Transvaal en Oranje-Vrijstaat.
BINNENLAND.
V*
V
STADSNIEUWS.
heb eerst na zijn ongesteldheid, in het La
gerhuis, waar zijn vrienden hem met ge
juich begroetten.
België.
Ton gevolge van een besluit in de afd.
Brussel der S. D. A. P. om in do Grondwet
to doen opnemen liet beginsel der evenredi
ge vertegenwoordiging, elke campagne voor
'het stemrecht aan vrouwen te staken en
hun stem uit to brongen togen een even
tueel voorstel der clerical© regeering om het
stemrecht to verleenen aan allo meerderja
rigen zonder ondersdhoid van sekse, moot do
leider der partij in de Kamer, de heer Van
der Veldo, zijn mandaat neerleggen, omdat
hij dan tegen zijn eigen voorstel zou moeten
stemmen.
P r a n k r iji k.
Waarschijnlijk zal Waldeck-Kousseau aan
staanden Maandag genoegzaam hersteld zijn
om weer iu de Kamer te verschijnen.
De marine-prefect van Brest, vice-admi-
raa<l Roustan, zal nu definitief het bevel
voeron over het smaldeel, dat President
Loubet naar Rusland moet begeleiden.
Roustan is een der jongste vlootvoogden
en was bij het laatste bezoek van het Rus
sische Keizerpaar aan Frankrijk aan de Cza
rina toegevoegd.
Spanje.
De crisis zal beperkt blijven tot den minis
ter van financiën.
Ital'ië.
Hot „Berl. Tageblatt" verneemt dat do
radicalen en socialisten besloten hebben
voor do motie van vertrouwen in het kabi-
net-Zanardelli te stemmen. Door dit besluit
is de overwinning der regeering verzekerd.
Servië.
Ku verzekert do „Bolit. Corr." dat zoowel
te Weenen als te St. Petereburg bij de Re-
ge c-ring het vaste voornemen gekoesterd
wordt om Koning Alexander op den troon
te handhaven.
In Weenen wil men niets (meer) weten
van Karageorgevitoil of van Prins Mirko
van Montenegro en keurt men hun aanspra
ken plotseling sterk af.
Toch schijnt de persoon van Koningin
Draga nog geen genade te hebben gevon
den in Weenen en evenmin in St. Peters
huig. Het wordt voor zeker aangenomen, dat
zij nooit door den Czaar zal ontvangen wor
den.
R u m e n i
Dinsdag is de zitting van het Parlement
gesloten. De president las een boodschap
van den Koning voor, waarbij het Parle
ment dank gezegd word voor liet ouder de
oogen zien en het tegengaan van hot gevaar,
dat het land een tijd gedreigd had. Het Par
lement heeft zich van een grootsche taak ge
kweten, en het rijk aan zich verplicht dooi
de financiën te verbeteren, het staatscrediet
en 'het veria-ouwen in de macht van Rume-
nië te herstellen.
De gevolgen Van al deze goede maatrege
len zullen in de toekomst gevoeld worden.
Montenegro.
De verloving van prins 'Mirko mei de
dochter van kolonel Konstaninovitck is te
Cettinje officieel afgekondigd.
Het Belgische Comité tot Hulp voor de
Transvalers heeft president Kruger met de
overwinning van de la Rey geluk gewenscht
en de verwachting uitgesproken, dat de Boe
ren Methuen als gijzelaar voor Kritzinger
zouden hebben.
De heer J. Spoelstra uit Boisward, thans
Boerenkrijgsgevangeneop het eiland Bermuda,
lijdt sedert 7 maanden aan dysenterie.
Dan 25en Februari jl. richtte de heer
Hepkema een verzoek aan onzen minister
van buitenlandsche zaken om diens tusschen-
komst te verkrijgen tot ontslag uit zijn ge
vangenschap voor Spoelstra.
De minister deed pogingen, doch moest
den heer Hepkema melden
adat J. S. door de militaire rechtbank te
Pretoria wegens ontduiking van de censuur
(S. was dagblad-correspondent) veroordeeld
was tot een jaar harden arbeid, benevens
tot een boete van '100 pond sterling, of zes
maanden gevangenisstraf. Die straf is, voor
zoover de veroordeeling tot harden arbeid
betreft, door Lord Kitchener in krijgsge
vangenschap veranderd.
De Nederlandsche regeering heeft getracht
in dit bijzondere geval kwijtschelding tan de
krijgsgevangenschap voor Spoelstra te ver
krijgen, doch dit is door de Britsche regeering
geweigerd.
ïlntusschen is aan Hr. Ms. gezant te
Londen opgedragen de mededeeiing van den
heer Hepkema, nopens de ziekte van S., ter
kennis van de Britsche regeering te brengen,
die daarin wellicht aanleiding zou kunnen
vinden hem voor vervroegde loslating uit de
krijgsgevangenschap in aanmerking te brengen.
Wij lezen in het „Handelsblad"
Een stadgenoot bekend vriend der
Boeren die gisteren, te Parijs vertoefde
was getuige van de ontvangst van. een aan
tal AfriOeaandars, die de gevangenschap in
Portugal wisten te ontvluchten.
Het zijn de heeren Jan Willen Praetorius
uit Vrijburg; Roelof Jacob Viviers uit
BrandfonteinJan Casper Reitz, neef van
den bekenden staatsman, uit den Vrijstaat;
gtepliamvs Johannes Hofmeier Wentzel en
Piet er Keiscr, beiden uit Johannesburg.
Hun komst te Parijs scheen vooraf bekend
gewenden te zijn, althans een oud-landgenoot
do heer Jan Stuit, die zelf verhinderd was,
had aan een Fransehen Boerenvriend, den
lieer Hardy, verzocht hen. aan het station
welkom to lieetcn. Deze kweet zich op zoor
housche wijze van die taak.
In een café aan den Boulevard des laliens
gebruikten do Afrikaanders hun ontbijt en
in een oogwenk was hun aanwezigheid be
kend. In en voor hot café vormden zich
groepjes, die „Vivent les Boem" deden hoo-
rcn. Ook waren spoedig journalisten bij do
hand om 'bijzonderheden to vernomen.
Naar wij vernemen, hdbbcn Afrikaander
ballingen to Amsterdam aan do bovenge
noemde heeren do geldmiddelen verschaft,
nood'ig om uit Portugal weg to komen en iu
de eerste behoeften to voorzien.
De Transvaalsche legatie te Brussel heeft
voor het fonds tot ondesoteuning der Boeren
ontvangen een totaal bedrag van 2.193.69
francs.
Hofberichten.
II.II. M.M. de Koninginnen, Z. K. H. de
Prins en de Vorstelijke personen, die thans
in de residentie vertoeven, werden gister
middag aan de Kon. stallen ontvangen dooi
den dn stalmeester, adj. in b. d. van II M.
de Koningin, baron Bentinck en begroet met
de volksliederen.
In de loges en op eenige daarvoor gereser
veerde plaatsen namen de leden van het
Militaire en Civiele Huis plaats.
Nadat de vorstelijke bezoekers gezeten wa
ren, nam het assaut een aanvang.
Niet minder dan 12 nummers werden uit
gevoerd, vlug en getuigende van de groole
geoefendheid.
Tusschen de vele rijnummers brachten de
clowns August en Pierre en de beroemde
chauöeurs Oto en Mobiel de gewenschte
vroolijke afwisseling. Trouwens er werd ook
hartelijk gelachen bij de aardige pantomime
iLoonije komt om zijn boontje" en tijdens
het optreden van den clown Chessy met zijn
gedresseerden beer.
Het hoogeschoolrijden van den pikeur
Baay met het paard sZarif" en niet minder
niie Hongaarsche Post" door acht paarden
bereden, door twee jockeys, wekten algemeens
bewondering.
Het slot was echter het mooiste. Twaalf
rijknechts in gala-rijcostuum voerden een
caroussel uit, bestaande uit niet minder dan
72 nummers, en ten slotte vormden zij een
W (Wilhelmina), E (Emma) en H (Hendrik).
Daverende toejuichingen weerklonken, de
volksliederen werden gespeeld en het assaut
was geëindigd.
Op het Diligentia-concert te 's-Gravenhoge
verschenen gisteravond H. M. de Koningin-
Moeder met denEifgraaf en de Erfgravin van
Erbach en Prinses Alice van Albany.
Ook H. M, Je Koningin en Z, K. H. de
Prins der Nederlanden bezochten het concert,
waar zij verschenen na afloop van het eerste
gedeelte van het Beethoven-concert, uitge
voerd door de violiste mej. Wietrowetz.
H. M. de Koningin-Moeder en II. D. H. de
Prinses Alice van Albany waren hedenmid
dag in de Koninklijke stallen ter bezichtiging
van den Gouden Koets.
Van daar begaven de Vorstelijke personen
zich naar den Kunsthandel van Goupil, op
de Plaats tot het beschouwen van schilderijen
en kunstplaten.
Daarna werd een rijtoer door Delft gemaakt.
w
Pi ins Hendrik en de Erfgraaf von Erbach
namen heden de werken voor de in aanleg
zijnde haven te Scheveningen in oogenschouw.
Behalve dames en heeren der Koninklijke
Huizen, nemen heden ook eenige oud-minis
ters aan het diner ten Hove deel.
Het Echtpaar von Eibach en de prinses
van Albany vertrekken morgen naar Berlijn.
resp. von den kapt. ter zee W. Allirol en
den kapt.-luit. ter zee J, D. Heynïng, 12
dezer te Colombo aangekomen.
Het bericht der Engeische bladen dat
Piinses Alice van Albany verloofd zou zijn
met den Groothertog van Saksen-Weimar,
wordt van Duitsche zyde tegengesproken.
Rouwdienst.
Gisteren werd in de Russische kapel aan
den Scheveningschen Weg een lijkdienst ge
houden voor mevr. Ocolycsanyi, de dezer
dagen te Nizza ovei leden echtgenoote van
den Oostenryksch-Hongaarschen gezant.
De zaakgelastigde van graat Forgach ont
ving de bekenden van de overledene. Bijna
alle gezanten met hun legatiepersoneel, de
oud-minister jbr. Van Karnebeek enz. woon
den de plechtigheid bij, verder eenige leden
van de Russische en Oostenrijksehe kolonie
te 's-Gravenhage.
Als voorganger trad op de Russische pries
ter J. Polidoff, die de gebeden zeide en het
requiem zong, bijgestaan door de koorzangers
der kapel.
Corps diplomatique.
De Turksche gezant gaf gisteren een diner
aan eenige dames en heeren der hofhondingen
en leden van het Corps diplomatique.
Consuls.
Da heer T. F. G. Kramer, benoemd tot
consul der Nederlanden te Arequipa, is in die
hoedanigheid door de regeering van Peru
eikend.
Onze oorlogsvloot.
Blijkens bjj het Dept. van Marine ont
vangen bericht zyn Hr, Ms. oorlogsschepen
Zeeland en Sumatra, onder bevel
Algemeene Rekenkamer.
Het nieuwbenoemde lid der Rekenkamer,
de heer De Ras, wordt a.s. Zaterdag door de
Koningin beëedigd.
Minister Van Asch van Wijck.
De toestand van minister Van Asch van
Wijck blyft hoogst gunstig. Bulletins worden
niet meer uitgegeven.
Minister Kuyper gaf gisteren een diner
aan verschillende vreemde gezanten, o.a. aan
den zaakgelastigde van den Paus. De vol
gende week biedt de Minister aan leden dei-
Tweede Kamer uit de verschillende politieke
partijen een diner aan.
Pi-OTinctalo Staten van Zuid-Holland.
De plaatselyke anti-revol. kiesvereeningen
in liet district Middelbands, hebben tot can-
didaat voor het lidmaatschap der Staten van
Zuid-Holland gekozen de heer H. Ch, Vegtel
te 's Gravenhage.
V*
Naar men zegt, zullen de Staten van Zuid-
Holland bijeengeroepen worden tegen Dinsdag
1 April, ter verkiezing van een lid der Eerste
Kamer, vacature de heer Fransen van de
Putte.
Het kamerlid de heer Ter Laan woonde
heden, na zyn ontslag als schoolhoofd, de
kamerzitting bij, welke hij vroeger alleen
des Woensdags en des Zaterdagsmiddags
bezocht.
0 ran j e->' assau-oord
De liedertnfel »Haagsch Mannenkoor", heeft
f 1813.75 afgedragen aan den voorzitter van
het Kon. Senatoiium Oranje-Nassau-oord,
zijnde de zuivere opbrengst van het Lief
dadigheidsconcert door die zangvereeniging
ten bate van het Emma-fonds der Stichting
gegeven.
Examen Belastingen.
Voor het examen van commies by 's rijks
belastingen hebben zich 650 sollicitanten aan
gemeld. Dit examen za! te Arnhem gehouden
worden en aanvangen op 2 April. De examen
commissie bestaat uit de heeren Aleva (voor
zitter), v. d. Vliet, v. d. Meulen, Lichtenberg
en Cremer, inspecteurs dier belastingen, res
pectievelijk te Schiedam, Venlo, Heerenveen,
Gorinchem en Gennep.
Financieel Nieuws.
Overzicht van de opbrengst der middelen
(hoofdsom en opcenten) over de maand Febr.
1902, in vergelijking gebracht met de op
brengst over hetzelfde tijdvak van '1901,
door het departement van financiën openbaar
gemaakt.
1902 1901
Directe belast.f 659.680,— f 931.280,—
Rechten op d.inv. - 876.621,- 873.798,
Accijnzen.- 4.089.089,- 4.027.228,
Waarb. en bel. d,
goud. en zilv. w. - 29.496,- 28.016,
ïadir. belast.- 2,094,421.- 1.672.714,
Domeinen- 55.381,- 94.785,—
Posterijen- 801.483,- 784.775,
Rijkstelegrafen - 171.635,— - 175.302,—
Staatsloterij- 167.579,- 167.616,
Akt jacht en viss. - 133,- 115,—
Loodsgelden- 143.755,- 154.029,
Totaal.... f 9.089,277,— f 1.909.663,—
De opbrengst over de eerste twee maan
den van 1902 bedroeg f 18,323.971 tegen
f18,524.328 over hetzelfde tijdvak van 1901.
Bij het gisteren te 's-Gravenhage gehou
den examen in de nuttige handwerken slaagde
o.a. onze stadgenoote mej. L. van Eijk.
Aan de dames J. C. van der Most en A. M.
Huiswaard is, na gehouden examen, door de
commissie van toezicht op het lager onder
wijs uitgereikt de akte van algemeene toe
lating als bewaarschoolhouderes.
Lez'ng ds. It. W. J. Rudolph.
De groote zaal van Musis bleek gisteravond
veel te klein om de talrijke schare te om
vatten die was opgekomen om de lezing bij
te wonen van ds. Rudolph, die in een open
bare vergadering, belegd door de A.-lt. kies-
vereeniging sNederland en Oianje" zou spre
ken overDe verhouding van de Sociaal
democratie tot deo godsdienst, het huwelijk
en den eigendom.
De heer H. v. d. Drift, voorzitter, opende
de samenkomst met gebed eo gaf daarna het
woord aan den spreker voor dien avond,
Ds. Rudolph stelde voorop dat godsdienst,
eigendom en huwelijk de grondslagen zijn
waarop onze maatschappij berust. Godsdienst
noemde spr. in de eerste plaats omdat het
is het hoogste wat de mensch bezit;
dan den eigendom, die door God ingesteld
een noodzakelijke behoefte is voor mensch
en maatschappij en de opheffing waarvan de
grootste verwarring zou stichten ten slotte
het huwelijk dat een onontbindelijke band
moet zijn die het gezin vereenigt. Deze drie
grondslagen trachten de sociaal-democraten
te ondermijnen. Immers op godsdienstig ge
bied lijdt de soc.-dem. tot practisch atheïsme;
op het gebied van den eigendom tot com
munisme op dat van het huwelijk tot de vrije
liefde. Spr. zal deze beweringen ook staven.
Wel hebben in den laatsten tjjd de soc.-
dem. toongevers het atheïstisch karakter van
hun leer ontkend en beweren zij dat hun
stelsel slechts is een oeeonomisch stelsel, dat
alleen beoogt een gelijkmatige verdeeling van
den arbeid en daarnaast een gelijkmatige
verdeeliDg van ds vruchten van den arbeid,
en dat hat zich niet bekommert om den
godsdienst. De socialisten hebben slechts de
belangen der werklieden op het oog en zij
verkondigen nuga gerust naast den kapi
talist naar de kerk, doch ga nimmer met
hem naar de stembus. Maar terecht wordt
van a.-r. zijde tegen dit zoet gefluit gewaar
schuwd. Heeft niet, zegt spr. Gerhardt ge
zegd: Sluit u by ons aan en gy zult dingen
hooren, erger voor den godsdienst dan rat-
tenkruid.
En in werkelijkheid is het socialisme niet
alleen een oeeonomisch stelselwel degelijk
is het een afgerond stelsel van levens- en
wereldbeschouwingdat men zou kunnen
voorstellen als een hand met vyf vingers:
De maatschappelijke vinger, die
wijst naar betere verdeeling van arbeid en
voortbrengselen. Dat is de w ij s v i n g e r.
De politieke vinger, waarmede zij
trachten de andere partijen onder den duim
te krijgen. Dat is de d u i m.
De philosophische vinger, hunne
eigeo beschouwingen over den mensch en
diens historie; dat is de ziel van het socia
lisme als het langste en het dikste kan zij
beschouwd worden als de middelvinger.
De moreels vinger, waar zij hun eigen
moraal bezitten. Dit is de ringvinger.
Of deze, vraagt spr., ooit den ring van trouw
zal dragen, zal spr. straks onderzoeken.
De aesthetische vinger, want er be
staat thans ook een proletariërskuDst, doch
zy is nog klein en teer. Dit is de pink.
Die 5 vingers omvatten alzoo liet volle
menschelijk leven en trachten dit om te zetten
en te voeren in de banen die naar het socia
lisme leiden. Socialisme is dus wel degelijk
meer dan enkel een maatschappelijk stelsel
en heeft wel degelyk ook te maken met den
godsdienst.
Het socialisme wortelt in het historisch
materialisme en dat huldigt de leer: alles
is stof en alle beweging komt voort uit de
stofde mensch is dus mets meer dan een
mensch-dier.
Dat mensch-dier was, volgens deze leer,
aanvankelijk tam en mak, in de oertijden
toen nog geen privaat bezit bestond. Sedert
dit echter is gekomen zijn de menschen (de
bezitters n.l.) roofdieren geworden, terwyl
de niet-bezitters hebben gestreden tegen
hunne uitbuitersdat is de klassenstrijd, die
als een roode draad door de gansche geschie
denis is heen gevlochten. Die klassenstrijd
heelt zich in den loop der eeuwen op ver
schillende wijze geuit. Men vindt hem in de
Aziatische maatschappijin de antieke maat
schappij in de foedale maatschappijthans
in de kapitalistische maatschappy.
Deze periode zal echter niet de laatste zijn
want zij zal baren de socialistische maat
schappy, die zal geven een hongeren vorm van
samenleving dan er tot heden was.
Daarin zal de privaat-eigendom op grond
van voortbrengselen zyn opgeheven, za! het
menschdom niet meer zijn verdeeld in be
zitters en niet-bezitters, doch allen zullen
medearbeiders zyn en de roofdieren zullen
weder getemd zijn.
Zooals men ziet leert dus de wijsbegeerte
der socialisten dat de klassenstrijd bestaat
omdat de privaat-eigendom bestaat.
Er zal in de socialistische maatschappy
met deze materialistische beschouwingen geen
plaats zijn voor God, schepping, goddelijke
wetten, verlossing door Christus, noch voor
godsdienst.
Het is dus onmogelijk om bewust socialist
te zijn en tevens goed Christen.
Door aanhalingen uit socialistsiche schrijvers
als Marx en Bebel bewijst spr. zijn beweren
nader, om ten slotte nog te wijzen op wat
Troelstra schreef in »Het Volk" van 19 Nov.
1900De socialistische wijsbegeerte is niet
vereenigbaar met eenig theologisch stelsel
(dat is godsdienst).
Echter in den laatsten tijd schijnt er bij
de socialisten een streven te zyn om deze
wijsbegeerte te verbergen en het maatschap
pelijke op den voorgrond te stellen. Aan de
a.-r. verwijten zij dat dezen den godsdienst
stellen vóór het socialisme, maar spr. ontkent
dit en roeptwij hebben niet te verdonkere
manen. Doch hel ontnemen van den godsdienst
aan een volk is de greotste misdaad die be
staat. Spr. wijst op de kracht van het volk
in Z.-Afrikn, dat alles heeft verloren behalve
zyn godsdienst en dat in hooge eere staat
by alle volkeren der wereld, (Applaus).
Na een oogenblik pauze vervolgt spr. zijn
rede.
In de socialistische maatschappij zal geen
privaat eigendom meer zyn; geen patroon
naast of tegenover den arbeider, maar allen
arbeiders en er zal slechts gewerkt worden
voor zooveel dit noodig zal zijn om in de
behoeften te vooizien. De behoeften zullen
worden geraamd en de arbeid verdeeld. De
overheid zal zijn als het algemeene bestuur
van eene groote coöperatie.
De voortbrengingsmiddelen, thans het eigen
dom van enkelen, zullen aan de gemeenschap
komen.
Om dit doel te bereiken zullen de socialisten
geen geweld gebruiken, maar zij trachten
met alle middelen de waarde van het bezit
te verminderen voortdurende loonsverhoo-
gingen (maatschappelijke actie)wettelijke
maatregelen om den privaat-eigendom te
beperken (politieke actie.) De soc.-dem. zullen
de dem. drijven tot steeds grooter concessiën.
Spr. verwerpt het oeeonomisch stelsel der
socialisten als het ellendigste dat denkbaar is.
De raming der behoeften kan blijken tegen
te vallen en een crisis zal het gevolg zijn
de menschen zullen op rantsoen worden ge
zet; de maatschappij zal gaan gelijken op een
groote gevangenis, waarin de menschen met
de zweep zullen worden gedreven naar hun
werk. De overheid of hei bestuur zal meer
macht bezitten dan zeifs een Czaar en de
menschen zullen verdeeld worden in contro
leurs en gecontroleerden.
De voorstelling der socialisten van de
hedendaagsche maatschappy is eenzijdig en
daardoor onjuist.
De klassenstrijd wordt niet gevoerd tus
schen bezitters en niet-bezittersde intel-
lectueelen onder de socialistendominé's,
advocaten, onderwijzers, zijn degenen die den
klassenstrijd voeren.
Het socialisme als moreel stelsel geeft voor
huwelijksmoraal de leef der vrye liefdezij
wil dat het huwelijk zal zijn een even ge
makkelijk los te maken als te sluiten band i\v
slechts bindend zoolang de liefde bestaat. D»
droeve gevolgen zou men zien in de talrijke
onberaden huwelijkenhet huwelijk zou wor, t to
den een concubinaat. "r
Mochten er, zegt spr. ten slotte, in deï! r!:
zaal zyn die op zijn rede iets willen aan.|y0
merken, het zal spr. aangenaam zijn; kant Vi
men hem overtuigen dat hij ongelijk heelt R
hij zal het eerlyk erkennen.
?^scl
t i.
waartoe zich aanmelden de heeren Herman tie
Maas en De Wit. s6 J/t
De heer Hermans verkrijgt het woord, tad
Spr. begint te wijzen op den predikant |eLol
Boston die vóór 50 jaren verklaarde dat hetjiens
de plicht van den godsdienstleeraar was
o®
Mi
chei
Mi
iets
het groote verschil van overvloed bij den eejjocia
en gebrek b'y den ander te trachten od i.:
hefTen. F U
Gebreken in de maatschappy zijn evengoej
te verbeteren als die ia een machine en dtSë
godsdienstleeraar moet daaraan arbeidea/ie s
Dezen predikant acht spr. een beter Cliristeriferk
dan de leeraren zooals die zich thans ieoe
Nederland doen hooren.
Wie verbeteringen willen aanbrengen Ins
waardoor de feilen in de maatschappy zulleanet
worden weggenomen, vindt bestrijding ti'eens
hen. Zij leerenlijdt en ontbeert maar, wantdit 1
in zulk een maatschappy kan de godsdienë V
tieren. Zij vreezen dat in een socialistische us
maatschappij liet geloof en de godsdienslfeem
overbodig zullen zijn. Doch spr. meende da|f D
iemand als ds. Rudolph overtuigd moestzüjvalk
dat het geloof een gave Gods wel zetlij'
blijven in alle maatschappelijke toestanden!
Ds. R. heeft godsdienst en socialisme tegen-jviss
over elkander gesteld als twee elkaar bestriji Sj
dende machten, maar hij kan als godsdienssle s
leeraar niet gelooven dat de godsdienst zot&en
worden overwonnen. Spr. antwoordt op heiphri
verwijt dat de intellectueelen den klassenstrjj/steei
mede voeren, dat ook reeds in de Frsnscb'tene
revolutie de lagere geestelijkheid stond aajleeri
de zijde der revolutionairen voorts wjjstlijkom
naar België waar priesters als Daens enden
Fonteine toonen den geest van Jezus bete' 0
te hebben begrepen dan zij die den godsdienstpriv
gebruiken om de menschen terug te houdeideu
van den strijd voor maatschappelijke ver'men
betering. [jen
Gy verwekt ergernis, roept spr. ds.R. totdam
en gij doet dit opzettelijk om te prikkelei 32 1
Meermalen reeds heeft èn spr. èn MendeSbom
aan ds. R. bewezen dat hij als de leer dei'plek
socialisten verkondigt wat die niet is, Stnj( Vi
is goed, maar Iaat men ons aanvallen op wafverp
wij leeren, niet op wat ons wordt toegedichte.
Ds. R. heeft zijn godsdienstige opvattin/ S;
als de ware geproclameerd, maar daar zjjideze
nog andere christenen, die óók meenen he?; Di
ware te hebben. Zoolang die sehriftgeWlege
den deze kwestie onderling niet hebben kri'van
nen uitmaken, past het den leeken i/wapi
socialisten niet om in dien strijd parijnen
te kiezen. De bijbel is geen encyclopedieetgt
bovendien moeten die ordonnantiëu God-Manc
worden verklaard door de feilbare Rede. fiem
En ook de Staatsmacht mag niet zijn be-" B
invloed door één kerkelijke partij, want in/ge3t
mers kunnen zich daarmede niet vereenige/w°°
de andere kerkelijke partijen. Ds. R. heeSin E
den socialisten verweten dat zij iets zoudedaag
verdonkeremanen, maar spr. antwoordt dat H
de socialisten alle vergaderingen in het openreet
baar houden en geen geheime deputates-jaant
vergaderingen beleggen. Zeker zal wel eer/vrije
op die tallooze openbare vergaderingen iektwei
gezegd worden door eenigen spr. wat eei's'rij
wapen geeft in de handen der tegenstandersfBefd
maar dat ligt voor de hand. Pe"<
Waar ds. R. het historisch materialism,, E
besprak heeft hy daarbij er op gewezen hsïcha
het privaat-bezit wordt verweten van defspr
tammen mensch een roofdier te hebben gó D
maakt. Maar heeft, vraagt spr., ds. R. nil in
zelf meermalen den strijd aangebonden tegfbjn
het mammonisme en heeft hij niet gezeg!Bpv«
dat dit reeds schuilt in het hart van h(3ie
kind waar diens eerste gestamelde woor^be
zal zijn: hebben, j N
De klassenstrijd i3 onvermijdelijk, reeiwee
bij sollicitatiën ziet men dien strijd en r-de s
de arbeidsmarkt wordt het loon geregel!
door het aanbod in verhouding tot devrasf|hri
Ds. R. wilden klassenstrijd loochenenmrP]aa
zelf neemt hij deel aan den stryd in Ensched|e'ge
En, roept spr. uit, wat zeggen de 1001 werk1'00'
stakingen die reeds hebben plaats gehajjeru
Heeft dr. Kuyper den klassenstrijd nPem
erkend door zijn aanbieding tot oplossing?; I'
De socialisten weten wel dat hunne maa(mar
schappy nog geen paradijs zal zijn, maar tó)w°n
zal daar niet zijn die felle stryd om h#Sttv<
bestaan. |8el°
De raming der voortbrengselen kan teg»;
vallen, want ook de socialisten hebben geefvan
macht over de kraciiten der natuur; eencrisFfverg
is dus niet ondenkbaar: maar dan komet^b
allen op rantsoen, wat toch zeker beter bp®!')
dan dat enkelen veel en velen niets hebbri 8eei
Dat godsdienst in de soc. maatschapii:.0¥el
niet kan bestaan, durft spr. ds. R. niet ns jona
zeggen. f- e"'
Waar ds. R. de woorden van Troelsteandi
aanhaalde, daar antwoordt spr. dat Troelsti riscS
sprak van een theologisch stelsel en dat kv «e
ook in de soc. maatschappij niet bestaan- 'e.er<
In antwoord op de verwijzing naar d "iet'
oorlog in Zuid-Alrika die nu 3 jaar du®stra1
verwijst spr. naar den Atjeh-oorlog die
jaar duurt. De Atjehers ontleenen hun v| D
harding niet aan het christelijk geloof.
Spr. eindigt met de verklaring dat niejm,d
ook niet de a.-r. hem het gelukkig 8e'y
kan ontnemen van mede te strijden ter «j™"
reiking van het ideaal een betere maatschapphnrr
te zullen verkrijgen. (Applaus.) jleir
Met het oog op het vergevorderde sr88®
verklaren de heeren Maas en de Wit wpJ
het woord af te zien opdat de heeren HernBf
en Rudolph nog gelegenheid zullen bebbdwoe
voor repliek. le/Se
Ds. Rudolph zal niet op alle punten «G 0Cl>
woorden die door den heer Hermans
aangevoerd. Slechts wil hy op enkele paa^ ,°l
terug komen en in de eerste plaats op1
ontkenning van het atheïstisch karakterr ol
het socialisme,
