52"" jaargang.
Vrijdag 5 Augustus 1898.
N°. 9695.
Tweede Blad.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
UIT DE PEItS.
FEUILLETON.
H. J. SCHIMMEL
BINNENLAND.
ABOjJKSsfKunsPHijg voor Schiedam, pei kwartaal
omliggend# plaateen, p. kwart.
franco per poet, p. kwartaal.
Afzonderlijke nommers
BPBEAP! BOTERSTRAAT ÏO, Telephoon lïo. 123.
Advertehtieprij*van 1—5 ffiwem# regels met ink».
grip van eeno Conrant0.8J
Iedere gewone regel meero.lD
Bij abonnement wordt korting verleend.
De Hogeuiiuis-enqukte.
Zooals bekend, lieeft liet „Volksdagblad" een
enquête ingesteld in zake de veroordeeling der
gebroeders Hogerhuis. Het blad. heeft aan een
groot aantal bekende personen in den lande
hun meaning over de zaak gevraagd en bun ant-
woorden gepubliceerd.
De „Amst. Ct." maakt naar aanleiding dezer
gehouden enquête de volgende opmerking.
„Nu cloct zieh dit opmerkelijk verschijnsel
voor, dat juist dezen, wier sententie het meest
indruk zou maken, bij voorkeur zwijgen of niet
dan met allerlei voorzichtig voorbehoud zich
partij stellen.
Alleen prof. Simons oordeelt anders. „Zijn"
opinie kunnen voor- en tegenstanders elkaar
eeuwig blijven toekaatsen. Zegt gij„de hoog
leeraar vindt dat er toch veel in het voordeel
der Hogerhuizen pleit" het wederwoord is
„ja, maar hij acht him onschuld niet bewezen."
Men beroept zich op „professor" Simons, op
den „hoogleeraar", die toch vindt dat veel m
het voordeel der Hogerhuizen pleit. Wij erken
nen het gezag niet enkel van den niet een toga
beldeede, van den door de Regeering tot „hoog
leeraar'' gestempelde, maar vooral van don oud
advocaat, die een zoo ervaringrijke praktijk van
strafzaken achter zich heeft. Maar pleit ge op
„zijn" gezag, dan moet ge toelaten dat ook op
liet „gemis van anderer gezag" wordt gewezen.
Zoo „hij" hoog staat, zoo „zijn" oordeel waarde
heeft, erkent ge dat het op speciale kennis hier
pankomt. Maar daaruit volgt dan toch ook, dat
wie die speciale kennis mist, wel zwijgen kon.
Do „hoogleeraar" spreekt noch een beslist
„schuldig", noch een stellig„onschuldig" uit.
De „advokatcn" verklaren zich onbevoegd of
hellen tob het schuldig over of aarzelen. Maar
de „leoken" weten beterDe oud-predikant, ex-
joumalist v. Locnen Martinet decreteert dat
de twijfel „in werkelijkheid niet is te niet ge-
daan". Do journalist. Geerke gelooft dat er hier
een „partipiis" in het spel is. De Haagsche
bakkersgezel Mol houdt de mannen voor geheel
„onschuldig". Een katholiek schoolhoofd in Gro
ningen acht den twijfel „.redelijk", omdat im
mers Troelstra er zooveel bij waagtDe beer
Ketelaar, oud-onderwijzer, thans Kamerlid
voor IJ IJ, heeft altijd getwijfeld. En de heer
P. Nolting twijfelt.
Do billijkheid gebiedt trouwens met waar
deering te erkennen dat anderen, ook uict-
juristen, of zich onthouden of alleen zeggen
ik neem zooveel twijfel waar, dat ik maar
wen sell dat dc- zaak kan het door een nieuwe
behandeling zijn worde opgehelderd.
Of het vonnis wèl gemotiveerd is, weet ik
niet, zegt prof. Bolland. En K. Katerik weet
In „Do Hollandsche revue" komt deze maand
een karakterschets voor van Hendrik Jan
Schimmel, den ouden romanschrijver en dra
maturg, die onlangs zijn Tosten verjaardag vier
de en die gelukkig nog niet heelemaal vergeten
is, zooals blijkt uit de nieuwe uitgaaf met pla
ten van „Sinjeur Semeyns", die tegenwoordig
in afleveringen bij de firma II. A. M. Roelants
verschijnt.
Dat desniettegenstaande het jubilee van
Schimmel op zoo bijzonder bescheiden wijze
herdacht werd, wijt de heer Netscher in de
eerste plaats daaraan, dat onze kunstenaars
door collega's, publiek en overheid weinig in
het openbaar gewaardeerd worden, maar ook
draagt do heer Schimmel zelf een beetje de
schuld daarvan, doordien hij, wetende hoe liet
bij dergelijke groote huldebetoogingen gewoon
lijk toegaat, op alle manieren getracht heeft
zich er aan te onttrekken, o. a. door liet ver
zwijgen of verkeerd opgeven van zijn geboorte
datum.
Aardig is het, te liooren, lioe Schimmels toe
leg toch mislukte.
De oude heer Roelants, zegt de „Revue", zijn
vriend van jaren en uitgever, raakte bij een
zijner bezoeken met 'sheeren Schimmels echt
genoot© aan den praat over den leeftijd van
onzen historieschrijver, en ofschoon hij zijnen
juisten ouderdom nog niet te weten kwam,
vernam hij toch, dat hij eenige jaren zijn oude
re was. Daar de heer Roelants zelf de zeventig
al gepasseerd was, lag de conclusie dus gemak
te wt
Ik vü,
onbevt
niet, di
veld, m.
een leek
rator Bo
het hem
Vos. Ik oc
twijfelt zoo
deling zou
zaak om antwoord te geven,
ilen met mij) ben „volkomen
>lt dr. Barnouw. Ik geloof
'dig zijn, zegt dc heer Kou-
1 is niet ongegrond. Ik ben
iet, zegt de Haagsche lite-
r C. de Goede llzn. zegt
ui beu ik, meent dr. Do
\V. Jansen, maar men
wel een nieuwe behan-
m is ook juist mijn opvat-
tng, antwooim het Raadslid Den Hertog. En
daar komt mijn conclusie zoo ongeveer ook op
neer, voegt dr. Hk Vries, er bij. En de mijue.
zegt mej. V. d. Meij.
Maar andere leeken spreken stelliger. Zoo dr.
Vitus Bruinsma, de lieer Z. Middelkoop, dr.
C. L. Treffers, do beer J. A. Tom-s. Dezen
zeggen met zooveel woorden dat zij den twijfel
genoeg gegrond en algemeen genoeg achten om
tot eeiie nieuwe behandeling over tc gaan...
Docli genoeg, besluit het blad. In vogelvlucht
overzien, springt uit de bonte verscheidenheid
dit merkwaardig feit altijd weer naar voren
dat do hoogleeraar Simons aarzelt; dat overi
gens niet één jurist in twijfel aan de schuld
grond voor nieuwe behandeling zietdat de be
sliste uitspraken ten bate der gebroeders en dei-
agitatie alleen door leeken gegeven worden.
Toch ondervraagt men nopens de draag
kracht van een brug niet een pasteibakker.
Inhuldigingsfeesten.
Omtrent den intocht van H- M. de Koningin
te Amsterdam kan het volgende gemeld wor
den
Do stoet draagt een militair karakter.
Voorop gaan de troepen, nl. lo. marechaus
sees; 2o. huzaren; 3o. rijdende artillerie; 4o.
vesting-artillerie5o. koloniale reserve60.
mariniers; 7o. grenadiers en jagers; 80. ma
trozen 9o. schutterij v'an Amsterdam. Dan
volgt het eerste gedeelte van de eerewacht te
paard.
Daarna komt de eigenlijke koninklijke stoet
bestaande uit
Zeven rijtuigen getrokken door 2 paarden.
Vier rijtuigen getrokken door 4 paarden.
Het koninklijk rijtuig getrokken door 8 paar
den.
In liet Koninklijk rijtuig zijn gezeten Ko
ningin Wilhelmüi.a en de Koningin-Regentes.
Naast het Koninklijk rijtuig rijden do chef
van het Militaire- Huis der Koningin, C. H. F-
graaf du Monceau, do gcneraal-majoor, bevel
hebber der eerste militaire afdeeling \V. Roose
boom, do adjudant-generaal van H. M. de Ko
ningin, de commandant en de ondercommau-
dant der eerewacht.
Achter het koninklijk rijtuig volgt het twee
de deel van de eerewacht te paard; dan komt
kelijk voor de hand, dat Scliimmel niet ver van
de 75 kon zijn. E11 om nu zekerheid tc hebben,
sclrreef liij om inlichtingen aan den burgemees
ter van 's Graveland, zijn geboorteplaats, en ver
nam toen door diens tusschenkomst, dat Schim
mel het licht had gezien op 30 Juni 1823-
Het oogenblik om een schets van Schimmels
leven en kruist te geven is goed gekozen, nu op
S September a.s. bij de galavoorstelling die ter
gelegenheid der inhuldigingsfeesten zal worden
gegeven, Schimmels „Oranje en Nederland"
weer wordt opgevoerd. Do lieer Netscher her
innert er aan dat dit stuk in 1849 gemaakt is
0111 opgevoerd te worden bij de inhuldiging van
Koning Willem III.
„De naam van den te huldigen Vorst.",
sclu-eef Schimmel later, „deed mij denken aan
den grooten Stadhouder, die ons land in 1672
had gered, die naar Engeland was getogen en
dit land de wijheid en de grootheid luid ge
bracht. Het grond-denkbeeld was geboren, het
gold nu maar den vorm er voor te vinden. De
ervaring had mij geleerd dat die vorm als op
onzichtbare wieken komt aangesneld zoodra de
gedachte bstaat. Ik zette mij daarom, hoewel
nog onzeker hoe ik zou uitspreken wat in mijn
binnenste schier onherkenbaar rondwoelde en
opbruisclite, voor mijn schrijftafel en ontleende
aan het grootste drama, dat de historie van
1672 ons te aanschouwen gaf, eenige fragmen
ten, welke ik tot een geheel trachtte te vervor
men en samen te smelten."
En zoo schreef hij „Oranje en Nederland',
dat met zijn echt Hollandsche figuren, Wil
lem III, De Ruijter, Tromp, Van Bermingen,
bijzonder geschikt was, eerst om in 1879 bij de
feesten voor het tweede huwelijk van koning
een stoet adjudanten van de Koningin en daar
na do Indische vorsten in hunne s. bitterende
uniformen, allen tc paard.
De stoet wordt door militairen gesloten.
In de Sarphatistraat, op het Frederiksplein
en in de Raadhuisstraat worden de werklieden-
vereeuigingen opgestelddeze vereenigingen
zijn -15 in getal en tellen omstreeks 6000 perso
nen de ioagons-eerewacht „Klein maar Dap
per" wordt opgesteld voor dc tribune op het
Koningsplein, het Keurenvendel „Prins Mau-
rits" op den Dam aan den rechtervleugel van
hot Koninklijk Paleis.
Schutterij, militairen en politie zijn langs den
weg geschaard voor handhaving der orde.
Aangaande do Inhuldiging in do Nieuwe
Kerk vernemen wij het volgende
De plechtigheid draagt uitsluitend een staat
kundig karakter. Voor dc godsdienstige wijding
van de groote gebeurtenis houdt de Koningin
later een dankdag in Den Ilaag,
In tie kerk houdt de Koningin ecne korte toe
spraak, daarna doet H. M. den eed, waarna
de voorzitter van de Eerste Kamer en daarna
alle leden der Eerste en Tweede Kamer één
voor één den eed van trouw afleggen.
Voor dc huldiging worden de Rijksinsigniën
naar de Nieuwe Kerk gebracht, met uitzonde
ring van het Rijkszwaard en den Rijksstan
daard, die in den stoet van het Paleis naar dc
Kerk worden gedragen, het zwaard door gene
raal Karei van der Heijden, de standaard door
den vice-admiraal Ten Bosch.
Manoeuvres.
Aan de groote najaars-manoeuvres van 15
tot 22 September in Gelderland te houden, zul
len deelnemen de 2e divisie infanterie, beslaande
uit het le, 5e en 8e regiment infanterie, elk
a 4 veld bataljons, de koloniale reserve uit Nij
megen, 5 eskadrons van het le regiment huza
ren, 6 batterijen van hut le regiment veld
artillerie, 2 batterijen der rijdende artillerie,
en 1 compagnie genietroepen
3e divisie infanterie, bestaande uit het 2e,
3e en Ge regiment infanterie, elk a vier veld-
batailjons, 5 eskadrons van het 2e regiment
huzaren, 6 batterijen van het 3e regiment
veldartillerie en 1 compagnie chenietroepen,
zoodat totaal aari de manoeuvres zullen deel
nemen, 25 batailjons infanterie, 10 eskadrons
cavailerie, 14 batterijen en 2 compagnies genie
troepen met een vermoedelijke sterkte van circa
17.000 man.
Daar liet een oefening geldt welke een oor
logstoestand zooveel mogelijk nabij moet komen
wordt aan de rnanoeuvreerende troepen eerst
daags te voren de ligging der terreinen bekend
gemaakt, daar een en ander met tevoren mag
wor den bestudeerd.
Broederschap van notarissen In Nederland.
In „de Harmonie" te Groningen liield do
Willem III, nog weer te worden gegeven, en nu
om nog eens gespeeld te worden bij de inhuldi
ging van koningin Wlhelmina. Het is het werk
van een 26-jarige
De heer Netscher merkt liier nog op, dat het
toch wel kenmerkend is, dat in de laatste 50
jaar na Schimmel er niemand in geslaagd is
en dat er onder het geslacht van heden ook nie
mand gevonden is, che het talent of wil men
een minder grootcloend woord? de handig
heid en tooneelgave bezit, om voor zoo'n gele
genheid een bruikbaar, tooneelvvaardig stuk tc
schrijven! Dit vooral, zegt de „Revue", is een
veer op den hoed van dezen ouden dramaturg.
Dc heer Netscher herinnert aan Schimmels
werken voor het Tooneelverbond, aan zijn his
torische romans en eindigt met een groote waar
deering van Schimmels kunst, een waardeering
dio geboren wordt, niet in heftig voelen, maar
uit denken en begrijpen.
„Hij is onze Hollandsche kunst, geen passie-
mensch geweest, werkend onder heftige aan
drongen, zijn papier zengend door de harts-
tochthittc zijner woordengeen gloeiend en gil
lend enthousiasme heeft liij aan zijne histori
sche helden verspild. Maar hij heeft, als een
lettré, door „lioofd"-werk zijn kunst mooi op
gebouwd uit de solide en vernuftige qualiteiten
van een degelijk en geestig schrijver."
Schimmels beste werken, „Sinjeur Semeyns"
en „De Kapitein van de Lijfgarde" zullen naar
de meening van den lieer Netscher hoog en
steenhard nog lang, heel lang boven dezen tijd
blijven uitsteken.
En als zij, die na ons komen, eindigt de „Re
vue", deze werken door gelezen hebben, zullen
zij mogelijk zijn andere boekeu ook wel eens ter
hand nemen. Zijn zij dan na eenige bladzijden
over den eenigszins vreemd aandoenden opzet
„Broederschap van Notarissen in Nederland"
gisteren hare joarlijksche algemeen© vergade
ring..
Bij afwezigheid van den president, den lieer
J. C. G. Pollones, werd liet voorzitterschap
waargenomen door den heer J. Maarschalk,
van Boskoop.
Uit het verslag van den algemecneii secre
taris bleek o. a., dat de broederschap thans 461
leden telt.
De lieer air. A. J. G- Jonge ja 11 te Amster
dam werd herbenoemd tot lid van het hoofd
bestuur, tevens tot lid van het Dagelijksch Be
stuur.
In plaats van den heer J. Maarschalk, die
aan de beurt van aftreding en met herkiesbaar
was, wei J tot lid van het hoofdbestuur benoemd
dc 1, >er N. lmmink, tc Deventer.
De volgende algemeen© vergadering zal tc
M; astieht gehouden worden.
Na de vergadering, che niet publiek was, ver-
eenigden de notarissen, ruim zestig 111 getal,
zich aan een gemensehappelijken lunch onder
de veranda van den Ilarmonietuin.
Vervolgens werd een rijtoer gemaakt van
Groningen over de Punt naar Paterswolde.
Te 6 uur te Groningen teruggekeerd, ver-
eenigden de hoeren zich aan een gemeenschap-
pelijken maaltijd in de Harmonie.
Politiebond.
De XVIIde algemeen© vergadering van den
Algemeenen Nederlandscheu Politiebond zal
worden gehouden op Woensdag 21 September,
in het gebouw voor Kunsten en Wetenschap
pen te 's-G raven hage.
Behandeld zullen o. a. worden
Voorstel van de afdcehng Gelderland om op
nieuw aan Z.E. den minister van justitie dc in
trekking tc verzoeken van het verbod dat de
dienstmedailles door de rijksveldwacht worden
gedragen.
Voorstel van de afdeeling Gelderland om dc
direction der spoorwegmaatschappijen te ver
zoeken dat de politie, naar vast te stellen rege
len, evenals dc militaii en, plaatskaarten kan be
komen voor de helft van den gewonen prijs.
Voorstellen van de afdeeling Zuid-Holland en
Noord-Brabant om pogingen aan te wenden,
bevorderlijk voor het bekomen van pensioen ten
behoeve van de gemeentelijke politie.
Voorstel dienaangaande van het hoofdbe
stuur.
Voorstel vau de afdeeling Zuid-Holland om
liet bondsorgaan „De Nedcrlandsclie Politie"
uit te geven in boekformaat, ten einde daarin
op te nemen de wetten en in het „Staatsblad"
geplaatste koninklijke besluiten, waarvan debe-
koudheid voor de politie gewenscht is.
Voorstel van liet hoofdbestuur tot het uit
schrijven ecner prijsvraag door den Bond, be
treffende den meest doelmatigen vorm voor
handboeien.
neen dien zij zullen loeren appreciecren als
behoorende bij en geheel in den toon van het
historische genre van zijn tijd dan zullen
zij de degelijke eigenschappen van zijn roman
kunst weten te waardeeren- Het stevige, gra-
nictachtige, massale van den vorm; de harmo
nische gecquilibreerde dooreenwerking van hot
historische en het fanlastisch-ideëele in de in-
houdsgeschiedeniszijn kijk op, zijn intuitieve
gave om de physiek zijner figuren in hun his
torisch milieu te houdenzijn gevoel voor het
grootsche en epische in eenige der voornaamste
helden uit onze geschiedeniszijn scherpe, pit
tige en geestige dialogenzijn mooien opbouw
van historische meermalen als groote brokken
kunst geworden geschiedenis dit alles- en
nog méér zullen zij in zijn werk blijven bewon
deren.
De bewondering zal wel niet over lien komen,
aldus gaat de heer Netscher voort, als een ril
ling, als een gloed van opstijgend bloed, als een
overdonderende sensatie die op je neerslaat,
plotseling, heftig, maar kort en verganke
lijk. Maar bet zal een begrips- en denkbewonde-
riug zijn, die, langzamer mogelijk in dc op
komst, uit de diepere vermogens van ons inner
lijk kunstwezen opgroeiend, zich voor goed in
onze appreciatie zal vasthechten.
„Schimmel is een artist van „kunst die
blijft"niet in haar gehéél natuurlijk, maar
in haar essence, zooals die in eenige zijner top
punt-werken is saamgetrokken.
„Het zal zelfs „nu" reeds opnieuw gewaar
deerd worden door de jongere generatie, die
na dc voorbijgegane drukte van 18S5 zich zelf
weer is gaan verstaan."