u
2"° jaargang.
Woensdag r November 1898.
N°. 9783.
Tweede Blad
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVERTh. J. c. 11QELANTS.
BINNENLAND.
Uit de Staatscourant.
K o r k ou Sc li o o 1.
li e c li t z a k e n,
Tri.'.",
HRnnnureswun vwr Schiedam, per kwartaal f OM
omliggende plaatsen, p. kwart - 1.05
franco pei poat, p. kwartaal. - 1,30
l&onderlijke nommers. O 02
BUREAU s IIOTEIWTB.I.IT 70, Telephnon Wo. 133.
ADVKUTBïfTiErm,isvan 1—5 gewone regels met inbe
grip van ceno Courantf 0.52
Iedere gewone regel meero.lQ
Bij abonnement wordt korting verleend.
Slniitsbcgrooting 1800.
Binnenlandse!!» Zaken,
fs {Vervolg,)
/Bij de afdeelbig „Onderwijs" spraken enkele
fien den wensoii uit, dat voor jongelieden,
jier ouders op hot platteland wonen, het be-
tjek van do ondenvijs-inriclitingon. in do steden
mogelijk werd gemaakt door liet verleunen. van
jföjtabeurzen. Aangedrongen word op verbeto-
jsng in do opleiding van leeraar in de moderne
jisleii, Door eenigo leden werd betoogd, dab do
amicus veel to hoog worden, opgevoerd.
J$Opr ieuw werd de aandacht gevestigd op de
aaaaenlijko offers voor liet lioogor onderwijs
wk het oog op het beperkt getal jongelieden,
53jt daarvan gebruik maakt, in de meeste af-
f ngen werd met kracht aangedrongen op re-
nisatie van hot hoogor onderwijs. Boor
peerderen. wenl opnieuw het denkbeeld ter
pprako gebraclit één of zoo noochg tweo dor uni-
|wrsiteiten op to heffen. Boor anderen werd dit
fhéstrcclen. Door sommige leden werd aangedron-
gen op verbetering van hot handelsonderwijs,
dat nu veronachtzaamd wordt. Van verschil
lend» zijden werd aangedrongen op afschaffing,
„althans beperking der vivisectie on op betere
inrichting van hot onderwijs in de phyehiaterie,
{ethnologic en Romantische talen.
Opnieuw werd aangedrongen op botero rege-
g der eind-examens der openbare gymnasia
fgn, op gelijkstelling dor bijzondere gymnasia
stoet do openbare op dit punt.
Jê; Beperking van het leerplan der gymnasia
Jfcwam aan sommige leden wenschelijk voor. Zij
pirenschten do drie nieuwe talen to doen ver-
Itallen. Herhaald werd de klacht over gobrek
*|an uniformiteit in do leerplannen der gym
nasia. Eveneesn werd herhaald do aandrang
de leeraren aan onverplichte gymnasia zou-
gfen worden opgenomen en toegelaten tot het
pensioenfonds voor weduwen en weezen.
In overweging werd gegeven het volgend jaar
Se Leiden geen nieuwe hoogleeraar in de theo
logie te benoemen, daar te (Jtroeht en Gronin-
ijen de theologische facidteit ook slechts vier
Jrofessoren telt.
I» Gevraagd weid, waarom de leerstoel in de
;Ma!eisehe taal aan do hoogeschool te Leiden
Woezet- blijft. Ook werd gevraagd, hoe het nu
toaab met de plannen, omtrent het Eiliuogra-
iseli museiun.
Wederom werd do billijkheid betoogd aan do
gemeenten Amsterdam, Rotterdam, 's-Graven-
Lago en Kampen, evenals aan andere gemeon-
Jen subsidiën toe te kennen voor liare gym
nasia.
K Opnieuw werd gewezen op do noodzakelijk
heid cener herziening der web op het middel
laar onderwijs. Ook word wederom met aan
drang gevraagd, in welk stadium van voorbe
reiding sricil do reeds sedert lang aanhangige
reorganisatie der Polytechnische School be
vindt. Men vroeg of niet door liet stellen van
Weliger eisclien van toelating of door. liet hef
fen van hoogere bijdragen in do studiekosten,
(8e toevloed der studenten zou kunnen worden
Aangedrongen werd ook weder op het
chten van Rijksbeurzen aan de Polyteohni-
i« School voor on.bemiddcia.eu.
Men wonschto bij do wet verboden te zien
'e ongelijke behandeling ten. aanzien van hot
oolgeld voor hoogero burgerscholen voor meis-
togenover die voor jongens. Bewezen werd
den ongunstigen uitslag der in dit jaar in
id-Holland gehouden eind-examens der hooge-
burgerscholen, Met heb oog op hetgeen is
rgevalleu aan do gemeentelijke hoogere bur
gerschool to Goes, waar ton gevolge van inmen
ging van don inspecteur van het middelbaar
.«■herwijs, eeue althans bruikbare organisatie
ittu gedesorganiseerd schijnt te zijn, werd ge-
(traagd of het niot wenschelijk ware, dat het
(Staatstoezicht niet in to sterke mate zijn wil
bpdringo aan de locaio besturen en coimuis-
'Oën.
Velen hadden do uitbreiding van liet a n-
'jSachta-onderwijs met voldoening gezien en
-juichten den steun, die van rijkswege daaraan
verleend wordt, warm too. Er waren echter le-
den, die hot beter ac-litton, dat het Rijk zijne
bijdragen niet rechtstreeks aan do inrichtingen
{tan onderwijs, doch aan provinciën en gemeen-
doe toekomen met toekonning van do be-
tooegrlheid oui daarover teu behoeve van dit on-
naar goedvinden te beschikken.
Ir Waren volen overtuigd ran de wenseliolijk-
«®id een inspecteur aan te stollen, belast niet
«et toezicht op ambaclits- on daaraan verwante
scholen, bij verscheidene andere leden vond die
benoeming geen indoimmng. Gevraagd werd
uit welken kring van personen de aan to stollen
ambtenaar naar ministers oordeel behoort te
worden gekozen. Verscheidene leden meenden
dab het aantal inspecteurs, thans tot 8 to ver-
hoogen, bij pene voorkomende vacature op 2
zou kunnen worden teruggebracht.
Tegen do aanstelling van een nieuwen hoog
leeraar in de toegepaste aardkunde en mijn-
ontginning aan de Polytechnische School had
den sommigen ernstig bezwaar. Anderen verde
digden de lieoogdo benoeming. Ook togen do
benoeming van een derden hoogleeraar in. de
bouwkunde hadden enkelen bezwaar. Vrij alge
meen kon men zich echter hiermede vercenigen.
Eenige leden zouden 't billijk achten 'tRijks
subsidie voor de hoogere burgerschool to
Amersfoort wegens de uitbreiding dier school
te verhoogen tot gelijk bedrag als Maastricht
ontvangt, ul. f 10,000.
Van verschillende- zijden werd do hoop uit
gesproken, dat de minister de herziening der
wet op het lager ouderwijs tijdig zal voorberei
den, 0111 dit na afdoening van hot wetsontwerp
op den leerplicht zoodra mogelijk aanhangig' te
kunnen maken. Door verscheidene leden werd
er over geklaagd, dat door te scherpzinnige toe
passing der wet aan menige bijzondere lagere
school de haar in billijkheid toekomende bij
drage wordt onthouden.
Gevraagd weicl of do minister niet zou wil
len bevorderen, dat do termijn van art. 5 alinea
li der wet van 8 December 1889 wordt ver
lengd. Aangedrongen werd op zoodanige inrich
ting van het herhaliiigsomlerwijs, dab dit een
goede voorbereiding zal zijn voor heb land- en
tumbouwouderwijs. Opnieuw word aangedron-
geu op verbetering der ouderwijzerotracUancn-
ten. Gevraagd werd hoe liet staat met het we
duwen- en weezenpensioenfonds van openbare
onderwijzers. Bezwaren werden geopper-d tegen
het verkenen van verschillende subsidién en
nitkeeringen.
Gewezen werd op den treurigen toestand van
den landbouw en verschillende middelen ter
verbetering werden aangegeven. Van verschil
lende zijden werd geklaagd over opdrijving van
de uitgaven voor den landbouw. Gevraagd werd
's ministers gevoelen omtrent de wenschelijk-
heid van nadere organisatie der vertegenwoor
diging van den landbouw door instelling van
Kamers van Landbouw. De behoefte aan con
instelling van Lindbouwcrediet bier te lande
van Rijkswege werd door enkelen verdedigd en
door anderen bestreden.
Betoogd werd dat eene reorganisatie van het
vecartsonijkundig onderwijs meer en meer nood
zakelijk wordt.
Aangedrongen werd door verscheidene leden
op het nemen van maatregelen tegen tulxircu-
lo=e ondc-r liet vee.
Bij de afdeelmg Kunsten en Wetenschappen
werd aangedrongen op zuinigheid.
Gevraagd werd of de minister ook iets kon
mectecteden omtrent de reden van het ontslag
van den directeur van het Prentenkabinet, dr.
Hofstede do Groot.
Opnieuw werd opgekomen tegen de- hoogere
sommen, uitgetrokken voor het Rijksmuseum.
Van verschillende* zijden weid er op aangedron
gen om voor alles „de Nachtwacht" een waar
dige plaats te geven.
Door den heer Scliaepman is een nota aan
het verslag toegevoegd, betreffende do voor
schriften der gewijzigde wet op heb lager onder
wijs en de daarmede samenhangende besluiten,
alsmede over de toepassing van beide in ver
band met art. 54bis.
Schoolartsen en Schoolvergaderingen.
Zaterdagmiddag werd to Deventer in den
schouwburg eon flink bezette openbare vergade
ring gehouden door een negental afdeelingen
van den Bond van Nedorl. Ondenv. en een acht
tal afdeelingen van 't Ned. Onderw. Genootsch.
in en om Deventer.
Dr. van der Myle van Smilde besprak het
eerste punt. Na eerst de geschiedenis der hy
giëne in den loop der eeuwen nagegaan te heb
ben, gaf hij een uitvoerig en helder betoog over
do seliöol-hygiëne en bepleitte vooral do reeds
van oud» bekende stelling: „Slechts in oen ge
zond lichaam kan een gezonde ziel huizen".
Gebrek aan kennis van 't inensc.heüjk lichaam
vooroordeeleti, vast gewortelde gewoonten, de
heersehendü mode zijn oorzaak, dat het nemen
van maatregelen voor gezondheid niet slechts
overgelaten mag worden aan liet individu, maar
dat do Staat de gezondheid der burgers moet
bevorderen.
Eon dure plicht- van autoriteiten en regeering
is het, naast do ontwikkeling van den geest de
ontwikkeling van 't lichaam van hot schoolland
te bevorderen. Doctoren en onderwijzers vooral
begrijpen dit.
Spreker ging na welko imdeehge invloeden
hot lokaal, do inrichting daarvan, het onder
wijs, de lucht, do slechte ventilatie- enz. op de
gezondheid kunnen hebben en noemt vereelnl-
iuido ziekt mi, als ü"eoIg daarvan.
Zeer lang stond hij stil bij bijziendheid en
luggrgraaUverkromining en besprak ln-it lv.cn,
Rtu.jveu ou gynuiustisceren in verband daar
na e
Schoolartsen vindt spreker noodzakelijk, oven-
eoiis dat do ouderwijzers de eerste grondbegin
selen der sdiool-hygieno kennen, om den art-on
behulpzaam te zijn, alleen wat liet aanwijzen
der ziekten betreft. Do geneeskundige zorg, op
gedragen aim sehoolcomm. of schoolopz» rè zeer
onvoldoende, zelfs onmogelijk, ook al zijn er één
of twee- artsen in de commissie.
Vooral de overheid dient meer zorg te bede
den aan do school-hygiëiie. Slechts een gezond
volle ka.n zijn een weerbaar volk.
Na eenige discujue werd aangenomen een
voorstel van den lieer D. A. Ilcijse, dat de af
deelingen zich wenden tot de hoofdbesturen van
den Bond van Nederl. Onderw. en van 't Ned.
Onderw. Genootsdi. met hot verzoek bij de Re
giering aan te dringen op de aanstelling van
schoolartsen,
„Schoolvergaderingen werd ingeleid dooi
den heer A. iliidreheim, hoofd eencr school van
Arnhem,
Met feiten uit zijne ondervinding gaat hij
liet giooto nul dezer vergaderingen na en komt
teu slotte tot de noodzakelijkheid van „ver
plicht e'sclïoolvergaderingen.
In 't belang van liet ouderwijs, van liet, kind,
van do school, ran den onderwijzer acht spr.
schoolvergaderingen noodig.
Hoofd ou onderwijzers bespreken daar allo
sehooltoiken (maatregelen van orde en tucht,
methodes, over leerlingen, 't organiseer en van
feesten on dergelijke).
Ook stemming, zeker, hoewel het zeer zelden
zal voorkomen.
Spr. beschouwt de schoolvergaderingen aan
zijne si hooi en wijst oj) het genotvolle, liet nut
tige, het leerzame der bijeenkomsten.
De heer J, van don Berg vindt schoolverga-
di ringen noodzakelijk voor de school en kali
zich volkomen met spreker vereenigen, maar
om li it reuls verplichte schoolvergaderingen in
te Vlieren, vindt hij een dwaasheid, omdat de»
ondeiwijzers bij de wet en bij de gemeentelijke
iu-lnicties niet de minste zelfstandigheid is toe-
gt kend.
Hij raadt den ouderwijzers aan, steeds de
schoolvergaderingen te bezoeken, hoe weinig
mtrekkelijk ze soms ook zijn, vooral wanneer
proeven worden genomen, zooal» in Deventer.
Maar ncodig is liet, dat alle notulen dm auto
riteiten voorgelegd worden op 't einde van het
proefjaar; niet een uittreksel. Hij begrijpt niet,
dit een jir>i f genomen moet worden, waar liet
groote nut van si hooi vergaderingen reeds overal
doorgedrongen is.
Naar wij vei nemen wordt heden do vuist
van Henthi'iin ten puleize Het Loo voiwaciil.
Morgen zal Z. D. II. deelnemen aati een jacht
op groot wild, to houden door de interen den
hof houding en andere genoodigden. (ïU. D.")
Gisteren begaf de minister van Iinitonl ind-
scli" Zaken zich ter audiëntie bij II. M. de
Koningin.
De minister van Ooi log was gisteren door
eene lichte ongesteldheid genood/aakt rijn kaifiJ'1
te houden.
De gewone audiëntie van den minister van
Marine zal deze week niot plaat» hebben.
De Minister van Finantiën maakt bekend
dat het saldo van 's rijks .schatkist op ld ih-zer
bedroeg
bij de Nederlandselie Iiank f 19,745/i'31.74Va
bij de betaalmeesters - '2,120,594.21)
l'e zanten /r2l,8GG,ü2G 03!/s
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot ontvangers der
registratie en domeinen: te Heersen,de heer O, Schut,
thans to Üldcberkoop; to Oss, de heer J. O. ,1. I>oe-
dens, thans te Gravete Grave, de heer W, N'aiminga,
thans te IIolwerdj te Hohverd, do heer C. F. Trip,
thans surnumerair.
Op verzoek is eervol ontslagen, niet aanspraak op
pensioen, do heer 1*. II. Verbeek, ontvanger der be
lastingen te Delft (buitengemeenten).
Bij Kon. beslmt is benoemd tot griffier bij het
kantongerecb te Winschoten, jbr. inr. 51. A. de
S" wn.lu Iranian, ndjuuct-commiea aan het Departe
ment van Koloniën.
Bij Kv'i. besluit is inr, Amiró Reigersman, to Breda,
mot al zijne wettige zoo mannelijko als vrouwelijke
afstammelingen, in den Ncilerlandsehen adel ver
beven, met de pracdicatcn van jonkheer en jonk
vrouw.
Bij Kon. besluit is aan don inspecteur dor tele
grafie te Arnhem vim der Vegte, op -zijn verzoek,
als zoodanig eervol ontslag verleend, met dankbe
tuiging voor de vete en goedo diensten door hein
aan den lande bewezen.
Nm>. 11 iiuv. Kimt.
Beroepen: Te Sehormerlmrn, W. van brouwen
Boomkamp, rami.: tc Staphorst, II, A. Iteijer, tc
Lienileute Qhteholtpade, J. Bruins, te Tcrwispol;
te Mocrcapelle, H. Briét, cand te beidente Wa
teringen, N. Bakker, tc Wijngaarden; te Hijsoord
lb J. Schouten, te Ommeren ibij Tiol) te Nieuw'
veen, W. van Leeuwen Boomkamp, eand. to Olst"
te Fomlgum, 0. Hokvverda, eand.; to Edam, B, W'
ter Ila te I'ranokcr.
Aangenomen: Naar Item, door II.J,Werner,
cand.; mar Vlcdder, door A. II. v. d.Hoeven,cand.;
naar Peporga en Biesdijke, door S. E. Bakker, cand.
naar Zwartewaal, door W. van Leeuwen Boomkamp,-
cand. to Olst.
Bedankt; Voor Nieuw-Amsterdam, door II. A.
W. Voorhoeve, te Rekken; voor U re terp, J. Buis
kool, cam!,; voor Den lfoorn, ,T L. do MM Jtoncourt,
te Drogelminvoor Oo"terdijk, door A. J. Werner,
cand. tc beiden; voor Kaarden, door 1'. J. Proost, tc
Koog n/d Zaan voor Muntendam, door S. K. Bakker,
cand.; voor Wdhelminadorp, door II. -T. van der Zee,
cand. tc Elburg; voor Breda, door ,b D. vanArkel,
te EUckomvoor Barncveld, door 1'. Bartstru, te
Zegveld.
Door het Provinciaal Kerkbestuur van Noord-
llnllnnd is tot do Evangeliebediening in de Nederl,
Herv. Kerk toegelaten do beer Tj. (Jostru. candidnat,
aan do Universiteit te Groningen,
Door het prov. kerkbestuur van Overijscl zijn tot
de evangeliebediening in de Ned. Herv. kcik toege
laten dc boeren E. ,1. B. Janzen en A. Prins, can
didate» aan de Universiteit te Utrecht.
Door het Provinciaal kerkbestuur van Noord-Bra
bant met Limburg, zijn toegelaten tot de Evangelie
bediening in de Nederbindscbo Hervormde Kerk do
beeren II. Dubbeld en A. vnn den Akker, candi-
ilnten der Leiilsche Universiteit.
Bi;uoxs-rn. liiioi-Dr.nscnAr.
Beroepen: to Groningen, J. Jb W. Bisschop
Roele, tc Dokknm.
Gurei'. Keuken.
Beroepen: Te Ten Post (Gron.), B. Itoorda.
te Bnrumj te Hollamlscbcveld, J. C. Dalhuizen, te
Sexbiornm te Hoten (O.), N. G. Kapteijn, te Leerdam.
Aangenomen: Naar Nederhorst dcu Berg cn
Nigteveeht. door Olir. Bruins, cand. a/d. V. U. te
Scherpcnzceb (Verbeterd bericht.)
Bedankt: voor Blokzijl, Zuidwolde en Arne-
niuidon, door Cbr. Bruins, cand. tc 8eherpcnzeel.
Kvvno. Lutu. Kerk,
Ds. G. T. de Bruijn te Zutfen heeft tegen 51ei a s.
zijn emeritaat gevraagd. Veertig jaren heeft deze
predikant dun dienst gehad.
R.-K. Ki-.uk.
Te Oudcnbosch is gisteren op buitengewoon plech
tige wijze dc pater Jezuïet K, Ltiijpcn tot bioscbop
gewijd. De wijding geschiedde door den bisschop
van Breda in de prachtig versierde parochiekerk.
Ook in do gemeente waren op verschillende plaat
sen versiering n aangebracht cn van alle huizen
wapperde ter cere van den nieuwen bisschop de vlag.
L VCIF.U O.NDF.IIVVUS.
De onderwijzer 51, den Hiutog, wien de Anister-
damsehc gemeenteraad indertijd zijn ontslag gaf
wegens zjjn optreden inzake dc rangexamens behoort
tot dc onderwijzers die ter beschikking van den
Gouverneur-Generaal van Nederl. Indië zullen worden
gesteld.
Volgens den „Bode" is hij de eerste die vertrekt,
en wel begin Februari.
Dc Iloogo Raad handhaafde dc voroordeoling
van den vrachtrijder tusschen Colijnsphat en Goes
tot f» boete wegens het als ondernemer van oen
openbaar middel van vervoer een brief vervoeren
tegen geuot van vracht.
In het „Indisch Weekblad van het Recht" komt
een gewichtige beslissing voor van het Hoog gerechts
hof, waarbij is uitgemaakt, dat tot een vcroordeeliug
wegens „meineed" voldoende is clko onware opgave
van een getuige, afgescheiden van do vraag of zij
van iavloed kan zijn op de bcslisaiu"; des rechters.
Tot im toe werd als valseb getuigenis in straf
zaken alleen aangemerkt do zoodanige verklaring,
in strijd mi t do waarheid onder eedo afgelegd, die
wel invloed kon oefenen op 's rechters oordeel,
in. a. w. die ten sadcelo of ten voordeelo van den
beklaagde strekken kon.
Bij hetzelfde arrest werd gebroken met het juri
disch adagium: „nemo contra se edere tenetur", of
vrijelijk overgezetniemand is verplicht als getuige
ecu verklaring naar waarheid af tc leggen, zoo daar
uit voor hem cenig nadeel kan ontstaan."