I.
utn te Oranje-Nassau-Oord en bij alles wat hier
mede veiband houdt. De heeren, die namens
li. M. zijn mtgenoodigd in deze commissie zit
ting te nemen, hebben zich allen bereid ver
klaard aan de oproeping gevolg te geven.
De commissie bestaat uit dr. J. J. Homoet
te Arnhem, dr. II. A. Kooyker, hoogleeraar te
Groningen; jhr. mr. De Savornin Lohman, lid
"an de Algcmeene Rekenkamer; mr. DeNeióe
van Babbericli, lid van den Raad van State;
jhr. S. M. S. De Ilanits intendant van Hi*. Ms.
llui«, en dr. G. H. Roessingli, geneesheer-direc
teur van het Gemeente-Ziekenhuis te's-Graven-
hage.
Personeele Belasting.
Onlangs werd in dit blad medegedeeld dat te
Delft niet minder dan 34 bekeuringen waren
ingesteld wegens ontduiking voor de belasting
met betrekking tot haardsteden. Naar wij ver
nemen heeft over het geheele rijk de opneming
van het getal haardsteden voor den fiscus goede
gevolgen gehad.
Groot is het getal processen-vei baal dat op
gemaakt is en bij velen bleek dat opzettelijk
werd ontdoken.
Zoo in het volgende gevalDe ambtenaren
begeven zich naar een boerdeiij. In de verte
zien zij den boer op het erf staan. Tot hun ver-
wondeiing krijgen zij op hun vraag, of de boer
thuis is, een ontkennend antwoord. Na eenig
heen en weer gepraat zegt een kind van 3 jaar
ongeveer Vader zit op het bed met de kachel,"
En zoo bleek het
De Minister van Financiën brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat eerlang, op nader te
bepalen plaats en tijd, een vergelijkend examen
zal worden gehouden voor de betrekking van
kommies 4e kl. der directe belastingen, in
voerrechten en accijnzen, op een belooning van
f480 'sjaars, voor 100 plaatsen, welke in dit
en het volgend jaar mochten openvallen.
Nadere bijzonderheden bevat de »St.-Ct."
De Minister van Waterstaat brengt ter ken
nis van belanghebbenden, dat in den loop van
dit jaar een of meer adjunct-inspecteurs van den
arbeid kunnen kunnen worden benoemd.
Nadere bijzondei heden bevat de »St.-Ct." van
20 dezer.
De St. Ct. van heden, bevat de wet van 31
December '1891, houdende nadere bepalingen
omtrent den accijns op het gedistilleerd, welke
wet met den Isten Juli 1900 in werking treedt.
De toestand van den directeur van het ka
binet der Koningin is vooruitgaande, maar de
heer Gevers Derjnoot zal nog vooreerst te Zeist
moeten vei blijven.
De oud-hoogleeraar Fruin, hoewel onduidelijk
sprekende, is eenigszins tot bewustzijn gekomen.
Naar de »Limb. Koerier" verneemt, is de
toestand van den'heer Pij Is, burgemeester van
Maastricht, bevredigend. Volgens de genees-
heeren zijn de krachten oog steeds voldoende,
zoodat men het beste omtrent zijn herstel mag
hopen.
STADSNIEUWS.
Soc -Bern. Arbeiderspartij.
In de nieuwe zaal van xMusis" sprak gister
avond mevr. II. Roland Holstvan der Schalk.
De heer W. H. Vliegen, die de vergade
ring presideeule, deelde mede dat de Soc.-Dem.
Arb.-Partij in deze maand een campagne heeft
geopend door het geheele land door zooveel
mogelijk overal openbare vergaderingen te
houden, ten einde het volk van Nederland in
te lichten over de beginselen der sociaal-demo
cratie.
Mevr. Roland Holstvan derSchalk,
daarop het woord nemende, herinnerde eraan
dat er altijd menschen zijn geweest die de
maatschappij wilden veranderen naar een plan
dat zij in 't hoofd hadden daartoe wilden zij
de menschen bekeeren.
Niet aldus de sociaal-democraten. Zij zien wat
zich in de maatschappij voordoet en gaan daaruit
de ontwikkeling der maatschappij na.
Spr. wil eerst een blik op de maatschappij
slaan. Zij ziet dan dat de maatschappij voor de
meeste menschen niet aangenaam isdat zij
die het hardst werken, verre achter staan in
materieel en geestelijk bezit bij de hoogere
klassen. Maar bovendien drukt hen de onzeker
heid van hun bestaan met schrik zien zij den
ouden dag naderen. Het is de arbeidersklasse
die daaronder lijdt. En vragen wehoe komt
dat Dan antwoorden zonder verzet velen
dat dit een beschikking der natuur is, het is
altijd zoo geweest. En ook vele arbeiders spre
ken zoo.
Maar niemand kan ons dat doen gelooven,
zegt spr. Want de natuur maakt geen verschil
zij schept geen klassen.
Nog een ander antwoord geeft men vaak
de voortplanting geschiedt te snel. Dat ant
woord is dwaas; want hoe meer menschen er
komen, hoe meer arbeidskracht ook. En
dagelijks lezen wij van verwikkelingen tusschen
de groote mogendheden omdat zij nieuwe
markten zoeken, waar zij bij wilden en half
beschaafden hun producten kunnen plaatsen.
Gebrek aan producten is er dus niet. Evenmin
knn men zeggen dat wij niet in de gelegenheid
zijn uit andere landen aan te voeren wat wij
noodig hebben.
Toen verleden jaar in Italië, Spanje, Frank-
ijjk de arbeiders honger leden en door honger
tot oproeren kwameD, lag het toen aan een
dier redenen Neen, het lag hieraan dat opkoo-
pers het graan vasthielden in de hoop hoogere
prijzen te kunnen krijgen.
De schuld ligt daarin, zegt spr., dat alle pro
ductiemiddelen in de macht zijn van ééne klasse,
waardoor de arbeidersklasse er niet aan kan
komen.
Hoe leven de arbeiders Zij leven in een maat
schappij van warenproductie; men produceert
waren die geruild woiden tegen geld. Maar de
arbeiders bezitten geen waren. Zij zijn geschei
den van de voortbrengingsmiddelen.
Eén ding bezitten zijhun arbeidskracht.
Ook die kracht is een waar geworden, en de
kapitalist geeft hem voor zijn arbeidskracht wat
hij voor zich en zijn gezin behoeft. De kapitalist
echter krijgt voor de geproduceerde waar
meer voor dan hij voor de arbeidskracht geeft;
want de arbeider produceert op één dag meer
dan hij noodig heeft. Ilij schept dus waarde
voor den kapitalist, dien hij verrykt, terwijl hij
zelf alleen krijgt wat hij noodig heeft.
Daarom is ook een uitgebreide productiewijze
voordeelig voor den kapitalist; maar steeds
wordt dan de arbeider afhankelijker.
De oorzaak der ellende is dus dat het grootste
deel der menschen gescheiden is van de pro
ductie-middelen. En dat proces gaat steeds
voort; kleine ondernemers krijgen het steeds
moeilijker; de geheele middenstand begint te
verdwijnendie stand houdt zich uit instinct
vast aan het kleine bezit dat het zyne is,
en is daardoor vaak behoudend.
Zagen wij niets anders in de maatschappij
zegt spr., dan zou de toestand wanhopig zijn;
dan zouden wij niet kunnen spreken van
aardsche tioost.
Dan zouden wij moeten zeggen tot de arbei
ders tracht uw eigen arbeidsmiddel machtig
te worden. Maar dat zou een wanhopige taak
zijn, daar de arbeidsmiddelen door de groote
heerschappij over de natuurkrachten geheel
gewijzigd zijn. Door de machine kan de mensch
tien- en honderdmaal gemakkelijker producee-
ren wat hij noodig heeft dan vroeger; de
arbeidsmiddelen zijn van individueel geworden
gemeenschappelijk.
Achteruitgang der maatschappij nu is onmo
gelijksteeds gaat de verbetering der productie
middelen voort. Waar de machine nog niet
is doorgedrongen, daar wordt de ontwikkeling
tegengehouden. In Amerika wordt b.v. de land
bouw zooveel economischer gedreven, dat on
danks de vrachtprijzen de graanprijzen zóó zijn
gedaald, dat onze boer er niet tegen kan con-
curreercn,
In 't wezen der betere arbeidsmiddelen ligt
evenwel, dat de productie gegrond moet zijn
op een planmatige samenwerking van velen.
De arbeidsmiddelen zelf zeggen ons, dat zij
nog veel meer kunnen voortbrengen, wanneer
zij gemeenschappelijk worden bezeten. De maat
schappij ontwikkelt zich dus naar het gemeen
schappelijk bezit.
En denken we ons in dien toestand, dan
zien we in dat dan de groote bron van afhan
kelijkheid, van uitbuiting verdwenen is. Dan
zien wij niet hoe er nog klassen kunnen zijn,
dus ook geen klassenheerschappy. Dan zouden
allen samen moeten arbeidenniemand zou
zonder arbeid zijn deel krijgen, maar niemand
zou ook een ander kunnen dwingen voor hem
te werken.
Ook de arbeiders zien dit wel in. Maar hoe
daartoe te komen? vragen zij. Al willen de
arbeidsmiddelen, al wil de maatschappij het,
de menschen, de bezittende klasse, wil het niet.
Hun belang is het den bestaanden toestand te
behouden.
De arbeiders evenwel hebben er belang bij
dat die toestand niet blijft. Zij zien telkens
nieuwe uitvindingen, waardoor het bestaan ge
makkelijker wordt; maar wordt het voor hen
gemakkelijker Voor hen beteekenen zij vaak
werkeloosheid, meer angst. Toch schuilt het
kwaad niet in de machine, maar in de kapita
listische manier waarop zij wordt aangewend.
En de arbeiders kunnen daar niets tegen doen
zoolang zij geen macht hebben.
Hoe komen dus de arbeiders aan macht?
De tendenz van liet kapitalisme is om de
arbeiders steeds meer te drukken. Dat is wel
geschied in verhouding tot den gvooteren rijk
dom, niet absoluut, omdat de arbeiders zich ver
zetten. Z'y hebben gevoeld dat zij alleen door
vereeniging iets konden doenzij hebben zich
vereenigd en zjjn gaan strjjden om de twee
dingen waarom hun leven draaithooger loon
en korter arbeidstijd. Door die vereeniging van
vak bij vak hebben de arbeiders in Engeland
groote resultaten bereikt. Maar hier te lande
is het resultaat gering. Toch doen zij goed, ook
zonder directe resultatenzij leeren de arbeiders
wat vereenigen, wat organisatie is.
Wanneer de arbeiders alleen voor wat hooger
loon, wat korter arbeidstijd streden, zag het er
naar spr.'s overtuiging slecht voor hen uit, want
dan zou dat bewijzen dat zij de maatschappij
beschouwen als iets blyvends; dat zij niet inzien
dat er een eind kan komen aan hun afhanke
lijkheid. En missen zij voor den grooten strijd
de noodige energie, dan zal die ook ontbreken
voor den strijd voor 't kleine.
En niet overal in Nederland is da industrie
afhankelijk van het buitenland; te Schiedam is
een industrie gevestigd die een wereldnaam heeft.
Daar moesten de arbeiders in die industrie zich
reeds lang vereenigd hebben.
Maar in de meeste vakken is dat niet het
geval. Daarom dient uitgezien naar andere mid
delen. En die zjjn er ook. De arbeiders moeten
zien hoe zij in den staat de macht der kapita
listen kunnen breken.
Spr. betoogt dat de arbeiders in de staat niets
in te brengen hebben, dat wat de staatsmacht
doet in het belang der kapitalisten is; dat al
wat in dat der arbeiders is, wordt nagelaten.
En dat, terwijl de arbeiders die alles voort
brengen, daardoor indirect ook de belasting be
talen die de bezittenden opbrengen. Spr. bestrijdt
het militarisme en klassenjustitie en komt op
voor volksontwikkeling. Maar vooral heerscht
eeuwen zijn steeds menschen vaa intellect over-
geloopen naar de arbeiders.
De heer Hugenhoitz dankt de spr. voor
haar antwoord. Het was er hem juist om fe
doen dit duidelijker te laten uitkomen.
De heer Vliegen sluit hierop de vergade
ring met een woord van dank aan de spr. en
de opgekomenen. Hij deelt mede dat eerstdaags
opnieuw een vergadering zal worden belegd om
te trachten een afdeeling der S. D. A. P. te
stichten.
de bourgeoisie door wetten. t
Daarom moeten de arbeiders het kapitalisme tjuartet-hoiree.
aanvallen in zijn sterkste vesting. Zij moeten 1 Met drie zijner kunstbroeders vergastte gister-
zich meester maken van de staatsmacht. j avondde heer Beunderman, ieeraar aan de
Daarvoor zijn onmisbaar drie middele het
recht van vereeniging en vergadering, vrijheid
van drukpers en algemeen stemrecht. De beide
eerste middelen hebben de Nederlandsche ar
beiders het laatste, het belangrijkste strijd
middel, moeten zij veroveren. Daarvoor moeten
de Nederlandsche arbeiders als één man strijden;
want al zijn er maar 12000 stemmen op sociaal
democraten uitgebracht, thans zal de bourgeoisie
het algemeen stemrecht niet meer vrijwillig
geven.
Maar vrij vele arbeiders bezitten reeds liet
stemrechthen spoort spr. aan van hun vecht
gebruik maken. Maar hoe moeten zij het ge
bruiken Om de candidaten der S. D. A, P.
te doen kiezen. Want die kunnen in de Kamer
althans steeds opkomen voor de belangen der
arbeiders en steeds weer de bezittende klassen
onder den neus wrijven dat zij wel kunnen maat
niet willen. En ook wil de S. D. A. P. her
vormingen, waarvan er een reeks zijn opge
somd in het program ten strijd.
Krachtig bestrijdt spr. de revolutionnaire
socialisten. Want zoomin als in de natuur een
dorre stam plotseling kan bloeien, zoo is het
ook onmogelijk de maatschappij plotseling te
vervormen. Bovendien kan die vervorming niet
geschieden met afgejakkerde arbeiders; daar
voor is noodig een geheel nieuw ras. En de
arbeiders doen door het aanvaarden van her
vormingen, die zij door strijd hebben verkregen,
geen afstand van hun zelfbestemming. Ook
moeten de arbeiders de wetenschap tot hun
beschikking hebben; daarom vraagt deS. D. A.P.
kosteloos onderwijs en openstelling van alle
wetenschappelijke inrichtingen voordeaibeiders.
In ons land, in tegenstelling met Duitschland
b. v., is een groot deel der bourgeoisie vrijzinnig
en wil, al wil ze het bestaande stelsel behouden,
medewerken tot hervormingen. En wat dooi
de staatsmacht tot stand komt, bereikt alle
arbeiders.
Voor den strijd is echter noodig geld. Als een
middel om aan meer geld te komen, beveelt
spr. aan coöperatie, niet eene waardoor de
arbeiders dwergachtige kapitalistjes worden,
maar eene coöperatie die zich ten doel stelt
de winst, die anders de ondernemer krijgt, te
besteden voor den strijd. Dan kan de arbeider
iets doen voor zijn partij dat hem niets kost.
Spr. verwijst daarvoor naar België.
Wat zal het voordeel van dien strijd zijn
De verandering der maatschappij van kapitalis
tisch in eene gemeenschappelijke zal zeer lang
duren. Maar door stnjd kan de arbeider ver
krijgen dat hij zoo goed mogelijk gevoed, ge
kleed en onderwezen wordt. Niet alleen mate-
rieele voordeeleo zijn er, maar zij voelen ook
hun stijgende macht. Over de maatschappij
hangt een weegschaalde eene schaal hangt
omlaag; daarin ligt zwaar het geluk der kapita
listen maar de andere haugt hoog en licht
zij bevat het geluk der arbeiders. Welnu, de
arbeiders voelen dan dat zij bezig is te trekken
aan die schaal, totdat zij in evenwicht komt
van de andere. In de harten der arbeiders gaat
dan ook ontluiken het ideaal van den mensche
Muziekschool der afdeeling van de Mij. t. b. van
Toonkunst ons op een quartet-soiréeuitvoe
ringen welke hier ter stede tot de zeldzaam
heden behooren.
Ten gehoore werden gebrachtQuartet No.
15 (Bes dnr) van Mozart, Andante con Moto
uit het (D mol) quartet van Schubert, Variatio-
nen uit het Kaiser Quartet (G dur) van Haydn
en Beethovens (G dur) op. 18 no. 2.
Ongetwijfeld een zeer mooi programma wat
met bedachtzaamheid is samengesteld, want
deze soort muziekuitvoeringen zrjn niet voor
ieder aanlokkelijk. Jammer toch dat er no«
zooveel onbezette plaatseu waren, daar waar
zoo duidelijk bleek, dat men te doen had met
zeer ernstig strevende kunstenaars.
De wijze waarop zij de quartetten vertolkten
verdient zeer zeker aller waardeeriug, vooral
de zoo bekende variationen uit Haydn's Kaiser
Quartet, dat wel tot het best geslaagde kan
worden gerekend. Bij Mozart waren de execu
tanten een weinig ouder den indruk van hun
optreden te oordeelen naar een zekere gejaagd
heid in den eersten salz, wat echter in het vol
gende niet merkbaar was.
Behoudens enkele omeinheden in Schubert
en Beethoven's Scherzo kan men deze uitvoe
ring als een zeer .goed geslaagde beschouwen.
Gewenpcht ware zeker geweest dat dedruk-
fout n. m. bet vergeten van het adagio in Mo
zart, door een der aanwezigen aangekondigd was.
Te oordeelen naar hun succes kan hun weder
optreden hier ter stede, niet anders dan met
verlangen te gemoet gezien wordeu.
Door Burgemeester en Wethouders is in
overleg met den arrondissements-schoolopzie-
ner en na ingewonnen bericht van liet hoofd
der school, opgemaakt de voordracht voor eene
onderwijzeres aan de openbare school met
uitgebreid leerplan voor meisjes.
Hierop zijn geplaatstMej. J. G. Meijeringh,
onderwijzeres te Twelloo; mej. M. Rademaker,
onderwijzeres alhier, wonende te Rotterdam,
en mej. M. J. Lorentz, onderwijzeres teNijmegen.
Door Burgemeester en Wethouders dezer ge
meente zijn aan de laagste inschrijvers voorde"
bouwmaterialen, Donderdag jl. aanbesteed, ge-,
gund en wel
Perceel 1 aan H. J. Bosman te Rotterdam,
voor f4638 2. J. van der Most alhier, voor
f846 88; 3. W. de Haas te Dode waard, voor
f 9424. W. de Haas te Dodewaard, voor
f3611; 5. L. Peters te Lobith, voor f 115.60;
6. R. U. Jongeoburger te Gouda, voor f85;
7. F. W. v. d. Elst& Co. alhier, voor f968; 8.
J. v. Baal te Beek, (Prinsenhage), voor 1641.40;
9. J. Bastiaanse te Ginneken, voor f 393.40;",-
10. K van der Torren te Waddinxveen, voor
f808.50; 11. G. J. Nijweide te Winterswijk,
voor f211.49; 12. K. van der Torren, te Wad
dinxveen, voor f827; 13. K. van der Torren te
Waddinxveen, voor f339; 14. J. Zimmer
Zonen te Amsterdam, voor f604; 15. G, J.~
Vincent Co. alhier, voor f225.
lijken vooruitgang, van een schooner ontplooiing f Tot bestuursleden van het lOndersteunings-
van het menschelyk leven. k fonds" van de afd. Schiedam van den Ned.
Spr. spoort de arbeiders aan tot aaneenslui
ting. Voor velen is het wagen; maar het is
ook een strijd, een oorlog die onmogelijk is
zonder wagen. De arbeiders van een plaats staan
bovendien niet alleen, want de arbeiderspartij
is evenzeer internationaal als het kapitalisme.
Spr. eindigt met te herinneren aan 't woord
van Marx»De proletariërs hebben niets te
verliezen, zij hebben een wereld te winnen."
Welnu, terwijl overal de ketenen steeds zwaar
der zijn geworden, is de wereld steeds schooner
geworden. Daarom, arbeiders, vereenigt u.
Nadat het applaus, waarmede deze rede be
groet werd, yfas bedaard, riep de voorzitter de
aanwezigen op om met de iuleidster in debat
te gaan.
De heer F. W. N. Hugenhoitz wilde
een woord van lof en van protest sprekenlof
voor het heldere betoog der inleidster, protest
tegen haar woorden als zouden de kapitalisten
uit eigen belang den bestaanden toestand hand
haven en alleen hervormingen toestaan om de
arbeiders zoet te houden. Spr. meent dat er by
de bezittenden meer sprake is van onwetendheid
dan van onwil, terwijl er onder de bezittende
klassen ook zijn die zich scharen aan de zjjde
der arbeidersten bewyze beroept spr. zich op
de inleidster zelve. Daarom had spr. ook een
woord van opwekking tot de bezittende klassen
gewenscht.
Mevr. Roland HolstVan der Schalk
antwoordt dat zij gesproken heeft van klassen
niet van personen. Het mag waar zjjn dat be
zittenden zich by dt arbeiders scharen, als klasse
staan de kapitalisten tegenover de arbeiders en
wel uit eigenbelang. Van de bezittenden voegen
zich bij de arbeiders dan ook juist de menschen
van het intellect, omdat in hen leeft het ideaal.
Dat is in alle tyden zoo geweestook in vroeger
R.-K. Volksbond, zyn gekozen de lieereu C.
Feelders en C. van Velzenherkozen werden
de heeren W. Blok en A. Daalmeijer.
Uit de afgelegde rekening en verantwoording
blijkt, dat met het kassaldo van bet vorig jaar
(f2676.78) de inkomsten bedroegen f6090.49,
de uitgaven f 4011.48V2, zoodat na aftrek van
het kassaldo van '98, dit jaar feitelijk een
tekort oplevert van f597.77. Bij de specificatie
werd dit in dien zin verklaard, dat tegenover'1
een inkomen van f3005.60 aan contributie,f
f353.15 aan bijdragen van donateurs en f54.96
rente, staat een uitkeering van f 3399 aan zie
kengeld (f900 meer dan het vorig jaar) en
f400 bij overlijden (8 sterfgevallen), terwijl
het bodenloon fl37.88V2 beliep en andere
administratie en verdere kosten te zamen nog
een bedrag van f74.60 vorderden. De staat van»
bet fonds op 1 Jan. '99 is f2079.01.
De boeken zullen van Maandag tot Zater-;./
dag 's av. 8—9 ure in het bondsgebouw voor
de leden ter inzage liggen.
Hedenmiddag geraakte de rem van den tram,
die te 1,40 uur vanhier moest vertrekken, by
het wisselen op de Koemarkt, vast.
Eerst na geruimen tyd slaagde de machinist
er in den tram weer los te maken. Inmiddels
was de volgende tram naar hier doorgereden,
die de wachtende passagiers naar Rotterdam
medenam.
De andere tram vertrok 2.10 uur.
YVy deelden gisteren mede, dat de gemeente
raad Dinsdag a.s. een vergadering zoude houden.
Ons blijkt thans dat dit bericht onjuist is; toch
mag het merkwaardig heeten dat onze zuster,
de zN. Schied. Ct.", ook de dupe is geworden
van dit zelfde onjuist bericht, hetwelk blijkens
