BINXENLAXI).
IHDISCIIE PENK1USSEN.
Rechtzaken.
Kunst en Wetenschap.
Kerk en Schooi.
V*
Ingezonden Meüedeclingen.
Re maag ran Lodeivijk XIV.
zóó klein te maken, dat de onderwijzer er
volkomen toe in staat is, ieder zgner leer
lingen persoonlijk te helpen.
Doch bovendien, kan hij, als onderwij/er
zonder meer, niet beter 12 jongens onder
wijzen, dan een patroon, die allereerst voor
zijn zaak dient te zorgen, er twee voor zijn
rekening kan nemen
En bovendien staan die 12 dan den ge-
heelen dag onder 't oog das meesters.
En die twee Kan de patroon steeds in
de weikplaats zijn en zoo hij er niet is,
heeft hij steeds iemand, die hem bij zijn
leerlingen vervangen kan
Hoe staat Schiedam tegenover het Am-
bacht=omlerwij- Het theoretisch vakonder
wijs mag sedert de reorganisatie van onze
Burgeravondschool met recht goed genoemd
worOen. Het practisch onderwijs echter o r. t-
breekt behalve voor die leerlingen,
die de Ambachtsschool teRot-
t e r d a in bezoeken,
Wel zijn zij leerlingen op de wetkplaats
maar zonder eenig leerling-contract.
Aansluiting tusschen piactisch en theore
tisch onderwijs ontbreekten zal ontbreken,
zoolang ook niet bier een Ambachtsschool in
die behoefte voorziet. En undersell! jjvende het
/oord van een deskundige »dat voor een
/mbachtsman (of werkbaas in onze nijver
heidsinrichtingen) deambachtsschool deeenige
plaats is voor eene goede opleiding", dringt
zich vanzelf de vraag bij ons op, of het bij
de uitbreiding onzer stad geen-tijd wordt
eens ernstig de kwestie onder de oogen te
zien, of ook niet hier een Ambachtsschool
een vereischte wordt.
Onze oorlogsvloot.
Blijkens bij het departement van marine
ontvangen bericht isHr, Ms. pantserdekschip
Friesland, onder bevel van den kapitein ter
zee A. L. van der Moolen, IS dezer Oitavos
(bij kaap Roca) gepasseerd,
Missie van den H. Stoel.
Men seint ons uit Rome, dat Mgr. Loca-
telli, tot dusver verbonden aan de Staats-
secretarie van den H. Stoel, is aangewezen
als opvolger van mgr. Giovannini, zaakge
lastigde van Z. H. den Paus te 's-Graien-
hage.
De officieele benoeming kan uitblijven tot
Nieuwjaar. (nTijd.")
Het ^Centrum" zegt, dat Mgr. Locatelli
niet den titel zal voeren van internuntius,
maar van buitengewoon gevolmachtigde.
het
Onze Consuls.
Bij koninklijk besluit is de heer F. A. van
Delden, op zijn verzoek, eervol ontheven van
de waarneming van het consulaat te Djeddah,
en met de waarneming van gemeld consulaat
belast de lieer C. C. M. Henny, assistent-
resident in Nederlandsch Indië, aan wien de
persoonlijke titel van consul is verleend.
(ïStsct".)
Uit den Rotterdamschen Gemeenteraad.
De Rotterdamsoho gemeenteraad zette
Vrijdagmiddag de beraadslaging over
tramvraagstuk: voort.
De ingediend© amendementen op de ge
projecteerde tramlijnen gaven nog aanlei
ding tot debat.
O. a. werd daarbij in antwoord op een
gedane vraag nog door den voorzitter mede
gedeeld, dat, wat da demping van het ge
deelte Kolk betreft, nog nadere voorstellen
aan den Raad zullen worden voorgelegd,
daar de voor de tram uitgetrokken kosten
niet verder gaan dan het nut voor de tram
daarin gedegen.
Ka verwerping van enkele amendementen
werden de lijnen O. D en E goedgekeurd
overeenkomstig het ontwerp.
Bij, de behandeling van lijn F, Prove-
niesbuurt-Beurs, had de heer "Voorhoeve
voorgesteld deze lijn te laten doorloopen
naar het einde Boompjes.
Uit de beraadslagingen bleek, dat hier
aan kon tegemoet gekomen worden, door te
bepalen, dat men voor 7^ oent op die lijn
aan de Beurs op de Boompjeslijn zou kun
nen overstappen.
In de hoop, dat dit kon verkregen wor
den, trok do heer Voorhoeve t-oen rijn
amendement in, dooh de heer Van Rossom
nam het over zoodat bet toch in stemming
moest komen.
Hierbij staakten de stemmen, zoodat in
do volgende vergadering moest worden over
gestemd.
Lijn F bleef mitsdien angeliouden.
De lijnen G, H en I werden daarna goed
gekeurd.
De regeling van enkele bezwaren van on
dergeschikten aaril, betreffende artikel 2,
bevattende uitzonderingsbepalingen omtrent
■enkels lijnen, werd aan B. en W. overge
laten.
Ook art. 3 werd goedgekeurd, hetwelk
bepaalt, dab de tramweg-maatschappij 10
maanden na do dagbeekening van de aan
vaarding der concessie met den ombouw n
aanleg der lijnen moet beginnen, en gereed
zijn 18 maanden na. den dag, waarop B. en
IrV. schriftelijk verklaren, dat do door de
gemeente uit te voeren werken gereed zijn.
«n de gemeente in staat is stroom te leveren.
Daarna was aan de orde art. 4, waarbij
■de concessie verleend wordt voor oen tijd
vak van 21 jaren.
De beer r. d. Bergh had gisteren ver
klaard, dat hij zijn stem, wat dit artikel be
treft, afhankelijk maakte van het al' of niet
aannemen van zijn amendement op art. 52
betreffende een verhooging en progressief
maken der retributie.
Hij verzocht miisdion eerst art. 52 to be
handelen, waaraan govolg werd gegeven.
Nadat eerst nog langdurige debatten ge
voerd waren, daar enkele leden bezwaar
hadden tegen do eerste alinea van dit arti
kel, waarin zij een te stork verband zagen,
wat betreft het besolrkbaar stollen der ge
meente-eigendommen tea- bevestiging der ge
leidingen en waarvan men ten minste do ge-
meent ©gebouwen ten deele wilde uitzonde
ren, wat echter tot geen belangrijke wijzi
ging van dit artikel leidde 'kwam. bij ali
nea 3 en 4 het a in end em eu t. - V a n den Bergh
in 'behandeling.
De voorzittei- waarschuwde, dat do Tram-
in a atsohappij) als eerste voorwaarde gesteld
had, dat geen wijtóging zon gebracht worden
in de financieele verhoudingen tot de ge
meente.
Dit belette echter niet, dat het amende
ment-Van den Bergh met 25 tegen 16 stem
men werd aangenomen.
Ka een kort beraad tusschen B. -n W.,
verklaarde da voorzitter, in verband met de
gevallen beslissing, de vergadering voor ge
sloten.
Hiertegen roes echter protest.
De heer Voorhoeve meende, dat men met
do behandeling dor verdere .artikelen moest
doorgaan. Er konden zich nog wel meer ver
rassingen voordoen. D'an kon over deze alle
tezamen met do Tramwegmatsohappij' na
der- onderhandeld worden.
Men meende, dat do Voorzitter- hoogstens
d© vergadering kon schorsen.
De voorzitter repliceerde, dat oolk wegens
de staking der stemmen over het amende
ment, betreffende lijn F, de vergadering
moest gesloten worden, om daarover in een
nieuwe vergadering te kunnen overstem
men. En verdei- wensckten B. eu W. over
het gevallen besluit eerst to confereeren, al
vorens het debat te doen voortzetten.
Hij sloot dus de vergadering cm belegde
een nieuwe vergadering tegen 'Zaterdagmid
dag 2 uur.
Uit den Leldsclion Gemeenteraad.
Gistermiddag te half vier vergaderde de
rnad in een buitengewone m spoedeischende
zitting om een concept-veroraoniog, door de
commissie voor strafzaken ontworpen, in be
handeling te nemen. De iiier ter stede voor
komende besmettelijke ziekte, typhus, om
trent wier oorzaken van verbreiding van
medische zijde uitgesproken is, de wemche-
üjkheid om zooveel mogelijk te bevorderen,
dat door melkverkoopers van geen ander water
dan duinvater gebruik gemaakt worde, heeft
aanleiding gegeven tot het ontwerpen dezer
verordening on het dadeljjk in behandeling
nemen daarvan en, zoo zij door den raad
wordt goedgekeurd, gebruik te maken van
de den gemeenteraad gegeven bevoegdheid
bij art. 171 der gemeentewet, om haar onmid
dellijk na de vaststelling te doen afkondigen
Waar echter tevens voor belanghebbenden
de gelegenheid behoort te bestaan om de door
hen gebruikt wordende gebouwen en erven in
overeenstemming te brengen met den door de
verordening gewilden toestand, wordt in over
weging gegeven haar niet vóór den 24n Dec.
in werking te doen treden.
De verordening, die 5 artikelen bevat, ver
biedt het gebruik van ander watei'dan duin
water of het in bruikbaren staat aanwezig
hebben van <een andere watervoorziening dan
die van duinwater in gebouwen of erven, waar
het bedrijf van melkveikooper -wordt uitge
oefend; het geeft een verklaring van wat onder
uitoefening van dat bedrijf wordt verstaan
wijct de personen aan, die belast z(jn met 'ttoe-
zicht op overtredingen; bepaalt als straf voor
overtreding een boete van ten hoogste f25 en
stelt de inwerkingtreding vast op 24 Dec.
E"n adres van melkverkoopers was tegen
deze verordening ingediend.
Ze werd echter door de meerderheid van
den Raad aangenomen.
Nederlnndsche Scbeeps- en Boatvrcrkersbond
Het is thans zeker, dat gedurende de beide
Kerstdagen ven conferentie van bootwerkers-
organisaties zal plaats hebben. In een Zondag
jl. te Rotterdam gehouden bijeenkomst heb
ben de havenarbeiders-organisaties aldaar zich
voor deelneming aan de conferentie verklaard
Zocals men weet, is het doel de Neder-
landsche Scheeps- en Bootwerkersbond te
reorganiseeien, teneinde één groote vereeni-
ging voor alle ha-enplaatsen in het leven te
roepen, waarvan de Rotterdarnsche vereeni
gingen dan ook deel zouden uitmaken.
WUdsclmde.
Uit goede bron verneemt „De Tijd", dat
de wildsdhadeovet niet, zooals eerst plan was,
afzonderlijk zal ingediend worden, maar dat
bepalingen omtrent de wildschad-e zulle® o-p
genomen worden in het ontwerp tot alge
meen© jachtwetswijriging.
Engelsche Banknoten In Zuid tfrlka.
De Minister van Buitenl. 'Zaken brengt
in de „Stctter kennis van belanghebben
den, dat het bij vertrek naar Zuid-Afrika
wensehelij'k blijft zioli niet van Engelsaho
banknoten, maar van een zichtwissel of
cheque op Kaapstad te voorzien.
De 'banken in Zuid-Aifrika -wisselen En
gelsche banknoten slechts dan in, zoo zij
worden aangeboden door personen die aan
de bank "bekend zijn of hun identiteit vol
doende bewijzen.
FInantleel Nieuws.
Maasland.
De vergadering van crediteuren in de zaak
der firma G. H. van der Schuyt Co. heeft
gistermiddag tot 43/4 uur geduurd. De recht
bank heeft besloten, aanstaanden Maandag
ochtend 10 uur in openbare zitting uitspraak
te doen over de al dan niet inwilliging van
het verzoek om sur-éance van betaling.
wat gedaan is om de voedingswaard© van
alcohol t-et bepalen. Hij herinnert aan het
schrijven van den Pranseihen geleerd© Du
el au x, die het vor-ig jaar oen artikel schreef
,ïs alcohol een voedingsmiddel V' Op liet
oogenbli'k, al-dus die schrijver, staat de alco
hol zoo wat (bij iedereen in ©en kwaad boek
je. D'e physiologen waren onverschillig of
ij'andig en de bacteriologen zagen in de om
standigheid) dat alcohol in alle gistingspro
cessen waarin bij' wordt waarenomen, een
eindproduct is, een reden omr de stof te
wantrouwen. Maar juist bijl dezen kwam in
de laatste jaren een kentering. En door het
Anierifcaansohe rapport is nn van physiolo-
gischen kant vastgesteld', niet alleen dat do
stof geen vergif is, maar dat hij oen voe
dingsmiddel is dat op de zelfde lijn als dé
suiker en heb zetmeel verdient te staan en
deze zelfs nog overtreft.
De kroniekschrijver wijst er op dat do
studie van dit vraagstuk niet nieuw was en
gelooft zelfs dat Duclaux in dat opzicht aan
die Aimoriikaansche studio te veel hulde toe
zwaait, maar do geheel© opzet ©n uitvoering
maakt tocllr dat aan da uitkomsten een bij
zonder-© waaide kan worden toegekend,
zegt hij.
Na een beschrijving te hebben gegeven
van de wijze waarop do voedingswaarde
proefondervindelijk wordt vastgesteld, waar
bij een persoon in eetr cel wordt opgesloten,
-met tal'van instrumenten om waarnemingen
te doen, gaat dokter P, voort
Men ging bij do proefneming uit van de
overweging dat in de twee reeksen proeven,
zonder en met alcohol, de omstandigheden
geheel gelijk moesten 'gelaten worden. Mon
bereikte 't doel door twee r nu's samen te
stellen, die alleen hierin verschilden dat in
het eeno 37 'gram vet en 45 gram meelstof
vervangen waren door 79.5 gram alcohol,
espectievelijfc met 520 en 512 caloriën ver-
brandingswa-arde. Toen dit alles was gere
geld, 'gingen drie proefnemers, adsistonten
aan het laboratorium, aan het werk, om in
zes seriën van proecen, telkens drie of vier
dagen lang, de experimenten te nemen, 26
in het geheel. Twee van hen, dat maakte de
proef nog interessaner, waren geheel-ont
houders. En het bleek dat bij arbeid en bij
rust, onder alle1 omstandigheden, met of zon
der alcohol, precies dezelfde resultaten door
het apparaat werden geregistreerd. De al-
coliblgobrui'kers verschilden in 'geen enkel
opzicht van de onthouders.
Dat was del uitkomst, en als Duclaux het
bij de vermelding hiervan .gelaten had, had
men hem zeker niet hard mogen vallen.
Maar hij -heeft niet na kunnen laten zijn te
genstanders een zetje te geven. ïmmeirs hij
schreef o'. a.„Wij moeten den alcohol dus
onze excuses maken voor do wijze1 waarop
wij hem tot dusver behandeld h-efbben. De
dronkenschap die hij veroorzaakt Ja, dat
is de keerzijde. Een voedingsmiddel dat zoo
ihoog staat cn dat zoo gemakkelijk dfe weef
sels bereikt, heeft de nadoelen van zijh
deugden. Gebruikt het, maar -maakt er geen
misbruik van.
„Uitdagender kan het haart niet," aldus
besluit de kroniekschrijver. „Aan den alco
hol zijn excuses maken! Zoo erg ie die be
handeling in het algemeen toch niet geweest
-en er is altijd noig heel wat eer aan bewe
zen."
De »Matin" heeft 30.000 francs ter be-
schikkine gesteld van prof. d'Arsonval ten
einde hem in de gelegenheid te stellen zijn
onderzoek naar de eigenschappen van radi
um voort te zetten.
Ouo-Geh;f Kerk.
Ds, A. Mackenzie !e Dirksland, die eerst
het beioep to Kinbbmdjjlia had aan ge-
aangenomen, heeft thans bedankt
Hoogt.n Onderwijs.
Leiden, Bevorderd tot doctor in de rechts
wetenschap na het verdedigen van stellingen
de heer L. J. M. van Sasse van IJsselt-, ge
boren te Breda; bevorderd tot arts de heer
J. H. Croockewit.
Utrecht. Bevorderd tot doctor in de rechts
wetenschap cp stellingen, de heer 0. G,
Buys, geboren te Oudewater.
Bevorderd tot arts de heeren M. A. van
Andel en L. Hoedemaker.
Groningen. Bevorderd op het prooDolirift
ïQoantitatief onderzoek betreffende v.Baeyers
spanningstheorie" tot doctor in de scheikunde
bevorderd de heer G. L. Voerman geboren
te Oudevvater (cum laude).
Bevordeid op Stellingen tot doctor in de
rechtswetenschap de lieer H. Pleyte, geboren
te Geidermalsem.
XL.
Men heeft mijl gisteren geraden nog eeni-
ge dagen op Buitenzorg te blijven, om daar-
na voor goed van iliier te vertrekken en dan
samen met mijn lezers een bezoek te bren
gen aan de -zoo heerlijk sdhoone Preanger-
Rcgentschappen. Ik zal dien raad opvolgen.
De tocht naar Lem'bang, naar daBoere li-
kolonie, is toch niet meer urgent, kan best
uitgesteld worden, nu het blijikt dat 't eou
rantenbericht-je over de slechte verhouding
tussöhen Transvalere en bewolking, grove
Tusschen Karlskrona en Berlijn zijn goed
geslaagde proeven met draadlooze telegraaf
genomen.
Het internationaal zeevaartkuudig congres
zal in Mei 1904 te Lissabon plaats hebben.
De erfgenamen Pollock hebben aan de Asso
ciation Maritime Internationale overgelaten
het uitschrijven van wedstrijden voor de bette
reddingsmiddelen of ontwerpen daarvan. Deze
wedstrijden zullen periodiek plaats hebben.
Bij Kon. Besi. is benoemd, met ingang
van 1 Januari 1904. tot raad-he.-r iri het
gerechtshof te Amsterdam, mr, B Simons,
thans rechter in de arrondissementsrecht
bank aldaar.
Alcohol als voedingsmiddel,
De Medische Kroniek-schrijver P. van 't
„Handelsblad" geeft een kort overzicht van
De minister van justitie brengt, naar aan
leiding van een ter zake bij, hem ontvangen
schrijven van zijn ambtegenoot van kolo
niën, ter kennis van belanghebbenden
dat zijn te vervullen de betrekkingen van
lid van het Hof van Justitie, respectievelijk
in de koloniën Suriname en Curagao;
dat 'daarvoor in aanmerking kunnen
komen juristen hier te lande, die sedert
ten minste drie jaren in het bezit zijn van
den graad van doctor in de rechtsweten
schap, verworven aan een rijks- of daarmede
bijl of krachtens de wet gelijkgestelde Neder-
Jandsohe universiteit; Voor eorstgeonelde
-betrekking bij, voorkeur diegenen, did reeds
eonigen tijd: beknoren tot de magistratuur,
niet jonger zijn dan 40 jaren en geschikt
rijn te achten eventueel als voorzitter op
te treden. (Voor verdere bijzonderheden
zie men de „Stct." na. 296.)
Ned, Herv. Kerk.
Beroepen te Enter(toez.)ds, W.Groe-
neweg to Stavoren.
Aangenomen bet beroep te Eek en
Wiel (G.) door ds. A. Burgers te Dreischor
(Z) te Slïjk-Ewjjk c. a. door dr. B. van
Meer te Utrecht.
Bedankt voor het beroep te Arkel door
den heer J. C, Kars, cand. te Goudriaan.
Idwgens bevatte, leugens verzonnen door oen
Dkvitsehen meneer, die den Boeren geen al
te goe'd hart schijnt too to dragen. W© ko
men da-ar later te Lembang vanzelf op te-
rag.
Thans wil ik n eeirt nog een en ander
Vertellen van onze Indische Hofstad.
We nemen eau „doos" (dos a dos) en rij
den naar het particuliere land Tanaih-Blo©-
boer op Tjiikeumeulh, waar we een bezoek
zullen -brengen aan Ihab beroemde 'krankzin
nigengesticht Van Buitenzorg.
'Rondgeleid door den vriendelijlken dok-
ter-cljawa Raden Soemero', hoeren we na
tuurlijk tal van bijlzondertheden eu hot blijkt
ons al' gauw, dat deze inrichting geheel „up
to- date" is, een modell-gesbidht in den geest
van dat te Giheel in België.
D© Inlander beschouwt eon 'krankzinnige
moestal als het 'ongoluMriiga slachtoffer Van
een hoozen geest, een duivel, een s t a n,
die wederrechtelijk van 's mensdhen lichaam
bezit neemt en dan verdreven moet worden
door allerlei kunstbewerkingen.
D'e patiënt worth daarom geranseld, met
de boenen in een blok gesloten, met fak
kels geblakerd, in een baahboesen kooi ge
stopt of wel halverwege in een kuil Begra
ven enz. en als hij of rij1 dan van den weer
omstuit wild gaat worden en rich! met dei
kracht der wanhoop verzet, dan begint de
marteling eerst goed, Want 't is immers do
3 t a n, die zich verweert, die rij'n prooi
niet wil loslaten
Men begrijpt duö boe noodig bet is die
arme zielszieken aan hun treurig lot en on
barmhartige omgeving te ■onttrdkken en
door ecu meer liefderijke behandeling weer
wat tot kalmte brengen.
Men is er te Buitenzorg volkomen in ge
slaagd en 't verheugt uie, d'ab ik) in den
laatsten tijd op zooveel lichtzijden van ons
Bestour 'kan wijzen; de leizers zouden au
di rs maar gaan denken, dat hier niets deugt
in Indië.
Kot gesticht beslaat een oppervlakte van
pl.m. 25 hectaren. Er is plaats voor onge
veer 500 patiënten, Europeanen en Inlan
ders ,die zeer goed en ruim zijtn gehuisvest.
Het is een complex van tuinen, rteenen
gehouwen en baanbooloodsen en maakt liee-
lemaal 'geen gevangenisaobtigen indruk.
Mannen en vrouwen wonen van elkaar
gescheiden en voor de Inlanders is er oen
soort van „dessa" of „(kampong", waar do
verpleegden geheel op hun gemak zijn en
.hen zooveel mogelijk vrijlheid gelaten wordt.
Zij vinden er hun erf, hun bamboewoning,
hun ikflapperboomen terug en velen weten
niet beter of ze hebben altijd op die plaats
gewoond. Overdag woVclt er gewerkt op de
„sawahs" (rijstvelden) en in de koffietuinen,
die bij hot gesticht behooven. Ook leeren de
verpleegden allerlei ambachten, waarin som
migen het zeer ver 'brengen.
Wanneer we1 zoo te midden van die men-
schen rondwandelen, zou men niet denken
in een gesticht voor krankzinnigen te zij'ra
Wel lacht hier en daar een stompzinnig ge
laat ons toe, dodli gevaarlijk of wild rijn do
lui heelemaail niet.
De Inlanders, zoowel mannen als vrou
wen, rijn uniform gekleed.
D'e mannen hebben o. a. een roode hoofd
doek op, waaldoor ze op do wandelingen
door Buitenzorg van andere Inlanders zijn
te onderscheiden.
(Hiot, eten is zeer goed en de behandeling,
ik herhaal heb, moor dan humaan. Alleen
de nieuwelingen, onrustig en angstig als ze
zijn, worden voorloopig onder direct toe
zicht geplaatst en wonen in de open lood-
sen. Boeien en dwangbuizen zij'n hier echter
geheel onbekend. Men tracht door zachtheid
en goede woorden de menschen te kalmoe-
ren en dit moderne systeem levert, volgens
mijn zegsman, de beste resultaten op. Op dit
gebied rijd we dus hier in Indië edketr niet
met Europa ten achteren.
De steenen tgdbouwen rijln bestemd voor
woningen dc-r -geneeshceren, der opzichters
oil verpleegsters, alsook voor de Európec-
sdhe patiënten, die iheele netto (kamers heb
ben en rich ook zeer op hun gemak! gevoelen
D'at wö hier zoo'n moderne inrichting za
gen verrijbon, danken We in de eerste plaats
aan dr. Hofmann, die ondanks veel tegen
werking rijm systeem heeft weten door te
voeren. Hulde daarom, driewerf hulde aan
dien edelen mensdliearviiend en hulde ook
aan de -Regeering, die hart toonde to hob- -
ben voor de ongelitlkikige slachtoffers van
TnKndscihe dw,'ia.lbegripp ehiLa ngzanierhand
zullen de bruine broeders Wel gaan snappen,
dat do booze geesten veel meer gesteld
zijn op zachtheid en goedheid dan op slaag
en onartelkuren. Men moet 't den Inlander
echter niet al te euvel duiden, Wanneer hij
uit onwetendheid zondigt. In Europa wer-
dbn nog geen honderd jaar geleden dezelfde
kunstjes vertoond! omi ongelukkige krank
zinnigen Van den satan te bevrijden.
Na onzen gids 'bedankt te) hebben voor
zijln vriendelijk geleide, 'kruipen we weer in
een „doos" (dos a dos) en rijden we naar een
ander oord van smaxte, naar 't Beri-beri
hospitaal.
Dei bead-beri is een gevaarlijk slepende
zieikte, die in Indië maar al te veel voor
komt en Waarvan de oorzaak nog steeds1 vrij
wel een geheim mag wordten genoemd.
"Vooral onder de dwangarbeiders maakt
zij vele slachtoffers.
Gdwooniijik wordt de patiënt in don aan
vang door een gevoel Van zwaarte in de bee-
nen en hartkloppingen Bevangen. Langza
merhand valt het loopen hem moeilijker,
wordt zijn gang min of meer waggelend en
einddlijlk weigeren de b'eenon allen dienst.
D'e huid is intusschen ongevoelig geworden
en zonder pij'n kan men er de haartjes uit
trekken, terwijl' met de vingers putjes in de
beenon ikunnen worden gedrukt. Naarmate
men nu te doen heeft mot „d'rogo" of „natte
beri-beri" veumageren sommige lichaaans-
deelen of zwellen deze op. De doodstrijd is
zeer benauwd, en vrecöelijfk! om aan te zien.
Tn den laatsten tijld is er onder heeren
genecdkundigO'n veel geschrijf ontstaan door
ihet optreden Van den doktea'-djawa Rh.
Loah to Lodboe Batod, eon der ondernemin
gen der Kon. Ned. Betroleammaatscikappij
in (het Ralembangfedhe).
D'ete geneesheer schrijft dte ziekte eenvou
dig toe aan slechte, eentonige voeding cn
geneert rijn patiënten glansrijk door Veran
dering van klimaat, veel prikkelend'e spij
zen en „katjang ïdjöö".
Dé meeste' doktoren zijln er él echt over té
spreiken. Toch niet omdat eén Inlander do
method© aangeeft? 1
Na 'n half uur rijden komen We op Pana-
rakan en zien daar links Van den weg, dooi'
murien van groote riviwsteenen omringd,
een reeks van 'Bamiboéloodsen. 't- Is de beri-
beri-inridhting Voor dwangarbeiders. In elkö
loodb rijln britsien aangebracht vo'or pl.m.
60 patiënten.
De rieken staan ondör toezicht Van een
Europeesclh' genecsh'ter én twéé 'dokters-dja-
wa. EV is plaats vooi' wol 1650 lijders, docih!
er zifti er 'gelukkig larug zooveel niet Laat
ons hopen, dat Loah's methode, overal be
proefd, het aantal patiënten op Buitenzorg
voortdurend zal verminderen.
D'o lijders worden in drie afdeeltngen ge-
Splitst. Men heeft ten ertste de zwarö
bopelooze zieken, die hiet slechts o-p verlos
sing 'door den dood! wachten.
't Is diep treurig dié ©ngeluMdgen te
zien liggen. Waarom' mag de medicus in
zulke gevallen het einde niet -eihaasten
In de tweede afdeeling liggen de patiën
ten, die nog weinig van 'de riekte hébben
te lijden, nog in liet eerstel stadium zijn en
dus misschien nog kunnen genezen. "We
Wensdhen het den armen drommels Van
hart© toe.
Ten slotte (hebben vte nog de afdeeling
der hijtia herstelden, die spoedig vertrek
ken zullen om hun straftijd vefder uit te
dienen.
M!et (genoegen constateoren we, dat de
dwangarbeider (hier liefdeaijk verpleegd
Wordt, dat men in ihemi den armen lijdei'
en niet den gestraften spitsboef ziet. Ook
hier is teer zeker een woord van hulde op
zijln plaats.
Li. Clockener Brousson, "b- d.
Buitenzorg.
30 cent per regel.
Volgens de nagelatena beschrijvingen van
de 'Prinses Palatine, was Lodewij'k Kik
oen gréot eeter. 'Ziehier wat een Frausch
blad, „Journal des médioins dui Roi", iiier-
omtrent zeideDe vermoeid© en afgematte
Koning mocht des Vrijda'ga geen vleesoh
eten en wenschte dat men hem toedien-dé
een duivensoep en drie* gebradene kippou
en dies avonds 'bouillon met wat brood,
Zoo'n maaltijd van ©en zieke zou door vela
moderne magen niet verdragen worden, zij
rijln veel te zwak on vélen moeten zich. met
melkspijzen tevreden stellon.
Het wondervol geneesmiddel van de
maag, de Pink Pillen, weet het wel, veroor-
looven den eetlust terug1 te vindon en een
goede spijsvertering to hobbon. Zij zullen
niet maken dat eon Verzrwafcte' maag in
staat aai zijn terstond een groote hoeveel
heid voedsel te verdragen, maar rij zullen
bewerken dat dezelve! zonder pijn en met
profijt een gezond en redelijk voedsel' kan
verdragen. De uitmuntende resultaten dooi
do Pink 'Pillen gegeven blijlken ten duide
lijkst© uit dé volgend© verklaringen aan
onzen verslaggever gedaan door den Heet
"W. Frederi'ks, landbouwer, TVntweg te. Stol
wijk hij Gouda.
Op mijtn gevorderden leeftijd van 71 jai
en
