I i il 54"" Jaargang. Vrijdag 21 September 1900. No. 10350. XTit één wieg. u UIT DE PERS. cM ak. ss&ta* »- BUITENLAND. I K 1IEB en en ij- Waal SÏH EDAMSCHE COURANT Deze courant verschijnt dageljjks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prigs per kwartaal: Voor Schiedam en VI aar dingen fl. 4.25. Franco pa- post fl. 1.65. Prigs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 40 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur aan het bureau bezorgd zqn. Bureau i Boterstraat 68. Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Taneven hier van zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde Xeleinu advertentiën opgenomen tot den prigs van 40 cents per advertentie, by vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. Xnterc. Telefoon Mo. 123. De Troonrede. De „Stand." hoeft zich vierentwintig uur beraad gegund en komt nu met de volgende scherpe critiek op de Troonrede In bet jaar vlak voor de stembus mist de Troonrede hooge belangrijkheid. Do Kamer zit opgepropt met overgescho ten werk, en aan nieuwe ontwerpen valt niet te denken. Of daal ook al in dtee Troonrede ontwerpen over het Arbeidscontract en zoo veel meer worden toegezegd, dit boezemt ni» mand belangstelling in. Dit alles is reclame voor do stembus, en komt eerst bij de stem bus aan de orde. Toch is er in deze Troonrede een en ander dat pikant mag heeten. Natuurlijk is niet de Koningin, maar het Kabinet ook voor dess Troonrede verant woordelijk en dan is het in hooge mate be vreemdend;, dat de Regeering aan de Eerste Kamer een kastijding toedient, en zich mengt jn de regeling van" werkzaamheden van de Tweede. Dat er spoedig een Ongevallenwet in het „Staatsblad" kome, is aller weusah, maar de Regeering mocht niet den schijn aannemen, als behoorde zij de Tweede Kamer dit te her inneren. Even pikant is de gulle bekentenis, dat het tarief verhoogd' moet om Leerplicht er door te helpen; en pikanter nog, dat geen nieuw ontwerp wordt aangekondigd, om de Wet op het Lager Onderwijs te herzien en de gevolgen van de invoering van leerplicht voor de bijzondere school te ondervangen. Maar bovenal pikant is de passage over Transvaal. Alleen vermeld in verband met China, en ter herinnering dat er een paar oorlogsschepen heengingen om onze landge noten te beschermen. Onzo gezant te Peking is dioor vreemde i roepen ontzet, en onze schepen op China's kust- hebben geen enkel Hollander in China's hoofdstad van den dood gered. Eln terwijl de oor'.jg in Zuid-Afrika een betreurenswaardige gebeurtenis heet, wordt hooge hope gevestigd op het Bureau voor Ar bitrage, terwijl de helden der Vredesconfe rentie geen hand uitstaken om het geweld .van Groot-Bri fcannië te stuiten, en de arbi trage, waarop Kruger en Steyn aandrongen, door te zetten. In, het zakelijke onbelangrijk, mag daar om deze Troonrede in zooverre pikant hee ten, als ze op droeve wijze toont, hoe onze Regeering op internationaal terrein heil zoekt in middelen, die schoon klinken, maar op don kieper bezien, en aan de praefcijk ge toetst, ten ©enenmale onprofijtelijk blijken. Alleen wat de Troonrede over onze finan ciën zegt, is voor bet kruid en ieish art van den coupou-knippenden burger geruststel lend. Het «Centrum" constateert dat op de eerste plaats de verwachting wordt uitgesproken, Een roman VAN IDA BOV-ED. ar. ct, 69) Mevrouw Werlhof vroeg den kapitein naar rijn vrouw en kinderen. Zij dweepte reeds met den forsdh gebouwden, ©enigszins corpu lente» man, onder wiens bescherming zij zich veilig gevoelde. En kapitein Prelter, altijd vriendelijk en waardig, in zijn voorkomen half op een soldaat, half op ©en zeeman ge lijkend, verzuimde nooit, aan tafel of op het verdek, als hij juist voorbijkwam, een harte lijk woordje met mevrouw Werlhof te wis selen. Het gesprek over andere kinderen was voo-r haar tem slotte echter toch altijd slechts ten overgang tot het gesprek over haar eigen kinderen. Zij' was er juist mee bezig, over kaar zonen te spreken, toen de kapitein ge roepen werd, en wendde zicih nu met haar vertelling tot Enno Maurach. „Mama," zeide Malve zachtjes, „ik vrees, dat dit den dokter niet interesseert." „Waarom zou het hem niet interessee- ten zeide haar moeder vol ijver. „Mijnheer de dokter kent Henri en Wolfgang immers." ,jHoe moet hem dit martelen of .prikke lt1'"* -daeht Malve ©hi waagde het niet, zijn blik te ontmoeten. „En heb zal ook Henri en Wolfgang inte- tesseeren, als ik hun vertel, dat wij u hier aangetroffen .hebben," vervolgde mevrouw «erlhof zonder eenig vermoeden te koeste ren. Op het gelaat van Mauradh vertoonde zich ten blos. dat de Ongevallen-wet weldra haar beslag zal krijgen. «De Troonrede noemt van de» vele gewich tige ontwerpen," die aauhangig zijn, alleen déze wet en zegt ervan, dat zij in talrijke en dringende behoeften moet voorzien. Dit is zeker de meerderheid der natie uit het hart gesproken. En ook de meerderheid van het Parlement. Want ondanks de oppositie, die het vorige afgestemde wetsontwerp vond, is algemeen in beide Kamers de wensch uit gesproken, dat een wettelijke verzekering tegen ongelukken by den arbeid tot stand zal komen." De aangekondigde wetsontwerpen over Arbeidscontract en Armenzorg kan men, meent het blad, voorloopig wel als pronk stukken beschouwen op het parlementair menu. De mededeelingen omtrent de Vredescon ferentie en het Hof van Arbitrage klinken het «Centrum" onder de gegeven omstan digheden wel wat ironisch, maar men kon nu eenmaal niets anders verwachten. Sober heid was hier nog het beste, een soberheid, die echter eenigszins misplaats is bij de ver melding van den oorlog in Zuid-Afrika. Die oorlog is toch wel iets anders energersnog dan «een betreurenswaardige gebeurtenis." Het Haagsche «Dagblad" verwacht bij de behandeling van het adres in antwoord op de Troonrede, vooral het buitenlands beleid een onderwerp van ernstig debat zal uit maken, neen debat, dat door de Regeering zelve zeker zal worden gewenscht, opdat zij in de gelegenheid zij haar gedragslijn in deze duidelijk te doen kennen." Geen onderdanigheid, maar we! voorzich tigheid, is hier hoofdzaak, het «Dagblad" vertrouwt, dat dit door geen enkele partij zal worden vergeten. «En houdt men dit in het oog, dan mag men verwachten, dat ook bewaarheid zal worden het Koninklijk woord, gesproken naar aanleiding van het in deze residentie te vestigen Internationaal Bureau van het Hof van Arbitrage, nl. dat het be vorderlijk zal z\jn aan het niet hoog genoeg te schatten belang der vreedzame oplossing van geschillen tusschen de volken." Wat de Ongevallenwet betreft, het «Dag- blad" betwjjfelt of nu inderdaad die wet van dien aard is, dat zij in de eerste plaats moest worden vermeld, «Wanneer een zaak behoort tot de categorie van de «gewichtige wetsontwerpen", dan is het toch zeker de militaire reorganisatie van ons land, maar hier van vinden wij met geen enkel woord melding gemaakt in de Troon rede." Het «Uir. Dagbl." is zeer slecht te spreken over ons optreden in China. «Inderdaad, het was «wenschelyk, dat de zeemacht zich in de aangrenzende wateren vertoonde, ten einde aan landgenooten zoo danige hulp of bescherming te verleenenals noodig zou blijken." «De zeemacht! Zegge: één schip. Is dan daartoe onze zeemacht teruggebracht? «De «aangrenzende wateren" van Peking „Wilt u altijd scheepsdokter blijven vroeg mevrouw1 Werlhof in haar onuitputte lijke spraakzaamheid. „Neen," zeide hij. „Ik doe slechte deze één© reis in plaats van ©en vriend, die ziek is. De sedert lang gewenschte gelegenheid was mij dubbel welkom. Ik neem nu groote, nieuwe indrukken naar mijn landelijke een zaamheid mee." „Landelijke eenzaamheid „Ik neem in het midden van September, terstond na mijn terugkomst de praktijk van een ouden -dokter over bet is in een dorp op de heide ik zal het daar vrij eenzaam hebben misschien ook wel hard voor mijn brood moeten werken „Waar?" vroeg mevrouw Werlhof vol be langstelling. „In een dorp tusschea Bremen en Lüne- burg diep op d© heide men rijdt van het station Sprötze oostwaarts daarheen. U zal den naam zeker nooit gehoord hebben: Wendlingen. Hen arme streek. Maar een mooie taak wacht mij daar tochwant de dokter kan daar tegelijk ook de bevorderaar der beschaving zijn met en nevens den predi kant." Dat was düs zijn toekomstEn sij mocht daarin niet met hem doelen. Zijl mocht zijn woning niet vervullen met het licht der lief de en de warmte der gezelligheid, opdat dit hem zou tegenstralen, als hij te huis kwani, moede, nat, uitgeput, misscln^j wel walgend van den strijd tegen domheid, onzindelijk heid en bijgeloof Hij gevoelde, hoe haar blikken, zijln oog zochten, hoe de groote heete vraag in haar opvlamde„Moet ik niet met je meegaan? Niet schouder aan schouder met je werken?" Maar hij sloot de lippen, vast op elkaar, en vol trots riep een stem in hém„Neen." zijn mooi. En wy kunnen het den comman dant van het schip aldaar gestationeerd, niet kwalijk nemen dat hy er niet in slaagde om aan onzen landgenoot onzen gezant, een der bekwaamste leden van ons diplomatieke corps, die hulp of bescherming te verleenen, die echter inderdaad meer dan noodig was. «Het schijnt welhaast, dat het onze Regee ring is ontgaan, dat Peking evenmin als Bohemen aan de zee ligt, en dat men, om den daar door keizerlijk Chineesche troepen gevangen gehouden Nederlandschen gezant te redden, en te wreken deze ongehoorde be- leediging van het volkenrecht en onze natie, van twee compagnieën infanterie meer nut zou hebben gehad, dan van «de zeemacht" in haar geheel." De iMidd. Ct." mist met leedwezen eenige toezegging omtrent eene pensioenregeling voor werklieden. «Wellicht dat de Regeering, juist met het oog op den korten tijd die de huidige Kamer en misschien ook haar tot werken rest, hui verig is om te beproeven dit belangrijk vraag stuk te regelen. Maar had dit al niet vroeger kunnen geschieden?" Hetzelfde gemis voelt de «Arnh, Ct.". maar zij gaat nog iets verder en werpt er de invaliditeitsverzekering bij. Het blad meent overigens te mogen ver wachten dat «indien onze «vriendschappelijke betrekkingen" met het buitenland geenerlei verandering hebben ondergaan, dat de regee ring popelt van verlangen, om aan de Staten- Generaal en aan de natie mede te deelen, dat en waarom het verbannen van Neder landers langs administratieven weg eri zonder voorafgaand proces, door Engeland naar Rus sisch voorbeeld op geneesheeren van het Roode Kruis toegepast, ea het in de "Vlis- singsche haven aan wal zetten van honderden personen en gezinnen van Nederlandsche en andere nationaliteit, die uit het land hunner inwoning berooid en beroofd worden uitge zet, hoegenaamd geen verandering heeft kun nen brengen in de «vriendschappelijke be trekkingen" met de buitenlandsche Mogend heden. Algemeen overzicht. SCHIEDAM, 20 Sept. 4900. Zuid-Afrika. De bladen te Londen verwachten dat de oorlog deze week eindigt. Natuurlek. De correspondenten melden niets anders dan dat de Boeren nergens meer tegenstand bieden. Wil men aan hun berichten geloof schenken, dan is er geen enkel Boerenkommando nog behoorlek in orde. Ja zelfs, de Boeren vechten niet meer alleen hun vreemde huurtroepen strijden nog en vernielen en plunderen vooral. Van dit alles schijnt ons slechts één ding waarschijnlijk dat dë Boeren veel vernielen. Waar zij kunnen, laten zij de spoorbruggen in de lucht vliegen; by Krokodilpoort heb- „Ik begrijp echter volstrekt niet, hoe een. man zooals u met uw bekwaamheden niet in da stad Mevrouw Werlhof zweeg plotseling. Het schoot haar eensklaps te binnen, dat Mau rach e©n ongunstig verleden had. „Ik -ben arm, mevrouw," zeide hij1 eenvou dig, „en kan onmogelijk een paar jaren wach ten, totdat ik miji in de stad naam maak." Van de groep der spelenden drong een luid „hoerahtot hun ooren door. Mevrouw Kle ver had prachtig gespeeld en liet zich huldi- gen. „Een nieuwe partij, een. nieuwe partij hoorde men eenige h-eeren. roepen. Malve vergat dit tooneel nooit. Tegenover haar en haar moeder, op een veldstoel, zat de geliefde man, -en achter zijn donker hoofd strekte zich de oceaan uit. Blauw was zijn oppervlakte gekleurd, en ale een wit lint strekte zich het spoor van het schip daarover uit, rich in de verte verlie zend. Blauw en onbewolkt spande zich de he mel boven hen uit, aan den horizon verbleek ten zijn kleuren en werden schier rooskleurig. Bij dit licht stak de donkere saffierkleur der zee krachtig af. En hij ©prak over rijn. jeugd. Voor de eer ste maal. „Mijn kindsheid was zeer treurig," begon hij. „Haar schaduwen volgen mijt nog steeds. Het schijnt, dat zij mijn Jbheele leven zullen verduisteren. Als u, mevrouw, zoo verheugd, zoo trotsch over uw zonen spreekt, dan denk ikdie gelukkigenZij hebben het gemakke- lijk gehad, trouwe ouderhanden voerden hen door een. zonnige kindsheid. Wel is waar leert men van zulke leidslieden één zaak niet, met een vrijen blik rond te zien. en diegenen juist te beeordeelen, die moeilijker wegen te bewandelen hebben." ben zij ook door middel van dynamiet de overhangende rotsen laten springen, en groote blokken liggen nu op de spoorbaan overeen afstand van 40 K. M, Ook dreigen de Boeren de tandrad-loco motieven, onmisbaar voor het traject Wa- terval-Boven tot Waterval-Onder, te vernielen, die machines staan nu te Komatipoort. Hoe het met den strijd daar is gegaan, blykt niet met zekerheid. De «Daily Tele graph" verneemt uit Lorenpo Marquez dat de Engelschen de plaats hebben bezetvooraf hadden de Boeren het dorp geplunderd en verbrand. Volgens de «Daily Mail" hebben de vreem delingen dit weer op hun geweten. Voor die vreemdelingen zou de Portugeesche regee ring ook erg bang zyn, waarom zjj haar troepenmacht 'aan de grens ook zooveel mogelijk versterkt. Massa's Boeren vluchten volgens Engel- sche berichten naar Portugeesch gebied. Intusschen is er ook een bericht dat van de «hoofdmacht der Boeren" spreekt. Het is waarschijnlijk van Bulier en is gedagteekend van 47 September van den Spitskop. Daaruit vernemen wy dat de hoofdmacht der Boeren, zooals wij gisteren reeds meldden, naar Belvedère is getrokken, in het boseh- veld, om vandaar vermoedelijk naardeZout- pansbergen te trekken. De gewone burgers kunnen bet lage veld niet bereiken wegens de hitte, die zy helsch noemen. Het vee kan daar evenmin leven, zoodat den Boeren niet anders overbluft dan door de bergen naar Komatipoort te trekken. De Boeren zouden vooral nog in het veld worden gehouden door de mannen uit de Kaapkolonie. Zonderling is dat, naar wij verder hooren, de gemeenschap van Spitskop metMachado- dorp belemmerd is, door een aanval van een troepje Boeren in de Krokodilvallei die de telegraaf-oldaten aanvielen. Ook in Butler's rug staan dus nog Boeren. Buller moet ook een verzoek hebben ge kregen van kommandaot Gravett om van de achtergelaten levensmiddelen ook te ver strekken aan vrouwen en kinderen en van honger omkomende Boeren. Van meer belang is een Reuter-beiicht van Spitskop. Volgens dit bericht zou lord Roberts toch inzien dat zijn barbaarsche strengheid een verkeerde uitwerking heeft. Hij gooit het thans over een anderen boeg en heeft bepaald dat de Boeren die zich over geven, niet meer naar St. Helena of Ceylon verbannen zullen worden, behalve de officie ren over wie Roberts zelf zal beslissen. Volgens Reuter's correspondent heeft dit besluit zijn uitwerking niet gemist, wat zeker mogelijk is. Wij vreezen dat, indien Roberts werkelijk aldus besloten heeft, vele Boeren den strijd zullen opgeven. De «Daily Telegraph" heeft een verhaal over de bezetting van Barberton door French, «Wij zijn bijna een week onophoudelijk aan het bergstygen geweest", zegt de corres pondent, «en dreven de Boeren overal terug. Do nachten brachten wij door in bivak in de bergen. «Generaal French's vooruitgeschoven troe- „Ik weetik heb eens hooren zeggen. merkte mevrouw Werlhof aan. Hij glimlachte somber. „En dat was het allerergste van. mijn kindsheider deed zich een. catastrophe daarin voor. Dat gaat altijd met een zekere publiciteit gepaard. Zoo heb ik niet eens de weldaad gesmaakt, ongemerkt het lijden mij ner jeugd te kunnen doorstaan. Ën opge merkt te worden, in het licht geplaatst te worden, dat heet ook tegelijkertijd altijd in een v a 1 3 c h licht te staan voor ae talioozen, die immers geen gelegenheid hebben om wer kelijk inricht in de zaken te hebben." „Och toevertel u daan ons iets van," zei de mevrouw Werlhof hartelijk. Hij keek Mal ve aan. Zij verschrikte voor -dien blik. Deze was zoo kalm en vast als die van een rech ter „Mijn vader stierf, toen ik nog heel klein was. Mijn moeder en ik bleven met een ge ring vermogen achter. De consul Massing werd mijn voogd. Zeker tegen den wensch mijner moeder. Want later, toen men mij, den mondig gewordene, eindelijk de nalaten schap mijner moeder moest ter hand stellen, vond ik brieven, waaruit bleek, dat de consul eenmaal tevergeefs aanzoek om de hand mij ner moeder gedaan had. Hij heeft zeker al tijd in mijl mijn vader gehaat, en ik herinner mij zeer goed, dat moeder dien man slechts met gedwongen beleefdheid ontmoette. Zoo was de geheels ondergrond der verhoudingen reeds ongezond, toen ik na den dood mijner moeder in het huis van den consul kwam. Als pleegzoon heette het. Als sjjplbal van de luimen van den vertroetelden zoon van den consul. Kinderen, die vroeg den dood riem, krijgen meestal iets schuws. Op miji lag or als oen druk van voortdurende beklemd heid. Mijns vaders dood had ik nog niet be- pen bezetten Barberton. Onze verliezen waren gering, maar de vijand was ook geheel ge demoraliseerd. Ongeveer 400 Boeren gaven zich over of werden gevangen genomen, en bovendien viel een massa proviand, munitie en geweren in onze handen. «De spoorweg is ongedeerd. De laatste trein ontkwam om 41 uur 's morgens. De Boeren bevalen 3000 vrouwen, kinderen en vluchtelingen de regeeringsmagazijnen te plunderen, en toen ik met de eerste ruiters in de stad kwam, vond ik ze nog daarmee bezig. «Wij reden allereerst door naar de gevan gen Engelschen die ons met hoera's ontvin gen. Het waren 19 officieren en 60 man. Allen waren gezond, en hun huisvesting was uitmuntend. De rollen zyn nu omgekeerd zij bewaken thans Boeren. «Eerst scheen het in de stad tot onlusten te zullen komen, maar nu is alles weer kalm geworden. Een groote menigte Boeren-ofli- cieren en mannen zijn gevangen genomen. «In de bergen moesten de paarden herhaal delijk aan den teugel worden geleid, omdat de hellingen zeer steil waren. Weinige onge lukken kwamen voor. «Zaterdagmorgen 9uur liet generaal French de Union Jack hijschen, en toen de vlag omhoog ging, liet hy drie cheers op de Koningin uitbrengen Een groot aantal Boeren woonden de plechtigheid bij, Voortdurend geven zich nog Boeren over. Wy hebben 500 gevangenen gemaakt, afgezien van hen die op parool zijn vriygelaten. Intusschen is Kruger nog te Lorenpo Marquez. Volgens de «Matin" had de Portu geesche regeering hem eerst willen uitleve ren, maar Koningin Amanda zou den Koning hebben bewogen deze schurkenstreek want dat zou het geweest zijn niet goed te keuren. De «Daily Mail" is erg boos over het feit dat Kruger te Polano gevluchte Boeren moed ingespioken zou hebben. Het blad zegt dat Engelsche burgers te Lorenpo Marquez vragen of dit geen schending der neutraliteit is. In de «Daily Telegraph" vinden wij den tekst der officieeie proclamatie, die door de regeering der Zuid-Afrikaansche Republiek werd uitgegeven te Komatipoort op 44 Sep tember Nademaal de hooge leeftijd van Z. H. E. den President het voor hem onmogelyk maakt de kommando's te volgen, en nademaal de Uitvoerende Raad overtuigd is, dat de vroe gere diensten van Z. H. nog steeds gebruikt kunnen worden in het belang van het land en de natie; «is besloten, dat de Uitvoerende Raad Z. H. E. een afwezigheid toestaat voor een tijd perk van zes maanden ten einde Europa te bezoeken met het doel om onze zaak daar te behartigen. «Ik, Schalk Burger", zal hem overeen komstig de wet vervangen." Nog eenige losse feiten: De Engelschen twijfelen nu zelf weer aan de Wet's dood. Een Boer die tien zieke manschappen van de Seaforth Hooglanders van Heilbron naar Vredefortweg bracht, ver telde, dat generaal De Wet te Heilbron was grepen die verwekte bij mij slechts ver lammende, waanzinnige vrees. Wat de doodi mijner moeder voor mij te beteekenen had, begreep ik reeds met ontzetting. Met kin derlijk gebrek aan logica stelde ik de wereld voor mijn ongeluk verantwoordelijk. Omdat ik niet meer bij haar kon rijn, die ik liefhad, haatte ik bij voorbaat diegenen, bij wie ik moest leven. Ook had. mijin arme moeder ze ker nooit de kracht bezeten om mij te straf fen, als ik weerspannig en driftig was. Zoo verzette ik mij vijandig tegen alles. Slechts liefde en geduld zouden mij hebben kunnen, opvoeden. Ik vond echter vijandigheid ea verachting. Voor den leugenachtigen, lafhar- tigen zoon ,die reeds een overdreven voorstel ling van heb geld en de positie rijns vaders had, was ik slechts een bedelaar, die geduld werd, voor de vrouw van den consul, die in een ongelukkige verhouding tot haar man stond, de zoon der vrouw, ter wille van wie hij haax niet kon liefhebben, voor den consul de zoon van den man, om wiens wil mijn moeder hem versmaad had. Haat groeide uit haat, leugen stapelde zich op leugen, en daar door werd er aan iyij!n toom en mijn weer spannigheid nieuw voedsel gegeven. Op dio wijze, in matelooze bitterheden, gingen de ja ren voor jnij voorbij. He had geen andere wa penen meer dan mijn lichaamskracht. Daar mee verweerde ik mij' tegen den pijniger mij ner kindsheid zoo goed als ik kon. Maar toen hij mij ook van mijn eer beroofde, toen ik de dief van het geld moest rijn, dat hij had weggenomen, toen sloeg ik hem, nog blinder, nog woester, nog vreeeelijkor dan ooit. En ik sloeg hem zóó ongelukkig, dat hij er een in wendige verwonding door kreeg m na ver loop^ van drie dagen stierf." 'Wordt vervolgd tt si I tf i II 'ij n I W ïu tf*

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1900 | | pagina 1