoe bleek en
-bevende zij was en het kwam hem niet gewenscht
voor haar alleen te laten.
«Kom een beetje boven, bij mij op de kamer,
daar is het warm en gezellig."
Boven wierp de lamp spoedig baar licht van
onder haar groen scherm. Grootvader trok zijn
pantoffels aan en zijn makkelijke chanabercloak in
te) hoek zat Terna "nog in haar balcostuum in
eengedoken, ais verschrikt.
«Neen, het is alles zoo eenvoudig niet," zei
'grootvader, terwijl hij op en neer liep in de kamer.
«Zeg mij toch eens" Terna sprong opeens
8™ buiten zich zelve op «zeg mij toch eens,
grootvader, gelijk ik in één opzicht op moeder,
ook maar in één opzicht
,'Nu, ona de waarheid te zeggen, je behoort tot
oen'heel ander type in de familie teer en deze
«ogen en je moeder isneen je hebt meer
Dat Mr. J. P. R. Tak van Poortvliet ver
dient, dat de liberale kiezers van Schiedam
zich alle mogelijke moeite voor zijn verkiezing
getroosten, zal reeds duidelijk worden uit een
korte levensschets van onzen candidaat.
Geboren in 1839 en gepromoveerd in de
rechten in 1862, werd Mr. Tak van Poortvliet
reeds in 1870 voor het kiesdistrict Middelburg
door de liberalen naar de Tweede Kamer ge
zonden. Reeds spoedig viel op hem de aandacht
door zijn keurige adviezen over bandels- en
nijverheidskwesties. Toen dan ook in 1874 een
enquête werd ingesteld naar den toestand onzer
koopvaardijvloot, werd Mr. Tak niet alleen lid
der Commissie van Enquête doch ook haar
rapporteur. Van zijn hand is het bekende rap
port naar aanleiding dezer enquête bij de Kamer
ingediend. Voor goed werd hierdoor zijn naam
gevestigd en toen in 1876 tengevolge der kies-
knoeierijen te Eist (de zoogenaamde kiezers
teelt) een Commissie van onderzoek uit de
Kamer werd benoemd, behoorde Tak met de
heeren ICappeyne en Bustert tot de meerder
heid dier Commissie, in welker conclusie voor
het eerst op Grondwetsherziening werd aan
gedrongen.
van mijn juist van je grootmoeder. zij kon
ook vaak zoo treurig zijn, stil, zwijgend alsof
zij leed«zeevogel," zoo noemde ik haar,
toen wij pas getrouwd en nog jong waren
Terna en vogeltje zij was zoo licht en vroolijk
altijd vroolijk jawel, ja vele jaren lang maar
toen zie je, tusschen oudere menschen dan
zegt men liever zoo'n beetje schertsend «mevrouw"
en «mijn lieve vrouw." Grootvader werd onrustig
en ging weer in zijn stoel zitten. «Totdat op laatst
de zeevogel weg vloog. In dien nacht noemde ik
haar weer zeevogel en Terna. Maar alle roepen
hielp niet, hielp niet!"
Hij bleef zitten en staarde vóór zich uit.
«Maar, grootvader!" Zij kwam weer naar
hem toe, «ik wilde u niet op zulke gedachten
brengen."
«O, lief kind, dat doet heusch geen pijn eens
te praten over wat men toch steeds in zijne ge
dachten heeft. De menschen praten toch genoeg
over dingen, die hun niets aangaan, die hun absoluut
niets aangaan.
«Denk eens aan, wij leefden één en veertig jaren
met elkander
«En en" Terna aarzelde om het te
zeggen «en hebt u al dien tijd elkander liefgehad,
grootvader, waart u gelukkig?"
Grootvader begon te peinzen en zat daar een
weinig in zijn gedachten verzonken
«Ik kan je alleen zeggen," klonk het vast, «ik
heb nooit spijt gehad getrouwd te zijn al had
ook veel -nders kunnen zijn. Men heeft toch iets,
waarop men zich verlaten kan, daar kan je zeker
van zijn
»Ja," fluisterde Terna droevig.
«Gelukkig," begon hij weer, meer tot zich zelve
dan tot haar, «dat is nu een begrip, datnu
ja,.. Ik kan zeggen, ik had haar nooit willen
In die jaren was de hechte vriendschapsband
tusschen Tak en ICappeyne ontstaan, die tot
den dood van dezen laatste is blijven bestaan.
Zoo trad dan in 1877 liet kabinet-Kappeyne op
met den heer Tak van Poortvliet als Minister
van het nieuw opgerichte Departement van
Waterstaat, Handel en Nijverheid. Het is over
bekend hoe Mr. Tak met buitengemeen talent
zijn kanalenwet verdedigde. Zij werd met de
meerderheid van één stem verworpen en indi
rect is deze verwerping de oorzaak geworden
van den val van het Ministerie.
Was liet ontvverp-kanalenvvet gericht op liet
vooruitbrengen van Amsterdam, ook Rotterdam
had aan den nog jeugdigen Minister van Water
staat verplichting. Van 4863 lot 4877 was
men bezig vergeefsche pogingen te doen om
het werk van den Nieuwen Waterweg tot een
goed einde te brengen. Tak zag, hoe het plan-
Caland moest falen. Hg benoemde in 4877 een
Staatscommissie, die middelen tot verbetering
van den Waterweg moest beramen en aan wier
pogingen de tegenwoordige toegang van Rot
terdam tot zee te danken is.
Amsterdam was den verdediger der kanalen
wet niet ondankbaar.
Dadelijk na zijn aftreden als minister werd
Mr. Tak van Poortvliet in 4880 bij de eerst
voorkomende vacature door dit district naar
de Kamer afgevaardigd. Daar onderscheidde hij
zich buitengewoon als voorzitter de" commissie
van Enquête omtrent het spoorwegwezen ge
houden in de jaren 4884—4882. Toen in 4882
het ministerie van Lynden ontslag had ge
vraagd, werd den Hoer Tak van Poortvliet de
vorming van eon ministerie opgedragen. Het
is bekend, dat bij die opdracht neerlegde, toen
aan zijn cischGrondwetsherziening, door den
koning geen gevolg werd gegeven. Zoo kwam
de Grondwetsherziening onder een Ministerie
Heemskerk, en niet onder een liberaal Kabinet
tot stand.
Aan de Grondwetsherziening nam Mr. Tak
slechts een zeer bescheiden deel. Door den
anti-ICappeyniaanschen storm te Amsterdam in
1884 niet herkozen, werd hij onmiddellijk dooi
de Staten van Noord-IIolland naar de Eerste
Kamer afgevaardigd en als zoodanig nam hij
aan de behandeling der nieuwe Grondwet deel.
In 1888 bij de eerste verkiezing volgons het
«Voorïoopig kiesreglement" dat thans sinds 45
Mei 4897 is afgeschaft, werd Mr. Tak van
verliezen Soms is het of ik vleugelgeruisch
hoor om mij heon Zijn het engelen, is zij het?
Vraagt zij iets van mij
«Maar is dat niet goed, grootvader, is dat niet
heerlijk
Ja, als men daarbij vollen vrede had," zeide hij
zuchtend,
Plotseiing hoorde men buiten het geluid van
schreden en leven op de trap.
Men kwam van het bal
Terna omarmde grootvader haastig cn sioop
spoedig naar hare kamer.
Grootvader zat in gedachten verdiept en zag
haar na
«Gelukkig, ja... zeker, zeker... Maar nooit
wilde ik haar verliezen. Zelfs als zij mij bet meest
deed lijden door die vragende oogen, die mij zoo
uitvorschend konden aanzien en mij pijnigen ais
de zeevogel, die slechts zijn eeuwig stomme klacht
heeft, slechts een kreet, die boven het stormgeloei
uitklinktmaar och Terna, Terna mijn
Grootvader begon zich uit te kleeden.
Toen de lamp uitgeblazen was, begon hij er
over te peinzen, hoe het wel gegaan zou zijn, als
Grouchy bij Waterloo zich met Napoleon ver-
eenigd had
Zijne pliantasie zweefde over Europa met de
vliegende vaandels van Frankrijks overwinnende
troepen,
V
De Aprilzon goot haar grillig licht uit over hui
zen en daken. Tegen den middag gingen zelfs de
rouleaux voor de vensters omlaag. Er was een
met waterdamp vervulde glans in de lucht, omdat
het owral dauwde, van de daken, die dropen, van
de muren, die nat waren, van de ruiten, die schit
terden, en de wimpels aan de masten-der schepen,
die fonkelden. De zon blonk op de sneeuwvlakten
Poortvliet weder door de Arnsterdamsche
kiezers naar de Tweede Kamer gezonden. De
onderwijswet-Mackay vorm in hem ecu prin
cipieel bestrijder.
Bij al zijn veelomvattende politieke werk
zaamheden, diende de heer Tak nog de be
langen van Waterstaat, Handel en Nijverheid
in meer dan één betrekking. Zoo is hij sinds
jaren President-Commissaris en de ziel van de
Stoomvaartmaatschappij «Zeeland" en Commis
saris der Koninklijke Pakketvaart, zoo wordt
hij telkens belast als Voorzitter der commissie
met de leiding der consulaire examens. Van
1888 tot 4891 vervulde hij de belangrijke
functie van dijkgraaf van Delfland. In deze
hoedanigheid hebben ook vele burgers uit liet
kiesdistrict Schiedam hem in zijn bekwaam
heden en werkkracht leeren hoogschatten. Het is
van algemeene bekendheid hoe Iiij de berooide
financiën van Delfland in beteren toestand zonder
den druk der ingezetenen te verzwaren.
Toen de liberale partij in 4891 zegevierend
uit den stembusstrijd kwam, trad de heer Tak
van Poortvliet op als Minister van Binnenland-
sche Zaken. Hij nam de hervorming van hel
kiesrecht onmiddellijk ter hand. Het lot van
zijn kiesrecht-ontwerp is bekend. Een ieder
weet hoe dat ontwerp het kiesrecht onbekrom
pen wilde toekennen. Het Ministerie leed bij
de Kamer-ontbinding den nederlaag. Den staats
man echter, die zijn beginselen getrouvv was
gebleven en daarvoor zijn ministerieel leven
veil had, werd door de Nederlandsche werk
lieden een treffende hulde gebracht.
De tijd om over den staatsman Tak van
Poortvliet een volledig oordeel te vellen, is nog
niet gekomen. De onverkwikkelijke strijd na
de Kamer-ontbinding van 4894 ligt nog te dicht
achter ons.
Maar dit mag van Tak van Poortvliet reeds
nu worden getuigd. Hij is een beginselvast
man, met grootsche opvattingen en daden. Ilij
is een sieraad van het Parlement en ieder
district mag het zich tot een eer rekenen door
hem te worden vertegenwoordigd. Waarlijk
liberaal, hervormingsgezind, het mes durvend
zetten in de sociale wonden, de staatkunde
scheidend van de godsdienst, de staatstaak niet
bindend aan een verouderd «laisser aller"' vrij
handelaar in den goeden zin, is bij de aange
wezen man voor ieder vrijzinnige.
Dat zullen voorzeker allo Schiedamsche
en de fjorden schoten als het ware vonken. Buiten
in de haven floten de stoomschepen in lange tonen
den geheelen dag het was alsof er een algemeen
vertrek plaats had.
Grootvader ging met zijne gewone, ronde som
maandgeld naar mevrouw Stephanie in de woon
kamer.
«Dat komt zeer gelegen, grootvader. Ds kinderen
hebben al tijd wel iets nooihg, Vootjaarskleeren,
parasols, hoeien en schoenen met te vergeten
telde zij met zachte stem op, terwij! zij hfm de
namiddagkoffie inschonk.
Grootvader vermoedde in de verste verte niet,
dat het geld versmolt als dauw voor het zonnelicht
wel zag hij aan 't begin van de maand vef'
rekeningen komen zoowel in de keuken st
aan 't kantoor.
Grootvader zocht altijd zijne plaats bij het hoek
venster weer op. Dat kwam nu juist niet omdat
hij het zoo bijzonder aardig vond op het matkt-
plein te zitten kijken, ofschoon hij dal toch ook
wel mocht en hij zag zoo het heeie stadsleven
voor zijne oogen passeeren. Maar daar in zijn hoekje
zag hij niet het olievei fportret van zijne overleden
gemalin, dat in een gouden lijst daar vóór hem hing.
Niet dat hij von 1, dat het portret niet geleek.
Maar de uitdrukkig der oogen geleek volgens groot
vader nu heelemaat niet.
Hare fijne mond met de bevende uitdrukking,
was geheel veikeerd opgevat.
Nu was er een trek van gestrengheid, tets be
velends om haar mond. Ojk de neus was te
scherp geworden.
Dat portret daar aan den muur had hem niets
te zeggen, niets dan wat streel tegen het beeld,
dat li ij wist van haar in zich te dragen.
Wordt vervolgd.)
