No. 12224
60rte Jaargang,
Donderdag 1 November 1906.
Tweede Blad.
Kunst en Wetenschap.
Rechtzaken.
Christ. Gereformeerde Kerk.
Kerk en School.
Gemengd Nieuws.
!v
1 V
SCHIEDAMSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl.1,25. Franco'
per post fl. 1.65.
Prijs per weck: Vooi Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor liet eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 18 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zg
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
oor de Administratie No. 103.
In het Paleis voor Volksvlijt te Amster
dam had gistermiddag de plechtige uitrei
king plaats vuil de bekroningen, op_ de on
langs gehouden bakkerij-tentoonstelling.
Voor het uitvoerend comité opende de
heet' Franken de bijeenkomst, waarna do
Jicer Fr. 0. Waller de prijzen uitreikte,
daarbij prijzende de goede zorgen van het
uitvoerend comité en inzenders voor de
moeite, genomen om de inzendingen aan-
tiekkelijk to maken.
De lieer Franken overhandigde hierna do
medailles, door Prins Hendrik en de Ko
ninklijke Familie geschonken, waarna de
uitreiking tier prijzen volgde.
Hollandsche Hypotheekbank.
(Vervolg.)
Aan het rapport der deskundigen is nog
het volgende ontleende
Deze boeking van den schijnverkoop
maakte het ook verklaarbaar hoe het ami
beklaagden mogelijk is geweest deze, in
derdaad of in schijn, in-betaling-gegeven
pandbrieven iii omloop te brengen. De
verificatie van pandbrieven, waarin, werd
genoteerd: het saldo der pandbrieven uit
een vorige verificatie aanwezig; bij dit
saldo werden opgeteld de sedert de vorige
verificatie aangemaakte pandbrieven en de
sedert de vorige verificatie ingekochte pand
brieven. Dit totaal werd verminderd met
bet totaal-bedrag der sinds de vorige ve
rificatie verkochte of als verkocht geboekte
pandbrieven en het verschil wees dan aan
let bedrag aan pandbrieven, dal aanwezig
mopst zijn. Naai' men aart deskundigen
mededeelde, waren bij de verificatie dor
pandbrieven altijd de in- en verkoopbooken
der pandbrieven neergelegd, ter justifica
tie van de als gekocht of als verkocht ge
noemde cijfers. De mogelijkheid voormal-
veisaties werd nu geopend, dooi dien zij
die met de verificatie der pand briefin be
last waren, zich blijkbaar niet ervan over
tuigden, welke pandbrieven als veikocht
werden afgetrokken (schoon 'inzage van het
verkoopbock daartoe dc gelegenheid had
kunnen bieden) cn niet onderzochten of
voor die verkochte pandbrieven geld was
ontvangen, dan wel of zij uit hoofde van
in-betaling-geving toch aan de bank aan
wezig moesten zijn, omdat de boeking van
den verkoop in dit geval slechts gefin
geerd was.
Dit onderzoek kon to gemakkelijker ge
schieden nu do booking der gefingeerde
verkoopen gewoonlijk hieraan kenbaar was,
dat bij dezo verkoopen niet de gebruike
lijke rente en provisie in rekening werd
gebracht. De maandelijkse hc verificaties
hebben blijkens do regelmatige onderteekc-
ning der registers steeds plaats gehad, on
de bedoeling schijnt dus wel tc hebben
bestaan om die verificaties nauwkeurig to
doen geschieden.
Hel blijkt evenwel nu dat lij, die mot
die verificatie belast waren, niei berekend
waren voot de taak die zij op zich had
den, waarvan zij do strekking niet bob
den genomen, en dat zij iets ondertceken-
ben begrepen.
Daarna gaan de deskundigen de geschie
denis der met name genoemde pandbrie
ven uitvoerig na.
Daarna wordt voorlezing gedaan van de
opmerkingen der deskundigen onder punt
11, waaraan het volgende is ontleend:
llo. 'Opdracht „Ten scherpste tc onder
hoeken dn hoeverre do in verschillende tij
den -op verschillende wijzen uitgeoefende
controle op de vernietiging der pandbrie
ven- voldeed aan de eischen eener ratio-
neole controle en aan de voorschriften dei-
statuten, en wel
ft. toen de vernietiging nog geschiedde
•door inschrijving daarvan in het vernie-
bgmgsregister (het laatst in Nov. 1900),
waar zonder overlegging van den staat
ei' pandbrieven die behoorden te worden
vernietigd;
b. toen de vernietiging geschiedde (na
ov. 1900) door dc directie in eigen boe
zem rnot behulp van een daartoe nange-
l«?d boek."
Daar van de vernietiging dor pandbrie
ven en van de controle daarop slechts in
direct uit de administratie blijkt, kon het
onderzoek van deskundigen ten deze niet
zeer diep gaan.
Bij de bank bestaan z.g. vernietigings-
registers, in welke boeken van alle pand
brieven, stuk voor stuk, wordt genoteerd
de datum van aanmaak cn de naam van
den eersten verkrijger, terwijl er verder
ruimte is om aan te teekenen den datum
der vernietiging.
In deze boeken vinden deskundigen tus-
schen Nov. 1900 en Febr. jiiOG geen ver
nietiging aangeteekend, waaruit zou moe
ten worden opgemaakt dat ook geenvea--
nictiging had plaats gelmu en dat dan
niet is voldaan aan de bepalingen van
art. 78 der statuten.
Het is hierbij duidelijk dat, zoo de ver
nietiging heeft plaats gehad zonder over-
legging van den staat dei pandbrieven,
welke behoorden te worden vernietigd,
de controle op do vernietiging geheel on
voldoende moét geweest zijn. Immers komt
het er bij vernietiging van pandbrieven
juist op aan om te weten, of we! alle
pandbrieven vernietigd zijn die vernietigd
moeten woiclen.
Van een vernietiging der pandbrieven
(na Nov. 1900) door de directie in eigen
boezem is aan desk. niets gebleken.
Het sub b bedoelde register was bij do
bank als „Verificatie-ffcgister van In beta
ling gegeven pandbrieven" bekend.
In dit boek werden mei serie-Ictters en
nummers aangeteekend de als in, betaling
gegeven geboekte pandbrieven, en hef be
vatte voorts de verklaring dat dc coupons
dezer pandbrieven vernietigd waren. Een
en ander werd onderteekend door beklaag
den. Het is duidelijk dat door vernietiging
der coupons de pandbrieven onbruikbaar
zouden zijn gemaakt, en het is dus oven
duidelijk dat beklaagden de verklaring dat
zij de coupons vernietigd hebben,in strijd
mot de waarheid hebben onderteekend.
Naar aanleiding van dit rapport werden
allereerst door den heer Post met de boe
ken in de hand uitgelneide inlichtingen
gegeven.
Mr. Kappeyne van de Coppello stelt den
deskundige de "vraag of do quasi in beta
ling gegeven pandbrieven, de pandbrieven
die do Bank aan zichzelf in betaling gal',
ook in de sterkte kwamen.
Deskundige nnlwooidl ontkennend.
Mr. Midler Massis vraagt den deskun
dige naar aanleiding van het rapport of
de pandbrieven, waarvan de ophiaking nog
niet was geboekt, maar die toch uitgegeven
Werden, naar zijn oordeel geldig waren.
Deskundige meent, dat de pandbrieven
gelijktijdig niet de opmaking geboekt wor
den. Er is geen njijdstip mogelijk dat de
pandbrieven „zweven".
Mr. Muller Massis: „Gesteld, dat het
Grootboek ten achter is
Deskundige„Dat kan niet".
Mr. Muller Massis: „Indien het nu toch
blijkt, dat liet wol ten achter is, bijv. 3
maanden?"
Deskundige: „Ik spreek niet van het
grootboek'. liet opmaken van pandbrieven
moet in het vcrkoopb'oek geboekt worden.
Dal staat in het proces-verbaal.
Na nog cenige discussie tusschen verde
diger cn deskundiger, steltmr. Fentener van
Vlissingen dc vraag; of deskundigen zich
niet wat al tc kras uitdrukten in hun rapport
toen zij zeiden, dat dc pandbrieven pas
tot geldswaardig papier gemaakt werden
nadat dc boeking heeft plaats gevonden.
Bedoelden zij niet: als dc zaak cn règle
was? Deskundige zal toch niet beweren
dat de geldswaardigheid van b'.v. wissels
of pandbrieven, uitgegeven door een in
stelling of een deskundige, afhankelijk is
van de al of niet boeking d00r uitgever
of bedienden
Deskundige: „Neen, zeker niet". Hij
geeft toe, dat hot waarschijnlijk wat kras
is uitgedrukt in het rapport.
Mr. Fentener van Vlissingen: Iletmocht
niét, maar het kon wel.
Deskundige: Ja. De schuld aan de hou
ders van pandbrieven bestaat reeds bij de
uitgifte.
Daarna gaf de deskundige E. van Dien
op gelijke wijze nadere toelichting van het
rapport, dal hij, evenals de vorige des
kundige bevestigde.
Op eon vraag van mr. Muller Massis
verklaart deskundige, dat een pandbrief gel
dig wordt door teekening plus inschrijving.
Ontbreekt bijv. het element der boeking,
dan is hel volgens desk. geen pandbrief.
Mr. Bijleveld, rechter: Van welken da
tum af wordt de pandbrief dan geldig?
Desk'.: Van den datum der inschrijving
natuurlijk gesproken niet van een juri
disch maar van een administratief stand
punt.
Mr. Fentener van Vlissingen: Zoudt u
dan meenen, dat de houder van zulk een
pandbrief eenig recht had, omdat een ele
ment, dat der boeking, was nagelaten?
Deskundige: Dat is zeker een conse
quentie.
Mr. Fentener van Vlissingen.Die u
niet gaarne zoudt aanvaarden?
Deskundige: Ik ben erg blij' dat ik de
vraag van dien kant niet behoef te beslis
sen. XGelach).
Bekl, De Montigny betoogt, dat bij de
Hollandsche Hypotheekbank oen verouderd
systeem wordt gevolgd, wat bij de jon
gere hypotheekbanken niet meer voorkomt.
Toen bekl. bij de Bank kwam, vond hij
het systeem in werking. Het idéc misdrijf
mag daarom niet zoo' sterMop den voor
grond gebracht worden. Ook is van de
gevolgde wijze van werken, die niet alleen
bij de Ifoll. Hypotheekbank wordt gevolgd,
het voordeel niet zoo verschrikkelijk groot.
Vervolgons werd gehoord do getuige F.
Al. C. Rupe, sinds eon jaar lid der firma
Rupe en Gonda. Hij deelt mede, dat hij
reeds gedurende 5a G jaar met bekl. De
Montigny zaken heeft gedaan, te weten
speculaties op de Amstcrdamscho cnLori-
denscho Beurs. Kwam' bekl. in crediet, dan
gaf hij dekking in effecten. Zoo werden
ook 4 o/o pandbrieven der Holl. Hypo
theekbank in prolongatie gegeven, op ver
schillende tijdstippen, die get, uit zijn Roe
ken aangeeft. Zoo kreeg get. in Mei 1902
eerst 10, later nog 18 pandbrieven, waar
van hij do nummers opgaf.
Daarna werd gehoord getuige André J.
Küpfer, procuratiehouder b'ij de firma Rupe
en Gonda.
Get. hield de boeken bij en legt gelijke
verklaringen af als de voorgaande getuige.
Toen jyas de getuige F. Hooft Graaf
land, commissionair, in effecten tc Am
sterdam aan de beurt.
Getuige beeft al cenige jaren met bekl.
De Montigny zaken gedaan. Bekl. speculeer
de nogal. Als bij effecten kocht, sloot hij
een prolongatie. En dan moest bekl. sim
plus geven. Eenmaal hoeft hij als surplus
pandbrieven Holl. Hypotheekbank gegeven,
serie A C 54166 tot 75. Dit geschiedde
13 of JO Nov. 1902.
Daarna werd de zitting geschorst tot
a.s. Donderdag, 's voorm. halfell.
De rechtbank te Arnhem deed gisteicn
uitspraak in de zaak contra v. A., naaister,
K., winkeljuffrouw, en de Lcoupeuse,
allen indertijd werkzaam bij de firma Gcbr.
Roos, die de vorige week terecht stonden
wegens diefstal en verduistering van goe
deren, ter waarde van ongeveer 2000
Tegen ieder der beklaagden werd 1 jaar ge
vangenisstraf gecischl; zij werden veroor
deeld resp. tot 1 jaar, maanden en 0
maanden.
Naar het „Ilbld." verneemt, heeft mr.
W. R. Op ten Noort, president van het
gerechtshof te Amsterdam, tegen 1 Januari
eervol ontslag aangevraagd.
a. d. Amstel; tc Obergum (toez.) door
ds. W. A. Jórg tc Barrels weer.
Aangenomen het beroep te Maassluis
door den beer L. do Bruyne, cand. tc
Vlissingen.
Bedankt voor diet beroeji te Alphen
a. door ds. J. Jansen te Oud-Beierland.
Geuef. Kerken.
Beroepen te Vlissingen (kerk A)ds.
11. Meijering, tc Katwijk aan den Rijn;
te Hoogcvcen ds. A, 11. van Andel te Zuid-
land.
Aangenomen het beroep te Kruinin
gen door don heer J. Koclewijn, rand. te
Bunschoten; te Burum door ds. .1. Jan
sen tc Niicuw-Buinente Vlissingen
(keik A) door ds. MeijerLnk te Katwijk
aan den Rijn.
Evang. Luthersche Kerk.
üit Zaandam schrijft men
Het was gisteren, Zondag, 40 jaar ge
leden, dat de heer W. J. Mansscn het pre
dikambt aanvaardde bij de Evang, Luther
schc gemeente.
Zijn gemeente te Zaandam, alwaar hij
sedert September 1875 dienst doet, had
dezen dag voor don jubilaris tot een wa
ren feestdag gemaakt. Hel kerkgebouw was
geheel en smaakvol met groen en bloe
men versierd. Aan het einde der morgen-
godsdienstoefening, door ds. Mansscn zelf
geleid, ward hem door het kerkeraadsUd,
den heer Eilmann, een geschenk aange
boden.
Beroepen te Veendam-Wiklervank de
heer A. E. Briiheim, cand. te Weesp.
Doopsgezinde Gemeente.
Door den heer S. Ilimgst, te 's-Graven
liagc overleden, is aan de Doopsgezinde
gemeente te Harlingen gelegateerd de som
van f5000, vrij van successierechten.
Hooger Onderwijs,
Aan de universiteit te Leiden is het doc
toraal examen Nedcrlandsche letteren af
gelegd door den heer P. Hans; het can-
didaats-cxamen jechten door dom heer 0.
G. James.
Bevorderd tot doctor in de artsenijbe-
reidkundo aan de universiteit te Leiden,
de heer J. J. van Eek, geboren to Zoe-
terwoudo, mot academisch proefschrift, ge
titeld: „De bepaling der natuurlijke ven
tilatie".
Aan de universiteit te Leiden is het voor
bereidend examen godgeleerdheid afgelegd
door den heer II. T. A. J. AVestrik.
Aan de universiteit te Utrecht is ge
slaagd voor het doctoraal examen rechts
wetenschappen, dc heer W. C. TVendelaar,
en voor liet eerste natuurkundig examen
dc lieer II. Deuss.
Aan de universiteit to Utrecht ib geslaagd
voor het doctoraal examen in do pharma-
cie de heer S. L. Gallóo.
Aan de universiteit te Amsterdam is be
vorderd tot doctor in de klassieke letteren
op proefschrift: De toenore nautico apud
Atheniienses, de heer W. A. E. A. van der
Grinten, geboren te Breda.
Ned. Herv, Kerk.
De heer II. J. Calkoen, te Edam, voor
zitter van het provinciaal college van toe
zicht op het beheer der kerkelijke goede*
ren en fondsen bij dc Hervormde gemeen
ten in Noord-Holland, is benoemd tot lid
van het algetneene collego.
De Vcreeniging voor Christelijk Volkson
derwijs heeft, naar de „Tol." meldt, be
sloten over to gaan tol de stichting van
een Ned. Hervormde Kweekschool voor
onderwijzers en onderwijzeressen te Am
sterdam.
Beroepen te Papendrecht ds. J. C.
V. Meischke be Raamsdonk; tc Zoeter
woude (Z.-1I.) de lieer J. Nauta Az., cand.
te Ypecolsga (Fr.); te Stolwijk (toez.)
ds. J. C. Kars te Ouwerkerk (Zeel.);
tc Aduard de heer R. 11 v. d. Molen, cand
te Oostwold (Oldambt); tc Cainperland,
gem. Wissekerkc (toez. als hulpprediker) de
lieer S. IJbema, cand. te Work urn (Fr.)
te Jisp (toez.) de heer J. L. van Apel
doorn, cand. tc Ilcipmaffl
Aangenomen het beroep te Nieuw
Beerta door ds. C. Pekelharing te Ter
wolde; te Voorhout (hij Leiden) door
don heer J. A. Barbas, cand. te Haarlem
te Schipluiden (toez.) door den heer
H, II. van Ameiden, cand. te Nieuwerkerk
te vinden in de kwesties der gewijzigde ar
tikelen. Naar men meent, zal waarschijnlijk
ten slotte een overeenkomst tusschen de par
tijen worden getroffen.
Overleden.
De hoer P. van der Graaf, die gisterna
middag, vermoedelijk door overspanning ten
gevolge van liet zich haasten om bij den
brand aan boord van het in de Binnen
haven te Rotterdam liggende stoomschip
Voorburg tegenwoordig te zijn, onwel werd
en ineenzakte, is een paar uur later in zijn
woning overleden.
Naast zijn betrekkingen van hoofdopzich
ter aan plaatselijke werken en van hoofdop
zichter aan de gemeentelijke handelsinrich
tingen, vervulde de overledene sedert een
aantal jaren ook de function van hoofdin
specteur der brandwachten in schouwbur
gen enz. en van eerste-brandmeestor, belast
met den dienst der rijdende en drijvende
stoombrnndspuiten bij brand op den linker
Maasoever.
De Hoop.
Het hospitaal-kerkschip „De Hoop" ver
trok gistermorgen te 7 uur uit IJnuiideo
naar zee.
Collectief arbeidscontract.
In de gister gehouden vergadering van
werkgevers op scheepvaartgebied te Amster
dam, werd het collectief arbeidscontract,
waarin door Recht en Plicht wijzigingen
waren aangebracht, behandeld.
Men zal thans trachten een tusschenweg
Van het eiland Tholen.
Te Sint-Annaland zijn thans alle zeewer-
ken voltooidde twee voornaamste warén
de vernieuwing van de zeesluis en de lich
ting der doorbraak, die samen ongeveer
70.000 gulden gekost hebben. Het laatste
werk was de verhooging van don op 12
Maart doorgebroken dijk met een kistdam,
ongeveer eon half uur gaans lang. liet laat
ste is een noodwerk van 17.000 gulden.
Dit jaar wat en de omstandigheden ongun
stig om een afdoende veihetering tot stand
te brengende werkloonen waren hoog, de
materialen duur, de tiid was beperkt en dc
werkkrachten waren onmisbaar voor den
herfstnrbeid op het veld. In de volgende
jaren hoopt men den dijk bij gedeelten door
verzwaring en vcinooging op volle sterkte
te brengen. Thans is de dijk zoo hoog, dat
zelfs een vloed als op 12 Maart j.l. do gol
ven niet over de kruin jagen zal. Als er nu
maar niet tc veel vollen of oei erafbohtiivin-
gen nan deze zeewering komen, waaraan de
dijk herhaaldelijk lijdt, dan kan men het
ruwe seizoen kalm afwachten. Wenschelijk
ware het, dat '•"óór den winter het Dominé's-
dijkje, dat thiins voor de aftapping van hrt
polderwater doorgraven ligt, dicht gemaakt
werd. Men kan nooit weten, wat er ge
beuren zal.
Ter verantwoording geroepen.
liet classicaal bestuur te Leeuwarden
heeft een onderzoek ingesteld in oen zaak
tegen ds. Boers, predikant tc Roordahuizen,
beschuldigd een vergadering van arbeiders
tc hebben belegd, mot het doel een bakkers-
weduwe te boycotten, wijl deze een knecht
had, die den predikant in zijn optreden
tegenwerkte. Verschillende personen zijn
reeds gehoord
Omveer.
Terwijl de knecht en de meld van den
veehouder (3. Spijker to Oldeinarkt (O.)
Maandagmorgen omstreeks 6 uur in de wei
aan 't molken waren, werden door een fei
len bliksemstraal, onmiddellijk gevolgd door
een 7,waven dondetslag, twee koeien doodge
slagen, ook de koe, waaronder dc knecht
zat te melken. De meid vloog verschrikt
naar huis. De knecht, die eerst niet zien kon
en bewusteloos was, kwam weder bij en
kreupelt een weinig, waarschijnlijk door den
val der koe op zijn* been. Op last van den
veearts zijn de koeien, die verzekerd waren
tegen hemelvuur, begraven.
(„Zw. Ct.»)
De ware reden
In „l'Avenir de Spa" leest men dat ter
wijl in 1905 niet minder dan 2040 Hollan
ders Spa bezochten dat aantal in 1906 is
ingekrompen tot 440. „Co chiffre est
effrayant" zegt hel blad, dat die vermin
dering toeschrijft aan ccn ondoelmatige wijze
van adveileercn. Maar de ware reden zal
wel zijn, het. opdoeken van de speelbank
te Spa.
Met de Noorderzon vertrokken.
Sedert eenige dagen is uit Delfzijl spoor
loos verdwenen P. K., huisschilder aldaar,
met achterlating van vele schulden. De ver
dwenen IC. was ook secr.-penningmeester
der werklieden-vereeniging Eensgezindheid,
welke, bij dit geval ook lcelijk betrokken is.
Naar men vermoedt heeft hij de wijk naar
N.-Amerika genomen.
Hel drama te Heerlen,
Omtrent den dubbelen moord te Heerlen
verneemt de „Limb. Koerier" nog cenige
bijzonderheden. De hoofddader, Heu.ter ge
naamd, werd des nachts op zijn bed gear
resteerd in de Kolonie bij zijn kostbaas.
Hij was gewond in het heen. Hij verzeker
de, dut een zijner twee makkere ook door
een drietal schoten getroffen was, reden
waarom men nog eens een algemeene razzia
in de Kolonie heeft doen houden door een
3-tal marechaussees en gemeente-politieman
nen, echter zonder ccnig resultaat. Men
neemt sinds aan, dat de beide andere Duït-
scliers, van welke de een Bastiaens heet,
onlangs uit Luxemburg hierheen gekomen,
en de andere Buschman genaamd is, de
grenzen over zijn gevlucht naar Aken. En
meer versterkt wordt men in die
daar vastgesteld is dat Zaterdag-
te Aken aan 't station door 2 ar-
kaartjes zijn genomen naar Ober-
Alle drie de daders werkten op ae
min of
opinie,
morgen
beiders
hau sen.
mijn te Schaesberg en woonden in de "Colo-
