57s" Jaargang.
Zondag 27 en Maandag 28 September 1903.
No 11274.
Tweede Blad.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
INDISCHE PENIQtASSEN.
1
SCHIEDAMSCHE COU RANT
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en V1 a a r d i n g c n tl, 1.25. Franco
per post 11. 1.C5.
Prijs per weekVoor Schiedam en VI a ar dingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertontiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur
aan het bureau bezorgd zijn.
ISurcnu t Itotcrstrant GS.
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl 0.92iedere regel
meer '15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeolige voorwaarden. Tarieven hier
van zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden
zoogenaamde Kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents
per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intcrc. Telefoon Mo, 123.
is
i*
n
De Kinderwetten'.
De „N'. Rett. CSt." dringt aan op een on
verwijlde behandeling door d© Tweede Ka
mer van liet wetsontwerp des ministers van
Justitie, dat onlangs is ingekomen om de in
voering der Kinderwetten mogelijk te ma
ken. Zijl betoogt, dat de Kamer niet anders
kan doen, dan dat wetsontwerp goedkeuren
en. dus geen uitvoerige gedachten wisseling
meer noodig is. Alleen zou zij gaarne ver
nemen, waarom dei minister in. zijn uitne
mende toelichting van dit wetsontwerp ner
gens spreekt van medische zorg en obser
vatie; zelfs niet van een vertrok voor don
geneesheer, noch van do wijze, waarop de
minister in de medische zorg deukt te voor
zien „Dit is niet een aangelegenheid van
gering1 belang. De ervaring hoeft toch wel
al lang geleerd zegt de „N. Bobt. Ct."
dat ook onder da jeugdige delinquenten
menig individu schuilt mot abnormalcu of
defecten psychischcn aanleg, en dat liet
hoog noodig is, juist in het belang van do
algemeen© Veiligheid, om die gevallen to
herkennen. Daarom moet ook aan dei tucht
scholen. de medicus, die er dienst doet,
psychiatrisch onderlegd zijta en moeten .alle
ingekomonen zijta observatie. passccrcn. Wij
bepalen ons bij deze enkele opmerking, en
indien iemand m oenen mocht, dat onze op-
merkig niet voor do tuchtscholen geldt, om
dat de jongens, die daarheen worden gezon
den, niet zulke zware delinquenten zijn, dan
luidt liet antwoord, dat dit laatste juist met
a priori te zeggen valt, maar eerst kan blij'-
ken bijl onderzoek,"
De Voorzitters der Sectiën.
Mem herinnert zich dat van B.-K. zijde
er over geklaagd werd dat geen der' voorzit
ters van de sectiën in do Tweede Kamer een
katholiek is en dat dit word toegeschreven
aan het dikwijls afwezig zijp der B -K, Ka
merleden.
D'o „Residentiebode", die veelal inlich
tingen van de Katholieke Kamerclub pleegt
te krijjgcn, spreekt hot bericht der „Middel-
burgschö Ct." tegen als zouden vele katho
lieke Kamerleden dö paardenten toonstelling
zijn gaan bijwonen, toen zij in de sectiën
der- Kamer behoorden te zij'u om aldaar deel
lo nemen aan de stemmingen over voorzit
ter enz. Niet één katholiek lid (zegt do
„Resb.") heeft zicli daaraan schuldig ge
maakt en „het is dan ook alleen aan liet toe
val te wijten, dat geen katholiek gekozen
werd".
D'e „Maasbode" verneemt die tegenspraak
mot voel genoegen, doch meent, dat verdere
opheldering nog noodig is. Bijv. ter verkla
ring van liet feit, dat geen cni'kcl R..-K. tot
afdelingsvoorzitter gekozen werd; hoe
daarentegen in vier sectio anti-ravolutkmai-
ren (vani beiderlei tint) de leiding konden
bekomen. Wat wel niet liet oog oj) do sa
menstelling der eerste* en tweede afdeeling,
doch minder op die der dorde on vierdö be
grijlpelijk is.
Naar eon nadere kenschetsing van het
„toeval", dat haar partij zulke parten speel
de, gevoelt de „Maasbode" gewettigd ver
langen.
'Did opheldering nu geeft de „N. Tilb.
Ct." door medeideeliug van de samenstelling
der afdeol'iingcn, waaruit blijkt, dat dü Ka
tholieken alleen in do vierdö sectic do meer
derheid hadden, maai* hier niettemin dc
voorkeur gaven aan den heer Do Savomin
Lobman als voorzitter.
„D'o Residentiebode" brengt bovendien
in herinnering wat zijl verloden jaar ant
woordde op een klacht van. liberale zijd©
dat do sectiën niet in do gelegenheid ziju
ondörlinge ruggespraak to houdengeen
haror leden weet, of in oen andere, sectio
zijte partijl bij do keuze van het bureau, over
de meerderheid beschikt. Trouwens ook „Do
Neder." vestigde roods dezer dagen op dio
omstandigheid de aandacht.
D'e „Middelb. Ct." geeft op do tegen
spraak: detr „Rsb." een „verweer" dat bui
ten die tegenspraak omgaat, maar tusschen
da regels door te verstaan goeft, dat do
Katholieke Kamerleden dö bedoelde sectie
vergaderingen niot trouw liobbdn bijge
woond, al' waren zijl dan ook niet naar" bet
Concours Hippiqua gegaan. 'Desa voorstel
ling echter is in strijld met dö varzokerin".
der „N. Tilb. Ct.", dat „ditmaal niot do
oorzaak was het veelvuldig wegblijven van
da Katli, Kamerleden", hetgeen door do
„Middelb. üt." „een der meest drukkende
co'alibie-zorgen van 'het Kalbiaiet" wordt ge-
iioémd,
President Krngcr.
Ds. S. 0. I .os, predikant bij de gerefor
meerde gemeente te Hilversum, zal president
Kruger vergezellen naar M-ntone om gedu
rende het verbluf van den president aldaar
de functie van huisprediker waar te nemen.
[Iet vorige jaar werd deze functie vervuld
door den bekenden Transvaalschen predikant
ds. Broekhuysen.
Verkiezing Prov. Staten.
Tengevolge van liet ovetlijden van den
lieer L. J. H. van VVaesberghe .lansseus zijo
thans in district Hulst twee vacatures inde
Provinciale Staten ontstaan, daar, zooals ge
meld, mr. 3. G. van Deinse eervol ontslag
heeft genomen. Do voor deze vacatures te
kiezen leden zullen bij de periodieke verkie
zingen in het volgende jaar weer aan de
beurt van aftreden zijn.
Kook- cn Huishoudschool.
Ilel bestuur der Arnhcmsclie kook- cn
huishoudschool 'heeft -zich. per adres tot dö
Staten der provincie Gelderland gewend, ter
verkrijging van een jaarlijikseh subsidie mb
do provinciale fondsen teu bedrage van
2000.
De Kinderwetten en de Philanthropic,
Dc- lieer J. R. Snoeck (Hionkemaus van
s-Gravenhagc, trad in con samenkomst te
Amsterdam van de-u Centraal Bond voor
Christelijk-Philantliropische inric-htingcn in
Nederland, als spreker op over bovenge
noemd onderwerp. Onder do vrij talrijke
toehoorders, die de bovenzaal van -„Eensge
zindheid" vulden, behoorden o. ads. Pier-
son, van Zotten, en mr. Simon van dei- Aa,
terwij'l aan dö bestuurstafel o-. a. hadden
plaats genomen dr. de Visse-r en de heer W
Iïovy.
Vooraf heriimerdei dr. de Visser, die de
vergadering presideerde, eraan dat do Ver-
cenigmig zich ten doel stelt, goed, deugdelijk
personeel te vormen, onderlinge inspectiem
het loven ta ïocp-en en onderlinge sameu-
spreking cn voorlichting te bevorderen. Dit
laatste is zeer zeker noodig bijt een gewich
tig onderwerp ais do Kinderwetten, vooral
in verband met de voorgestelde tuchtscho
len. Vandaar deze vergadering.
Voor do verzorging der weezen brengt de
mouwc wet ons een goede verandering. Dub
bel' voogdij kan niet meer bestaan, en tot
verbetering der wceispannigo jeugd worden
de tuchtscholen ingesteld. Zoo noodig draagt
d-o staat tie kosten- van dit laatste.
Met ingenomenheid maakte spr. gewag
van het groolc vertrouwen dat dei rcgce-
ing in de bestaande particuliere gestichten
stelt. Wel zal dit een toenemende voront-
woordelijikoeid tengevolge hebben, maar dit
aanvaarden wij gaarne. De bestendiging van
den tocziendeu voogd voor do weczen achtte
spr. niet zuik een groot bezwaar, als do re
genten der gestichten maar scherp opletten
wie tot to-e/.ienden voogd benoemd wordt.
Spr. noemde dan eeniga cisclien op, dio
aan goede wee zen verpleging moeten worden
gesteld. Verkeerd is samenvoeging van oude
re cn jongere weezen, of van weezen cn
oude lieden. Do oudere weezen moeten zoo
mogelijk in dei maatschappij, worden ge
plaatst, an zij1 die er voor in aanmerking
kunnen komen, moeten een vak fee-ren.
Wat betreft do halvo weczeu, merkt spr.
op, dat verpleging door den overblijvende
der oud ca s natuurlijk het meest to verkiezen
is, maar to prijzen is dat do wet voorziet in
dei gevallen, dat het belang der kinderen op
neming in ceai gesticht eisclit. 't Spreekt
vanzelf dat bijv. een zeeman niet kim voor
zien wi de opvoeding zijner 'kinderen, wan
neer zijn vrouw gestorven is, maar in de
meeste gevallen zullen do gestichten met de
plichten ook de rechten der ouders overne
men. Spr. meende) dat dit uiot te hard was
do ouders moeten ook niet to spoedig af
stand willen doen van hun hinderen.
Tegelijk met do veaiecning van1 regce-
ringssubsidics behandelde spr. vervolgens
het rcgcoring"Stoezicht, cm hij! meende dat
de oudo regenten zich' over deze inmenging
van don staat niet ongerust behoeven te
maken.
Vooral voor de verwaarloosde kinderen
zullen! do wetten een zegen zijn. Eiken vader
of moedor dio de ouderlijke macht verkeerd
aanwendt of de opvoeding verwaarloost, of
zich aan andere overtredingen schuldig
maakt, kan do maolit over do kinderen ont
nomen worden. Daarvoor in do eerste plaats
wordt niet gesteld dö st-aatsvoogdiji, maar zij
zullen worden toevertrouwd aan de zorg der
plulant-hropischo verceaiigingcu. Ook in' ge
vallen van echtscheiding zorgt de Voogdij
raad voor de kindcien. Onmiddellijk kan
worden ingegrepen. Ecu kennisgeving van
den officier van justitie is voldoende, oen
korte procedure volgt on liet kind wordt
aan do ouders onttrokken.
Zijn er nog meer gehouwen noodig 1 Be
staande. zijnd-ö Zettenscbe iurichtingen,
Nederlandsch Meltray, liet Doorgangshuis
to Iloenderloo, de Martha-sticliting te Al-
fen a/d. Rijta cn dc wcesuiriehting te Neer
bosch.
Spr. geloofde dat Iloenderloo cn Nccr-
boscli speciaal aangewezen ziju. Iloenderloo
zal liet aantal plaatsen in buis uitbreiden
van 86 tot 150. Dat is dus een mooie ver
betering. En Necrbosch biedt ook vec.1
plaats. Deze stichting zou zeer geschikt zijn
voor de verpleging van verwaarloosden vol
gens het paviljoonstölsol.
Kwam er dan nog pl aals te kort, dan zou
er in een wel varen do streek oen Bondsgc-
sticht moeten worden gebouwd.
Ten slotte 'behandeld© spr. dö quaestio
dor jciugdigo overtreders, die een berisping
ktmnent ontvangen of geplaatst worden op
tuchtscholen. De moeilijkste karakters wor
den ook hierbij, in het rijksopvoedingsge
sticht geplaatst, de andere aan de particu
liere gestichten overgelaten.
Een moeilijke taak dus, maar do rogce-
ring heeft subsidie toegezegd. Vragen, wij
niet to veel, want anders zou de philanthro
pic ophouden dat to zijn.
Aangenomen werd het voorstel van het
bestuur om het bestuur met i lid te ver
meerderen, teneinde liet aantal leden van het
gestichtsbesluur nDennenoord" van 4 op 5
te brengen. Als lid van het bestuur weid
benoemd de heer F. H. Boels, burgemeester
te Nieuwe Pekola. Naar de afdeelingen wer
den verzonden Het rapport betiefïonde het
voorstel ten vorige jere ter tafel gebiacht
door het bestuur der Vereeniging tot Christ.
Verzorging van Zenuwlijders, om uit den
naam te doen vervallen de woordenen
Zenuwlijders.
Doorgangshuis te Iloemlcrioo.
Een bloeiende, inrichting noemt de lieer
L. Heldring in zijn voorrede van bet verslag
over 1902 het doorgangshuis to Hbenderloo.
En dc verdere bladzijden van het hookskciti
bevestigen dio woorden ton Volle. Wijl zul
len er iets uit overnemen.
Doel van do stichting isde verwaarloos
de jeugd te vormen tot nuttige. Icdeu dei'
maatschappij. In hot doorgangshuis worden
do jongelui onder christelijke leiding ont
bolsterd en daarna worden zijl in gezinnen
geplaatst. Ecu verblijf op de heide, dient,
om het karakter van den jongen to looien
kennen en hem te. wennen aan ordo on tucht,
teneinde) zoodra het plichtsbesef cm hot ver
loren eergevoel ontwaken, in een voor don
knaap geschikt gezin de opvoeding voort to
zotten, en zoo mogelijk te voltooien.
Het getal werkplaatsen op do inrichting,
dus ook der ambachten, werd uitgebreid;
wordt men nu nog een smederij rijk, dan
kunnen alle vakkon dermate vertegenwoor
digd ziju, dat elke jongen zijn vrije keuze
kan volgen. De mannon, die aan het hoofd
der werkplaatsen staan, zijn goed berekend
.•oor hun taak en vele. patroons, biji vie. jon
gens van Iloenderloo geplaatst worden, roe
men do wijze van werken, velko hi or wordt
toegepast; vele. aanvragen om jongens in
gezinnen te plaatsen, bereiken dan ook de
directie, wat een groot gemak mag lieeten,
daar thans meer gelet kan worden op do in-
dividueele behoeften van olkcn jongen.
In het Doorgangshuis was de laatste helft
van 1902 geen plaatsje onbezet; ja, het ge
stold<3 maximum moest worden overschre
den. zoodat liet vookwam dat 98 jongens
aanwezig waven. Het bestuur is dan ook
overtuigd, dat het oude gebouw moet ver
vangen wordenhet gevoelt er noodzakelijk
heid zoodanig voor', dat het besloot tot den
nieuwen bouw over to gaan, zoodra do geld
middelen liet maar oven toelaten, niet alleen
om meer ruimte te maken, maar bovenal
om dc opvoeding der jongens beter tot haar
recht te doen komen.
Do jaarlijksche bij'dragen bedroegen
3208, tegen f 2910 in 1901.
Aan gifte-n werd ontvangen ƒ4064. Le
gaten werden, met uitzondering Van een orf-
making van f 100, voor de stichting niet
ontvangen. De vcrpleeggclden bedroegen
15,468, ongeveer 1500 meer dan in 1901,
een gevolg van het groot aantal verpleegden.
D'ö rekening sluit mot een uadeelig saldo
van ƒ971.
Toreen. tot Christ. Yerz. v. Krankzinnigen
en Zenuwlijders.
Te Apeldoorn is de jaarljjksche vergadering
gehouden van de Vereeniging tol Christelijke
Verzorging van krankzinnigen en zenuwlijders
in Nederland, waarvan prof. L. Lindeboom,
te Kampen, voorzitter is. Van deze vereeni
ging gaan uit de stichtingen voor krank
zinnigen sVeldwijk" te Ermelo, sBloemen-
daal" te Loosduinen en sDennenoord" te
Zuidlaren, De verslagen van den algemeenen
secretaris, den lieer H. W. van Marie, van
Amsterdam en van den penningmeester, het
kamerlid baron Van Heemstra, werden goed
gekeurd. Aangenomen werd een voorstel om
het bestuur te machtigen eene leening aan
te gaan van f 100,000. Deze leening zal moeten
dienen voor verbouwingen op de stichtingen.
XXIX
Wat in 't vat is, verzuurt niot en de trou
we lozers mijner Penknisscn hebben daar
om altijd nog hun rij toertje te goed. 'tls
van morgen juist heerlijk frisch cn lokker
weer na 'n nacht van regon 1
We zullen dus maar eens 'n „wagen" met
tweo paarden laten voorkomen on van 6
uur 's morgens tot 12 uur 's middags gaan
genieten van alles, wat er al zoo op Insu-
linde's hoofdplaats te zien valt.
Het rijden is hier betrekkelijk goedkoop.
Voor zes gulden plus twee kwartjes fooi zijn
we 't heertje'!
We zullen nu maar eerst „naar beneden",
naar dc oude stad gaan. 't Is daar thans nog
uit te houden. Over 'n paai' uur collier, zou
ons genot vrij twijfelachtig zijn.
Zoo rijden we dan weer langs ons „Mo
lenvliet", dat zijn naam aan het in 1648 ge
graven kanaal ontleent. We weten reeds,
dat ook hier do stoomtram langs loopt.
Voor den nieuweling moet liet zeker al
een zeer vreemd geziekt wezen, om maar
open cn bloot Ohineezcn cn inlanders, man
nen, vrouwen en kinderen „saus gêne" hun
bad te zien nemen.
Het kanaalwater is alles behalve friscli
en riekt ook minder aangenaam, docih daar
schijnen de luidjes zicli maar weinig aan to
stolen, want zelfs mond en tanden worden
met 't bruingele vocht „gereinigd" 1 Van
bacteriën en bacillen hebben zij' dan ook
natuurlijk nog nooit geboord. Niemand
steift cr vóór zijn tijd, zoo wordt wijsgccrig
geredeneerd, dus waartoe zich in acht te ne
men En als dan over ecnig© maanden weer
eens cholera of 'u andere venijnige ziekte
uitbleekt, ocb_. dan sterven zo tevreden cn
gelaten, omdat bun tijd dan blijkbaar
daar is 1
Het Hotel Molenvliet ligt vrijwel op do
grens van 't Europeesche gedeelte, dezer
wijk en we paseeron nu een aaneengesloten
rij van kleine winkelhuisjes en werkplaat
sen, bewoond door inlanders en Chmeczen.
Hier en daar wordt die rij onderbroken
door een steeg of „gang", zooals zc liiear zog
gen, en daar Batavia bijl Molenvliet op zijn
smalst is, loopeu die steegjes, ook aau de
overzij van het kanaal, binnen weinigo mi
union door ecu kampong op eon saw ah of
rijstveld uit.
Al spoedig komen wc aan do „oude stad"
en wel op liet bekende en beruchte Plom
Glodok, vlak tegenover ihet Stadsvei band,
de Gevangenis en het zgn. Kettingkvrartk-r.
do verblijfplaats der rantéi's, kettingjongens
of dwangarbeiders, waarvan daar juist een
troepje onder geleide, van een mandoer, zich
naar hun „work" begeeft. liet is een merk
waardig gezicht, al die. inlanders en Chinee-
zen, in hun bruin boevenpak, heel kalm
zich te zien leiden door een der bunnen, dus
ook een gestrafte, die tob mandoer of op
zichter over ben word aangesteld.
Er loopeu gevaarlijke roevers, ja, begena
digde moordenaars onder on toch eten dio
lui schijnbaar uil de baud on blijken ze bin
nen de grenzen van het touwtje, dat 't
clubje biji elkaar moet houden.
Eigenaardig volkje tocli die dwangarbei
ders, lui dio later ook wol eon Pen kras
waard zijn, want in Holland kan men zich
nu eenmaal geen voorstelling maken van d©
mogelijkheid om zwart? misdadigers dage
lijks, betrekkelijk vrij, buiten dö poorten
van don kerker te laten roudtippolou, be
waakt, niot door marechaussees met scherp
geladen karabijn, dock door oen der bun
nen, met con stokje gewapend, die zich woet
te doen gehoorzamen en bon mot militaire
stiptheid op 't vastgestelde uur weer thuis
brengt
Enfin, later hierover moer, 't onderwerp
is belangwekkend genoeg, doch wij, nebben
nu geen tijd, wo moeten vorder.
"We slaan dan bij Glodok links af on ko
men nu plotseling midden in de COiinefescho
Kamp. Bepaald typisch, dat doolhof van
gracht-en en straten en steegjes, die eclit Olii-
neescli© huizen van telkens afwisselenden
stijl, dio gevels met helle kleuren beschil
derd en beplakt met roods langwerpigs pa-
pierstrookon, waarop groote zwarte Cbinee-
seho letters misschien wol naam en kwali
teit van do bewoners vermelden. Men kan
zich. kier best voorstellen in ccn der volks
wijken vail Poking to zijn, want het Chinee-
sclio element is hier vci'reweg overhoer-
scliend en de drukdoende staartmenscken,
van wie velen nog niet zoo heel' lang hun
Hemolsclie Rijk verlieten, maken een leven
als ecu oordeel. De moeste huizen zijn bo
nedon tot toko's (winkels) ingericht, toko's
waar men van alles on nog wat krijgen kan
en ook daarbinnen wordt liet oog aange
naam geboeid door kleuren en verguldsel,
rood en zwart lakwerk on niet td vergeten
hot eigenaardig liuisaltaartjo met zijn offer
stokjes, rooda kaarsen cn grillige Tao Pe-
kong, een voorstelling uit de Chinecschei go
denwereld. 't Is nog vroeg in den morgen en
do meeste 1; rgstaarteta loopon daarom mot
naakt bovenlijf van de ochtendkoelte te ge
nieten, hun becnen bedekt door do wijde
Chinee sell e pantalon. Oofc do „dames" dra
gen broeken. Zc zijn in 't zwart gekleed cn
heb bon haar kleine (misvormde?) voetjes ge
stoken in de bekende muilen mot dikke zo
len. Zc zien er grappig uit! Ik spreek hier
natuurlijk van do ouvervalscht echte Chi-
neesclie vrouwen, want mollig Mongool kiest
zich een dochter van hot land hier tot le
vensgezellin en wordt dan dd stamvader van
een generatief „baba's" en „nonua's", die
feitelijk geen Chincozcn moor zijh, gaarne
do Westerscikö .gewoonten overnemen, zich
moer Eurepoesch klcedcn, hun kinderen be
hoorlijk naar school zenden, ja zdfs Hol-
landsch on Engclsck doen leeren cn werke
lijk heel wat aangenamer indruk maken dan
do schreeuwerige, domme), onbeschofte, bol-
grinnekenda „sin-khoh's" of geïmporteerde
„staarten" van don overwal.
Zoo'n Ohineesche wijk doet in vele op
zichten denken aan dö bokendo zgn. Joden
buurten van Amsterdam cn 's-Gravenhage,
doch 't is liier uog wel zoo druk, wat niet te
verwonderen valt als men weet, dat de Chi-
neesche handwerkslieden hun vak meestal m
't publick beoefenen. Overal ziet men zc
bezig, dc nijvere meubelmakers, smeden, rij-
tuiglici'stellei's, timmerlui, schoenmakei's,
hli'k- en koperslagers, kleermakers enz., ter
wijl wo daar juist ecu barbier passocren, die
druk aan den arbeid is, op den openbaren
weg, mot een zijner patiënten. Niet aksen,
dat hij! vlug' cn handig scheert, maar met
allerlei tangetjes, mesjes an sponsjes bewerkt
hij do öoren, oogleden ©n neusgaten van
zijta cliënt. Hier weer wordt gebakken en
gekookt, Want men eet- en drinkt nu een
maal ook op straat en wil tegelijk wel eens
zien hoö cn Wat er wordt klaargemaakt.
't Is wel jammer, dat 't in deze buurt wat
verdacht riekt, want werkelijk de verschil-
ende straatloonceltjes in dö Ghinecsclio
Kamp te aanschouwen, zouden oen langer
vertoeven niet onaardig maken.
Over een oud-Hollandsche. ophaalbrug ko
men wo plotseling weer in heb Europeesche)
gedeelte1 der stad cn wel aan oon breeda
gracht met hoog© oudcrwe-tsche 'huizen, 't Is
de zgn. Kali besar (groote) rivier), de hoeren
van den handel te Amsterdam en Rotter
dam zeker wel bij name bekend.
Aan die Kali besar toch vindt men do
voornaamste handelskantoren en. pakhuizen
van Batavia.
Nu is 't er nog betrekkelijk stil, dooh
straks, tegen 8 uur, komen ze bier per tram,
dos a dos of fiets, do ijverige dicnareta van
Mcreurius, den god van den handel, terwijl
hun chefs in „eigen wagen" met tweo
Australiërs bespannen, zich als echte pa
cha's naai" deze hartader van den import-
handel voor West-Java laten vervoeren. Do
groote Australisch o paarden zijn hier bijl de
rijken zeer gewild.
Wo zeiden vroeger reeds, dat de oude stad
met haar voor ludië zoo onpractische Euro-
pesescbo bouworde van vlak aan elkaar- slui
tende huizen, zonder tuinen of erven, thans
als woonplaats door do Europeanen is veria-
Ion en de vroegere woningen der Ckympag-
nie-dienaren zijn nu do handelskantoren,
waar de kooplieden overdag hun zaken doen
om zich na afloop daarvan weder naar hun
in do nieuwe, wijken gelegen villa's te bege
ven.
Nadat we do Kali besar, zoowel Westelijk
als oostelijk zijn langs gereden, komen we
vanzelf op 't u reeds bekende Stadhuisplein,
de plaats, waar we reeds getuige waren van.
het sombere schouwspel oener terdood bren
ging van tweo modemensclien.
'Hot Stadhuis, vroeger dc zetel van het.
Collego van Schepenen, der stad Batavia en
Ommelanden, bevat thans de) bureaux van
den Resident. 'Dit gebouw, door de inlan
ders „roemalr bitjara" of „spreekhuis" ge
noemd, werd in 1710 voltooid.
