Jl m tel 55"'* Jaargang. JI SI Woensdag 19 Maart 1902. no. 10806. De zaaiende hand. f°> ,AF Weekmarkt Schiedam. Kennisgeving, inde tut iza ing doen toe- E HO- AIS Haag fc, EEN GEDENKDAG. BUITENLAND. gros' Ulcs i all Jryzei SCHIEDAMSCHE COURANT Deze courant verschijnt dageljjks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fi. 1.25. Franco per post fl. 1.65. Prijs per weck: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur tan het bureau bezorgd zijn. Bureau Hoterstraat 68. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Schiedam, brengen ter aigemeene keunis, dat door den invallenden 2den Paaschdag, de markt in de Paaschweek, in plaats van op Maandag, zal worden gehouden op Woens dag den 2 April, des voormiddags van 8—12 ure voor varkens etc., en voor hoornvee van O12 ure. Schiedam, den 18don Maart 1902. Burgemeester en Wethouders voornoemd, VERSTEEG. De Secretaris, WIJTEMA. Twce-JaarliJksclie herijk. DAB. A.J. 10EH, Hoog- t, hoe! BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN SCHIEDAM, Gelet op het besluit van heeren Gedeputeerde Staten dezer provincie van 17 December 1901, no. 107/1 (l'rov. blad no. 120) alsmede op de missive «an den Ijker, cief van dienst te Rotterdam, van 11 Maait j.l., no. 21. Brengen ter kennis van de ingezetenen dezer gemeente lo. dat het goedkeuringsmei k gedurende de jaren 1902 en 1903 bij den ijk en herijk van maten en gewichten te bezigen, zal zijn de letter n, in den gewonen schrijfvorm; 2o. dat de in 1902 aan te vangen twee-jaarlijksche HERIJK van do inhoudsmaten voor droge en natte rnren, strijhels, lengtematen en gewichten, voor deze gemeente zal plaats hebben in liet daarvoor aange wezen lokaal aan de Lange-Nieuwstraat achter het gymnasium alhier, no. 121, (gymnastiekschool) van H April tot 23 Mei n. s., op eiken weikdag uitgezonderd 8 en 19 Mei van des voormiddags )i/,—12 uur en des namiddags van 14 uur; 3o. dat voor de ouderverdeeling der werkzaam- ;eden, tot bevordering van de orde en den geiegelden :mg van den dienst, aan de huizon der ijkplichtigen briefjes zullen bezorgd woi den, houdende opgaaf van ten dag en het uur, waarop zij hunne maten en gewichten tot den iieiijk zullen kunnen aanbieden; erwijl zij, die zoodanig briefje niet mochten out range», zich tot het bekomen daarvan op de boven angewezen dagen en uren aan het gezegde lokaal lunnen aanmelden dat de belanghebbenden worden herinnerd lick bij de terugontvangst der voorwerpen te over tuigen, dat deze duidelijk met bet goedkeuringsmeik of het afkeuringsmeik zijn gestempeld, daar latei- een beroep op verzuimen, die bij den herijk mochten lijn begaan, niet zal ontslaan van rechtsvervolging; Voorts wordt in herinnering gebracht: dat de herijk der maten en gewichten dan alleen kn geschieden als de voorwerpen schoon en droog Korden aangeboden en zich inzoodanigen toestand be iinden, dat verificatie en stempeling mogelijk is; dat lengtematen met mei kteekenen of aan wijzingen jan onwettige of afgeschafte maten moeten worden afgekeurd en ten allen tijde kunnen worden in beslag genomen; dat liet gebruiken of voorhanden hebben van niet Roman VAN IDA BOY—E0>. Tante Louise kou uifc de geschiedenis niet njs worden cn verging van ongeduld en panning. Daar kvvam Holen» uit do kamer, iet oen volkomen kalm (gelaat Geen stra lend glimlachje op do lippen! En tante louisc had toelli .goed gezien, hoe Kunowsky 'ti oogenschijnlii'k ongedwongen gespre'k be dijk met Hole-no daar Binnen gegaan was. 'oen kwamen na een paar minuten Ebba cn utnowsky tegelijk uit de kamer! En scheen |es dan toch nog een domheid 'begaan had- en en Kunowsky een blauwtje hadden la- itzarigtjten loepen, dan zouden ze toch eens wat be- even! Dan sneed tante Louise tusschcn aar en zich het tafelkleed in tweeën. Na verloop van een kwartiertje had ze do ;elegenheid, Ebba zachtjes te vragen Parisd nYuhiiil Heeft hij zich niet vertelaard V' SankleA Ebba voelde zich onaangenaam aangc- mnslojfcan. FJiene Ee had in oen afgrond van daemonis&h ia! Act-è'erlangen geblikt, en hier word ze beroerd [HCSi P°°i' de plompe nieuwsgierigheid en berekc- •anfaisfï'ing. Maai- zo was gewoon, tante, als een iJSI esp'soon van gewicht, beleefd te behanddlen étienni.f'1 20 fluisterde terug „Richard eu Hol ene -willen eerst papa pet hun verloving in kennis stollen, voordat het vreemden zoggen." „Zeer tactvol," merkt© tante Louiso be ledigd op. Ze kon het nu toch allo vrieu- üiuiou in fliot oor blazen oil was niet voor ten. met het veieischte goedkeuringsmeik voorziene maten of gewichten verboden en strafbaar is. Kn is hiervan afkondiging geschied, waar het behoort, den 18den Maart 1002. Burgemeester cn Wethouders van Schiedam VERSTEEG. De secretaris, WIJTEMA. Prijs der Adverten tiën: Van 16 regels fl. 0.92iedere regei meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die z> innemen. Advertentiën bjj abonnement op voordeehge voorwaarden, Taneven hier van zpn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag- er» Zaterdagavond verschenen, worden zoogenaamde mdwergmnfiën opgenomen tot. den prijs van 40 cents per advertentie, bjj vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. latere. Telefoon Bïo. 123. Donderdag 20 Maart zal het driehonderd jaren geleden zijn, dat bij besluit van de Staten-Generaal, het hoogste regeerings-col- lege in deze landen, octrooi werd verleend aan een Actiën-maatschappij, die den naam zou dragen van Oost-Indische Compagnie. Aangezien die/maatschappij een paar eeuwen lang, indien al niet de voornaamste, dan toch zeker, na de haringvisscherij en de vracht vaart, die we beoefenden tusschen de Oostzee en Zuid-Europa, een van de voornaamste bronnen van bestaan voor de inwoners dezer landen is geweest, is deze dag als 't ware de aangewezene, om in 't kort na te gaan, hoe onze voorvaderen er toe gekomen zijn, die maatschappij te stichten. Onze eigenlijke vaart op Indië begon, zooals algemeen bekend is, met de reis van de Goudsche gebroeders Houtman naar die verre landen wel waren reeds voor dien tijd tal rijke Nederlanders in dienst der Portugeezen en zelfs van de Spanjaarden in den Archipel gevestigd, wel had de Nederlander Jan Huij- gen Linschoten met eigen oogen den treu- rigen toestand gezien, waarin 't bestuur der Portugeezen in den Archipel verkeerde; maar de gebroeders Houtman zijn de eerste ge weest, die gesteund door Amsterdamsch kapi taal een expeditie op Hollandsche sciiepen naar 't Oosten ondernamen, 't Resultaat van de onderneming was 'geldelijk niet onvoor- deelig, maar van veel grooter belang was, dat men door die reis tot 't inzicht kwam, dat 't rijke Indië toegankelijk was voorden ondernemenden zeevaarder en koopman, en dat men althans niet bevreesd behoefde te zijn voor een krachtig verzet van den kant der Portugeezen. De blijde tijding van de behouden thuis komst van de expeditie en van haar succes ging als een loopend vuur door do Holland sche steden. Drie compagnieën werden opge richt te Amsterdam, om de vaart op Indië uit te oefenen, dén te Delft, twee te Rotter dam, twee in Zeeland. In 1598 voeren reeds '28 groote Oost-Indie-vaarders onze zeegaten uit. 'tWas echter te voorzien dat onderlinge concurrentie licht tot onaangenaamheden en, wat erger is, tot vermindering van winst zou leiden, en daarom zijn toen de practische Hollandsche kooplui tot 't inzicht gekomen, dat, mochten ook in alle andere gevallen -31/» ure 4 11.3" loxmisi oevrouw Busehmann geblameerd. En aan tafel bemerkte Ebba wel, dat bij na allo aanwezigen op de hoogte waren. Blikken eu glimlachjes werden er naar Ri chard en Heleuo gezonden, die van bun zijn de in volmaakte (houding, weinig met el kaar sprekend, naast elkaar zaten. Ebba had zich door Kiddie Busehmann aan tafel moeten laten leidon, die haar openlijk -liet hof maakte eu ook verlof vroeg baar en Ilelcne naar buis te mogen vergezellen. Tegenover 'liaar zat doctor Andreas Aüte- neck. Ebba kon ttiot zich niet begrijpen, dat geen blik van hem den hare kruiste. Had zo dat zalige oogonblik van straks slechts ge droomd? Of verkeerd begrepen? Zo werd steeds stiller en bleeker en be antwoordde nauwelijks de vragen van haar buurman. Maar- deze dag zou niet eindigen, zonder haar zekerheid te verschaffen. Fiddie Busehmann stond, toen men op brak, al gereed cn wachtte op haar. Toen kwam zijn moeder, die anders niet een be- vriond on in de buurt wonend echtpaar medoging, en riep hem wat bits. Zo'had hem niet uit het oog verloren. Do domme jongen mocht tot geen prijs de professorsdochter thuisbrengen, dan was bot tien tegen een, dat ze hem inpakte! „Als de jonge dames mij in plaats van don heer Busclunann willen aannemen zeide opeens een stem achter Ebba. „Mijnheer von Kunowsky gaat met ons mede," zeide Ebba onzeker, of zo het aan bod mocht aannemen of niet. „Kijk, daar gaat bij al me>t uw nichtje vooruit." „Ja, dan En zo ging haastig do trap af. Ze wilde zoo spoedig mogelijk van alle kennissen af komen. (Na vijf minuten waren ze alleen. Aan octrooien voor scheepvaart en handel nadeelig werken, zij in dit opzicht van hun beginsel van vrijen handel en vrije vaart moesten afwijken. Daarbij kwam nog, dat indien de kleinere compagnieën of particulieren zich vereenigden, ze veel gemakkelijker het hoofd zouden kunnen bieden aan vijandige inland- sclie vorsten of aan de pogingen der Portu geezen om de vreemde indringers te keeren. Zoo is, en wel hoofdzakelijk door toedoen van Oldenbarneveld, de Oost-Indische Com pagnie ontstaan, waarin alle toenmaals be slaande compagnieën, maatschappijen nvan Verre" en handelszaken van particulieren, die op Indië handelden, samengesmolten werden. 't Octrooi werd verleend door de Staten- Geneiaal en wel vuor den tijd van 21 jaar; 't werd sinds steeds verlengd't gaf aan de compagnie met uitsluiting van alle anderen, corporaties of personen, 't recht op de vaart en handel op Indië en tevens alle souvereine rechten binnen 't handelsgebied, dat wil zeggen, de compaguie mocht binnen baar handelsgebied overeenkomsten sluiten met vorsten en regeeringen, forten aanleggen, militairen in dienst nemen en ontslaan, oorlogs schepen uitrusten, burgerlijke ambtenaren aanstellen, kortom, de compagnie was meeste res in haar eigen zaken. Zij betaalde voor haar octrooi 25000 Yiaamsehe ponden, waar voor de Staten-Generaal aandeel namen in 't oprichtingskapitaal. 'tls hier niet de plaats om na te gaan of 'tin alle opzichten een geluk geweest is,dat de Hollandsche handel op Indië aan een octrooi gebonden is geweest, wel willen we er met een enkel woord op wijzen, dat de onderneming dezen landen in 't algemeen en den deelnemers in 't bijzonder geen wind eieren heeft gelegd. E"n tiental jaren na haar oplichting had de Compagnie 40 schepen in de vaart met vijfduizend koppen; voeg hierbij de velen, die in lodië zelf plaatsing vonden op de factorijen, de duizenden, die hier te lande met 't verwerken en verhandelen der koopwaren, aan 't bouwen en uitrusten der schepen hun brood verdienden, dan zal 'tieder duidelijk zijn, van hoeveel belangde Oost-Indische Compagnie in die jaren voor onze landen is geweest. En de winst, die de deelhebbers in den loop der jaren gemaakt hebben, is waarlijk om iederen handelsman te doen watertanden. Het maatschappelijk kapitaal bedroeg 6.5 mil/ioen gulden, een groote som voor dien tijd, verdeeld in aan deden van f 3000. De eerste jaren wisselde 't dividend van 20 tot 50 pCt.in 1606 bedroeg het zelfs 75 pCt. en in de achttiende eeuw, toen de Compagnie reeds in diep verval getaakte, werd er op zulk een een aandeel in tachtig jaren nog een winst gemaakt van f 107,625. den voorlaatstcn en laalsten straathoek had den ze nog ccn half dozijn niensdhcn goeden uaclit gezegd. Daar buiten, in hot nieuwe gedeelte, had niemand van tante Louise's bekenden zijn woning, behalve de oude advocaat Meijners, dio andea's de jonge meisjes thuisbracht, doch heden niet gekomen was. Do straten waren nn volkomen eenzaam. Van den liemol soliecn het maanlicht. De maan zelf was achter wolken verborgen, die langzaam zwart- en zilvergonuul voorbij dre ven. Helena cn Richard zwegen of fluisterden. De achter ken aankomenden hoorden gceu geluid. Zo gingen langzamer en langzamer. Do man scheen in gedachten verdiept, hel meis je durfde van verwachting niet spreken. Ze bleven ver achter. De donkere kruinen der linden, die in re- gelmatigo rijen stonden, wierpen een bree- de, onregelmatige schaduwstreep op de straat. „Wilt u uio niet liever een arm geven vroeg Andreas AJteneck eindelijk. Ze deed zwijgend, wat hij vroeg. Hij drukte baar arm teeder tegen zich aan. „Lieve, lieve Ebba," sprak bij zacht. „O mijn God stamelde ze sidderend. Nog een paar schreden. Toen stond Hij stil en sprak zeer bewogen „Ebba, ge weet wat mijn hart voor n ge voelt! Het is zoo vreemd daar ga ik naast u en donkik moet het haar vandaag zeg gen en koe zal ik het haar zeggen? En op eens is hot mij, .als hooide ik een luide stem roepenZe weet liet al', zo weet het heel zeker." Ebba stond voor hom, hij boog zich en leg de beide handen op haar schouders. Dat echter de middelen, om tot zulk een winst te geraken, niet altijd de eerlijkste zijn geweest, is bekend; beperking van ver bouwen van specerijen door inlanders, vaak met geweld en bloedvergieten gehandhaafd, vermindering van den voorraad door 't ver branden van geheelo pakhuizen met spece rijen, om ze aldus op prijs te houden, kwam herhaaldelijk voor. V Twee eeuwen lang heeft de Compagnie bestaan; zelfs in grove trekken geschetst zou haar geschiedenis 't bestek van een couranten-artikel verre te buiten gaan. Heb ben we echter in 't kort haar ontslaan be schreven, zoo willen we ook met een enkel woord haar einde meedeeien. De staatsregeling van 1798 voorbereid in een vergadering, waarvan de leden een eed van onvernnderhjken afkeer jegens 't stad houderschap, 't federalisme, de aristocratie en de regeeringloosheid hadden afgelegd, moest natuurlijk ook oen maatschappij, zooals de Oost-Indische Compagnie was, met haar bevoorrechte plaats in den Slaat ten doode doemen. En zoo geschiedde 't. Er werd bepaald dat in 1799 't octrooi niet zou worden hernieuwd, en dat haar bezittingen en schulden, ten bedrage van 150 millioen door den Staat zouden worden overgenomen. Op deze wijze werd Nedeiland koloniale mogendheid. C. ABBBfflESflS OYEUZICllT. SCHIEDAM, 18 Maait 1962. JE u I d A f r I k a. Twecbosch. Boerenverllezen. Lord Kitchener seint uit PretoriaLord Methuen zendt mij een stafofficier, met een door hem gedicteerd rappoit, waaruit bhjki, dat de achterhoede-dekking, bestaande uit be reden tioepen, bij liet annbi eken van den dag (op 7 dezei), werd bestormd en o erweldigd De ossen- en muilenconvooien waien toen e--n mijl verder. Lord Methuen veisLerkte dadelijk de achter hoede-dekking met alle beschikbare bereden manschappen, die met een sectie van de 38e batterij, een uur lang tegenstand boden, terwijl de convooien in geregelde orde opsloten. Lord Methuen droeg verder aan 200 man infanterie op, den aanval af te slaan die dooi de Boeren krachtig werd doorgezet. De be reden troepen trachtten terug te trekken op de infanterie, die daarbij in volslagen wanorde geraakte, en de meeste bereden manschappen medesleurde in haar vlucht. De beide kanonnen van de 35e batterij bleven onbeschermd acliterzij zetten het gevecht voort, totdat elke man gewond wa«, met uitzondering van luitenant Nesham, die „Heb je me lief?' vroeg bij zacht. „Je/" knikte ze. Eens, meermalen en had do handen gevouwen en keek tot hem op. Ilij nam haar in zijn armen en drukte haru* stormachtig aan zijn borst. Toen liet hij haar weer los, maar alleen om 'haar arm vast., vast in den zijne te klemmen en naast haar voort to gaan. „Die vervelende straat zeide hij schertsend, pogende zijn ontroering meester te worden. En daar zo bleef zwijgen, vroeg hij „Zoo stil, lief kind?'' „Ik kan niet spreken," fluisterde zc. Hij begreep haar zwijgen en het maakte Item geliibkig. „Morgen," begon hij na een pauze, r:ct waar, morgen breng ik mijn lieveriing naar mijn lieve moeder V' „Als papa bot goed vindt „Natuurlijk spreek ik morgen vroeg dade lijk mot hem. Ik hoop, dat liij mij zijn kind zai toevertrouwen. Geloof je?" Ebba drukte vleiend ihaar wang tegen zijn schouder. „Waarom zou bij- niet?" Ze stonden weer stil. Ilij kuste haar ving op haar mond voor ze verder gingen. „En ge zult probccren van mijn moeder te houden?" vroeg hij ernstig. „O," riep) zo vol vuur, „i'k houd al zoo lang van haar zoo uit de verte omdat zo jon moeder is. Ik ken zo ook al van aan zien. En als ik ze op straat tegenkwam, beef den mijn knieën van ontroering en ik daclit altijd, ze moest bet me kunnen aanzien, dat ik haar zoon liefhad, on dan peinsde ikof ze boos zou zijn, als zo liet wistEn ofschoon ik in liet geheel geen aanspraak op baar kon maken, was ik toch bepaald trotscb op haar, en als ze in haar grijze japon en haar defti- gen mantel daar zoo aankwam, rustig en werd doodgeschoten, toen hij weigerde zich over te geven. Lord Methuen werd met 200 man van de Northumberland fuseliers en 2 kanonnen van de 4e batterij afgesneden, doch hield drie uren lang stand, gedurende welken tijd de rest van de infanterie namelijk 100 man van het North-Lancashire regiment met 40 man bereden troepen, meest Kaapsche politie, die een kraal bij de wagens bezet hadden, even eens weerstand boden aan herhaalde aan vallen der Boeren. Toen werd lord Methuen gewond. De ver liezen weiden bijzonder zwaar en de mu nitie was bijna geheel verscholen, zoodat to 91/n uur in den morgen de strijdmacht zich overgaf. De afdeeling in de kraal bleef echter tegen stand bieden, tot dat 2 kanonnen en een pompom op haar werden gericht. Omstreeks '10 uur gal ook deze de onhoud baar geworden stelling over. De meeste Boeren waren in khaki gekleed. Sommigen droegen zelfs onze onderscheidin gen. Het is deideljjk, dat de infanterie goed vocht en de artillerie haar overleveringen gestand deed, terwijl naast de 40 reeds ge noemde manschappen der Kaapsche politie, enkele afdeelingen van het 5e Regt. Imperial Yeomanry en de Kaapsche politie hun stel ling behielden na de paniek, die het grootste gedeelte der bereden troepen op de vlucht deed slaan. De »üai!y Mail" verneemt uit Klerksdorp van gisteren: Nadat Loid Methuen zich, tengevolge van uitpuUing van de munitie, overgegeven had, kwam de la Reij aangereden, Hij behandelde Lord Methuen met alle onderscheiding en hoffelijkheid. Hij beval hem naar Klerksdorp teiug te brengen, onder hoede van zijn eigen neef en begeleid door kolonel Towusend's eersten officier van gezondheid. Vele burgers verzetten zich met bitterheid legen de vrijlating en een troep werd uitge zonden om Methuen terug te brengen, hetgeen gebeurde; de la Ri-y bleel er echter bij, dat Methuen uilgeleverd zou worden en, de tegenweipingen van zijn bmgers ten spijt, steirie hij twee van zij» eigen wagens ter beschikking van Methuen, die hedenochtend hier aankwam. In de geheele zaak heeft do la Reij groote goedheid en menschlievend- heid getoond. In een later telegiarn zegt de correspon dent, dat de la Rey's goedheid niet anders is dan wat officieren en manschappen, die tegen hem gevochten hebben, van hem ver wachtten. Olschoon bij een schitterend krijgs man en een geboren aanvoerder is, volvoert hij zijn taak zonder bitterheid en haat tegen Engeïschen. IIij onderdrukt met krachtige hand buitensporigheden van zijn burgers. Na het gevecht, waarin Von Donop's convooi genomen werd, gaf de la Rejj een plunderaar met de sjambok en berispte commandant Liebenberg over de lafhartigheid en vrees achtigheid van zijn burgers. Na Tweebosch voornaam, een goedige uitdrukking op het lieve gezicht, dan had ik wel naar naar toe kunnen loopen om haar de hand. te kus sen." „Lief kind," sprak hij aangedaan. Hij had dus niet te voel verwacht: dit enthousiaste, eerlijke hart zou zich met kinderlijke liefde tot zijn dierbare moeder wenden. „Ja," ging hij voort, „heb haar lief! Je bent haar -dank schuldig. En je kunt van haar leeren. Den man, dien jo liefhebt, miiu schat, aan wien je je leven toevertrouwen wilt zij heeft liem gevormd! Aan haar heeft hij veel, zoo niet alles te danken. Haar zaaiende hand heeft in zijn hart veel koren geworpen. En als hot ontkiemde, als heb vruchten afwierp dan is dat te dan ken aan haar werkzaamheid, aan haar trouw." „Je moeder sprak ze nadenkend. „En hoe heerlijk zal het voor jo zijn,ween een moeder te hebben Jo moeder is al lang dood, niet waar?" „Heb wordt reeds zeven jaar," vertelde Ebba; „en"sedert dien tijd heeft papa zich geheel in zijn boeken begraven. Heb is, ais verstopt hij zich daar achter, daar hij den trcurigen toestand in onze huiselijkheid lie ver niet zien wil, omdat hij te hulpeloos is, hem te veranderen. Maar juist gisteren heeft tante Louise een verstandig gesprok met hem gehad en weet je, voor haai- is hij een beetje hang. Ja, het is heerlijk, dat ik weer een moedor krijg. Voor Helene zou 'b ook goed zijin. Maai- do heer Kunowsky's oudere zijn beiden reeds laug dood." „Dus die belden werkelijk?" „Ja." (Wordt vervolgd.)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1902 | | pagina 1