De Nederlandscue Boek has cel,
terwijl het de volgende opdtadit bevat
52"c jaargang.
Vrijdag 1 Juli 1898.
N°. 9665.
vde BlacL
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen,
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
UIT 1) E PERS.
BINNENLAND.
Uit do Staatscourant.
AaoHSEMENTsrEUB voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
n franco per poet, p. kwartaal. - 1.30
AAonderlijl- -ommerso.02
BUREAUBOTERSTRAAT 50, Telepboon ïVo. 123.
Adterttsttteprub ran 1—5 gewone rebels met iftbs-
grip van eene Courantf o.öS
Iedere gewone regel meero.lO
Bij abonnement wordt korting verleend.
Provinciale Staten van Zuid-Holland.
Over den uitslag der Statenverkiezing in ons
gewest wordt nog slechts door een enke! biad
een kort woord geschreven.
De »N. R. Ct." zegt o. a.
rDe herstemmingen in onze provincie hebben tot
resultaat gehad, dat van de li plaatsen 0 voor
de liberalen behouden bleven en 5 door tegenstan
ders werden inge"0. n. De stemmenveihouding
der purtijen in de Stal en is nu 40 liberalen tegen
36 anti-liberalen, zoc »ls de heterogene partijen,
die bij de stembus de liberalen bestreden, zich bij
vorrkeur noemden. Er blijft dus nog altijd eene
nïf erdei heid van 10 stemmen aan do zijde der
liberalen.
De uitslag geeft gedeeltelijk reden tot tevreden
heid. Als men toch de cijfers bij de eerste stemmin
gen nagaat, blijkt, dat op Dordi echt na, voor bijna
alle overige zetels de liberale candidaten minder stem
men hadden dan hunne tegenstanders. Men is bij
de herstemmingen onzerzijds beter op zijn post ge-
weost, opgeschrikt door de uitkomst der eeiste
stembus en heeft de voldoening gehad een deel der
plaatsen althans te behouden.
Het nVaderland" senrijft
Door deze verkiezing is de verhouding in do
Provinciale Staten geworden 46 liberalen tegen
36 anti-liberalen, onder welke 1 conservatie!, 8
Katholieken en 27 antirevolutionnairen. Delaatsten
alleen zijn aan de winnende hand geweest, doch
het gevaar van omzetting der Staten is bezworen.
De Katholieken hebben weer geen reden te roemen
op hun bondgenooten.
Speciaal in Gouda lieten de anti-revolutionairen
de Katholieken in den steek, zoodat de candidaat
van dezen 600 stemmen achterbleef en dienten
gevolge éen liberale zetel behouden bleef, precies
als voor drie j" .en In Den Haag is het evenzoo
gegaan, daar de heer De Mos nu 450 stemmen
meer had dan de heer Van Berckel.
Toch is hier 't vetscbil waarschijnlijk ten deele
hieraan te wijten, dat ook liberalen op den derno-
sratischen antiievolutionair gestemd moeten hebben.
Immers als wij zien, dat van de 10.137 stemmen
do heer Van Hatlum er 5129 had en de lieer
De Mos 5258, dat is 250 meer dan 't verschil,
dan is het wiskunstig zeker, dat minstens 250
stemmen op beiden moeten zijn uitgebracht. Zelfs
moeten pl. m. 150 stemmen op den heer Evers en
den heer Dj Mos en op den heer Snouck en den
antirevolutionair zijn uitgebracht.
Wanneer wij nu aan den anderen kant door
optelling van de stemmencijfers Van Hattum en
Van Berckel zien, dat er minstens 200 kiezers
overblijven, die niet op den liberaal noch op den
Katholiek gestemd hebben, dan zal men wel niet
ver van de waarheid zijn, als men aanneemt, dat
het hoogera stemmencijfer van De Mos voor onge
veer de helft te wijten is aan anti-revolutionairen,
die niet op den Katholiek wilden stemmen, voor
de wederhelft aan liberalen, die over een of meer
van hun candidaten ontevreden waion. Uit dit
laatste volgt dat de pai tijdiscipline bij de onzen
weder te wenschen overliet.
De heer Snouck, die zeer tot ons leedwezen niet
gekozen is, had slechts 32 stemmen meer behoefd
om de volstrekte meerderheid te bereiken, waaruit
volgt, dat, wanneer geen enkel liberaal op De Mos
had gestemd en nog slechts een klein aantal meer
de gansche liberale lijst genomen had, onze drie
mannen waarschijnlijk alle dria waren gekozen
geweest.
Overigens mag erkend, dat de opkomst zeer
bevredigend is geweest en dat niettegenstaande er
niet buitengewoon hard gewerkt is. Het bewijst
weer, dat als het spant en als de liberalen het
belang der verkiezing inzien, zij wel uit eigen
beweging opkomen.
Ook in Dordrecht en Leiden is flink gestemd.
De liberalen hadden te Dordrecht iuim 3 en 4
honderd stemmen meer dan de candidaat, die de
vorige maal de meeste stemmen had en te Leiden
is de liberaal zelfs 570 stemmen opgekomen. De
strijd was hier zwaar, daar ook de Katholieke
tegencandidaat een 260 stommen vooruitging en
zelfs hooger cijfer haalde dan de heer Van Kempen
de vorige maal. Zijn in Gouda twee zetels verloren,
de opkomst der liberalen is toch flink geweest.
Minder goed heeft Delft het gemaakt, daar het
betrekkelijk kleine stemmencijfer, dat de lieer Van
der Mandele won, belangrijk overtroffen werd door
de winst die den tegencandidaat weid bezorgd. En
eindelijk valt diep te betreuren, dat Middeiharnis
den heer Goekoop deed vallen, waardoor een van
de uitslekendste krachten uit de Provinciale Staten
verloren gaat, -naar wij hopen niet voor lang.
Wie staat op run voor hem plaats to maken
Vijf millloen.
In hetzelfde jaar, 1897, waarin de bevolking
van Amsterdam u>t A millioen is ge-tegen, heeft
die van geheel Nederland (m Europa) officieel
de 5 millioen bereikt.
Volgens de aanteekeningen in de bevolkings
registers was de bevolking van ons land op 1
Jan. 1897 4,928,547.
Er werden in 1897 161,323 geboren, terwijl
83,737 stierven, een overschot gevende van
77,586. Er vestigden zich bier te lande 310,994
personen, maar 312,923 brachten hun woon
plaats Over naar de koloniën of bet buitenland
wat een nadeelig verschil van 1929 opleverde.
De vermeerdering bedroeg dus in het geheel
75,657, waardoor in het eind van het jaai de 5
millioen met 4204 werden overschreden.
In de eerste helft van December zouden dus
de 5 millioen zijn bereikt. Altijd naar de bovol-
kii.gsregisters, wat nog niet hetzelfde is als de
werkelijke bevolking. Dit is o. a. in 1889 geble
ken, waarvoor die registers op 31 December een
cijfer van 4,548,596 aanwezen, maar de volkstel
ling welke dien dag plaats had, slechts tot een
getal van 4,511,415 kwam, een verschil dus van
ruim 37,000, dat natuurlijk nagenoeg geheel is
te verklaren uit de onvolledige inschrijvingen
van vertrekkende personen, die verzuimden aan
gifte te doen. Er besLcm voorschriften voor de
gemeentebesturen om „ambtshalve" zulke perso
nen af te boeken, maar eerst bij de eerstvolgende
telling in 't eind van 1899 zal blijken, of het
verschil weder zoo groot is, als in 1889 aan den
dag kwam.
Het opgegeven saldo van 4204 boven dc 5
millioen is betrekkelijk gering, zoodat het zeer
waarschijnlijk is, dat de bevolking op 31 Dec. jl.
„werkelijk" nog beneden de 5 millioen was. Maar
na dien dag is zij toch weder toegenomen, ver
moedelijk met ongeveer 30 a 35,000. Al is dus
het bevolkingsregister ook sedert 1889 de wer
kelijkheid een eind vooruit, zeker is het dat op
dit oogenblik de bevolking van ons land de 5
millioen heeft overschreden.
Koning W i 11 e m I regeerde in 1830 zon
der de zuidelijke provincies die toen in opstand
waren over 2,600,000 Nederlanders in Euro
pa. Willem II had bij de aanvaarding zijner
regeeriug in 1840 2,900,000 onderdanen, Wil
lem III in 1849 3 millioen. Zijn dochter, ko
ningin W i 1 h e 1 m i n a, zal in September de
souvereiu zijn van ruim 5 millioen.
U. J. Schimmel.
Heden wordt Hendrik Jan Schimmel 75 jaar.
Den 30sten Juni 1823 weru hij geboren als
zoon van den 's-Gravelandscheu burgemeester
en notaris Hendrik Poeraat Schimmel en van
Sara Meijse.
Voor velen is deze dag er een van blijde
herinnering, wanneer zij deuken aan wat
Schimmel voor hen geweest is, de vriend die
ontspande en leerde.
Schimmel is als auteur van groote populari
teit in ons land wellicht ongeëvenaard. Ziju
iMary Hollis", zijn sMylady Carlisle", zijn
»Ilet gezin van baas van Ommeren", zijn
sHaagsehe Juffer" en zijn nSinjeur Semeyns"
zijn den meesten onzer landgenooten, van jong
tot oud, prettige vrienden gebleven.
Is het wonder, dat zich velen heden opge
wekt' hebben gevoeld den grijzen auteur hun
hulde te brengen
Uit den Nederlandschen Boekhandel had zich
eene commissie gevormd bestaande uit de hee-
ren H. A. M. Roelants, S. A. M. Boele van
Hensbroek en Jac. G. Robbers, die heden den
jubilaris te Bussum een bezoek bracht en hem
een buste van den Koning-Stadhouder Willem III
aanbood.
Wat kan den romanschry ver, wiens beste
romans in of omtrent de regeering van den
stadhouder Willem III spelen, aangenamer zijn
dan het beeld van dezer, wakkeren vorst
Vandaag werd de buste aangeboden in gips,
maar spoedig zal het eigenlijke kunstwerk in
brons gegoten gebootst door onzen oud-stad
genoot den heer A. W. M. OdéJz. den heer
Schimmel worden gegeven.
De buste zelf is een fraai kunstwerk, dat uit
nemend geslaagd isde hoogte bedraagt 65 c.M.
Voor op het voetstuk leest men
Aan H. J. Schimmel.
De Nedërlandsciie Boekhandel.
Op de achterzijde
1823—30 Juni-1898.
Hierbij werd gevoegd een album bevattende
de namen dor gevers.
Op het titelblad leest men verder
Aan Hendrik Jan Schimmel.
Op 30 Juni 1898 werd den 75-jarigen Let
terkundige een door A. W. M. Odé Jz. ge
bootst in brons gegoten Borstbeeld van
den Koning-Stadhouder Willem 111 aangeboden
door (vulgen de namen der schenkels).
Onder de heden den jubilaris aangeboden
geluk wenschen was er eene vau de Sneeksclie
rederijkerskamer »Gijsbert Japicks", dat o.a. het
volgende acrostichon bevatte:
scherpzinnige denker, talentvolle dichter,
critick nimmer schuwend, die zelf kennis kweekt,
Hooghartig artist, wat al zielsleven ligt er
>--n 't werk van uw geest, dat van kunstadcl spreekt.
Harcjuante figuur, die der letteren gaarde,
Het schatten van 't bloemrijkst vernuft hebt versierd:
Ken Eere-snluut! wat „Jan Willem" bezwaarde.
t-angs doornigen weg zijn triomfen gevierd.
Atjeh.
De correspondent van de, ,N. R. Ct." te Bata
via seint
Een bataljon zoekt ee emplacement voor een
nieuwe versterking te Kroeng Kali in de XXVI
Moekims aan den voet der heuvels, waarop de
Coudberg zich verheft, ten oosten van Tjoeng-
koep. Als deze versterking is opgericht zullen
die van Pohama, Lamjong, Roempit, Tjot-Iri en
Tjot-Mantjong worden opgeheven.
Vrijdag gaat overste Van der Dussen met een
half bataljon naar Loliong tot verdrijving van
de zich aldaar ophoudende volgelingen van Toe
koe Oemar.
Panglima Polim is van plan naar Mekka te
gaan.
Blijkens van den Gouverneur-Generaal van
Nederlandseh-Indiu ontvangen telegraphische be
richten, zijn bij de jongste in Atjeh (Pedir) ge
leverde gevechten gesneuveldde sergeant A.
Seholte, de ziekenoppasser C. Mortens, de fuse
lier A. Abrahams en de cavalerist G- J. R. A.
Lucas, voorts gevaarlijk gewond de fuselier B.
Uassink en Licht gewond do le luitenants der
infanterie van liet Nederlandsch-lndische leger,
J. C. Lamster en B. Tammes.
Zaak Hoogerbuls.
In de „Soe.-Dein." komt een hoofdartikel voor,
onderteekend door T., waarin nogmaals de hou
ding van den heer Troelstra bij de bekende
Hogerhuis-interpellatie in de Tweede Kamer
wordt besproken. Aan bot slot daarvan komen
deze opmerkingen voor
Neen, nadat do minister onder de blijkbare
algemeene instemming der Kamerleden, waarvan
geen enkele eenige poging tot ondersteuning van
den interpellant heeft gedaan, zich met een be
roep op formeele bezwaren van elk ingaan op
de zaak had afgemaakt nadat deze bourgeois-
vergadering zich in haar treurige lauwheid, ont
daan van alle frazen van „sociale rechtvaardig
heid", had vertoond, was er voor een eigenlijk
gezegd parlementaire conclusie geene plaats meer
en had de interpellant niets anders te doen, dan
den eiscli te laten hooren, buiten het parlement
door het minder voldane en autoriteiten-aanbid
dende deel des volks herhaalde malen gesteld.
Met die motie heeft Troelstra, na den parle
mentairen weg ten einde toe bewandeld te heb
ben, dezen verlaten en is hij overgestapt in do
gelederen dergeneu, die het volk buiten de Ka
mer willen opwekken, om dezen moord op het
recht niet zonder protest te laten, begaan.
De tijd van probeeren, van vragen, van
eischen is voorbijwij kunnen thans niet anders
meer den protesteeren.
Dat wil niet zeggen, dat wij anderen zouden
willen verhinderen, nog op gratie of op rechts
ingang of op andere rechtsmiddelen bij den mi
nister of de justitie aan to dringen.
Laat ieder doen, wat hij meent to moeten en
kunnen doen in het belang der drio onschuldi
ger!
Ook wij zullen niet rusten, tot zij uit hunne
gevangenis zijn verlost. Vele middelen, naast de
meetings, staan ons daartoe ten dienste. Het
moet zoover komen, dat ieder kind weet, welke
misdaad aan de drie gebroeders is gepleegd. Ook
de parlementaire tribune zal daartoe verder door
ons worden gebezigd. De volgende begrootings-
debatten zullen reeds voor de Hogerhuis-zaak
worden, gebruikt.
Drankbesl Tijding.
Uit het 54e jaarverslag der Nederlandscho
Vereeniging tot afschaffing van sterken drank
blijkt, dat het getal goorganiseerdo drankbestrij
ders niet onbelangrijk is toegenomen.
Voor zoover bet hoofdbestuur geslaagd is in
het verzamelen van de biervoor noodige gege-
vi li-., volgt hier een opgave van de algemeene
veroeiugingen voor drankbestrijding met het aan
tal barer leden Nationale Christen-Goheel-Onf-
huudervVereeniging 8300, Volk-bond, Vereeni
ging tegen Drankmisbruik 4250Leger des
lleils 1000; Het Kruisverboud 3 a 4000; Ne-
deil.indsche Veieenigiug - tot Afschaffing van
Sterken diank 1800; Ncderlandsehe Christen-
Geheel-Ontlumders-Bond 950Ncderlandsehe
Oudei'wijzerj.-Propaganda-Club (voor1 drankbe
strijding) 700; Algemeene Nederlandsche Ge
heelonthouders-Bond 500 Onafhankelijke Orde
der Goede Tempelieren 200 Vrouwen-Christen-
Geheel-Onthouders-Unie 101 Nederlandscho
Studenten Geheel-Onthoiulersbond p. m. 100;
Nederlandsche Vrouwenbond voor Geheelont
houding 88 Nederlaudscbe Scholieren Propa-
g.uida-Club 71Vereeniging van Geneeskundige
Geheelonthouders voor Nederland en de Kolo
niën ruim 30.
Wat de Vereeniging zelve betreft, vermeldt
liet verslag o. m. het volgende
Mocht het jaal' 1896 een gunstig jaar voor de
Vereeniging genoemd worden, het jaar 1897
heeft zijn voorganger nog verre overtroffen. Te
genover een aanwinst van 200 leden in 1896.
staat een vermeerdering in 1897 van ruim 400.
Gedurende het jaar 1897 steeg nl. het ledental
der Vereeniging van 1394 tot
In 1897 wrden opgeheven de afdeelingcn Gou
da, Hoorn en Tiel, terwijl nieuwe afdeelingcn
werden opgericht te Vriescheloo (Gron.), Balk,
Jorwerd, Terwispel en Wolvega (alle Eriesland),
Emmer Compascuum (Drente), Enschede, Lien-
den (Geld.) Zutfen, Helder, Nederhorst den
Berg, 's-Gravenliage, Leiden (beide Gcheelont-
houders-Afdeelingen)een vermeerdering der
halve van het aantal afdeelingcn van 29 tot 39.
Het aantal geheel onthouders vermeerderde
in 1897 van 422 tot 809, het aantal afschaffers
van 418 tot 684, terwijl het aantal leden wier
richting onbekend is, werd teruggobarcht van
554 tot 318.
Dc oprichting van den Algem. Nederl. Ge
heelonthouders-Bond oefende in 1897 geen na-
deelige werking op het ledental der Vereeniging.
Tot hen, die in 1897 der Vereeniging door den
dood ontvielen, behoorden o. a- do eere-ledon C.
S. Adama van Scheltcma, mr, J. Heemskerk Az.
cn G. II. F.slmis, die dankbaar worden herdacht.
De 61e algemeene vergadering wordt Dins
dag 2 Augustus to Groningen in „De Harmonie"
gehouden.
Volgens het „Weekblad voor Oldenzaal eu
Omstreken" is to Oldenzaal proces-verbaal op
gemaakt tegen de firma W. K., wegens hef niet
nakomen der artt. 57 en 58 der kieswet. Deze
artikelc..- betreffen de verplichting van werk
gevers om hun stemgerechtigde werklieden ge
durende minstens 2 uren in de gelegenheid te
stellen hun stem uit te brengen op den dag der
stemming, benevens de verplichting om de daar
voor bestemde uren openlijk in de fabriek of
werkplaats aan te plakken.
In eene vergadering der plaatselijke Com
missie te 's-Gravenhage tot het aanbieden van
een Huldeblijk aan H. M. de Koningin-Weduwe-
Regentes, deelde de voorzitter jhr. Gevaerts
Tan Simonshaven mede, dat aan bijdragen was
ingekomen eene som van f 16,172,33y2. Na
aftrek der onkosten kan een bedrag van
f IS^lO.OSVa worden overgemaakt. De voor
zitter ontbond daarna, onder dankbetuiging aan
de leden voor de medewerking, de Commissie.
Bij Kon. besluit zijn bij bet korps „Sehcrpschut-
tersverecniging Prins Alexander", te Oudenboscb.
benoemd; tot le-luit.-connnandaut 31. dc Wildt;tot
2e-luit. G. vau Gerwen.
Bij Kon. besluit zijn, voor den duur van het studie
jaar 1898—1899, benoemd tot rector-magnificus der
Rijks-Universiteit
a. te Leiden: dr. P. J. Cosijn
b. te Utrecht: mr. J. de Louter;
c. te Groningenmr. J. Domela NieuwcDhnis.
Bij Kon. besluit is goedgekeurd, dat aan jhr. H.
van Panbuys, burgemeester der gemeente Leek, op
zijn verzoek, eervol ontslag is verleend als secretaris
dier gemeente.
Bij Kou. besluit is toestemming verleend aan
jhr. C. Roell, burgemeester en secretaris van Eem-
nes, om tot 1 Juli 1899 te Baarn te blijven wonen
jhr. J. C. vac Styrum, burgemeester van Oud-Alblas,
om tot 24 Fcbr. 1902 te Dordrecht te wonen.
Bij Kon. besluit is benoemd bij bet personeel van
den geneeskundigen dienst der landmacht, tot inspec
teur, de dirigecrende officier van gezondheid le kl.
W. T. Philipsen, van dat personeel.
Bij Kon. besluit is dc heer J. S. Frederiks, arts,
benoemd eu aangesteld tot officier van gezondheid
