Zondag 19 en Maandag 20 November 1899. No. 10094. 53"e Jaargang. Eerste Blad. Maar een mensch! Oe aanstaande verkiezing voor de Kamers van Arbeid. BUITENLAND. SCHIEDAMSCHE COURANT. Deze courant verschijnt (Fag e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaalVoor Schiedam en V1 a a r d i n g e n 11. 1.25. Franco per post 11. 1.65. Prijs per weekVoor Schiedam en Vlaardtrigen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags een uur aan het bureau bezorgd zijn. Bureau Boterstraat 68. Prijs der Advertentiën: Van 1—7 regels fl. 0.00iedere regel racer 12i'2 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Taneven hier van ziin gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde teleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te voldoen. latere. Telefoon Sïo. 123. Men heeft van verschillende zijden ons te kennen gegeven, dat, met bet oog op de ver kiezing van a.s. Dinsdag voor een vijftal patroons- en wetkheden-leden voor elk van de hier bij Ivoninkljjk besluit van 13 Mei 1899 no, 47 ingestelde Kamers van Arbeid, bet niet ondienstig zou zijn alsnog aan de kiezers voor die Kamers eenige inlichting te geven. Hoewel wij in het laatste jaar bij ver schillende gelegenheden over Kamers van Arbeid in het algemeen, daarna ir. het bij zonder over de hier ingestelde een en ander hebben medegedeeld, willen wij met liet oog op de practijk der vet kiezing gaarne nog in liet licht stellen, wat ons gewenscht voorkomt en wat kan strekken om de K. v. A. te doen beantwoorden aan het doel dat de Regee ring zich stelde. Zooals men weet werd bjj Kon. besluit in de rnaand Mei besloten tot bet stichten hier van de volgende Kamers van Arbeid: fo. Voor de alcohol-industrie, omvattende de branderijen, de distilleerderijen en mou terijen de gistpakkerijenhel molenaars bedrijf; bet bediijf der wegers en nieters van graan en steenkolen en dat der zakken dragers; 2o. voor de voedings- en genotmiddelen, omvattende de brood-, koek-, beschuit-, suiker en banketbakkerijende slagerijende bier brouwerijen; de azijnfabriek; de zoutziederijen; de zuivel- en kunstboterfabriekenbet be drijf der driukwatei leidingde tabak- en sigarenfabrieken; bet vet vaardigen van nieuwe kleeren, hoeden of schoenende boek- en Courantdrukkerijen; de kaarsen-, de gas-, de glas-, de soda-, de zeep- en de cartonnage- fabrieken. 3o. voor de bouwbedrijven, omvattende het bewerken van hout, steen of metalenbet schilders-, stoffeerders-, behangers-, stuka doors-, mandenmakers-, kurkesnijders-, anrde- vveikers-, en straatmakersbedrijfbet ont- vverpeu van en het houden van toezicht bij het uitvoeren van bouwplannen. Gevolg gevende aan meergenoemd Kon. besluit riepen B. en W. dezer gemeente de hoofden en bestuurders in alle bovengenoemde bedrijven op om vóór 15 September j 1. een lijst op te maken van de namen, voornamen enz. der mannelijke en vrouwelijke personen, die in hun bedrijf binnen hel gebied der Kamer als patroons of in hun dienst als werklieden werkzaam zijnde of geweest zijnde gedurende bet laatst verloopen jaar (1898), en uit die opgaven, voor zoover noodignadei- hand verbeterd en aangevuld, zijn thans de DOOB IDA BOY-ED. 42) Dat deze ontmoeting in Italië door haar ontworpen en verleidelijk voorgesteld, was, ooi gemeenschappelijk kunstgenot te sma ken, had zij vergeten. Zij dacht slechts aan hem en verlangde slechts naar hem. De geheele tooveraclitig schoone wereld was haar slechts een omlijs ting. Zij was slechts in Italië gekomen, om, wij van dwang en geheimhouding, als mensch met -dien eenigen mensch omgang te hebben. Het was op den derden dag. Zij voeren in son gondel naar den Li do, om buiten op het balkon van liet badhotel thee te gaan drin ken, Oom Fnts maakte nooit van de stoom boot gebruik. Ook aan den spoortrein had hij een hekel; maar deze was, helaas! onver mijdelijk op reizen. Alle harde geluiden, al het haasten en door elkaar dringen van men- sohen. vermeed hij gaarne. De zon stond' nog hoog aan den hemel, men kon niet naar haar opzien, een fonkelen waairte de lijnen van haar witte schijf on kenbaar. Hitte sidderde in golven over water et land. Maar zij was niet drukkend. Zachtjes dompelde de gondelier zijn lange Roeiriemen in het water. Men merkte telkens kleinen ruk, als hij, met een vasten druk Wgem den gondelrand, daarmee een slag deed. vóór aan de kiel, onder den hoogen, met ijzer ersierden boeg, klokte en plaste het water voortdurend. Aan den horizon scheen, de lucht bleeker te Worden. Daar stond de witachtig grauwe hui- kiezerslijsten samengesteld voor de due bier geslichte Kamers van Arbeid. "Voor elk dier Kamers heeft men dus een lijst van patroons-kiezers en een van werk lieden-kiezers, samen dus zes lijsten. Wie nu patroon en wie werkman, wie kiezer en wie dit niet zijn hebben wij vroeger uiteengezet en doet thans niet ter zake, nu wij de praktijk der veikiezing behandelen A.s. Dinsdag is bepaal! als de dag der verkiezing.. Ieder kiesgeieehtigde heeft een stembiljet thuis gekregen en kan nu naar willekeur vijf personen uitzoeken die ver kiesbaar zijn in zijn bijzondere Kamerzoo kiezen de patroons vijf patroons-leden en de werklieden vjjf wetküeden-leden. Dat een patroon op een wetkmatt stemt of omgekeerd is, hoewel de Regeering dit oorspronkelijk wilde toelaten, ten slotte in de wet verboden, ten einde zooveel moge lijk de K. v. A. een zuivere vertegenwoor diging van patroons- en weikbeden te doen zyn. We! komen in eeuzèfde Kamer de pa troons en werklieden, eenmaal door hun collega's gekozen, samen. Wil men viuchtbaar werken, met name bij een zoo nieuw instituut als de Kamers van Arbeid, waarbij zoo onderscheiden bedrijven bovendien in éëne Kamer wot den samen gebracht (gevraagd kan b.v. worden wat de gemeenschappelijke belangen zijn van een azijrdabriek en eeue courantdiukkerij) dan is samenwerking der belanghebbenden eeneiscii. Dat hebben de werklieden, voor zooverre zij geotganiseerd zijn begiepen, en ze heb ben eendrachtig samenwerkend in deze, on danks zoo vele punten van verschil overigens, een reeks candidaten gesteld, die zooveel mogeljjk kunnen beschouwd worden als ver tegenwoordigers van de groepen handwer kers, die in de K. v. A. zijn opgenomen. Zooveel mogelijk wij herbalen het, want van eenige eenzijdigheid schijnt ons, voor zooverre wij dat beooideelen kunnen, de candidateniijst niet vrij te pleiten. Dan, wij ontkennen allerminst dat de samenstelling zoo omzichtig mogelijk is geschied en dat het verslag der Donderdagavond gehouden ver gadeting ons heeft kunnen leeren, dat liet zeer bezwaarlijk gaat alle moeilijkheden te ovei winnen en met een volkomen onaangetaste lijst van candidaten voor den dag te komen. Indien er dan ook óón punt is, waai bij wij bijna volstrekt prijzen dan is het bij de samenwerking, die er tusscben de belang rijkste aibeidersorganisaties heeft bestaan, waarbij dus zoo wèl in het oog gehouden werd dat de belangen der ai beiders één zijn. Wij missen onder de samen wet kende veieenigin- gen het Ned. Wei kliedert Verbond, dat naar wij heden vernemen zelfstandig candidaten zal stellen. De redenen waai om liet Werk liedenverbond niet heeft samengewerkt met de andere vereenigingen niet kennende, kun nen wij niet andets dan liet feil zelve be zen rij van Venetië, zich liet boven het water verheffend. Torens en koepels staken er bo ven uit; op den gouden wereldbol van de Punta della. Salute flikkerden de zonnestra len. 't Was een wereld, schoon en stil als in een droom. In de gondel sprak niemand een enkel woord. Sabine leunde naast den ouden heer op de kussens der hoofdbadk, op een der klei ne vouwstoeltjes zat Suzanna, Suzanna dacht, dat den volgenden dag mis schien reeds alle vrede in hcnnelijken angst kon veranderd zijn, als Arnold Von Köriegg kwam, en vroeg zich af, of het niet haar plicht was, oom Frits in liet geheim in te wij den. Deed zij dit, dan verried zij Sabine, en deed zij het niet, dan misleidde zij oom Frits, Wel had Sabine baai' op haar gewone harts tochtelijke manier gezegd, dat zij terstond openhartig met den ouden heer zou spreken, zoodra zij zelf maar de zekerheid omtrent haar toekomst had. Daaruit maakte Suzanna dan op, dat Sabine nog geenszins van de weder liefde van Arnold zeker was, of althans van zijn vasten wil, zich over den vreoseüijken lijnderpaal heen te zetten. Er welde zoo iets als trots en vreugde in Suzanna opals ik dat niet van hem had gedacht' Maar dan kwam er een hevige angst bij haar op, als zij zich afvroeghoe zal het dan met Sabine gaan De oude heer dacht ook veel, zeer veel, ter wijl zij zoo stil voortvoeren, met de groene golven nabij het oog, den oosterschen kleu- rendroom der stad in de verte als achtergrond en den helderen hemel boven zich. Hij dacht over de mooie vrouw ïvn, die naast hem zat te droomen. Hij meende den fijnen geur te ruiken, die er uit heur haar op steeg, en de plooien van haar lichte witte ja pon lagen als een looden gewicht op zijn knie. treuren, niet het minst hierom omdat een \roeger zoo krachtige organisatie haar hoofd aandeel in de leiding der verkiezing feitelijk prijsgaf. Dan nog iets, wat ons eenigermate beeft verbaasd. Artikel 8 der wet op de Kamers tan Ai beid zegt dat leden der Kamer kunnen zijn mannelijke of vrouwelijke inge zetenen des Rijks, die den leeftijd van dertig jaren hebben beieikt. Welnu, waar in een der K. v. A. eene industrie is vertegenwoor digd waarin een zwei' groot aantal vrouwen als weiklieden weikzaam zyn, daar heeft het ons verbaasd, dat er zelfs geen stem h opgegaan om ook aan de vrouwen een plaats in de K. v. A. in ie ruimen. Eén zetel op de 15 ware toch stellig niet te veel geveigd en wel licht waie eene ietwat eenzijdige candidaten iijst juist voor deze Kamer daardoor voor komen. Wij bevelen bij eventueele vacature ons denkbeeld ten zeerste aan. Is de samenwerking onder de handwerkeis krachtig geweest, niet aldus tusscben de pa troon®, welke, wij willen bet direct toegeven, minder gemakkelijk te bereiken is, omdat bet aantal gelijkelijk belanghebbenden bij deze categorie veel minder groot is dan bij die der weiknemers. Het is i eeds nu met vrij groote zekerheid te zeggen, dat de waarde der Kamers van Ai beid voor zoovei re die uil patioons bestaan, hier ter stede, althans na deze veikiezing, niet zal mogen worden overschat, tenzij wat wij niet kunnen aannemen er eene geheime organisatie der patroons beslaat. Juist om liet gewicht dat K. v. A. mits goed samengesteld in de beide helften, kun nen hebben, betreuren wij ligt, dat door het negligeei en mn de zijde der patroons, dit belang onnoodig verkleind wordt. Men heeft te Schiedam steeds geioepen over de goede verstandhouding tusscben patioon en werk man, ons dunkt geen beter bewijs voor het bestaan hiervan waie te leveren geweesl, indien de patroons de banden ineengeslagen eu voor bun deel er vooi hadden gezorgd, dat er niets haperde aan wat kan strekken om de verhouding bij vooitduring goed te doen blijven. Mi.-schien is het niet te laat nog voor samenwerking van de weikgevers daar eerst Dinsdag de stembus geopend wordt. Ten slotte nog eenige wenken aan de kiezers. Met liet toegezondeu stembiljet ga men Dinsdag 21 November naar bet stadhuis en wel tusschen 8 uur 's morgens en drie uur namiddags. Op de achterzijde van het stembiljet plaatst men de namen van vijf of minder (niet meer) personen, die verkiesbaar zijn voor de Kamer van Aibeid, waarvoor men stemge rechtigd is. Wie nu verkiesbaar zijn kan men neigens vinden; daarvan bestaal geen officieele ly-t In zijn ziel was een stemming, met wee moed en bitterheid gemengd, en hij dacht Er zijn meuschen, die letterlijk voorbestemd zijn om zelf te lijden en anderen te doen lij den. Zulk een mensch is zij. Hij zag den Makenden hartstocht, die er m haar woonde, en vroeg zich afWaarheen wil die? Wat zaJ deze nog van haar zelf, wat van anderen maken? Hij zou haar lo-t wel hebben willen vooruit zien, het besturen, liet beschermen. En hij was maar een oud, afgeleefd man. Sabinc alleen dacht aan niets. Zij vermoed de niet eens, dat de gedachten van haar met gezellen zich zoozeer met haar bezighielden. Zij zat onbeweeglijk. Zij haalde ternauwer nood adem. Zij gevoelde slechts. De hitte, die er heerschte, deed haar goed. Het was niet die afmattende hitte, zooals zij in liet Noor den dikwijls iemand op het lijf valt; er was in haar een van leven gloeiende kracht en een natuurlijkheid, die van de overwinning zeker is. Sa-bi no keek naar de witte steenen an den gernetsclden walkant. Daar te lig gen als een jongen, zich in den zonneschijn uit te strekken en lui te zijn en aan niets te denken! Of zich to laten dragen door den groeuachtigen stroom, liet koele nat om vrije leden te voelen, de paarlen van het water an de blanke armen te laten afdruipen en plassend om zich heen te slaan als een over moedig kind en niets te denkenSlechts te leven, te leven! De zucht tot het leven drong haar in alle poriën binnen. De blauwe hemel welfde zich om harent wil hoven haarals een gedicht uit het Oos ten rees de witte stad uit het groene water op, en dat ter wille van haar, opdat zij voor haar naderend geluk een waardige plaats mocht zijn! maar in het reed» aaogehaalde ai t. 8 der wet op de K. v. A. wordt gezegd sLeden der Kamer kunnen alleen zijn mannelijke of vrouwelijke ingezetenen des Rijks, tevens Nederlanders, die den leeftijd van dertig jaren hebben bereikt en in een bedrijf in de Kamer verte genwoordigd, als patroons of als weik lieden binnen haar gebied weikzaam zijn geweest, hetzij gedurende het laatst- veiioopen kalendeijaar, hetzij, op meer derjarigen leeftijd, gedurende drie van de laatste tien kal-ndeijaren, die aan hunne veikiezing voorafgingen." Men kan dus zoowel in functie zijnde weiklieden en patroons kiezen als deze in ruste, mits zij maar voldoen aan de boven genoemde eischen. Vóórkomen kan bet zelfs, dat men aldus in de Kamer der patroons een werkman of oud-werkman, in die der werklieden een oud-patroon of nog fungee- rend patroon kiest, door gebruik te maken vau bet laatste lid van art. 8; immers bet kan vooi komen, dat men in de laatste 10 jaren 3 jaren patroon en 3 jaien weikman was. Echter, wij gelooven niet, dat er kans bestaat dat ditmaal van de laatste zinsnede van art. 8 zal gebruik worden gemaakt, al is het nut daarvan en vooral dat van den vooiafgaanden zin, niet zonder gewicht. Wij zouden de kiezers voor zoover die weiklieden zijn wel willen aanraden zich aan de aanbevelingen van de verschillende arbeiders-veieenigingen te houden, ieder dan op de bijzondere wijze als hem goeddunkt. Is men nu ten Stadhuize gearriveerd met bet stembriefje, waarop men vóóraf de namen zijner candidate» heeft irigevuld dan scheurt men na het nummer van liet briefje aan bet stembureau getoond te heb ben en vooits naam enz. ter contióle te hebben opgegeven, het deel van het briefje dat voorzien is van de iiandteekeiiing des burgemeesters, lang® den geperforeerden rand af en werpt dit in de stembus, juist op dezelfde wijze als bij andere verkiezingen gebtuikelyk is. Ten slotte wijzen wij nog op twee bepa lingen der wel n.l. die van art. 18, \oor- clnyvende, 'lat liet hoofd of de bestuurder van eenig bedrijf verplicht is te zorgen dat in zijne fabriek of werkplaats gedurende twee weikdagen voor (dus vanaf heden Za terdagochtend) en tijdens de tot stemming bepaalde uren, op eene zichtbare wijze is opgehangen eene door hem onderteekende lijst, de uren voor het stemmen bestemd, vermeldend, en op art. 17 bepalend, dat ieder kiezer gedurende ten minste twee ach- teieenvolgende uren van den voor stem min bepaalden tijd gelegenheid vinde om mede te weiken tot de keuze waartoe hij bevoegd is, zooals de wet.het plechtig uitdrukt, of om te gaan stemmen, zooals men dat gemeen zaam noemt. Haar geheele gloeiende Ik breidde zicli uit en nam van al de heerlijkheden der weield bezit. Schommelend droeg de gondel hen verder, wiegelend en zwijgend, gedurig dieper in den droom van een koninklijk geluk Alle drie vrsclirikten zij, toen een schok hun aankondigde dat zij aangekomen waren. Sabine deed haar oogen wijd open en keek om zich heen als iemand, die uit verre werel den terugkeert* De oude heer zag dien blik. En lut was hem, als had hij ongewenscht een geheim beluisterd. Waar waren haar gedachten Bij wieu Heeft haar gepeins een doel dacht hij. Dooi een plotselinge vroolijklieid overval len, die in bandelooze vreugde haar schier de borst deed barsten, praatte: Sabine druk met haar metgezellen. Zij wandelden de korte laan af, die het lange smalle eiland doorsnijdt, en zochten een plekje boven op het balkon der badinrichting, vanwaar men het uitzicht op de Adriatisclie Zee had. Dicht onder hen, in het ondiepe strandwa- ter, wemelde het van badende menschen. De heeren waren bijna allen in zwart, de dames schier allen in rood badkostuum. De vloed steeg en de aanrollende golven schenen me nigmaal de krabbelende en krijsehende men schen te verzwelgen, terwijl het volgende oogenblik hen weder aam aller blikken bloot stelde, als het water terugweek. In volkomen onbevangenheid sloegen Sabine en Suzanna dit vroolijke tooneel gade. De blauwe zee strekte zich in het oneindige uit; aan den horizon vertoonde zich met de roode en gele kleurpunten harer phantasti- sche zeilen een visschersvloot. Sabine had het gevoel, als zou men hier uren achtereen kunnen zitten om naar de zea tlgeoiecn uverzirht. SCHIEDAM, 18 Nov. '99. Be oorlog;. L a d y s ni i t li. Als Ladysmith niet reeds gevallen is, dan zal het toch met lang meer duren. Duidelijk blijkt uit do berichten, ook van de zijde der Boeren nu, dat de toestand reeds in het begin dezer week kritiek was; dat er toen al tan ontzetten geen sprake meer kou zijn. Wij zouden bijna geneigd zijn het er voor ditmaal eens op te tvageu, en te zeggenLa dysmith is gevallen. Wanneer wij lezen in de „Standard and Diggers News" van een deserteur uit Lady smith, die vertelt dat de troepen geneigd zijn te vluchten en zich daarop voorbereiden, dan komt liet ons voor dat een leger, dat vluch ten wil, waarvan mannen gaan deserteeren, vrijwel gedemoraliseerd mag worden gehee- tcn. Wanneer we voorts lezen dat liet Brit- sche zwaie gesohut zwijgt, dat de Engelschen dekking zoeken achter hooischelven, dat bur gers in kelders en holen 1 even en alleen 's naolits hun huizen durven opzoeken, dat op verschil lende punten de vlammen opslaan uit de stad, dan zal niemand, ons van on beradenheid en lichtvaardigheid betichten, wanneer wij zeggenLadys-mitih zal spoedig vallen, i s misschien reeds gevallen. Het gevecht van Dinsdag, toen de Engel- sollen met 13 stukken geschut uit do stad trokken, en de Boeren ten Zuiden der stad aanvielen, steunt nog dit vermoeden. Bet komt ons voor dat het meer dan een uitval is geweest. Wanneer men met 13 kanonnen do stad verlaat, dan begint het veel te gelij ken op oen poging om zich door den vijand heen te slaan. Een poging die dan door de Boeren pootig is afgeslagen. De uitval van Dinsdag was ook niet on verwacht. De correspondent der „Daily Tele graph" verwachtte dien blijkbaar. Hij seinde Maandag van Estcourt dat van het aanbre ken van den dag tot 's avonds 7 uur een he vig artillerie-vuur werd gehoord te Lady smith, eu dat blijkbaar een uitval werd be proefd in de richting van Pieters. Nu is liet alleen dc vraag of de berichten, die het succes der Boeren van Dinsdag mel den, betrouwbaar zijn. Zij komen uit Trans- vaalsehe bron of zijn door de censuur te Pre toria nagezien. Natuurlijk kunnen zij dus op gesmukt zijn. Maar wij gelooven het uiet. Het is niet de gewoonte der Boeren. Zij heb ben dit nooit gedaan; zij durven eerlijk uit komen voor een geleden nederlaag. Wij mo gen dus gerust aannemen dat deze telegram men ook thans vertrouwbaar zijn. Aiders zou ook het departement van oorlog te Lon den ze wel tegen hebben gesproken. Estcourt bedreigd. Het ministerie van oorlog bewaart inte gendeel een angstwekkend stilzwijgen. Wat is daarvan de reden Zijn er geen be richten 1 Zeker wel; maar ootk ondanks de wanhopige pogingen der Engelsdhe oorlogs correspondenten en van de hoogst partijdige berichtgevers van Reuters bureau, is liet te kijkendat was de meest werkeloos®1 held, die men zich maar kon voorstellendat deed haar zoo goed. Toen echter alle tafeltjes op liet groote bal kon bezet raakten, en elegante dames en hee ren elkaar verdrongen, toen geuren van scher pe odeur en etenslucht van naburige tafeltjes somtijds tot hen doordrongen, stootte Suzan na haar vriendin eens -en aan. Dat was niet iets voor den ouden heer. Zoo wandelden zij dan I et witte strand zuidwaarts langs, heel langzaam, terwijl hun voeten lieelemaal in liet zand zakten. Oom Fnts liep voorop, moederziel alleen, om na de drukte van het laatste uur tot kalmte te komen. Daarna kwam, vijf stappen achter hem, Suzanna, die haar blikken scherp op den natten rand gevestigd hield, dien de telkens aanrollende en dan weer terugwijkende golven op liet strand afteekenden. Zij zocht schelp jes. Zij en Sabine wilden die voor Leo en Milly verzamelen Ook Sabine, die al spoe dig achter Suzanna achteibleef, keek in 't eerst vol belangstelling naar kleine raritei ten mt, dio de zee zou kunnen aanspoelen. Al spoedig echter vergat zij dit. In haar oor klonk droomerig de eindeloo- zo melodie van het ruischen der zee. Vóór haar verblind oog stonden in grootschen eenvoud nog slechts twee kleuren, het blauw van den heme! en hot geelachtig wit van het strand. „Goedendag, Mevrouw," zeide eensklaps oen vroolijke stem achter haar. Zij slaakto een kreet zij keerde zich om. Arnold stond vóór haar. „O mijn God o mijn God! stamel de zij, buiten haar zinnen vaan geluk. Zij liet haar parasol op den grond vallen, eveuzoo ham handschoenen. (Wordt vervolgd.)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1899 | | pagina 1