BINNENLAND.
Vervolg op mijn telegram van 30
Augustns j.l.
De eerste colonne kwam den 30sten
te Kepaja Doewa en den 31sten Au
gustus te Selimoen en Gleieng. Zij werd
den tweeden dag licht beschoten. De
tweede colonne ontmoette geen vijand.
Uit de Staatscourant.
STADSNIEUWS.
Gisteren was het de herinneringsdag van de
komst tot den troon van den Sultan van Turkije.
Konstantinopel vierde feest, er was geïllumi
neerd; ook de Grieksche inwoners dier stad
namen daar aan deel.
De Sultan moet met veel belangstelling de
gebeurtenissen aan de Afghaansche grenzen
vgjgen.
Er wordt verzekerd, dat mevrouw Kruger er
bij haar echtgenoot op aandringt om voor de
candidatuur voor het presidentschap te bedan
ken Daaruit maakt men de gevolgtrekking, dat
generaal Joubert veel kans heeft om gekozen
te worden.
Atjeli.
Aan het departement van Koloniën is lieden
het volgende telegram ontvangen van den
gouverneur-generaal
„Zwart maken."
Omtrent het voorschrift der nieuwe kiesw,
volgens welk de stemming plaats heeft door
«roet potlood zwart te makeo een wit stipje",
zullen Ged. Staten van Overijse! een beslissing
hebben te geven.
De Gemeenteraad van Stad-Almeloo heeft
nl. den heer D. Meibergen Jz. niet als raadslid
toegelaten, op grond dat op een der stem
briefjes voor zijn naam de witte stip niet met
een zwartmaar gelijk eerst met een ver
grootglas kon worden ontdekt met donker
paars potlood was bestreken. Dientengevolge
werd een ander eandidaat gekozen verklaard.
De heer M. heeft hiertegen zijn beklag inge
diend bij Ged. Staten. In zijn verzoekschrift
wordt aangevoerd, dat tal van briefjes waarop
slechts ten deele het wit met potlood was be
streken, geldig zijn verklaardeveneens die
slechts gebrekkig grijs waren gekleurd. Waarom
dan het donkerpaars ongeldig verklaard?
De heer M. voert verder aan, dat het voor
schrift der kieswet niet naar de letter maar
naar den geest behoort te worden opgevat, zoo
als met de vroegere kieswet ook het geval was.
Hij haalt daarvan verschillende voorbeelden aan,
o.a. bij eenige afwijking in den naam of voor
naam, bij opgeplakte gedrukte letters in plaats
van geschrevene, enz.
Letterlijk opgevat, is het nieuwe voorschrift
op geen enkel stembiljet nageleefd. Het witte
vlak is veel te groot om een tstipjète mogen
heeten, en op de grootste helft der biljetten
was het niet zwart gemaakt, daar de officieele
potiooden daartoe niet geëigend waren. »De
stembureaux hebben," zegt de heer M. (wat
hij natuurlijk enkel van zijn eigen gemeente
kan verklaren) »in plaats van in de stemcellen
aan te brengen welke tf«e&enpotlooden, waar
mede de witte stemvlakken inderdaad zwart
konden gemaakt worden, harde, sterke, doch
weinig afgevende potiooden ter beschikking van
het publiek gesteld. De stembureaux hebben
dus het publiek verleid niet zwart te maken
die witte stemvlakken. Gaat het dan aan, een
stembiljet dat de duidelijke blijken draagt dat
de kiezer wist wat hij wilde af te keuren,
ondanks het met donkerier potlood is behan
deld?"
De adressant acht dit een spitsvoudigheid,
in strijd met de bedoeling van de wet, «die
aan zulk een uitgebreide en onontwikkelde
menigte het stemrecht verleent, en daarom nog
milder behoort te worden verklaard dan haar
voorgangster." Hij vraagt dus van Gedep. Staten
vernietiging van het raadsbesluit en zijn toe
lating als raadslid.
Engeland en Atjeb.
Een onzer lezers zendt ons een nummer van
de Osnabrücker Volksseitung, als e" taaltje
van hetgeen er in Duitsche courant.al zoo
over Holland geschreven wordt. Wij lezen daar
dat in koloniale kringen in Engeland wordt aan
gedrongen op een gewelddaad tegen Holland,
naar aanleiding var. net gebeurde met de Pegu.
Indien de Nederlandsche regeering geen vol
doende schadeloosstelling bood of dezeeroovers
een voorbeeldige straf deed ondergaan, zou En
geland kort en goed het noordelijk gedeelte
van Sumatra door Lngelsche troepen doen be
zetten 1 (-ZL)
Troebelen te Oldenzaal.
In de Dinsdag gehouden vergadering van
den gemeenteraad van Oldenzaal werd de door
den burgemeester uitgevaardigde proclamatie,
naar aanleiding van de voorgekomen ongere
geldheden in den avond van 24 Augustus be
krachtigd.
Naar aanleiding van het voorgevallene op
dien avond verdedigde de burgemeester breed
voerig zijn optreden en het beleid der politie.
Hij zeide dat men hem op allerlei wijze trachtte
verdacht te maken, zijn gedrag en dat der po
litie onrechtvaardig critiseerde eri openlijk beide
van een partijdig optreden beschuldigde.
Hij wees op de overdreven en vaak geheel
onware berichten over het voorgevallene, in de
couranten voorkomende, welke berichten geen
ander doel hadden dan den toestand zoo erg
mogelijk voor te stellen, en sprak zjjn leedwezen
over het voorgevallene uit en over de wijze
waarop meu over zijn handelingen een oordeel
uitsprak.
Eenige leden namen daarop het woord en be
tuigden hun instemming met het gesprokene.
(Zw. Ct.)
Het Weekbad voor Oldenzaal en omstreken
geeft van de ongeregeldheden te Oldenzaal een
lezing, volgens welke de beweging is uitgegaan
van een troep jongens, die ruiten in 20 wo
ningen hebben vernield, o. a. ook een van de
groote sociëteit, en de politie het gebeurde niet
had kunnen voorzien, maar terstond daarna al
het mogelijke heeft gedaan.
De menigte marcheerde eerst in geregelden
optocht door verschillende straten, onder het
zingen van «Oranje boven «Leve Willemien
en het roepen Weg met de socialeD 1"
«Doop den burgemeester en een wethouder
werd de menigte aangespoord uiteen te gaan,
doch tegen die zingende en maar steeds voort-
marcheerende menigte was oogenblikkelijk niet
veel te doen, hoewel de politie hier en daar
slagen uitdeelde met stok en sabel."
De gemoederen waren, volgens dat Week
blad, verhit door hetgeen tijdens de verkiezingen
tegen de Katholieken was gezegd, o. a. door
den heer Van Kol in zijne rede van 20 Augustus.
Welke lezing de juiste is, kan alleen blijken
uit een zorgvuldig rechterlijk onderzoek, dat
zeker niet achterwege zal blijven.
Veiligheid in Fabrieken.
De Nederlandsche Vereeniging tot voorkoming
van ongelukken in fabrieken en werkplaatsen
(voorzitter dr. J. Th. Mouton, ser 'ptaris mr.
J. H. Boudewijnse) heeft de volgende prijsvra
gen op het gebied der veiligheid en reinheid
in fabrieken en werkplaatsen uitgeschreven
lo. Prijsvraag voor eene doelmatige beveili
ging bij de beslagkuipen der branderijen, die
voorkomt dat werklieden, die bij die kuipen
arbeid verrichten, daarin vallen.
De beveiliging moet in een branderij zijn
toegepast en practisch bruikbaar blijken te zijn.
2o. Prijsvraag voor een toestel waardoor in
een fabriek, van uit elke plaats waar werktui
gen of deelen daarvan in beweging zijn, de
hoofdmotor binnen enkele seconden tot stilstand
kan worden gebracht zonder nadeel voor dien
hoofdmotor zelf;
of wel, waardoor die in beweging zijnde werk
tuigen of een groep daarvan, van den hoofdmo
tor kunnen worden afgekoppeld en plotseling
tot stilstand gebracht, terwijl de hoofdmotor
blijft doorioopen.
Het toestel moet in practijk zijn aangewend
en aldaar door de leden der commissie hier
achter genoemd kunnen worden onderzocht.
Bij de beoordeeling zal in aanmerking komen
de vraag, of het toestel kan worden toegepast
op motoren ook van een aanzienlijk vermogen.
3o. Prijsvraag voor de inrichting van een
arbeidersprivaat voor mannen en voor vrouwen,
waardoor onzindelijkheid volstrekt uitgesloten
wordt.
Het privaat moet in gebruik zijn genomen
en plaatselijk kunnen worden onderzocht door
hen die door het bestuur der bovengenoemde
vereeniging daartoe worden uitgenoodigd.
Ter voorlichting voor de beoordeeling door
het bestuur van de antwoorden welke mochten
inkomen op de sub. lo en 2o. gestelde vragen,
hebben de heeren F. W. Westerouen van Mee
leren, technisch adviseur der Vereeniging te
Amsterdam, H. Enno van Gelder, ingenieur te
Hengelo en L. Sloot, ingenieur te Haarlem,
zich bereid verklaard een rapport aan het be
stuur uit te brengen.
Door het bestuur der bovengenoemde Veree
niging wordt voor de beantwoording van ieder
der drie voorschreven vragen beschikbaar ge
steld een premie van ten hoogste f 100.
De Soldatenkrant.
De volgende heeren hebben zich reeds bereid
verklaard De Soldatenkrant die te Breda zal
verschijnen, te steunen en daaraan hun belang-
looze medewerking te verleenen
K. van der Heijden, gep. luit.-generaal O.-I.
leger, commandant van het Koninkl. Koloniaal
Militair Invalidenhuis; M. H. J. Plantenga,
kolonel van den generalen stafJ. T. T. G.
van Dam van Iss. :!t, kol. der inf.; J. A. Vink;
gep. koi. O.-I. leger; G. B. Hooijer, gep. luit.
kol. O.-I. legerJ. A. van Eijbergen, majoor
van den generalen stafHT. Chappius, majoor
der inf.; J. H. T. Ritter, gep. majoor plaatselijke
commandant; van Temmen, gep. maj. O.-I.
leger; C. A. Koorevaar, gep. kapt. der inf.; A.
Hoogeboom, kapt. der inf.; A. S. Russer, kapt.
der inf.; jhr. L. M. A. von Sciimid, Iste-luit,
bij het reg. gren, en jagersW. C. Schönstedt,
Iste-luit. adj. bij het reg. gren. en jagers, G.
Kepper, letterkundige te 's-GravenhageG. J.
T. Mes, gemeente-archivaris te Bergen-op-Zoom
en A. Rover, particulier te Asten.
De commissie, benoemd door den gouverneur
van Suriname, om het noodige te verrichten
opdat Suriname zoo goed mogelijk vertegen
woordigd zij op de in 1898 ter gelegenheid van
de aanvaarding van de regeering door H. M. de
Koningin te Haarlem te houden tentoonstelling
voor Ned. West-Indië, bestaat uit de volgende
leden
Mr. G. H. Barnet Lyon, voorzitter; de heeren
F. C. Gefken en J. E. Muller, ondervoorzitters
de heeren F. C. Curiel, mr. G. A. van Emden
en mr. A. J. van der Houven van Oordt, secre
tarissen; den heer W. van Esveld, penning
meester, en de heeren J. Barnett, P. A. van
Brussel, Ch. Douglas, G. J. R. Eysinck, H. Gil-
huys, J. R. C. Gonggrijp. James Green, J. O.
Harken, D. H. Havelaar, J. J. Heilbron, C. J.
Bering, A. van 't Hoogerhuvs, R. H. Leysner,
W. L. Loth, H. Mattes, J. W. Bueno de Mes-
quita, ,T. F. Pool, D. C. Rijsdijk. H. Salm, A.
Samuels, J. R. Thomson en R. Voullaire, be
nevens een aantal correspondeerende ledeD.
De gewone audientiën van de ministers van
marine, financiën en oorlog zullen deze week
niet plaats hebben.
Naar men ons meldt, zal de heer dr. A. T.
van Aken, sedert 1883 inspecteur bij het mid
delbaar onderwijs, eerlang zijn eervol ontslag
als zoodanig vragen. Als zijn opvolger wordt
genoemd de directeur van de Hoogere Burger
school met 5-jarigen cursus te Amsterdam dr. J.
Campert. (H.)
liet bestuur van de christelijke vereeniging
voor de verpleging van lijders aan vallende
ziekte te Haarlem heeft van P. B, de H. te
Amsterdam, voor dit doei, een gift groot f 1000
ontvangen.
De vereeniging voor «Vak en Kunst" te
Dordrecht, heeft met algemeene stemmen het
eere-voorzittersehap der Vereeniging aangebo
den aan den gep. generaal F. A. van Braam
Houckgeest, als blijk van erkentelijkheid voor
de uitstekende wijze, waarop hij de tentoon
stelling, door »Vak en Kunst" gehouden, als
voorzitter heeft bestuurd, ten uitvoer gelegd
en tot een goed einde gebracht.
Bij kon. besluit zijn met ingang van 1 November
benoemd: tot inspecteur der invoerrechten en accijnzen
te Rotterdam D. van Nievelt, inspecteur der directe
belastingen, mvoerr. en acc. te Arnhem, -2e afdeeling;
tot inspecteur der dir. belast., invoerr. en acc. te
Arnhem, 2e afd., P. P. E. Hoefnagels, inspecteur der
zelfde middelen te Roosendaal; tot inspecteur der dir.
belastinvoerr. en acc. te 's Gravenhage, le aid., J.
Hattink, inspecteur derzelfde middelen te Dordrecht;
tot inspecteur der dir. belast., invoerr en acc. te
's-Gravenhage, 2e afd M. Schuyleuburg, inspecteur
derzelfde middelen te Haarlem.
Bij Kon besluit is de viee-admiraal G. Kruys, com
mandant der zeemacht en chef van het Departement
der Marine in Ned.-Indie, bevorderd tot commandei r
in de orde van den Nederlandschen Leeuw
[Herplaatsing wegens misstelling in de St -CL]
Bij Kon. besluit is aan mr. P. W. A. Cort van der
Linden, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
lid van den Raad van Toezicht op de Rijkspostspaar
bank, onder dankbetuiging voor de als zoodanig door
hem bewezen diensten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd: bij het wapen der
genie, bij den staf van het wapen, tot luit,-kolonel,
de majoor \V. Badon Ghijben, van ilien staf; tot
majoor, de kapitein H. F. W. Becking, van het korps
genietroepen; tot kapitein, de eerste-luitenant P. A. A.
Faure, en tot eerste-luitenant, de tweede-luitenant W.
Sturms, beiden van dien staf; en tot commandant van
het korps genietroepen, de luit,-kolonel If. van 't Sant,
van den staf van het wapen, thans waarnemend com
mandant in het de geme-eommandement.
Bij Kon. besluit is: lo, aan den officier van gez.
1e kl. dr. J. D. C. Koch, van het personeel van den
geneeskundigen dienst der landmacht, op bet daartoe
door hem gedaan verzoek, een eervol ontslag uit den
militairen dienst verleend2o. die off. van gez be
noemd tot reserve-officier van gezondheid de kl. bij
de landmacht.
Inwijding1 van het Gymnasium.
Nadat gisteren het personeel der leeraren
Fmet den rector in «Musis Sacrum" en deoud-
leeilingen in «de Vriendschap" hadden gedi
neerd, waar menig hartelijk woord werd ge
sproken, werd gisterenavond in ruimeren kring
het feest van het gymnasium in den Officieren-
Tuin voortgezet.
Het was een aangenaam aandoend gezicht,
die volle zaalbij den ingang een schaar van
jofferen, die keurige feestprogramma's aanboden,
en een rij van jongelingen, die als ceremonie
meesters dienst deden.
Voorts een breede schare van Schiedam's
notabelen en ingezetenen, die met het gym
nasium in eenige relatie staan, de dames veelal
in avondtoilet, de heeren hier en daar in dans-
costuum. Het was een vroolijk, opwekkend en
aangenaam gezicht, dat prettig deed tegen de
palmen en varens en bloemen vóór en ter
weerszijden van het toonee).
Ingeluid werd de avond door Verhallen's
«Gymnasium-mareh", met lust gespeeld en voor
enkele gedeelten door het publiek staande mee
gezongen. Vooral de heeren gymnasiasten bleken
al een heele gooi naar het »Io Vivat" te doen,
hun krachten niet tot latere jaren blijkende te
willen sparen.
Toen onder veel applaus den heer Verhallen
een bloemenhulde was aangeboden en deze
gracieuselij k had bedankt, beklom de Rector
gymnasii, dr. O. J. Vinkesteyn, het spreekge
stoelte om eene rede te houden naar aanleiding
van het feest van den dag.
Spr. schetste hoe het hem en de leeraren
een bijzonder groot genoegen was hier een
welkom te mogen toeroepen aan de aanwezigen,
die krachtig aan het tot stand komen van dit
feest hadden bijgedragen, en zeide, dat men
de gemoedsstemming waarin zij heden ver
keerden kon begrijpen, nu aan de oudste
onderwijsinrichting der gemeente een gebouw
was gegeven in overeenstemming met de eischen
van den tij L
Hierna ging spr. na, hoe men niet lang ge
leden een lijkkleed bezig was te weven voor
onze school, zoodat hetzelfde Oude Kerkhof,
dat zoolang de zetel was geweest voor de
klassieke studiën in deze stad, ook het kerkhof
dreigde te worden voor het Schiedamsche Hoo-
ger Onderwijs. Gelukkig zeide spr. is
dat lijkkleed nooit voltooid en dezelfde Pene
lope's, die het maakten, hebben in de laatste
jaren met kracht weer het weefsel vernietigd,
dat zij in vroegere jaren kunstig ineenzetten,
en vervolgde spr. wat ons tot niet geringe
vreugde strekt, thans hebben zij allen zonder
onderscheid korven vol wol aangedragen om
ons een prachttooi te verschaffen, schooner dan
de humaniora aan de oevers van onze Schie
ooit gedragen hebben.
Vervolgens werden de verschillende aanwe
zige autoriteiten toegesproken en voor hunne
aanwezigheid bedankt.
Telkens weerklonk hierbij een warm applaus
van de aanwezigen.
Nadat de tegenwoordige leerlingen en oud-leer
lingen met een enkel woord waren toegesproken,
deed de spreker enkele grepen uit de geschie
denis van Schiedam's Latijnsche school, daarbij
herinnerende hoe reeds veel door dit blad was
medegedeeld.
Spr. wilde bovendien niet te lang zijne hoor
ders dwingen naar hem te luisteren, want,
zeide hrj, schooner tonen, dan mijn mond kun
nen voortbrengen, wachten u. We! zal het
feestprogramma in het eerste deel van den
avond geen aanleiding geven tot uitgelaten
vrooiijkheid, maar toch werd gemeend geen
ander te moeten aanbieden, omdat men aan het
feest een klassiek karakter wenschte te geven.
Daartoe had men de keuze laten vallen op
«Medea", waarin onze groote Beersmans een
harer grootste triumphen heeft gevierd.
Met eene herinnering aan de Oedipus-muziek
van Van Riemsdijk, ir.ar Grieksche motieven
gecomponeerd, die vóór het stuk en in de tus-
schenbedrijven zou gegeven worden, besloot spr.
Nadat het applaus voor deze rede verstomd
was. begon de Symphonie-Vereeniging de «Inlei-
ding tot KoniDg Oedipus", muziek van jhr. van
Riemsdijk. Machtig greep de "uitnemende ver
tolking hiervan aan de innige en devote soms
diep smartelijke muziek deed snaren trillen van
medegevoel bij de hoorders, en een dankbaar
applaus volgde er van een publiek, dat blijk
baar zeer onder den indruk was.
Toen ging het aangrijpende treurspel «Medea"
naar het Fransch van Legouvé, met verdienste
door Jan C. de Vos vertaald. Men had deze
keuze gewild, en wij zijn hiervoor zeer erkente
lijk, ook al werd het bij eene «feestviering"
gegeven.
De aard der feestviering gaf er eene eigen
aardige wijding aan.
De titelrol was in handen van mevrouw
Beersmans, Kreusa werd door mej. Aiida Klein
gezegdKreon was de heer Alex Faassen,
Orpheus de heer Brondgeest, Jason de heer
F. Tartaud.
Men begrijpt, dat er met dit ensemble iets
goeds te verwachten viel en men werd niet
teleurgesteld. Met spanning werd de ontwikke
ling van uit treurspel gevolgd en vooral aan
mevrouw Beersmans werd de verdiende tol
der bewondering telkenmale gebracht. Wij
hebben zelden een publiek bijgewoond, dat zoo
geheel meeleefde met de dramatis personae, dat
zoo geheel meevoelde met hun lijden en strijden.
In de laatste acte, de zoo diep tragische,
waarin Medea eerst Kreusa dan hare kinderen
doodt, werd aangrijpend gespeeld.
Daar kwamen tranen in menig schoon
vrouwenoog en menig krachtig mannenhart
voelde zich diep aangedaan.
Waardig was het spel der andere hoofdper
sonen. Mej. Klein, de uiterst sympathieke
Kreusa, was schoon van fijne en destincte zeg
gingskracht, fier was Jason (Tartaud), waardig
Kreon (Faassen), krachtig en dan weer teeder
Orpheus (Brondgeest).
Tot een minutieuze beschrijving van de gan-
sche voorstelling zullen wij niet gaan, genoeg
zij vermeld, dat de bouquet mej. Klein aangebo
den zeer verdiend was en dat die aanbieding dan
ook zeer veel bijval vond, en dat toen het scherm
eindelijk na afloop der voorstelling voor goed
viel er een daverend applaus opging, dat eerst
bedaarde toen het scherm weder rees, en te
midden der vertooners de heer Horn, leeraar
aan het gymnasium, ten tooneele verscheen.
Staande naast een reusachtige bloemenmand,
herinnerde hij er aan, zich in het bijzonder tot
mevr. Beersmans richtende, hoe het feit zich
kon voordoen, dat thans de «Medea" hier ge
geven werd te Schiedam, en hij bracht haar
als «eerste tooneelspeelster van Nederland"'
warme hulde voor hare vertolking, er op wij
zende hoe later de leerlingen van het gym
nasium met trots zouden kunnen zeggen «Wij
hebben mevrouw Beersmans nog als Medea
gezien." Spr. zeide dat Nederland veel van
mevrouw Beersmans reeds had ontvangen, maar
dat het neg veel van haar verwachtte ook.
En toen nam de heer Horn de reusachtige
mand met bloemen en onder een schier onbe
daarlijk gejuich bood hij die der groote trage
dienne aan.
Het was een schoon moment.
Zg hier nog vermeld, hoe de Symphonie-
Vereeniging in de entre-acte's fragmenten uit
de Oedipus-muziek gaf op eene wijze, die warm
toejuiching verdiende en vond.
Na afloop van de voorstelling begaf men zich
voor een wijle in den tuin, waar enkele con
certnummers werden gegeven, terwijl in den
foyer de gezamenlijke vertolkers werden gere-
t
