A
1 '1.8
BUITENLAND.
STADSNIEUWS.
Voor de 20 steden boven 25,000 inwoners
vinden wij
kiezers op)
1000
inwoners
1896
1897
verb.
Amsterdam
45
75
1
1.7
Rotterdam
30
59
1
2
's-G ravenhagp.
47
85
1
Utrecht
40
100
1
2.5
Gi\,niiigen.
51
90
1
1.8
Haarlem.
47
78
1
1.7
Arnhem
51
90
l
1.8
Leiden
50
85
•1
1.7
Nijmegen
Tilburg
66
90
l
1.4
39
90
1
2.3
Dordrecht.
55
90
•1
1.6
Maastricht
47
72
1
1.5
Delft
57
94
1
1.7
Leeuwarden.
GO
99
1
1.6
Zwolle
52
106
1
2.0
's-Bosch
51
09
1 i
1.4
Schiedam
46
122
1
2.7
Helder
61
123
•1
2
Deventer
51
•120
1
2.3
Breda
63
82
1
1.3
Schiedam heeft dus no. 2 met 122; slechts
de-n Helder heeft iets hooger cijfer n.l. 123.
Percentsgewijze Klom men echter te Schiedam
het meest; het getal kiezers werd bijna ver
driedubbeld, terwijl het gelieele Rijk nog niet
verdubbelde in kiezerstal.
Te Schiedam is ongeveer 25% der manne
lijke bevolking kiezer; \an het geheele Rijk
23 te Amsterdam slechts 15
Welke invloeden op dit gunstige en stellig
verblijdende resultaat hebben gewerkt, is niet
met zekerheid na te gaanmerkwaardig is het
zeker dat een oeeonomisch niet sterke gemeente
het grootste procent kiezers van de grootere ge
meenten In het Rijk levert.
De velerlei voorlichting over de geheele linie
is stellig niet vreemd aan het resultaat.
Algemeen overzicht.
Schiedam, 8 Januari '98.
De Siècle, Dreyfus niet ongunstig gezind,
haalt nog eens op de akte van beschuldiging
waarop de ex-kapitein is veroordeeld, en daaruit
blijkt, dat het borderel de basis der beschuldi
ging was, mèt zekere moreele elementen.
Men weet hoe men er toe gekomen is dit
borderel aan Dreyfus toe te schrijven, u). door
hein zinnen en woorden uit het borderel te
dictecren en liet schrift te vergelijken.
Drie deskundigen verklaarden toen dat het
borderel van Dreytur' hand was, twee anderen
meenden van niet. Drevfus zelf hield vol dat
zijn hand was nagebootst.
Verder zegt de akte van beschuldiging, dat
Drevfus dikwijls de waarheid verborg en wan
neer hij in de engte gedreven werd, zich zon
der al te groote moeilijkheid door zijn sluwheid
er uit wist te redden.
Zijn gewone leven was verre van voorbeeldig;
voor en na zijn huwelijk had hij maitresseu,
waaronder vermelding verdient een Oostenrijk-
sche, wier broeder officier in Oostenrijk wa«.
Dreyfus beklaagde zich ook bij de eindexa
mens van de krijgsschool onrechtvaardig te zijn
behandeld. Hij deed reizen naar den Elzas,
waar hij zich onopgemerkt kon bewegen, ter
wijl de Duitsche autoriteiten de oogen sloten.
Drevfus was ook in staat alle documenten
te verschellen, die in het borderel werden
vermeld.
De elementen der beschuldiging waren tweeër
lei materieel en moreel, zegt het requisitoir.
De materieele elementen bestonden uit het ge-
ncrimineerde borderel.
In hoofdzaak zou dit de inhoud zijn van
akte van beschuldiging tegen Dreyfus.
Opmerkelijk is, dat in deze mededeeling der
Siècle een bedekte aanwijzing schijnt voor te
komen van Oostenrijk als de staat, met wien
Drevfus zou hebben onderhandeld.
In ieder geval zou uit deze akte van beschul
diging volgen, dat het borderel het eenige be
wijsstuk is geweest.
En is dit waar, dan is zeer zeker het strenge
vonnis tegen Dreyfus op zeer losse gronden
geveld.
Infussclien houdt men zich nog steeds onledig
rnet gissingen, of de krijgsraad, waarvoor Es-
terhazv zal terecht staan, in besloten zitting
of in het openbaar zal rechtspreken.
Groot opzien wekt een lange brief van den
senator en oud-minister van justitie Trarieux
aan den minister van oorlog.
In vragenden vorm, (waarop hij zelf telkens
antwoordt: sik geloof zeker te zijn") dringt
Trarieux aan op een nauwgezetter instructie
en uitstel der behandeling voor den krijgsraad
van de zaak-Esterhazy, Ilij meent dat alles in
het werk is gesteld, om den beklaagde zijn
verdediging gemakkelijk te maken en ben, die
beschuldigen, in een slecht daglicht te stellen.
Wat kolonel Picquart aangaat, beweert Tra
rieux dat deze met goedkeuring van den mi
nister van oorlog een onderzoek was begonnen
n de zaak-Dreyfus, naar aanleiding der spionage
waarvan men in 1890 Esterhazy verdacht.
Na de interpellatie-G'astelin evenwel in den
Senaat, werd volgens den ex-minister het onder
zoek afgebroken en Picquart eerst naar de Ooste
lijke grens, later naar Tunis gezonden.
Trarieux verlangt in ieder geval een zooveel
mogelijk openbare terechtzitting.
De Echo de Paris weet mede te dcelen dat
Esterhazy vry zal verschijnen voor den krijgs
raad, alleen begeleid door een officier, om te
voldoen aan de letter der wet. die militaire
bedekking van den beklaagde eischt.
De schoonvader van Dreyfus de heer Hada-
rnan, laat inmiddels, in weerwil van de ont
kenning van generaal Martini, door de bladen
bekend maken lo. dat Martini hem om een
onderhoud liet verzoeken2o. dat Martini den
22sten September voor dat onderhoud ver
schenen is en woordelijk heeft verklaard dat
hij officieus in opdracht van den minister van
oorlog kwam 3o. dat, zooals ook door Mathieu
Dreyfus is bevestigd, de mededeeling der Siècle
over dit gesprek volkomen juist is.
Anderzijds moet een medewerker der Gil
Bias, daags nadat Mathieu Drevfus zijn be
schuldiging tegen Esterhazy had openbaar
gemaakt, met Martini een onderhoud hebben
gehad, waarbij de generaal, hoorende waarvan
Esterhazy beschuldigd werd, uitriep:
»AhaMajoor EsterhazyIk heb geen bij
zonder vriendelijke herinneringen va» dien
man
En toen, na eenige aarzeling»Ik heb nooit
gehoord, dat die officier in het leger erg geacht
wordthij is reeds ternauwernood aan de
strengheid van het ministerie ontkomen."
Toen de journalist verder aan den generaal
vertelde, dat Esterhazy Parijs had verlaten
(zooals toen werd geloofd), antwoordde de
generaalNatuurlijk
Weinig vleiend voorzeker voor Esterhazy.
De Köln. Zlg. acht het nuttig den vorm te
verdedigen, waarin China de Kiautschau-baai
aan Duitschland heeft afgestaan.
Het blad betoogt dat die vorm volkomen be
antwoordt aan den toestand en de Chineesche
gewoonten.
De rechtvaardiging voor dezen afstand ligt
in de erkenning der Chineesche regeering, dat
»de billijke wensch van Duitschland worde ver
vuld, om evenals de andere mogendheden een
steunpunt voor zijn handel en scheepvaart te
bezitten in de Chineesche wateren."
Afgezien van het groote belang voor Duitsch
land, wordt de verm-ling van dien wensch
gerechtvaardigd door de diensten, die het China
in den oorlog met Japan heeft bewezen.
Dat de afstand in den vorm van een pacht-
eontract geschiedt, is gewoon. Daardoor wordt
Duitschland tot eene, zij het ook geringe, tegen-
praestatie verplicht, terwijl anderzijds de Chi
neesche regeering aldus tegenover de natie
den schijn kan bewaren als handelde zij uit
vrijen wil en niet onder pressie van buiten af.
De Köln. Zlg. wijst daarbij op de verdragen
met Engeland over Birma, die gelijke voor
zorgen bevatten, zoo goed als betreffende
Shanghai, hetgeen de Engelschen niet verhin
dert daar onbeperkt te hearschen en zelfs op
sommige plaatsen troepen beschikbaar te
houden.
»Bij al deze verdragen,'.' eindigt het blad
zijn betoog, »komt het er voor de Chineezen
minder op aan hoe hoog de pachtsom is, dan
wel op het bewaren van den schijn of, zooals
men in China zegt, »het gezicht te behouden."
»De Chinees is in den omgang door en door
een tooneelspeler uiterlijkheden gaan bij hem
boven alles, en wanneer hij zijn gezicht d. w.
z. den uiterlijken schijn zijner waardigheid
verliest, dan is alles voor hem verloren.
»Laat ons dus den Chineezen gerust hun
»gezieht" gunnen en behouden wij daarvoor
Kiautschauhet is tegen dien prijs niet te
duur betaald."
De officieuze Nordd. Allg. Zig. van hare
zijde zegt, dat de zaken in het Verre Oosten
meer en meer een kalmer wending nemen.
Het is niet de bezetting van Kiautschau, die
de begeerten ten opzichte van het Verre Oosten
heeft opgewekt.
liet blad neemt thans alleen zeker oecono-
misch antagonisme aan tusschen Rusland en
Engeland en acht een entente mogelijk.
Een reden, waarom éen staat zich, met uit
sluiting van anderen, met een Chineesche rege
ling zou belasten, ziet de Nordd. niet. Wan
neer men den toestand verstandig beschouwt,
dan zal men inzien dat er grond is voor een
overeenkomst om gemeenschappelijk te handelen.
»Niet als veroveraar", gaat het blad voort,
heeft het Duitsche rijk in China pogen te
dringen, maar als medewerker tot den vrede.
In dien zin zal Duitschland gebruik maken
van de rechten, die het van de Chineesche
regeeiing heeft gekregen.
»Duitschland eischt voor het met China be
sloten verdrag dezelfde eerbiediging, als het
zelf voor andere naties heeft."
Intusschen meene men niet dat de Engel-
sche pers zich door dit zoete gefluit in den
knip laat lokken.
Hoor slechts, hoe de Standard er tegenover
stelt, dat iedere bij 'China geïnteresseerde natie
het recht heeft, tegen een verstoring van den
status quo te haren nadeele te protesteereu.
Het blad ziet in liet ingrijpen van JJuitsch-
land en Rusland in de bepalingen van het
verdrag tusschen Japan en China duidehjk
overeenstemming.
Wij zeggen niet", vervolgt dan de Standard
»dat het goed zou zijn op een verandering aan
te dringen, maar de staatslieden te Berlijn
zouden al zeer onachtzaam zijn, indien zij zich
verbeeldden, dat Engeland, de Vereenigde
Slaten en Japan een eenzijdige inbezitneming
van Chineesch grondgebied zonder protest zouden
aanvaarden.
sin bet denkbeeld der Berlijnsche bladen,
dat de leening een internationale behoort te
zijn, ligt een vermakelijke naïveteit.
Wij zullen dat wel opknappen. Maar wan
neer de financiën al een onderwerp van ge-
meene overeenkomst moeten zijn. hoeveel te
meer moet toeëigeriing van grondbezit dit dan
wel niet wezen."
De juistheid dezer laatste opmerking kan
waarlijk rnoeielijk betwist worden.
De kansen voor een Engelsche leening zijn
nu ook aanu erkelijk aan het stijgen.
In de City vindt men het idee niet kwaad,
en ook de Chineesche regeering schijnt er
wel ooren naar te hebben.
Een Russische leening heeft zij althans reeds
geweigerd, naar Peuter uit Peking meldt.
Volgens de Globe liep Donderdagavond ook
reeds op het Stock-Exchangc te Londen het
gerucht, dat de Britsche regeering een 3i'ü p.Ct.
leening van China had gegarandeerd.
De leening zou groot zijn 400 millioen trancs
tegen een emissieprijs van 110 pst.
Lord Salisbury schijnt dus bekeerd te zijn.
De heer Pitchard Morgan n.i. vertelde in
een interview, dat hij reeds bij zijn terug
keer uit China de opdracht had een even groote
leening af te sluiten.
Hij had zich toen in betrekking gesteld tot
het Foreign Office om de regeering tot
garantie over te halen, zonder welke de leening
onmogelijk was.
Lord Salisbury meende die garantie niet te
moeten geven, maar Morgan had niet opge
houden er voortdurend bij de regeering op aan
te dringen, dat zij op haar besluit terug zou
komen.
Morgan gelooft dan ook, dat China steeds
bij voorkeur die leening in Engeland heeft
willen plaatsen terwijl hij wijst op de voor-
deelige zijden dezer financieele operatie, wan
neer zij gedekt wordt door de inkomsten der
douanen.
Te Berlijn schijnt intusscheu ernstig het
denkbeeld overwogen te worden van een con
gres, te Moscou te houden, om een regeling
te treffen aangaande liet Verre Oosten.
Onnoodig is dit zeker niet.
Uit Shanghai! wordt althans bericht, dat
Rusland te Port-Arthur dezelfde rechten eischt
als Duitschland aan de Kiautschau-baai heeft
verkregen.
Bovendien zegt men, dat Hainan eerstdaags
door Frankrijk zal worden bezet, en dat Japan
nu de omstandigheden zoo zijn veranderd, van
plan is Wai-IIei-Wai maar te behouden, ook
al betaalt China de oorlogsschatting af.
Te Weenen overweegt men, ot ook Oosten-
rijk-llongarije niet stelling moet nemen tegen
over de gebeurtenissen in Oos-Azië. Tot nog
toe schijnt dit niet geschied te zijn, maar eerst
sedert een jaar is er te Peking een keizerlijk-
koninklijk gezantschap, en er is een geregelde
stoomvaartlijn tusschen Oostenrijk en Oosl-Azië.
Misschien zou men daarom ook te Weenen
wel graag een liandelstation in China willen
hebben.
Intusschen bevestigt Router's agentschap te
Peking, dat de Chineesche regeering Kiautschau
heeft afgestaan aan Duitschland voor den rijd
van vijftig jaar. Duitschland vroeg negentig jaar.
Een gerucht, als zou er een geheime over
eenkomst tusschen Rusland en China bestaan
over Kiautschau, schijnt slechts eeu gerucht.
De Duitsche gezant te Petersburg antwoordde
althans aan den Japanschen gezant, dat Duitsch
land er niets van wist.
En te Parijs wordt het bericht tegengesproken
als zou er een verbond bestaan tusschen En
geland en Japan.
De Japansche diplomatie bewaart een gere
serveerde houding, welke het geloof wettigt, dat
zij met alle mogendheden vriendschappelijke
betrekkingen wenscht te onderhouden.
Gemengde McdedecJIngen.
De Secoio constateert dat Italië door het
Drievoudig Verbond, dat de opzegging van het
handelstractaat met Frankrijk noodig maakte,
G3 millioen heeft gewonnen, maar 254 millioen
verloren, hetgeen in tien jaar dus een verlies
van bijna 200 millioen uitmaakt.
De Ilongaarsche Kamer heeft het wetsont
werp betreffende de voorloopige regeling aan
genomen, nadat er een voorstel van den
voorzitter van den ministerraad aan was toe
gevoegd, krachtens hetwelk de Kamer verklaart
akte te nemen van de beschikkingen, sedert
den 'len Januari door de regeering genomen.
Milan Obrenovitch is opperbevelhebber ge
worden van het Servische leger.
Daardoor is hij, ook zonder kroon, de feite
lijke beheerscher var Servië geworden.
Het ontwerp der autonomie voor Kreta, dat
door de gezanten is uitgewerkt, is volgens de
Dailg News door alle mogendheden goedge
keurd, die ook allen aandringen op de ontrui
ming van het eiland door de Turksche troepen.
liet Duitsche oorlogsschip Oldenburg heeft
Vrijdagmiddag 20 matrozen en 2 officieren
te Kanea aan land gezet. De Duitsche vlag
is weer geheschen.
Maximo Gomez verklaart, dat de Cubanen
in staat zijn den strijd vol te houden.
Hij zegt dat Cuba geneigd is zijn vrijheid
te koopen, en hij twijfelt niet of met behulp van
een Amerikaansch syndicaat is dit alleszins
mogelijk.
Dr. Mc. Carthie, uit West-Afrika terug-
keerende, zegt dat de Engelschen bezit hebben
genomen van Gigi en Salaja, dat de Duitschers
na er zich eerst van meester te hebben ge-
maakt, weer verlaten hadden.
In de laatste dagen woedt te Bombay de
pest weer hevig. In 48 uren kwamen er" 142
ziekte- en 105 sterfgevallen voor.
Het Nut.
De vierde leesvergadering van wege het j
»Nut" zal worden gehouden op 12 Januari.
Ais spreker treedt op mr. G. Brantsma uit
Arnhem, een aangenaam causeur. Voor de
pauze zal bij eene causerie houden na de pauze
voordrachten wij herinneren aan de bepaling:
De toegang tot de leesvergaderingen is toe
gestaan aan hen die, hoewel geen lid der
maatschappij, voorzien zijn van een der aan
den spieker of aan een lid des nestuurs voor die
verga lering uitgereikte toegangsbewijzen, hei-
welk zij aan den bode van het departement
moeten afgeven.
Orpheus.
sOrpheus" zal hier Donderdag 13 Januari
zijn reeds vroeger aangekondigde uitvoering
geven in samenwerking met de sRottenlamsche
Liedertafel".
In der tijd deelden wij over deze uitvoering
een en ander mede.
He dames Hcijmann.
Onze landgenooten, de damer Sophie en Jo
hanna Heijmann, zijn in de muziekwereld geen
onbekenden. Daar zij binnenkort hier optreden,
zal liet zeker aangenaam zijn weder eenige
bijzonderheden omtrent deze kunstenaressen te
vernemen. Sophie Heijmann, die als waardige
opvolgster van hare zuster Louise overal waar
zy optreedt, groote triormen behaalt, werd reeds
vroegtijdig door hai e leermeesteressen Marcltesi
en Garcia Viardot een glansrijke toekomst
voorspeld.
Haar optieden in Frankrijk, België en Duitsch
land, wekte niet alleen groot opzien door hare
buitengewone zangkunstvaardigheid, maartevess
juichte men der jeugdige zangeres toe om hare
sympathieke stem en zielvolle voordracht. Mas
senet die de zangeres te Parijs hoorde, was een
en al verrukking over haar zang en uitte zulks
in een schrijven aan haar gericht o. m. in de
volgende bewoordingen »Non seulement vous
eliantez comme un rossignol, mais votre fajon
de dire est si intelligente, si vivante que je
m'empresse de vous faire part de mes impres
sions."
Voor een gedeelte van het wiuterseizoen is
onze landgenoote voor een reeks gastvoorstel-
hngen en concerten te Monte Carlo geënga
geerd. Wij twijfelen niet of ook in Nederland
zal deze zangeres de schoonste lauweren oogsten,
Johanna Heijmann, de pianiste, wier laatste
kunstreis in Engeland groot opzien baarde en
van wier optreden de Engelsche bladen met
uitbundigen lof gewag maakten, ook wegens
hare medewerking met het Bühmriche Streicli-
quartett, is voor ons ook eene goede bekende.
Keeds op zeer jeugdigen leeftijd is zij in om
laud opgetredenzij heeft de verwachtingen
van destijds nog verre overtroffen.
Men weet niet wat in haar spel het meest
te roemen, hare bijzondere elegance, verbazende
virtuositeit of hare heerlijke poëtische voordracht,
Eenig noemde men iu Engeland haar Chopin-
vertolking en hare eigenaardige karakteristieke
voordracht der Kinder-Scenen van Schumann;
eveneens worden Bach en Beethoven op bewon
dering afdwingende wijze door haar weergegeven.
Aardig en juist is eene opmerking van de
Kolnische Zeitungdie over hut artistieke
zusterpaar schreef: uWie die Eine spielenJ
singt, so spielt die Andere singend." Er is ons
dus groot kunstgenot te wachten. Na de vol
brachte concertreis in ons land, begeven de
dames Heijmann zich voor een kunstreis naar
Engeland.
De heer ;G. A. Slagmolen, alhier, heeft be
dankt voor het beroep naar de Ned. Hert.
Gemeente te Rijsoord.
Mejuffrouw A. Zonneveld, onderwijzeres aan
de bewaarschool alhier, is benoemd tot hoofd
der bewaarschool te Middelbands.
f u:
Naar wij vernemen zal de Gltr. Zangvere
niging Hosanna", directeur de heer J. S. Bos
man, ter gelegenheid van haar 10-jarig bestaan,
op Woensdag 2 Februari a. s. in de groote zaal
van Musis Sacrum alhier, eene feestuitvoering
geven, waarbij zich als solisten zullen dos»
hooren mevr. E. E. de Groot, te Rotterdam,
mej, J. Pte Schiedam, en de heeren J. ft
Bikbergen en H. H. Tobé te Rotterdam,
De krans »IIelpt elkander" te Schiedam heef!
in de maanden November en December aas
62 behoeftige gezinnen van de verschillend
protestantsche gezindten, 376 stuks kieederen
uitgedeeld.
Met genoegen hebben wij de nieuwe zaal,
die aan het gebouw Musis Sacrum" is bïjg®*
bouwd, bezichtigd nu die voor het in gebruik
nemen is gereed gekomen.
De goede verwachting die vóór den bou«
daarvoor werd gekoesterd is niet teleurgesteld-
