58'" Jaargang. Zondag 15 Mei 1904 No. 11466. Tweede Blad ITIZOEK YAN TAHTE MA1WINE Uureaut Votemroat G9. INDISCHE PENKRA.SSEN. BINNENLAND. SCHIEDAMSCHE Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.' Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingenfi. 1.25. Franco ^Prfoper weekVoor Schiedam en Vlaardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur 5a„ het bureau bezorgd zjjn, '5V Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hier van zjjn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde leteine adcerteniivn opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. latere. Telefoon No. Jt.23. LX. It heb''t in dC11 hmtslon tijd nog al druk «eiail over Europcosche ca Inlamlsehe Amb tenaren. Jk heb u bij herhaling gesproken uil Residenten, Assislont-Rcsidciilen en Controleurs, vooral ook van Regenton, Pa th's en Djaksa's. Ik deed dit en toch ver zuimde ik tot nog toe u een helderen kijk te geven op de hier zoo typische werking onzer ïegcermacliiiic. Die fout moet worden hersteld. 'tlsandeis wel moeilijk schrijven, lezers! voor een publiek, beslaande uit voor een duizendste misschien aan deskundigen en halfwelers, terwijl de rest, de verpletteren de meerderheid, van niets afweet, zoodra liet Indische zaken geldt! De halfwelers zijn nog 't moeilijkst (e bevredigen. Onder hen rangschik ik in de eerste plants lal van o u d-g a s t e n, die zoo gaar ne zich beioepen op hun veeljarig v e r- blijf in de tropen lees: op Batavia of op Socrabaya en daarom meenen, ik neem gaarne aan te goeder trouw, dal ze volkomen op de hoogte zijn! Boe zouden die heeren 'n Amerikaan betitelen, die na twin tig jaar of langer op '11 Amslerdamsch han delskantoor werkzaam te zijn geweest, dc Yankee's ging wijs maken daardoor een veel beter begrip clan zij te hebben verkregen van dc toestanden in Hongarije, Spanje of het BalkanscJiiereilaml De vergelijking is volstrekt niet gezocht, lozers, integendeel. Onze Amerikaan zou tenminste heel aardig kunnen meepraten over Groot-Mokum, terwijl daarentegen ne gentig percent van H.H. Europeanen op Ba tavia bijv,, geen flauw besef hebben van de locale nooden en behoeften. Ik heb op Padang indertijd een kolonel gokend, die bijna veertien jaren, met tus- schcnpoozen, op de Westkust, van Sumatra diende, en daarom erg boos werd, toen on- dcrgcteekemle, na vijf maanden verblijf, een andere mcening had over 't karakter der Maimer's dan hij. Bedoelde hoofdofficier was een uitstekend mcnscli, een aangenaam chef en cea kranig soldaat, maar van Sumatra- nen had hij nu eenmaal geen verstand. Men begrijpe mij wel, die onkunde is hem volstrekt niet kwalijk le nemen. Niet ieder een hier in Indië heeft de noodige roeping en ook tijd voor etlmogiaphisehe studie. De meeste Europeanen voelen zich daarenbo ven niet bijster aangetrokken lot den In boorling, zelfs de Indo's worden met den nek aangezien, ook al zijn ze beschaafde ontwikkelde menschen, omgekeerd halen de i,kleurlingen" natuurlijk de „lolokV (vol bloed Nederlanders), wal men (lie Indo's mol kwalijk nemen kan, maar deze zijn op bun beurt weer trolsch, ongenaakbaar, ja hondsch, tegenover hun neefjes, de fnlan- krs, wal echter wel heel dwaas eu ver- koord van die kleurlingen is. De Inlanders eindelijk, tenminste hier op •kiva in de binnenlanden, zijn erg schuw en roesachtig voor den blanke cn minachten van den weeromstuit hun bloedverwant, den Do familie Klein zat gdzellig bij, do ont bijttafel, Eon aangename koffi rigour hcersehto in do kamer. Modder las do cou- Kuit, vader on zoon do julsb aange-komou oneven ca Lotte smeerde de boterhammen, die Vader en 'broeder imoe naar het kan- mor zouden nemen. „verduiveld, dat is rau een prettige ver rassing," verbrak de Vader plotseling d'e stille en wierp oen brief op do tafel. „Tante Mal wine 'komt morgenD'at höb jelui nu van die overdreven u-itnoodigin- gen." Hij nam den brief weder ter hand eu las, spottend don klemtoon •op olkwoordl leg gend: „Daar jdui mijt steeds zoo hartelijk orzodkt, wil ik mriju principes ontrouw w°idcn en niettegenstaande mijn vast voor- nemon, nooit meer op reis te gaan, bij jelui ^toien. Naar ik hoop, bereid <i'k jelui daar- „blanda idjoo" x). Chincczcn, door du bank zeer flinke nijvere burgers, staan bij nie mand hoog aangeschreven, behalve natuur lijk als ze hooi rijk zijn, wat nu juist niet voor hun moraliteit kan pleiten. Aan hel gros der Arabieren heb zelfs i k het land, doch dal heefl nu niets met don „bangsa" (landaard) tc maken, want 'k heb onder die natie ook enkele vrienden, degelijke koop lieden, die volstrekt niet solidair zijn met 'I zoodje schijnheilige avonturiers, dat uit Arabië naar hier kwam. De domme bijgeloo- vige kleine man) is zeer hang voor die kerels, ziet ze liever gaan dan komen, doch durft ze geen trap geven, omdat ze de landgenoo- ten zijn van den Profeet. Waar ik maar kan, tracht ik die suggestie te breken cn vertel den Inlander, hoe juist de Arabieren het Mohammed in zijn leven zoo moeilijk hebben gemaakt. Peranakan's, dal zijn lui, die hier reeds geslachten lang in Indië wo nen, de taal van hel land spreken en meest al ook Inlandsch bloed in hun aderen heb ben, maken dikwijls een gunstige uitzonde- i'iiig. Te Buitenzorg was ik zeer bevriend met twee van de hetere sooit. Veel broederschap tussehen de verschil lende rassen onderling bestaat er dus niet! iloo dat zal moeten bij een eventueelen „prang" (ooilog) met den B. Y. (Buitenland- sehon Vijand), zou ik heusch niet kunnen zeggen. We zullen hel moeien afwachten en mochten de donkere wolken, die thans den politieken gezichtseinder verduisteren, nog voorbijdrijven, mochten we er ditmaal weer eens zonder kleerscheuren afkomen, welnu dan ook van stonde af aan den slag, om veel misverstand over eu weer, veel niet- begrijpen op te ruimen, om een toestand van meer onderlinge waardeering, van sym pathie, van broederschap xe vestigen. Laat ons hopen dat 't thans nog niet tc laat zal blijken! Men is hier op 't oogenblik zeer in span ning over de politieke gevolgen van den oorlog in Oosl-Azië, over den geweldigen strijd, die uitgebroken is tussehen hel Kleine dappere doch wel wat al te arrogante Ja- panecsje tegen den domuien loggen Rus. Zullen wij uit hel gedrang kunnen blij ven Onze marine is zwak, liet leger klein en de overgroole massa der bevolking hebben wij helaas! niet warm welen le maken voor Hollands belangen. Als die millioenen neu tnuil zouden blijven toezien, ware al veel gewonnen, doch anders we moeien cr maar niet aan denkenEu aan wie de schuld? Als ieder Nederlander hier steeds zijn pliehl gedaan had, zou thans liet ge vaar niet dreigen! Rus noch Japanner noci IJiil zouden hel wagen op te treden legen ons leger, als zij dat leger wisten gesteund door de sympathie der volksmassa. Iloe sterk zouden wij geweest zijn, als onze voorvaderen ïeeils waren begonnen met de opheffing van den Inlander, als onze bruine landgenuoten zich thans „en masse" één gevoelden mei het broedervolk in hel Westen, als we in slede van een leger huurlingen, hier nationale bataljons kouden mobiliseeren, bataljons gedeeltelijk aangc voord door deii adel des lands en gerecru- tcerd uit Iiilaudsehe en Indo-Europeeschc 1) „blanda idjoe" blauwe Hollander, een scheldnaam, die Inlanders on vreemde Oosterlingen (onder elkaar) aan den Indo-Europeaan geven. oen 'kleine vreugde. Op de gezichten der aanwezigen was 11 een -groote, noch een kleine v-rougdlei 0 emerken en Max zoowel als Lotte lid- -« zich tamelijk sciherp uit over liet groote noch genot, d'at lien wachtte. Moeder 'keek stil on schuldbewust voor zich. Ziji toali was heb g'owoost, die) in ihe'b vaste geloof aan tante Mal'wine's verzekering: „dat zij) voor een reis goe-u voet meer zou verzetten," geen brief verzonden had zonder de hartelijkste nibnoodiging. Ilaar t ceder nVoedcrharb be rekende namd'ijk, dat db kinderen nog eens een kleinigheid van tante Malwine te ver wachten hadden en daarom was het, dat zijl zoo dikwijls en zoo 'hartelijk aan tante 'ge schreven had. „Nu, wo moeten ons in het onvermijde lijke schikken," ■meende meneer Klein, ter wijl hij opstond! om naar het kantoor le gaan. ïlij was procuratiehouder van een groote bankinstelling, waar ook zijn zoon Max werkzaam was. Vader en zoon gingen dus beiden op weg. Lotte volgde hen spoe dig om naar tcokenles tc gaan. Mevrouw Klein ruimde zuchtend do ontbijttafel op en begon toen te zaruen met het dienst meisje het rookkamertje in een gezellig logeerkamertje te veranderen, wat niet zoo ete gemakkelijk was. Met een centimetor- maat liepen mevrouw Klein cm Mina heen en weer en verdroegen d'e nood'ig meu bels. Ondertussdieu was tante M'aUrine iu militie! We hadden dan hier niet zulke dure vrijwilligers van noodc en de gelden, uitge geven aan hooge handgelden, passage cn gagementeu, hadden kunnen worden besteed aan een kiachtige lorpedovlool, Zal ons thans nog een kans gelaten wor den om het verzuimde le herstellen, of wel is het beschikt, dal een Wereldoorlog uit breekt, een leuzen wore teling tussehen de Geschillende lijken, waarbij Insulinde voor ons land kan verloren gaan cn als nood zakelijk gevolg ook 't kleine dan onbedui dende staatje Nederland van de wereldkaart zou verdwijnen! 'tis u al meer gezegd door zeer wetenschappelijke mannen, daL onze onafhankelijkheid niet beslist zal worden in uw Amslerdamselic Stelling, maar hier in Azië, op Java. op dc hoogvlakte van Ban doeng! Ik ina,g{ 'L u met ontveinzen lezers, dal de toekomst van ons vaderland vrij donker is. Ue lange viedc heeft ons doen inslapen. Het „Er komt immeis locli geen oorlog" was de domme phrase waarmede men pa triotten meende dood lo slaan. Onze weer macht hier en in Holland is niet, wat ze had kunnen, wat zo had moeien zijn. Nu zit men in duizend angsten, even als do nalatige huisheer, die voor een veel te lage premie zich verzekerde en een ge weldigen brand vlak bij zijn eigendommen ziet woeden. Men nam bel waarachtig in het vorige jaar clou Nedeilandsciieu Minis- tor van Oorlog nog kwalijk, dat Zijne Exc. op zoor handige wijze de snolvmukanonnen er wist door te krijgen, en nu, wie weet hoe spoedig ze noodig zullen zijn?! O! moge de strijd in Oosl-Azië geen aau- leidinng geven tol een wereldoorlog! Maar laat ons d a n in 's hemelsnaam niet weer inslapen, wo weten immers nu. et- ka li brand komen, laat ons dan voortaan beter zorg dragen voor de assurantie! Une nation avertic en vaul deux! Mocht, het echter tc laat zijn, valt de vonk in bet buskruit, dan rest ons, zonen van oud-Rolland, zoo hier als in patria, niets dan de wapens op te nemen en le vechten, lo worstelen, zoolang als wij kun nen. Moeten wij onder gaan, zij 't dan Ioch met cere I Ouzo overw inuaars mogen ons niet verachten, ook niet na onzen val! Dc Aljehers zeiden vroeger: „de Hollan ders zijn dapper maar dom". De geschie denis moet kunnen getuigen: „Nederland was misschien duin cn kortzichtig, maar heldhaftig tol bet laatste!" \Ye zijn dal verschuldigd aau de schimmen onzer voor vaderen Ik beu wel eig afgedwaald van '1 oor spronkelijk doel dezer Penkras. Vergeef me, er wordt liier in den laalstcn lijd in de llollandsehc en Malcisehe pers zooveel over den oorlog gesproken, er slaan voor ons zulke groote belangen op het spel, dat ik niet anders kon dan mijn gemoed eens luch ten. Nu hel overmoedige Japan den lichlschu- wen Russisclicn Beer den oorlog verklaard heeft, nu is hot waarlijk tc hopen, dat de beschaafde verlichte volken van Europa en Amerika hun regeeringeu zullen dwingen, dwingen desnoods met geweld, tot strikte neutraliteit. Laat die twee vrijwel nog barbaarscho rassen elkaar plukharen zooveel als ze wil len, laten ze elkaar financieel uitpuilen, eikaars vloten vernietigen, eikaars legers havenen lot den laatsten man, doch Engel- sehen, Frauschen, Duits-diers, Amerikanen, zij moeten blijven toezien, tot dat de juislo tijd gekomen zal zijn, waarop een interven tie tot de mogelijkheden behoort, om een einde aan den strijd te maken. De eerste vorst, die liet waagt de we reldvrede in gevaar tc brengen, die zijn zwaard op de weegschaal werpt en zoo op offeren wil hel geluk van vele volkeien, verdient te worden gestootcn van den troon en verbannen uit zijn Rijk. Zou één man het recht hebben om hel doodvonnis to leckenen van honderdduizenden? Dat kan niet wezen 1 Koningin der Aarde, machtige Leidster der Publieke Opinie, verhef locli uw slem in alle talen en waarschuw de volkeren ju souveroinen Er beslaat locli maar één soort van recht vaardigen, heiligen oorlog en dal is de oor- leg v< or vrijheid en lechl, lot bescherming van Land en Volk Roept Wilhelmiiia ons leu sliijdu, als 'n vijand langs den grenspaal rukt, hel zou laag en laf zijn thuis le blijven. Tracbl vreemde inaeht ons rood-wil-ldauw bier neer le halen, elk burger grijpe dan naar '1 ge weer! Tot onzen hmt-den snik zouden wij moeien trachten le handhaven ons viijo Koninkrijk, zoo binnen ats builen Europa, maar overigens zeggen wij hel Bertha voir Sn liner .vol geestdrift na: „die Waffon nio- dcr!" Een werelds!rijd tussehen de beschaafde volken, bcleekeul algcheeleu ondergang on zer cultuur, revolutie en eindelijk ook nog de zegepraal van liet gele rasWij dansen op een vulkaan, lezers! Laat ons hopen, dat liet gezond versland vair natiën cn regeerders zal zegevieren dat noch diplomatiek geknoei, noch 'n om gekochte Pers, noch de oorlogszucht van enkele kasten, ons voeren zullen naar den afgrond, dan zal er wel gevochten worden in Korea of Japan, dan zullen er noodwen dig eenigc tienduizenden domme Russische boeren cn gele Japansche dwergen worden ter neer geveld, wal voor die arme kerels zeer zeker is le betreuren, doch de \Yes- tersche beschaving, onze cultuur zal niet vernietigd worden, wetenschap en kunst zul len niel onder gaan, de strijd zal blijven zooals 'I behoort: gelocaliseeut. En waarom ook niet? Een worsteling lus- sclien Russen en Japanners moei hel ver liehle Westen al even koel laten als 't vech ten van twee Kafferstammen. Voor wie zou men in 's hemelsnaam partij kiezen? Laai de volkeren eens bij relorendum stemmen voor ooi-log of vrede, voor Rusland of Ja pan! Slechts enkele gekken zouden strijd verlangen, misschien wel uit zucht naar avontuur en een handjevol Franselie en Engelsehe dwazen kozen allicht partij voor liet donkere Rijk van den knoei of-voor de zich heel wat inbeeldende Jappie's. Vrede zou zeker 't algemeenc verlangen blijken en de honderd-duizenden blanco briefjes zouden getuigen van 'I moeilijk plaatsen der sympathie. De Russen kennen wij alleen uit boeken en courantenartikels, uit hun dom fanatis me, uit hun vrees voor wal licht, en de Japanners die ik hier in indië mocht ont moeten, hij elkaar een kleine honderd, ga ven mij don indruk van een vrij venvaand onmogelijk ras van mensehen. echte parve nu's oj) intellectueel gebied. Nog onlangs moest ik me geweid aandoen om zoo'n vlegelachtig dwergje niet een flin ke oorvijg toe le dienen, 't Was in het Hotel op Soekabocmi, waar een Japanner van Ba tavia 0]i meer dan litmdsclie, echt sinjo- achtigc; wijze, den gedienstigen, beleefden Socndaneescheii mandoor (obcrkelluer) be handelde. Och! Rus of Japannees, 'lis lood om oud ijzer I Lt. Clockener Brousson. b. d. Sindanglaja, haar woning bezig can koffer van ontzag lijke grootte in te pakken, die nog dateer de uit de tij'den, dat men met de diligence reisde en iedere reis oen reusachtige ge beurtenis was. Tante M'alwiue had eigenlijk niet 'het redht zoo oaid-envetsoh te zijn. 'Z-iji was vijf tig jaar oud, maar zij liad' met de meubels van haar ouders ook lrun gewoonten over genomen. Ter' verontschuldiging van de klaarblijkelijke ongastvrijheid! dor familie Klein dient gezegd, dat tante Mal'wine oen origineel was. -Zulke origmeclc-n kunnen, zoolang zij' geen kunstenaars, maar hooi ge wone particuliere mouschjcs zijn, alleen voor do buitenwereld grappig zijn, name lijk walmeer die d'e oene of amaero anec dote van zul'k oen origineel to hooren krijgt. YToor de naast.■- bloedverwanten echter zijn zij een groote last en die families zijn do gelukkigs-ten, die er geen o-riginoelen op na houden. Tante 'Malwine was een origineel iu de meert verschrik kol ii'ko be toeken is van het woord. Desniettegenstaande verliep de eerste avond na- haar aankomst-, zo-o'dra dc schrik over haar rouzeukoffer overwonnen was, tamelijk gezellig-. Tante vertelde van haar woonplaats, haar gastvrouw van BerHjin, en toen zij naar bed ging, wierpen meneer cn mevrouw Klein elkaar oen 'blik too, die zeide: „Misschien wordt het nog niet zoo org Maar don volgenden d'ag gevochte tante zich roods geheel en al thuis. Zijl toonde dit, door open hartig alles te zeggen, wat kaar niet beviel. En liet was tamelijk wel alles, wat haar mishaagde. In de eerste plaats Mina, het dienstmeisje en do trots van me vrouw Klein. Want 'Mina was reeds drie jarou bij d'e familie Klein in dienst, con wonder, Waarop geen der m-edolodon van het dameskransje kon wijjzen. Dat Mina in haar .moild evon volmaakt was als -in dio kookkunst, was een geheim Van mevrouw Klein geblcvc-n. Tante Malw'ine) was echter spoedig adhter deze eigenschap gekomen cn had d-e-n geheelen d'ag door ruzie met -het wonder. De tweede stc-en des aanstoots was Flock, een kl-jin mopshondje, de lieveling van papa Klein. Toen zij het voor de eerste maal zag, zei de ze: „Dat is als in het paradijs: menscih cn dier tezamen. Maar- i,k zou lie ver niet met dit dier in een kanier wonen." II. SI. de Koiilnglu-iloeder In Amsterdam. Omtrent Hr. Ms. bezoek aan dien schouw burg en liet daar plaats gdliad hebbend souper, kunnen wij thans no-g 'het volgende mededeelen Te kwart voor zes uur verscheen de bur gemeester daar en vijf minuten later- kwam IT. AI. de Koningin, vergezeld vaar jorikvr. Van d© Poll en jon'kvr. Itersou, aanrijden. jpen enkele jongen, half bedeesd, waagt een hoera-h, dat geen weerklank vindt. Slechts een oogenblik is IT'. M'. te zic-n. Ziji draagt dezelfde japon, zwarte zijlde' met fluweelcn biais en zig-zag, als bijl haar aan komst. Maai- de korte schoudermantel is nu veiwangen door oen grooten avondman tel van peiie 'gris met gouden loovc-rtjcs, vallend tob op db knie. Op t hooggekapie haar draagt IT. ST. een diadeem, waarvan uit 't midden een sluier van witte zijde neerhangt tot op den rug. IT'et is even voor zes uur. 'IT, M. wordt binneu verwelkomd' door het bestuur van de Wagner-ve-reeniging en wordt naar den foyer geleid. D'aar worden de leden van 't bestuur aan TI. M'. voorgesteld', o. m. de heeren Viotta, Bunge Jr. eu Bunge Sr. H. M. onderhoudt zich im'inzaam met de hee r-en afzonderlijk. Zij- spreekt over het succes der vroegere AVagner-voorsteM i ngen, noemt 'den naam van Van Dyck, van wiens talent zij', zooveel goedis gehoord heeft-. Vervolgens begeeft IT. 'M. zich naar de Koningsloge. Deze loge heeft- voor -hedenavond1 een ver andering onddrgarn. Ziji is verkleind naar do beide zijden, maar achter is oen 'klem salon getimmerd d'at straks a.ls souper- zaaltje. zal dienen. In dc' loge neemt II. AT. plaats in den grootcn fauteuil en achter haar ili-r. de Ranitz. Terzijde van II. AI. iet wat naar achteren, zijn zetels ,voor de jlcvrn. Van de Poll en Viiiii Itersou geplaatst. H. AI', ziet het op witte zijd© gedrukte programma in en onderwijl spoedt de dirigent, de beer Tl. Viotta, zich naar zij-u plaats iu 't orkest en -onmiddellijk vangt de voorstelling van „Lohengrin" aan, In de enbre-acto tussdben het eerste on tweede bedrijf werd! TT. AT. een souper voor- gediend in liet uitgebouwd salon. Aan heb souper namen met H, AT. deel jkv-r. Van Itersou, jkvr. Van de Poll en de heeren 'De Ranitz en Paul van Wieldre-chfc. IT. AT. de konigiu bleef gedurende do entre-aetes en de pauzes van de voorstel ling in de loge en liet salon daarachter, waar zij zich met den burgemeester c-e-nigeu tijd! onderhield. H-et publiek, dat -hoopte, d!at lï. Al. zich in den foyer zou hegeven, zag zijn hoop niet verwezenlijkt. En Flock word in do badkamer opgesloten. Dat Loth telken-les kreeg, waagde -men tante mot haar oudjorwetsclie opvattingen, niet te bekennen. Bij het middageten disch- to mevrouw Klein rijkelijk o-p, want zij hoopte daardoor de onaangenaamheden van den dag te doen vergoten. Tante at met go-eden eetlust, maar zeide aan het einde van den maaltijd met melancholieke! stem: „Mijn hemel, wanneer ik cr nog aan donk, -hoc in het huis van mijn ouders allerhande lekkernijen op tafel kwamen, wanneer er bezoek was!" Overdag bewaakte zij als een gevangen bewaarder de familielkd'en en telkens vraag de ze: „Waar ge je heenV„Waar kom je vandaan?" en nooit zag zij het noodzake lijke van de visites in. Een-maal had men haai' overreed zelf con wandeling te- dioen, maar zij' bald niets anders gedaan, dan ver ontwaardigd de vele olectriscJie tra-mmen te tollen, die zij had ontmoet. iZiji rekende uit, dat liet 1'50 in het uur waren eu stelde de familio Klein verauwoordelijk voor heb rumoer waarbij je hooren en zien verging. De welopgevoede leden van de familie Klein berustte-n Stilzwijgend in kun lot. Afet Flock en ATina was het e'chter een

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1904 | | pagina 5