i 57"* Jaargang. Zondag 13 Maart 1904. No. 11415. :e, Tweede BladL Over vrijhandel en protectie. ie m I'S 90 ,eC' IS, iü. fa. INDISCHE PENKRASSEN. BINNENLAND. A i| j)eze couinrit verschijnt dagelijks, met uitzondering \an Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal; Yoor Schiedam en "VI a ar dingen li. 125, Finnco V.;f post 11. '1.Ö5. 'prijs per weekVoor Schiedam en Vlaar dingen 10 cent. 'I .\f-rudeilijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advortentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags óór een uui san het bureau bezorgd zijn. SCHIEDAMSCHE COURAHT. Btureius Bofertfrnal 68. aft» tan. rJt kiirk Piijs der Advert en tiën: Van 16 regels il. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Ad verten tiën hij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hier van zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdags ond verschijnen, weiden zoogenaamde 1:1e ine advert en li tin opgenomen tot den prijs \an AO cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. Interc. Telefoon No. 123. ■—ui i HiiTirnr i nv—i"'i'TTWTM~rriWTMirïï li. ToT beantwoording onzer vraagIleoft le nijverheid in andere Tanden hulp gevon den bij protectid?, wezen we in ons vorig srtikel op den trourigen toesband van land'- bonW en nijverheid in Frankrijk, het land) au protectie bij) uitnemendheid dn volgens relerlei getuigenissen juist damnïni in zoo jngelüklkigen toestand. Tegenover Frankrijk wordt dikwijls Dnitsehland gestold, en diens blo'ei ver klaard als gevolg van oen inatigo bescher ming. En toegestemd! moet word'enDuitsch- Lmd beeft een tijdperk van bloei gehad. Voor ons ligt een uitknipsel uit d'e „Nieu- reRottadamsclie Courant" van Sept. 1901, jat Woordelijk aldus luidt „Er gaat haast go en dag Voorbij, of men leest in Duitsohe) couranten van ,het geheel >f gedeeltólijik stilzetten van fabrieken, anelterijen enz. Fit Leipzig wordt nu weer jemeld, dat d© bekende spinnerij van jöldner tó "Werdau al liaar werklieden heeft 'edaan gegeVen. Ook in andere weverijen en ipimierijen in de buurt gaat men voort met ie invoering van loonsvea-mind'ering of met O O ie beperking van liet bedrijf." Eli dit is niet het eenige en het laatste «richt van dien aard. Hierop lettende zou men dus zeggen de nvoerrechten kunnen 'het niet geweest zijn, lie Duitschlandl dien bloei brachten. De regeering dadht het in 1901 misschien wel, rant ze dreigde miet nog hoogere tarieven, lenerzijds om de agrariërs (da grondbezit- ;ers) te voldoen, anderzijds om tegenover 1 leze de industrieel on to helpen. Talrijk en krachtig waren de stemmen, die in Buitsdhland tegen de nieuwe tarie- ren opkwamen. Wij wijzen slechts op de resolutie Van de Kamer van Koophandel van Bremen, waar in we o.a. lezen „Het D'uitsclia rijik zou met recht Van lijn bestuurders mogen verwachten, dat de) leugclslijk gebleken politiek van handels- iractaten worde voortgezet. lil deze verwachting zien wij ons bitter Wem-gestold. De Regeering heeft biji den Bondsraad het ontwerp ingediend van een tariefwtet on van oen tarief van rechten, go or door geen tegenstander van de poli- dek der 'handelstractaten slechter zou kun- isn worden uitgedacht. Do i echten, welke »t dusver golden, zijn nagenoeg alle ver loogdartikelen, tot' nu too wijlgesteld, zijn roor i j»i d rel met hoog© rechten bezwaard. H' j-.ieale ontwerp kenmerkt zioh doOT n neiging tob protoctionistisdhte afslhii- mg, di© tegou-maatrcgolen in het buiten- and uitlokken em daardoor het tot stand omen van ihandolstraotaten aanmerkelijk sd bemoeilijken, zoo niet gdhcol veribcm- leaieix. Rich, zoo niet aan zijp 'beschermende wieren, waaraan beeft Dhitsciilan-di dan ijn bloei to danken gehad Do in Engeland' steeds aangeheven klac.li- ?U: „de Duitsohe industrie) groeit ons rei' t hoofd"' en do daarop terugslaande» Ierslagen van verschillende consuls eu a'rnb- pnai'ou, dia mot don stand van Engeland nndel en industrie op do hoogte zij|n en ziju t'hteruitgang bespeuren, gevcai reeds 't lidwoord, ^-ni^t eenvoudig't is do schuld der jagelsohcn, zij zitten stil en blijken thuis, Dfoitsaher trekt er op uit. Wo herinneren ons hierbij een plantje uit giosn© Amsterdammer, overgenomen uit rt Engelsoho humoristische1 blad „Punch", nrt heb onderschrift„o»en onzaakkundig sizigerDo handelsreiziger John Buil zin tetig in zijn stoel een sigaartje to rooken i ziet hfet met ©on d'roomorig gezicht aan, boe 'Mi 1/4 ïijh Diiitsciliem collega met veel drukte) °J wa»ron aan zijn Chiiicesohen klanten d. j^pnjst on aanpreokt. C8ij »jd»e, 'Mr. Bull," zegt mr. Punch, „word lakk©)., hou dien vent in 't oog. Hij kaapt je Manten weg; hij is er altijd bij, fcreefe Waal lebben." ijBa'h, zc>g»t mr. John, „mijn waren zijn ea' wter dan de zijne," j, Duuohi,,'D'at geloof ik, maar je moet. on weet, wat zo noodi, eerst aan hun verstand brongen.' Punch had gelijk hij', die Duitse,her, 65 altijd op» uit. En sedert wanneer Sedert 1870, sedert D'uitschland één was, toon 't zioh, in "t besef van zijn nationale macht overal kon doen gelden, sedert diem hebben de medkrwaardige karaktertrekken van 'liet D'uitsdhe volk, zijjn uitzettende kracht, zijp taai geduld ©n ijizereu volhar dingsvermogen wonderen .gewrocht, Duit- ,cho 'handelsreizigers reizen de wereld af, overal nieuw© terreinen van afzet scheppend' of ontdekkend, daartoe in staat gesteld door een handelsonderwijs, dat nergens zijtn weer ga vindt. iZijt spreken de taal van hon, die zo bezoeken en za weten zich te schikken naar de zeden en gewoonten d!er door ban opgezochte en niet afgewachte cliënteel©. En niet enkel de Vertegenwoordigers der Duit scha handelshuizon begeven zich bui tenslands; in vreemden dienst op kantoren ©n in verschillende) ondernemingen, treden tal van Duitsohe jongelieden op, technisch in 'hun vadferlandi onderlegd' en als noeste, dóór on door bekwame werkkrachten, dien tengevolge gezien -eu gezocht. Dit alles geeft op de vraag; waaraan d© groot© bloed van Duitschland, zijn hoog© vlucht op handels- en industrieel gebied sedert'70 is te danken, een beter antwoord, dan 'het beroep op zijn tarief van invoer rechten. En zoo komen we tot onze tweede vraag Hooft anze vr ijli<si dl dlo1 or de be- s c!h ier m n d a rechten van a n de- r e 1 a n d e n geledenen m o o t n we, oian' dit Verlies te herstellen, meerdere invoerrechten gaan lxeffeu? Reeds in ons vorig artikel hebben we ver meldt, dat de aardappehnecl-iudustrie, die in Frankrijk ondanks de hoog© beschermen de rechten slechts „een kwijnend bestaan voert, van een uitvoer van f 1,570,000 in 1871' is gestegen tot een uitvoer van ƒ8,874,000 in 1891, 15,077,000 in 1896 en f 17,420,000 in 1900, en toch heffen alle landen hooge invoerrechten. Dit artikel heeft althans niet geleden. En niet alleen van dit artikel, van onder scheidene is d»e uitvoer toegenomen. Wo vinden bijv. in de jaarcijfers van het Centraal Bureau voor statistiek meer uit voer dan invoer van do volgende artikelen in duizendtallen guldens •1877—80 91 '96 1900 Sigaren 1284 2589 3252 0059 Ijzerwerken 2127 2884 0575 5701 Papier (kaart- en bordpapier) 4181 18206 22490 27880 Glaswerk 2374 5103 4113 5380 Van papier in 't algemeen is zelfs de meerdere invoer van 1891 van f 1,461,000, in 1896 gedaald tuf 1.203,000 ou in 1900 zolfs reeds veranderd in een meerderen uit voer van f 6,126,000. In weerwil dus van de beschermend© rechten in 't buitenland, hoeft zich de fabri catie van deze artikv'en hier Ie lande krach tig ontwikkeld'. Wel vind'b men artikelen, die onder in vloed van do invoering dier tarieven tijde lijk. geleden hebben, doch weldra waren zo d'en slag weer t<c boven. Zoo daalde bijv. do meerder© uitvoer van kaarsen van ƒ9,341,000 in '77'86 tob 6,881,000 in 1891 om Weldra in 1896 weer te klimmen tot 9,808,000. Ivramerijbii, die in 1871'75 nog een meerderen invoer hadden van f 2,60'6,000, hadden in '91'95 een meerderen uitvoer van ruim 2 miHicten gulden Mjanufacturcn van allo soorten, wier in voer in '71'75 94 millioen meer was dan dc uitvoer, 'hackten in '91'95 oen meer deren uitvoer van bijna 221 millioen. Dit bijna alle mjfers van in- en uitvoer kan bowezen worden, dat onz© nijverheid da concurrentie met liet buitenland zeer goed kan dooi-staan. „Mits ze niet beschermd wordt," zijn wo geneigd er aan to© to voögen, dedkeoide aan uitspraken van F ra u salie nijverheidsman nen. In een werkje ovei- do Tweutsohe indus trie van don heer O. T. Stank, toont dezo schrijVor ons aan, 'hoe de aanvankelijk sterk beschermd© nijlvcitliöid een kwijnend loven leid'd'o, ziali niet ontaviklkcldo, wijl de fahri- kanten dtor hrun gemafekelijPco winsten geen aandrang tot gro'otere 'kraolitsinspalining gevoed'dten en 1 angzamerliand verdrong worden, zelfs Van do zoo sterk bcsdliermde» rnarkten van onze) Oobt-Indisoli© koloniën. Eerst toon gaande\vög| dd betoliorniing vormimlcrdle ©n tan slotte goheol ophield, stelden dö f abri ka.ti toil, al huil krachten in 't weak en kwam) d'ö industrie tot ongoken- den bloei. Do „Nieuw"© Courant" heeft indertijd (toen do troonrede de bewuste paragraaf over een herziening van het tarief Van in voerrechten bevatte) in oen serie artikelen d© nieeaiing weergegeven van een aantal met name genoemde Twentsdhe faibriikanben over d© kwestie V r ij »h a n d 1! of ib e s c h e r- m i n g. In 't kort vatte zijl de verschiLlende mee ningen aldus samen „Op grond hunner ervaring hebben zij' eenstemmig getuigd), dat zij' van pro tectie» geenorlei heil' verwachten, veeleer daarvan allerlei ©ngewensclito 'gevolgen vreezenhebben zijl getuigd, dat de vriji- handel, die »hem dwingt tot onafgebroken kraohtsinspauning, om zich een plaats o»p de wereldmarkt fco veroveren ©n die te be houden, juist daardoor Twente heeft groot gemaakt." Krachtiger vonnis behoeft er over be scherming niet geveld te worden. Steun der nationale n ij V r h o i d is ziji niet. Beter ware het, d'at het nationaliteitsge voel zioh ontwikkelde in liefde voor 'het in- 'he'omsehc, opdat gelogenstraft worde heb zoo ware woord van Dr. A. Kuyper, eens in een 'kamerzitting gesproken en dat luidde: „clat vreemd!© prodheten overal wor den gezocht, d'at d'e nationale igeest zoo is gefzonken, dat in sommige kringen iets, dab hier in 't land vervaardigd is, reedis da ar©m wo rd)t afgekeurd. In d© hoogerei kringen komt het ve»elvul-, dig voor, dat d© dames er zich op» beroemen bun 'Meeding nu niet in 'liet land zelf, maar uit 't buitenland te hebben gekregen, of dat dames zich met ©en hoed tooieiij waarvan zij kunnen verklaren, dat die nu eens uit Parijs komt. En dat alles is niet bloot toe vallig, maar hangt samen met den volks geest." Interessante mededeelingon zij|n ea* ge daan ©n zijn er te» doen ©Ver dteteen anti- nationalen -geest, di© onz© nijtverhedd' meer tegenwerkt, dan alle protecti© za ooit zou kunnen baten. LI. Ka 't u reeds bekende Victoriaholcl nog even lekker gerijsttafeld te hebben, gingen ivc met den nmldagboomeltrcin verder door naar Tjiandjoer. Ik reisde heel gezellig samen met 'n Inlandsch ambtenaar,uil de residentie Ba tavia. Deze landsdienaar deed mij weer do noodige verhalen over de steeds toenemen- do onveiligheid in clat zoo beruchte ge west. Er was nu juist dezer dagen ontdekt dal verschillende politiemannen, o.a. dede- mang van Bosaki.en 'n Inladsch wijkmees ter ter hoofdplaats, met de roovers 'heulden cn 't kwam reeds zóó ver, dat zo onlangs in de stad Batavia zelf, om 11 uur v.m., dus liefst, op klaailichten dag, hadden dur ven rampokken in de buurt van 't Goe- noeng Saharikanaal 1 !Zo waren op Jleoster Cornelis in den laatsten tijd dan ook zeer angstig, Europea nen, zoowel als Inlanders en vreemde Oos- tcilingen, en de Inlandsche ambtenaar was 't volkomen met mij eens, dat aan die Bal- kantoestanden niet eerder 'n eind zou ko men, vóór en aleer 't gewest Batavia ge woonweg in staat van beleg was verklaard en het civiele goz;^ was over gegaan in militaire lianden. Waarom wordt daar toch niet evenals op Atjch en Suma tra's Westkust bepaald, dat geen Inlander zich na zonsondergang zonder licht buiten z'n woning mag ophouden, terwijl dan, ter controle van een cn ander, natuurlijk ster ke met. geladen geweren gewapenden pa trouilles op do hoofd- en binnenwegen zou den moeten marcheeren? Do aardigheid van 't rampokken zal er wel spoedig af zijn, wanneer de roovers als djaliats worden neergeschoten, zoodra ze zich maar zonde?* obor (fakkel) of lantera (lantaarn) vertonnen. Er zijn bij de Veld-Bntaljons op Java tal van bil. en Amboineesche militairen, die op Aljeli bij het kranige Marecliausseokorps hebben gediend. Een of meer brigades van die dapperen, onder oud-marechaussee lui tenants, zullen de rampokbenden spoedig hebben vernietigd. De rustige bevolking heeft hier toch evenveel recht op bescher ming van overheidswege als bij u in Hol land bijv. Konden de ingezetenen maar een der hunnen als afgevaardigde naar 't Haagje zenden, dan had deze allang den verant woordelijken Minister geïnterpelleerd 1 Wie van de hoeren Kamerleden wil het thans eens doen? Natuurlijk moet dan ook het geschrevene in Penkras XLI over 'L Partikulior Land bezit ter sprake komen. Zooals de toestand nu is, kan het onmo gelijk blijven! Gelukkig hoorde ik nog wel goede din gen van uit Batavia. De lezers zullen zich zeker nog wel her inneren, dat ik 't vroeger gehad heb over het Stadsverband, het zgn. Inlandsche Zie kenhuis. Wie schetst nu mijn verrassing toen ik mocht vernemen, dat alle grieven zijn weg genomen, allo grieven, hoort ge, net zooals ik u toen in mijn Penkras heb opgesomd 1 Of nu juist mijn artikeltje daaraan heeft meegeholpen, durf ik natuurlijk niet bewe ren, doch wel weet ik, uit zeer goede bion, dat zoowel Zijne Excellentie de Gouverneur- Generaal als de heeren van de Algemeene Secretarie mijn Penkrassen uit Holland toe gezonden krijgen en ziet, dat geeft me nu zoo'n moed om op den ingeslagen weg voort te gaanOpenlijk breng ik der Indische re- geering hulde voor de jongste reorganisatie van de Stadsverbanden, zoowel op Batavia, als te Somainng en te Soerabaja. Ook is intusschen nog bepaald, dat 't vol trekken van doodvonnissen niet meei in 't openbaar mag geschieden, doch heel stil op de binnenplaatsen der gevangenissen, 'n wijze maatregel, die ten zeerste moet wor den toegejuicht! O, 't wordt thans zoo aangenaam werken, nu ik weet, dat nietalleen duizenden lezers van verschillende locale bladen uit alle dee- len van Ncdciland deze Penkrassen volgen, doch ook de machthehlioiiden hier in Indië, de mannen, die wanneer zij maar alles te weten kunnen komen, zoo heel veel kunnen doen, ter verbetering van bestaande mis standen. Aan die machtigen in den lande woiden dan ook de nog volgende reisbrieven met den moésten eerbied opgedragen. Ik wil gaarne de brug zijn, waarlangs zij den zgn. bruinen broeder en vooral ook den kleinen man hier kunnen naderen. De inlanders weten het reeds overal, dat ik over hen schrijf in de Nederlandsche bladen en zij verhouwen mij daarom dik wijls veel toe, wat ze voor geen geld ter wereld aan een ambtenaar zouden duiven zeggen. Eerlijk en nauwgezet zal ik hun wenschen en grieven onderzoeken en zoo noodig openbaren, in de stille hoop dan nuttig werkzaam te kunnen zijn voor Indië, nuttig ook voor mijn vadeiland, ginds in het verre Westen. Ik weet het, ik ben er van overtuigd, dat de Reggeeringspersonen liicr in Indië den goeden koeis uit willen, dat er thans een streven beslaat oin ons Bestuur zoo zegen rijk mogelijk te doen worden, welnu zij zul len het dan ook billijken, dat ik als reizend „dwarskijker" mijn meening zeg over het goede en kwade, dat ik hier en daar opmerk. Afbreken alleen is echter geen kunst, ik zal daarom ook steeds trachten op te bouwen/ door naast de kwaal 't ge neesmiddel te noemen, dat in elk bij zonder geval kan worden toegepast. Moge mij echter daarvoor de zoo noodi ge kracht en wijsheid worden geschonken! We zijn intusschen de halten Gandasoli on Tjirengas gepasseerd. Bij Gandalosi verlieten we do zgn. vlakte van Soekaboemi en gingen we op den rech teroever van de Tjimandiri weder 't geberg te in. Links zien wc den Goenoeng Kantja- na (1240 M. hoog) en rechts den Goenoeng Mela tie (1205 jr.). Beide 'bergen zijn door ce'n betrekkelijk hoogen mg verbonden, dc waterscheiding lusschon de riviertjes,die westelijk afvloeien naar de Wijnkoopsbaai en die welke naar Java's Noordkust stroomen, de grensschei ding (evens der valleien van Soekaboemi en Tjiandjoer. In 1S82 kwam hier de 683 Meter lange tunnel klaar, door bedoelden bergrug ge boord. Plotseling wordt liet dan donker en enkele angstige medereizigstors hebben nu fluks een kaarsje ontstoken, want je kunt immers nooit weten met zoo'n paar blan da's in den waggon! Ik vraag mijn buurmeisje, een woikelijk mooi kind: „Takoet apa?" („waarvoor bang?") doch dezo geruststellende woor den schijnen dc prawan (maagd) heclo- niaal van streek te bicngen, want met 't brandende kaarsje in de hand, vlucht de nimf dadelijk naar 't andere eind van den wagen, lol groote hilariteit natuurlijk van de aanwezige heeren der schepping. Do inlandsche ambtenaar is zoo vrien delijk me uit (e leggen, dat de vcertii njaiige Soendaneesche mij zeker niet begrepen heeft. Er zijn er hier in de Preanger maar wei nigen, die 't Malciscli verstaan, tenminste als ze niet op de hoofdplaatsen wonen. Men kon ze 't aanzien, de dames, dat ze blij waren toen 't helle daglicht ons weer boscheen. We kwamen nu aan1 't station Lampegan, waar de tiein van Tjiandjoer op ons wachtte en we een hoogte van 085 Meter boven de oppei vlakte der zee hadden bereikt. Nu daalde de weg weer plotseling tot de volgende halte Tjibcber, die op 45G Meier hoogte gelegen is. Sommige lezers zullen misschien vragen Waar haalt de Penkrasser toch dergelijke gegevens van daan? II ij kan immers m o e i 1 ij k van uit een spoortrein de verscchillen- de hoogten bepalen enz.!" Ik zou 't nu heelemaal niet noodig vinden om hiervan tekst en uitleg te geven, had niet 'n inwoner van Haarlem in oen brief aan de redactie van de stadseditie der „Op rechte Ilaarlemsche Courant" er op gewe zen, dat ik 'n paar onjuistheden gezegd heb bij mijn beschrijving van Buitenzorg. Ik acht mij daarom verplicht dien lezer hiei mede te deelen, dat ik geografische bijzonderhe den put uit een bekend standaardweik, nl. de „Encyclopaedic van Nederlandsch In dië" (laatste uitgave), zoodat, wanneer er dus op dit feitelijk zoo ondergeschikte ge bied eens '11 paar fouten mochten insluipen, ik eens en vooral naar bedoelde Encyclo paedic verwijzen moet. De gewraakte onjuistheden over Buiten zorg, van al zeer weinig belang intusschen, komen voor op blz. 298, deel I. Ik zeg van al zeer weinig belang, omdat mijn Penkras sen toch in de eerste en voornaamste plaats beoogen de zoo noodige belangstelling te wekken voor Indië en zijn bewoners, de rest is maar groote bijzaak en wordt alleen vol ledigheidshalve vermeld, omdat dit nu een maal zoo bij een reisbeschrijving behoort. Er is hier in Indië zóóveel op te merken en te bestudeeren, dat ik heusch niet veel lijd en lust heb om bovendien de geografi sche gegevens van de Encyclopaedic nader te contröleeren. Mijn oprechten dank intus schen aan de redactie van het Ilaarlemsche blad voor de welwillende toezending van het „bezwaarschrift" dat hiermede beant woord is. Het uitzicht dat we hier genieten, is als altijd heerlijk schoon. De Preanger is een prachtig land, dat moet gezegd worden. Links zien we weer den Goenoeng Go- dé (2962 Men rechts de ontelbare groene bergtoppen, die zich van af hier tot Java's Zuidkust voortzetten. Na nog eens gestopt te hebben op de hal ten Tjilakoe en Pasir Ilajam, halten, waar als overal een groot deel der derdeklas-rei- zigeis, meest eenvoudige koelie's en dessa- lieden (dorpelingen), .uitstapt en weer an deren de leege plaatsen dadelijk komen in nemen, bereiken we eindelijk goed en wel onze plaais van bestemming, voor heden Tjiandjoer. Na een handdruk en een „slamat djalan" (goede reis!) met den Bataviaschen ambte naar gewisseld te hebben, staan we op 't vrij groote perron. Lt. CïjOokekeh Broüssoh, b. d. Tjiandjoer. Hofbericht. JET. M. de Koningin heeft aan e»en arm meisje t© Doesburg, dat ©en liand mist, 25 geschonken, als bijdrage voor den aankoop oener naaimachine. Vrouwelijke postbeambten. 'Bij Kon. Besluit is Bepaald, dat in art, 11 van 'het Kon. besluit van 6 Juni 1900 (no. 101) onder vrouwen, di© voor het ver vullen van 'betrekkingen Biji den post- en telegraafdienst kunnen worden benoemd, zijn to verstaan ongehuwde vrouwen, eu dat aan vrouwelijks ambtenaren, die ia het huwelijk treden, eervol ontslag uit den dienst zal worden venleond. Een Commissie Toor de Diamantindustrie. By beschikking van den minister van binnenlandsche zaken is eene commissie in gesteld tot voorbereiding eener prijsvraag voor een middel om het slypen van diaman ten mogeljjk te maken, zender gebruik van een giftig doppenmetaa! en tot beoordeling van de ingekomen antwoorden.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1904 | | pagina 5