6 '«152"° jaargang.
Vrijdag-17 Februari 1899.
N°. 9862.
n
jEer si e Blad.
TïIosche brieven.
Strijdige Werelden.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
H
noon
IDA BOY-ED.
te tar^
alles pg
50, kleit,
5 aliO,
•13 nat.
.15
13 Felr,
faPpel«s
kroten
COURANT.
isonNEBENisPBijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart - 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers- 0.02
BUREAU BOTEBSTRAAT 70, Teleplioon TSo. 123.
AbTem«jrarEPimsran 16 gewone -egels met inbe
grip van eene Courantf ÜM
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Spiritui
tejsh,
Jok
Sept.
Ned.
kin-
Dek Haag, 15/16 Febr.
Wellicht verwacht deze of gene lezer der
jSchied. Cour." iu den brief uit de Residentie
een persoonsbeschrijving van den wereldbeken
den "ast, die als een moderne Themistocles,
in zijn geboorteland niet veilig meer, zich
onlatK's aan onzen haard kwam nederzetten.
Zulk een belangstellend lezer zal ik echter moe
ten teleurstellen, want den scher commandant",
vroeger beschermeling thans verstooteling van
den Fransehen Generalen staf, heb ik niet ont
waard, zoodat 't mij niet mogelijk is hier een
portret van den veelbesproken Esterhazy
„Etranger an milieu de la société,
Et partout fugitif, et partout rejcté,
voor mijn lezers te teekenen.
Als wij een paar maanden verder zijn, zal
ik misschien de gelegenheid hebben den een
of ander van de aar denlijke gasten, wier komst
wij verbeiden, in een mijner brieven kortelijk
te beschrijven, de leden van de fameuse
vredesconferentie zullen toch vermoedelijk aan
ons publiek sympathieker zijn dan de vluchte
ling, dien het gastvrije Nederland een schuil
plaats natuurlek niet weigert, maar op wiens
bezit wij overigens volstrekt niet gesteld zijn.
En hiermede basta over hem.
De keuze van ons land voor de conferentie,
die aan den Czaar van Rusland haar aanzijn
zal te danken hebben, is ons natuurlijk aan
genaam. Als ik van sons" spreek, dan bedoel
ik meer den gewonen burger ik zou haast
zeggen »de kleine luyden" dan de hoogge
plaatste ambtenaren van Staat, want dezen
vinden misschien het vrij langdurig verblijf
van zooveel voorname personen ten onzent nog
al lastig. Niettemin kan het voor Nederland
eenige waarde hebben, dat het bij mannen
van beteekenis in onze dagen" door eigen aan
schouwing beter bekend en dus, mits onze
ontvangst zulken gasten waardig is, meer op
prijs gesteld wordt. Derhalve hopen wij dat
onze regeering met tactvolle hoffelijkheid zal
optreden, opdat men in het kleine Nederland
tevens het Land van Rembrandt, van Vondel,
van Grotius moge zien. Ongepast is het zeker
niet, dat deze gewichtige conferentie bijeen
komt in het geboorteland van den genialen
schrijver, wiens Jus Belli ac Pacis en wiens
Mare liberum staatsrechterlijke standaard
werken zijn, voor alle eeuwen beroemd.
Voorzeker zullen onze Koninginnen bij de
ontvangst met hoofsche wellevendheid voor
gaan. Voor de jeugdige Vorstin moge het een
niet gemakkelijke taak zijn, haar wijze van
optreden geeft goed vertrouwen dat zij ook
ditmaal van een beroemd stamhuis de waar
dige Erfdochter zal blijken te wezen.
Het meest in hun schik'met de ons geschon
ken voorkeur zullen de eerste-rangs-hotels
40^
Neen, zij zouden liem on trien, en dlib tijdpeik
zijns levens met stilzwijgen voorbijgaan.
En toch toch kwam rijn geheels manne
lijkheid in opstand en 'kromde rich in de oude
hardnekkigheid die hem ate knaap eigen was.
De strijd tegen een onzekere toekomst scheen
hem gemakkelijker toe dan de bekentenis van
hot oogenblikik heb gedwaald' in mijn keuze.
Met wat hooghartige, trotsche woorden hui
hij die niet verdtedigdSpottend' of 'toornig had
hi] immers alle bedenkingen va.n Charlotte af
gewezen!
En stond het onomstootelijfc vast dart, zijn
keus overijld was, dat zijn huwelijk ongelukk'
zou worden Koe dikwijls bad 'hij niet va,n hu
welijkea gehoord', waarin aanvankelijk alles even
mooi en vertrouwenwekkend was geweest en die
toch in eliende geëindigd warenKon bij hsm
met juist het omgekeerde liet geval zijn? Met
velerlei zorg, bezwaard, maar toch op zijn hoede,
niet verblind door de liefde, trad' hij zijn hu
welijk in. Zou er niet juist diaarom iets goeds
van kunnen terecht komen
Hij leed! onuitsprekelijk.
Zeker, zéker zijn verstand waarschuwde
hem. Hij was niet blinds. Hij zag die fouten zij
ner geliefde.
zijn. Zij mogen wel eens een voorJeeltje heb
ben. In 's Konings laatste levensjaren was 't hier
voor een residentie buitengewoon stil en na
tuurlijk waren de jaren \an het regentschap
ook nog weinig druk, zoodat de opluiking van
het hotleven waarlijk niet te vroeg komt. In-
tusschen weet men nog volstrekt niet, wanneer
de plechtige opening mag verwacht worden.
Vermoedelijk zullen de voorloopige besprekingen
vrij wat tijd vorderen, want zonder voorat-
gaande vaststelling van de hoofdlijnen van het
werkprogram zou de kans op eenig goed re
sultaat, toch i'eeds vrij matig, wel tot het nul
punt naderen.
Maar *t ligt niet op mijn weg hier ter plaatse
den horoscoop te trekken van ae groote dingen,
die in verband met deze internationale verga
dering in aantocht zijn. Van de edelmoedige
poging des Russischen keizers het beste ho
pende, is het maar verstandig meer het heden
in eigen kleinen kring dan de zeer onzekere
toekomst daar buiten in 't oog te vatten.
Jammer is 't maar dat wij ook in dien kleinen
kring op vrij wat onzekerheid stuiten. Daar
hebt gij b.v. onze tram-quaestie. Sinds vele
jaren is men hier ontevreden op onze tram
maatschappij, en terecht, hoewel niet iedere
grief tegen haar rechtvaardig is. Zij ondervindt
sommige moeilijkheden, belemmerend voor
een gunstige exploitatie. Als zoodanig mag
zeker de groote ongelijkheid in het vervo.r bij
zomer- en wintertijd gelden. Deze is hier veel
sterker dan in eenige andere stad van ons land,
omdat Scheveningen gedurende 4 of 5 maanden
een overstelpend vervoer en gedurende de
overige 7 maanden slechts een klein vervoer
aanbiedt. Daarbij komt dat in 't hart der stad
de wisselplaatsen te weinig op harmonische
afstanden zijn aan te brengen, dat de lijn bij
uitnemendheid (d. i. die welke van het IIol-
landsche station rechtuit noordwaarts loopen
zou) onuitvoerbaar is wegens de nauwe Veene-
straat en Hoogstraat, en dat ons publiek (en
dit geldt bovenal de dames) zoo weinig gewend
is zich bij in- en uitstappen wat te haasten, dat
reeds daardoor het zoo wenschelijke op tijd
rijden niet weinig wordt bemoeilijkt. Dit, en
nog wel een of ander, eisehl de billijkheid te
erkennen.
Maar er bestaan vele rechtmatige grieven.
De maatschappij heeft geen begrip van het
meuegaan met haar tijd. Angstvallig klampt
zij zich aan de concessie vast, om hoognoodige
uitbreiding van lijnen te ontgaan zonder daarbij
van de gemeente voordeelen te bedingen, welke
deze aan haar te recht weigeren blijft. Wij
zitten helaas nog een reeks van jaren aan deze
onderneming vast en zij heef'i 't er inderdaad
niet naar gemaakt om, conform haar verlangen,
een nieuwe 40-jarige concessie te erlangen.
Inmiddels heeft zij inet een onverschillig oog
den enormen uitbouw op verschillende punten
aangezien, zonder daar nieuwe tramlijnen te
willen brengen, steunende op de bepaling dat
van eventueel te ontwerpen lijnen de exploitatie
vooraf aan haar zat worden aangeboden, voordat
Maar rijn er measchem zonder gebreken Wie
kon weten welke gebréken hij zou gevonden
hebben in een jong, met zorg bewaakt med'sje
met een kinderlijk-reine phantasie en zonder de
minste levenservaring Strijd zou er altijd zijn
die moet er altijd' zijn, wanneer "twee op ver
schillende wijse opgevoede en verschillend! ge-
natuurde individuen zich verbinden door den
nauwsten band', die den eenen mensch aan dep
anderen kan hccliton.
En één ding was even onbetwistbaar als troos
tend Martina was vrij van elke schuld. Niet
eens haar aard mocht men haar verwijten, zon
der onrechtvaardig te wordlen.
Toen hij zoover gekomen was mot zijn zelfb;
kentenis, werd Guy door een nieuwe schrik be
vangen. Was dat waarlijk een troost, dat men
Martina geen verwijt mocht maken van. haar
natuur
Neen, dat mocht men' niet. Dat eischte de
rechtvaardigheid tegenover Martina. Maar dat
men het niet k o n dben, bewees dan. toch dat
het hier niet ging om verschijnselen, die aan
verandering onderhevig waren, maar om een
natuur!
Guy begreep dat allo overwegingen, of Marti
na rich al dan niet zou laten veranderen!, nut
teloos waren. Hij begreep, dat hij rich veeleer
kort en duidelijk de vraag moest stellen.
Behoort haar natuur loij die mijne?
Met ale macht die in hem was, verzette hij
zich er tegen, die vraag te beantwoorden.
De mensch in hem, die het gevoel had of een
buiten hem staande macht hem het meisje
deze aan anderen wordt gegund. Zoodoende
bleef haar toch het vervoer verzekerd, al moesten
j>de buitenwijkers" dan ook voortdurend grooter
afstand doorloopen alvorens het aanvangpunt
der tiamlijn te bereiken.
Maar deze redeneering heeft gefaald. Kon
men buiten de H. T. M. geen nieuwe tram
lijnen stichten, men kon wel omnibus-lijnen
oprichten, hetgeen geschiedde. Drie groote lijnen
doorsnijden sinds vele maanden de stad en een
vierde is in voorbereiding. Het is een terugkeer
tot vroeger dagen, als men wil, maar het pu
bliek toont zich er mede ingenomen. Vnor resp.
9 en 7 's cent mits men een couponboekje
neemtanders is 't 10 cents rijdt men
nu afstanden, grooter dan die per tram 20 cents
kosten en, al rijdt men iets langzamer, dit
wordt vergoed door het niet moeten wachten
op kruispunten. De H. T. M. ondervindt 'tge
ducht, dat haar tramwagens door de busjes
worden leeggepompt. Haar beste lijn was vroe
ger die van de Laan v. Nieuw-Oosteinde naar
de Zoutmanstraat, welke tusschen 1 en G steeds
met dubbel stel voertuigen bereden wordt;
alleen op deze lijn bedraagt het verlies GO pet.
der passagiers.
Heeft nu de raadscommissie, die met de H.
T. M. onderhandelde, haar eischen te hoog
gesteld Want dat de maatschappij onder deze
concurrentie rekkelijker geworden is spreekt
wel van zelf. Ik durf dit niet uitmaken, maar
een feit is dat de onderhandelingen zijn afge
sprongen. Een hoofdmotief lag in de naastings
voor waarden, en zeker niet ten onrechte, want
in al de jaren van haar bestaan heeft de H.
T. M. buiten de paarden ongeveer niets afge
schreven, zoodat men tot een buitensporigen
prijs zou komen voor een geenszins onberispe-
iijken inboedel. Wij zullen er eerlang bij het
debat over het verslag der commissie wel meer
van hooren, dan zijn wij ook benieuwd te ver
nemen welk nut de commissie zich van een
nieuwe gastramüjn van het IIoll. station naar
liet Ivurhaus voorstelt.
Terwijl de Fransche opera ons tegen a s.
Zaterdag de première der hooggeprezen nPrin-
cesse d'Auberge" belooft, waarvoor de componist
zelf overkomt, heeft zij ons een paar weken
geleden een andere interessante noviteit gebracht,
nam. Henry VIII, grand-opéra van Saint-Saëns.
Een noviteit in zooverre, dat zij ten onzent
nog nooit was opgevoerd. Het is een werk met
vele en groote schoonheden, dat den beroemden
toondichter zeer tot eer strekt. Een andere
vraag is of het populair zal worden; dit geloof
ik nog niet. Het vereischt, inspanning en wil
meer dan éénmaal gehoord worden, vooral om
de zware maar veelzins schitterende orkest
partij.
De titelrol, de baryton, briioort tot de zwaar
ste partijen, welke de opera litteratuur der
laatste jaren oplevert. Op indrukwekkende wijze
heeft onze baryton zich van zijn taak gekweten.
Naast hem zijn 't zijn opvolgende gemalinnen
Catharina van Arragon en Anna Boleyn, die
deze opera dragen. De rol der eerste is vol
wildb ontrcovan, daib hij met geheel rijn zinnen,
begeerde, vluchtte op het terrein, van hot on
verklaarbare.
Dat rijn. de raadsels waarvoor duizenden man
nen staan, zoide hij tot rich zelf.
Dat rijm geheiinriimigo dingen. De natuur
hoeft met luider stemme gesproken. In mij reept
rij mot alle macht om deze vrouw. Dat zijn
groote, averheersohende krachten, in dienst van
grootsche doeleinden.
Ilc bon verliefd, dbl verliefd. Ik kam niet an
ders. Ik moet haar hebben. I'lc zal gelukkig rijn.
Yam dien nacht, vol strijd em zelfonderzoek
aan, werd Guy in velerlei opricht eem ander
mensch.
Hij geleek een krijgsman, die rijm wapens der
waakzaamheid voor eem poos heeft weggelegd',
omdat hij er zeker vam is, dat dé strijd eerst
later zal uitbarsten.
De twijfelingen waren verdwenen. Eenige we
ken. lang had hij nu en d!am wel tot rich zelf ge
zegd: eem verloving is ton slotte eem tijdperk
van wederzijdsoha kennismakingwij kunnen
beiden nog terug, wanneer wij inzien d!at wij
niet bij elkaar passen. Nu wist hij met zeker
heid, dat hij miet meer terug wilde, terug kon.
Zijn aangeboren egoïsme werd) in hem wak
ker. Vóór alles was dit de tijd des tevens die
bestemd scheen voor lachend geluk. Waarom
dus voortdurend jegems zichzelf on Martina zich
er schuldig aam te maken, door angstig waarno
men. en afwegen harar woorden en marnieren de
zoete men van hun samenzijn te bedierven
melancholische waardigheidmevr. Lepage-
Brussac deed zeer haar bert. maar haar stem is
niet klankrijk genoeg voor het groote effect
dat zij bereiken moet. Zeer verdienstelijk was
de zang van rnadlle Guénia als Anna Boleyn;
een verrukkelijk liefdes-duët met den koning
in tie 2e acte wedijvert in schoonheid met het
beroemde duo uit den Samson en Delila tan
denzelfden meester.
Uit ditzelfde bedrijf verdient de keurige bal
letmuziek, waaraan o. a. de hobo een zeer dank
baar deel heeft, vermelding. De instrumentatie
van het geheel is verrukkelijk. Aangrijpend
vooral is de 3e acte, de Parlemeatszitting, dooi
den Pauselijketi Legait en den Ambassadeur
van Spanje bijgewoond, waar de koning zijn
echtscheiding vau den beklagenswaardige Catha
rina doordrijft. Roerend klonk daar de wee
klacht van deze: »A tabontéswmeraïne,settle
je m'adresse, o mon ruiTen slotte als niets
haar redden kan en als Hendrik tegenover het
krachtig verzet van den Legaat met Rome
breekt, verlaat zij onder de machtige lotion der
finale de rechtszaal. In de 4e acte steift de
verstooten koningin, nadat nog een treffend
afscheidsbed aan haar geboorteland »Je ne te
reverrai jamais, o douee terre," weerklonken
en nadat zij edelmoedig een voor Anna Boleyn
gevaarlijken brief vernietigd heeft. Reeds in dit
slotbedrijf verneemt men dreigende woorden en
klanken, die het lot dat Anna Boleyn wacht,
voorspellen.
Een kennismaking met dit toonwerk is inder
daad loonend, de mise-en-seène en de costumes
zijn fraai en smaakvol. Bet zou interessant
wezen om na deze moderne opera nog eens
de ouderwetsche Anna Bolena van Doni
zetti, die voor GO ii 70 jaren grooten opgang
maakte, te hooren. Als de Italiaansche opera
ons dit werk nog eens aanbood, zou dat juist
m; een eigenaardig genot geven. Tegenover de
schrale orchestratie van dien tijd zou de rijk
dom aan melodie van den Italiaanschen meester
zich ongetwijfeld openbaren. Maar behalve de
Favorite, de Lucie en de Fille du régiment is
is Donizetti's werk bijna vergeten. Sic tran
sit gloria mundi.
De openbare vermakelijkheden zijn nu na
tuurlijk in haar besten tijd. Somtijds is de
onderlinge concurrentie echter bepaald schade
lijk. Dit bleek b v. j.l. Zaterdagavond op een
concert, door twee onzer veidienstelijke leeraren
der Kon. Muziekschool, den zanger Spoel en
den uitnemenden pianist Carel Oberstadt, ge
geven. De geringe opkomst moet zeker niet aan
geringschatting van hun talenten, maar wel
aan de vereenigde mededinging van opera en
vooral van het groot gemaskerd bal in 't ge
bouw van K. en W., dat jaarlijks omstreeks
Carnaval plaats vindt, wordt geweten. Boven
dien houden sommige ondernemers geen reke
ning met de prijzen, die billijkerwijze voor bet
aangeboden kunstgenot mogen worden ge-
êischt. Is 'ttoch geen dwaasheid dat de troep
van v. Lier, die hedenavond hier den bekenden
«Dollen Boel" opvoert, daarvoor de toch reeds
Hij raakte er aan gewond te glimlachen bij
kleine onbehoorlijldieden. als bij oorsprouikelijko,
onbeteokeiiende grappen.
Maai- anderzijds bleef hij ook zijn voorno
men getrouw, dat hij Martina wilde opvoeden.
En bij gebeurtenissen die heem. werkelijk kwet
sten, verweet hij haar ook scherp liaar onbe
schaafdheid. Eerst verwonderde Marten a zich er
niet weinig over, dat Guy werkelijk kits kon
aan te merken bobben op rijn geliefde Nini, op
een zoo buitengewoon, schepsel als waarvoor a j
zich zelve hield. Maar rij verdedigde zich in
scherpe bewoordingen. En zij kregen zoodoende
hevige ruzie.
Martina's moeder gaf haar dochter ecu ver-
standigon raad.
„Twisten is niet gevaarlijk, mijn kind," zeide
zij op haar katmstem toon, „integendeel, het
brengt dé bekoring der verzoening met rich,
Maar zoolang je niet getrouwd bent, mag jo
nooit gelijk willen krijgen. Mannen scheppen er
gewoonlijk een kinderlijk genoegen in, wanneer
zij na eenig verzet bun wil kunnen doorzetten.
Dat heeft op heil esn bedwelmenden invloed' en
doet hun hefde stijgen. Ik weet eigenlijk met,
waarom Shakespeare niet nog een tweedfe deel
van zijn „Getemde Vrouwen" heeft geschreven.
In dat tweede deel zou Kaatje Potrucliio op den
kop hebben, gezeten. Geloof dat vrij."
IVlmll rrrmtlgd.)