51"" jaargang,
Vrijdag, ,8 October 1897.
IN0. 9443,
Tweede Blad
FEUILLETON.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
BUtTEXLAXl).
Vereenvoudiging in onze schrijftaal.
Abonnement bpbijb voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommerso.02
BUREAU: BOTERSTRA VT ÏO, Telephoon No. 123.
Advertentieprijs: van 15 gewone regels met inbe
grip van eenc Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Algemeen overzicht.
Schiedam, 7 Oetober '97.
De leden van het nieuwe Spaansche kabinet
zijn bijna alle bekende politici van liberale
kleur.
Pio Gulion (niet Guyon), die reeds vroeger
onder Sagasta de portefeuille van buitenlandsche
zaken als onder-staatssecretaris leerde kennen,
gaat door voor een mau van koel oordeel en
groote bescheidenheid; hij is ook gouverneur
van de Spaansche Bank geweest.
De minister van justitie Groisord, is verschei
den malen minister en ook gezant bij het
Vaticaan geweest; evenals zijn collega van
openbare werken graaf Xiquena, is hij een der
uitstekendste leden van den rechtervleugel der
libeiale partij.
Puigcerver is de gewone minister van finan
ciën in een liberaal ministerie, en Capdepon
voerde ook in het laatste ministeiie-Sagasta de
portefeuille van binnenlandsche zaken.
Moret stond reeds in 1871 aan het hoofd
van het belangrijke departement van koloniën,
en is na dien tijd verscheiden raaien, o. a. in
het laatste liberale kabinet, minister van bui
tenlandsche zaken geweest.
Generaal Correa maakte vioeger reeds als
onderstaatssecietaris kennis met het departe
ment van oorlog, en admiraal Bermejo eindelijk,
de eenige nieuweling, heelt als officier en ad
ministrateur een goeden naam.
Ofschoon dus op geen der ministers iets
kan worden aangemerkt, toont de libeiale pers
toch zekere teleurstelling, omdat Gamazo en
diens zwager Maura, twee der besten onder de
liberalen, geen zitting in het kabinet hebben.
Maura, de vader van het hervormings-ontwerp
voor Cuba, is niet met een portefeuille die
dan geen andere dan van koloniën had kunnen
zijn belast, omdat Sagasta alle Cubaansche
partijen, ook de reactionnairen, wien de voor-
uitstrevende Maura een doorn m het oog is,
voorloopig te vriend wenscht te houden.
En Gamazo heeft achtereenvolgens de be
langrijkste portefeuilles geweigerd, omdat hij
zonder zijn zwager geen zitting wenschte te
nemen in het ministerie.
Een gelijke verklaring heeft Sagasta zelf
gegeven van het feit, dat Gamazo geen deel
uitmaakte van het kabinet.
Maar in ieder geval hebben zoowel Gamazo
als Maura hun volledigen en loyalen steun aan
het ministerie aangeboden, zonder eeDige conditie.
Het eerste bezoek, dat Sagasta q. q. ontving,
was van den Amerikaanschen gezant, generaal
Woodford.
Dit bezoek wordteen bloot beleefdheidsbezoek
genoemd, en in officieele Amerikaansche krin
gen merkt men bovendien op, dat de gezant
sedert zijn vertrek naar Europa geen enkele
nieuwe instructie heeft ontvangen.
Ingezonden
In Februari '92 kwam in Amsterdam een
vergadering van mannen bijeen, die gehoor
gegeven hadden aan de oproeping van Dr. R. A.
Kollewijn in de «Vragen van den Dag" van
'91, om te bespreken, in hoeverre een poging
te wagen zou zijn ter vereenvoudiging van
onze schrijftaal. Het rezullaat der besprekin
gen was het besluit tot oprichting van een
vereniging, wier doel zou zijn, zulke wijzigin
gen in ons stelsel van spelling en verbuiging
te brengen, dat de schrijftaal meer in overeen
stemming kwam met de beschaafde spreektaal.
In April '94 waren voorstellen gereed, die
op een algemene vergadering van de Ver
eniging" werden aangenomen.
Het aantal leden dier «Vereniging" van voor
standers dier taalbeweging is nu reeds zoo
toegenomen, dat de eerste September 1.1. het
eerste nommer van een eigen Maandblad van
genoemde vereniging verscheen.
Meer nog. Verscheidene onzer groote dag
en weekbladen plaatsten artiekelen in de «ver
eenvoudigde" het Tijdschrift, uitgegeven
vanwege de Maatschappij van Nederlandse
Letterkunde te Leiden, onder redaksie van de
prof. Verdam, Cosijn e. a., is opengesteld voor
artiekelen, in de «vereenvoudigde" geschreven.
De Amerikaansche regeering .wil het nieuwe
kabinet zich eerst eens in de zaken laten in
werken.
Minder geruststellend ook minder geloof
waardig is een ander bericht, uit New-York.
Groot opzien zou nl. zijn teweeggebracht
door een verzoek van het Amerikaansche
gouvernement aan de eigenaars van booten en
jachten, geschikt om bij de marine dienst te
doen, om inlichtingen over die vaartuigen te
verstrekken en ze ter beschikking der regeering
te houden.
Zeer geheimzinnig wordt er bijgevoegd, dat
die voorbeieiding het resultaat is der (even
geheimzinnige) geruchten, dat de Duitsche
Keizer voornemens zou zijn in het geschil tus-
schen Spanje en de Vereenigde Staten over
Cuba tusschenbeide te komen.
Omtient generaal Weyler luidt het laatste
nieuws dat hij niet alleen geen ontslag heeft
aangevraagd maar uitdrukkelijk zijn diensten
ter beschikking der nieuwe regeering stelt.
En die diensten beteekenen nog ai iets, te
oordeelen althans naar het getuigschrift over
's generaals daden, uitgereikt doorden
generaal zelf.
Hij heeft n.l. aan den interimairen ■premier,
genei aal Azcarragua, een brief geschreven, die
druk wordt bespioken.
Daarin herinnert Weyler aan den toestand
van Cuba, op het oogenblik, dat hij het op
perbevel aanvaardde, en hij constateert, dat er
een groote vei betering is ingetreden.
In de Oostelijke provincies looperi de treinen
weer geregeld, en de telegraaf werkt van Diego
Avilla tot Pinar del Rio.
Het leger blijft in goeden staat, alhoewel
sedert 6 maanden geen soldij is uitbetaald.
't Is vreemd, wij leeken en ongelukkiger
wijze zijn er in Spanje ook veel van die leeken
zouden zoo langzamerhand tot de conclusie
komen, dat Cuba voor Spanje verloren is.
Maar als generaal Weyler het zegt!
Het ministerie-Zaimis heeft in de Grieksche
Kamer ooi loopig zijn pleit gewonnen.
'tKon ook moeilijk anders. Alle partij-
quaesties op zijde schuivend, heeft de regeering
alleen het vertrouwen en den steun der Volks
vertegenwoordiging gevraagd voor de zaak des
vaderlands.
Dat vertrouwen is het ministerie geschonken,
en zelfs Delyannis, van wien een vijandige
houding kon worden verwacht, heeft het mi
nisterie zijn steun beloofd om tot een oplossing
der nationale crisis te komen.
't Is waar, ook het ministerie-Ralli ontving
bij zijn optreden een gelijke belofte van den
ex-premier, maar even waar is het, dat sinds
dien tijd Delyannis een groot deel van zijn
invloed heeft verloren, en de besten zijner
partij zitting hebben in het kabinet-Zaimis.
Hoe het zij, de voorteekenen zijn gunstig
voor de nieuwe regeering, en men mag hopen,
Voegen we hier nog bij, dat aande regeling
der vereenvoudigde spelling en verbuiging heb
ben medegewerkt de prof. Dr. W. L, van Heiten
en Dr. B, Sijmons, dat de voorstellen der rege
lingskommissie ook ondertekend werden door
de prof. Logeman en Speijer, dat ook prof.
Cosijn het in beginsel met de vereenvoudigers
eens is.
Waarom al die namen van hooggeleerde
mannen Och lezers, bedenkt, dat wij Neder
landers zoo gauw onze schouders ophalen voor
nieuwigheden, wanneer zij niet uitgaan of de
steun niet ondervinden van mannen met klin
kende namen.
We kunnen weieens radikaal doen, maar
in werkelijkheid zijn we in merg en been
zoo konservatiefdat we zoo-zachtjes-aan
bezig zjjn de Chinezen van Europa te wor
den.
Hoog tijd wordt het, dat de kloof gedempt
wordt, die tussen onze spreek- en onze
schrijftaal bestaal, ja die zo groot is, dat onze
schrijftaal en we kunnen ons al weer op
een onzer hooglerarenberoepen al een
vreemde taal is en noch meer en meer wordt.
We willen na een algemene beschouwing
eens onderzoeken, of onze hedendaagse schrijf
taal inderdaad moeilijk is, om daarna te zien,
wat de nieuwe taalbeweging eigelijk wil, welke
vereenvoudigingen zij wil aanbrengen. Terloops
zij opgemerkt, dat dit geheele stuk in vereen
voudigde spelling en verbuiging geschreven is.
dat zij liet werk des vredes tot een goed einde
zal kunnen brengen.
Wanneer dan ook, zooals door de gezanten
der mogendheden aan den premier is verzekerd,
het waarlijk de wensch van Europa is, bij de
toepassing der financieele controle de gevoelig
heid der Grieksche natie te ontzien, dan kan
allengs alles in orde komen, en wacht der
regeering de grootsche taak den chaotische»
toestand van Griekenland om te moveren in
een poiitieken kosmos.
De bevolmachtigde voor den definitieven
vrede blijkt intus«chen nog niet vertrokken te
zijn.
Eerst thans is het koninklijk besluit ver
schenen, dat Mavrocordato als zoodanig aan
wijst; en Maandag a.s. zal deze naar Kon-
stantinopel vertrekken.
Daar hebben intusschen de gezanten Dins
dag den gehelen dag beraadslaagd over de
financieele quaestie.
Het is niet bekend, of en tot welk besluit
zij zijn gekomen.
Sir Edgar Vincent is naar Athene vertrokken
om daar den Onancieelen toestand tebestudeeren.
De Ilaliaanschc admiraal Canevaro is inmid
dels weer voor Kreta aangekomen.
't Blijft op het eiland zeer onrustig. Telkens
hoort men, dat de insurgenten door het cordon
der Europeesche troepen zijn gedrongen en die
troepen zelf beschieten.
Te pakken krijgt men ze nooit, want on m: ij
dellijk na elke euveldaad trekken zij zich terug
in de bergen.
Wanneer zullen eindelijk eens orde en vrede
op het eiland voor goed hun intrek nemen
In Noorwegen leeft men op dit oogenblik
midden onder de verkiezingen voor de Storthing.
Het verkiezingswerk duurt daar te lande ge-
ruimen tijd. Er bestaat in Noorwegen n.l. indi
recte verkiezing, en niet overal vindt de stem
ming op denzelfden dag plaats, zoodat met de
samenstelling eener nieuwe Storthing zoo onge
veer een maand is gemoeid.
Einde September begonnen, is de totale uit
slag der riu plaats hebbende verkiezingen dan
ook eerst op te maken in 't eind van Oetober.
Niettemin is reeds die uitslag te voorspellen
uit de keuze der «kiesmannen", en dat kan
nu al gezegd worden, dat de radicale partij
zeer in macht heeft gewonnen,
Nochtans zullen zij alleen geen meerderheid
kunnen vormen, en zal dan ook thans nog geen
radicaal ministerie mogen worden verwacht.
Maar dat dit eenmaal, wellicht na de ver
kiezingen in 1900 zal geschieden, is vrij zeker.
De acte van beschuldiging in het Panama
proces is verschenen, en thans blij kt, dat de
berg der groote instructie na zevenjarige moei
lijke weeën slechts een paar kleine muisjes
heeft ter wereld gebracht.
Wanneer thans een man van gezag voor-
Beschouwingen.
Iedere levende taal groeit. Wil men een
sprekend voorbeeld uit onze dagen? Verleden
week hoorden wij iemand zeggen, dat hij
geexstraald was. leder, die van Röntgens uit
vinding gehoord heeft, weet wat met dit woord
bedoeld wordt. Zijn fiets, fietsen enz,, voet
ballen, fonograaf, telefoon, kinematograaf
om van vele andere niet te spreken, geen
woorden, die burgerrecht in onze taal verkre
gen hebben En toch hoorde men ze vóór
weinige jaren niet.
't Spreekt vanzelf, dat er ook woorden in
onbruik raken. Om maar bij de fiets te blijven.
Vélocipède, bij vele fielesepee, is nog wel een
algemeen bekend, maar daarom niet gebruikt
woord, 't Is zoveel als een oude broek in een
vergeten hoekje opgehangen. Oudere van dagen
weten zich noch zeer goed de kandelaars met
vetkaars te herinneren met de onmisbare tra
wanten. Hoevele jongeren hebben anders dan
op school gehoord van een dompertjesnuit er-
bakje, profijtertje enz. (We geven weinig
voorbeelden, omdat we anders te uitvoerig
zouden worden.)
De heersende mode brengt ons nieuwe kle
dingstukken, maar ruimt ook oude op. Zo is
er een slijten en groeien, in een woord een
leven in iedere gespioken taal merkbaar, welke
tengevolge heeft, dat die taal na verloop van
een eeuw b. v. heel wat veranderd is.
Men leze de romans van de dames Wolff en
stelde met de spons der vergetelheid de P.uiama-
lei schoon te vegen, en den verklikker Arton
naar de gevangenis te zenden, waar hij thuis
hoort, dan zouden alle partijen vrijwel tevreden
zijn.
De radicalen en socialisten, omdat zij Moret
en Antide Boyer niet gaarne aan den schand
paal zouden zien.
De Boulangisten indien die er nog zijn
omdat zij in de acte van beschuldiging siec'nts
de wraak der regeering zien op de gewezen
Boulangisten Naquet, Saint-Martin, Planteau
en Laisant,
De conservatieven, omdat de opportunistische
Rouvier door de mazen van het net is heen-
geglipt.
De gematigden, omdat zij in 't belang der
rechtvaardigheid zich niet kunnen ontveinzen,
dat, wanneer men eerst op de aanklacht van
den veroordeelden bedrieger Arton de geheele
Kamer in staat van beschuldiging .stelt, men
zich toch niet ten slotte met liegen arme drom
mels kan vergenoegen.
De regeering eiudelijk, omdat zij met het
oog op den Russischen bondgenoot, gaarne de
oude vuile wasch in een verborgen hoekje
wegstopt.
Maar er is geen man van gezag en er is
geen spons der vergetelheid, zoodat het proces
zijn loop zal moeten hebben; maar men is bet
er algemeen over eens, dat alle beklaagden
zullen worden vrijgesproken.
En dan zal men in Frankrijk zoo langzamer
hand wel genoeg hebben van onthullingen.
"V
Gemengde JHcdedeellngen.
De Engelsche admiraliteit laat vier nieuwe
kanonneerbooten bouwenbestemd voor de
stations in het buitenland.
Het congres der sociaal-democraten te Ham
burg heeft zich beziggehouden met de verkie
zingen voor den Rijksdag.
Na een zeer toegejuichte rede stelde Bebel
de volgende motie voor
«Het Congres besluit, dat de partijgenooten
terstond de aanstaande verkiezingen moeten
voorbereiden en overal candidate» stellenbij
herstemming moeten zij den bourgeois-candi-
daat steunen die zich verplicht het algemeen
stemrecht ongeschonden te handhaven, zoo mede
het begrootingsrecht van het Parlement, de
vrijheid van associatie, vereeniging en coalitie,
verder af te wijzen alle uitzonderingswetten,
die de persvrijheid beperken en die de invoer
rechten of de accijnsen op levensmiddelen ver-
hoogen.
»In geval de candidaat weigert die voorwaar
den te onderschrijven, dan moeten de sociaal
democraten hem hun stem onthouden."
Deze motie werd door het Congres aange
nomen.
In geheel Oostenrijk-Hongarije hebben hevige
sneeuwstormen gewoed.
De temperatuur is er sterk gedaald.
Deken uit de 18e eeuw en zal verbaasd staan
over de veranderingen, die vele woorden van
die tijd ondergaan hebben. Alzo ook wijziging
in klank, in uitspraak. Daar vindt men spelden
voor spellen, kwaadaartig voor kwaadaardig,
luisteren, waar wij nu fluisteren zeggen.
En nog een eeuw vroeger, in Vondels tijd,
sprak en schreef men peerd, locht, harsen
erz. In dialekten mag men dergelijke woorden
nog terugvinden, ieder weet, dat ze niet meer
in beschaafd Nederlands thuishoren, en daarom
ook niet meer geschreven worden.
Want de geschreven taal moet zoo nauw
keurig mogelijk een beeld zijn van de gesprokene.
Men zal ons tegenwerpen, dat zulks onmoge
lijk is wegens het groot aantal klanken en het
onvoldoend getal onzer lettertekens. En vol
strekte nauwkeurigheid in deze zouden we ook
onprakties achten. Daar de taal door duizenden
geschreven moet kunnen worden, kunnen we
geen spelling gebruiken, die nieuwe tekens zou
behoeven, maar wel een, die met de bestaande
zodanige woordbeelden weet te vormen, dat die
geschreven taal bij benadering, maar dan ook
zoo nauw mogelijk, de gesprokene weergeeft.
Met de groei der taal moet ook de spelling
(in de regel bedoelen we hier immers de schrijf
taal mee) veranderen. Wie dat niet met ons
eens is, schrijve dan vier, hij most, locht enz.
en spreke vuur, hij moest, lucht enz. uit.
