61"" Jaargan)
Zondag 22 December ISO?,
Bil uw bestaat uit BRIE bladen.
Mtg noflpr UMsrwijs.
No. 12574
Eerste Blad.
lijkjes op het ieven in
een groote stad.
si»4*
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prijs per kwartaalVoor Schiedam «nVlaaidiajgen fl.i25.Franco
per post fi. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
m
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naai' de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, hij vooruitbetaling aam het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
v
1 V'
oor de Administratie No. 103.
Bericht.
Zij, die zich mot ingang van 1 Januari
a.s. op do „Sekiedamsche Courant" abon-
nceren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Openbare Vcrkooping.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS dei-
Gemeente SCHIEDAM zijn voornemens ten
overstaan van den Deurwaarder G S. MONT-
FOORT, op Vrijdag den 27 December
1907, des namiddags te 2 uur, publiek A
contant te verkoopen
aan het Stoomgemaal bij de Algemeene
Begraafplaats
een paity oud Giet,Plaat- euStaaf-
ijzor.
Te voren te zien.
Controle echtheid
Schiedamsehe Jenever.
Burgemeester en Wethouders van
Schiedam,
geven hiermede kennis, dat een verzoek
is ingekomen om onder controle gesteld
te worden, overeenkomstig de verordening
tot regeling van de door do gemeente Schie
dam uit te oefenen controle op de echt
heid van' Schiedamsehe jenever, van de
Naamlooze vennootschapNederlandsche
Branderij, Gistfabriek en Distilleerderij,
voorheen, de firma's II. Jansen Co., II.
C. Jansen en Herman Jansen, te, Schiedam,
voor hare Branderij-Distilleerderij
Nieuweha ven nos, 293/95, en voor
hare Branderij Noordvosl nos.
97/101, en noodigen belanghebbenden uit
hunne bezwaren overeenkomstig ait. 3
der verordening d.d. 25 Febtuari 1902
(gem.bl, no. 6) binnen 8 dagen na hedeil
ia te dienen.
Schiedam, 21 December 1907.
Burgemeester en 'Wethouders voornoemd,
M. A. BRANTS.
De Secretaris,
V. SICKENGA,
Burgemeester en Wethouders van
Schiedam,
z'(jn voornemens op Vrjfdag 27 Decem
ber a. s, des middags ten 12 ure ten
Raadhuize aan te besteden de levering van
Ijzerwaren, gereedschappen, borstels,
doeken, drogistartlkelen en verdere ma
terialen, ten behoeve van den dienst der
gemeentewerken gedurende het jaar
1908.
Het bestek ligt ter inzage op het Bureau
van Gemeentewerken en is ter Gemeente
secretarie (aldeeling A.) tegen betaling van
30 cents verkrijgbaar.
ïii-chrijvingsbnjelten in te leveren een
uur voor de aanbesteding ten raadhuize.
Roman van
LOUISE WESXKIRCH.
3
,..u hebt gelezen? Zoo?" De commissaris
stiet het venster open en wees op het raam
kozijn, dat vrij van sneeuw was, terwijl de
andere op de rij nog dunne laagjes hadden
«Waarom ligt hier geen sneeuw?"
»Ik heb ze vandaag weggeveegd, om krui
mels voor de vogels te kunnen strooien."
{®'e voetsporen lher onder uw raam?"
«Zijn daar Voetsporen?"
»We zullen dadelijk zien, of uw laars
daarin past?"
■Dc eeno agent nam een van Rob's laar
zen en ging daarmede in den tuin.
«Dat is best mogelijk. Ik heb vandaag in
den tuin gewandeld."
«Juist, En juist onder het raam hebt u dit
verloren."
Du agent opende zijn hand en liet eèn lede
geldbeurs zien. Ze stond open en was
j® 's van mij," verklaarde Piillemann
j "D't is de geldbeurs, die ik van
avond in de brandkast gelegd heb."
i)Om God's wilU zult toch niet geloo
™eP Dob uit. „Mijnheer de dokter
jnheer de commissaris, u zult toch niet ge-
lQ0VOn J-x M
en, dat ik bij uin dit huis
Met
d 00Sen) waarin de vertwijfeling brand
j/iDob om zich heen, smeekend om me
e ijden, om vertrouwen. Hij zag slechts em
i.
De artikelen, die wij gewijd hebben aan
de Gymnasiumkwestie, vergunne men ons te
besluiten mei eenige beschouwingen over het
voorbereidend Iioogev Onderwijs in het al
gemeen.
We hebben er reeds op gewezen dat in
de laatste jaren het aantal mannelijke leer
lingen aan alle openbare Gymnasia dalende
is en dat de enkele inrichtingen, wier leer
lingenaantal vooruitging, dit uitsluitend te
danken hebben aan het feit dat er tegen
woordig hoe langer hoe meer meisjes gaan
studeeren. Tiet meerendeel van haar gaat
later in de Letteren studeeren en voor deze
is het Gimnasium de aangewezen voorberei
dende school. Deze achteruitgang in manne
lijke leerlingen, ten deelc te wijten aan het
feit dat 'de Bijzondere Gymnasia hoe langer
hoe talrijker worden, bewijst dat. ouders of
voogden in de laatste jaren voor de jongens
de TT.B.S. stellen boven het Gymnasium,
Laten we dit feit eens wat nader bekijken.
Wanneer de jongens op gemiddeld twaalf
jarigen leeftijd de. Lagere school hebben
doorloopen, zijn er voor hen. die nog wat
meer moeten loeren, maar twee wegenze
moeten frf naar de H.B.S. bf naar het, Gym
nasium, 't Ts waar, er is nog een derde weg;
de jongens kunnen onderwijzer worden. Een
gedeelte doof dit cfan ook en gaat naar
kweek- of Normaalschool. Maar. afgezien
nog van het feit. dat niet iedereen lust heeft
om later ,,voor de klnsre te staan" en lang
niet iedereen daan-oor dc geschiktheid be
zit, zullen ouders of voogden, wanneer hot
financieel maar even mogelijk is, de beide
eerstgenoemde wegen verkiezen boven den
derden, dnar ze weten boe weinig schitterend
de vooruitzichten zijn voer den toekomstigon
onderwijzer. Welken van deze twee wegen nu
te kiezen? De moeioliikheid is groot. Tiet is
ongetwijfeld een zeldzaamheid dat een jongen
van twaalf jaar weet wat hij wor'den
w i 1. en haast ondoenlijk is het voor ouders
of onderwijzers oen scherp omlijnde voorstel
ling to hebben van wat hij worden
k a n of liever van w a 1 li ij. in v e r-
b a n d mol z ii n aanleg, w o r 'd e n
moet. Nn bliikt het dat, gegeven 'deze
groote moeilijkheid en kleinere en plaatse
lijke invloeden buiten rekening gehouden, 'de
meeste ouders of voogden het maar voor bet
oorzichtigst houden den weg der H.Ii.S. te
iezen, waar de leerlingen met hetgeen zij
leeren, latei- allicht meer kanten uitkunnen.
Voor het Gymnasium blijven dus alleen over
de jongens voor wie men om dc een of an
dere reden beslist heeft dat zij, zooals men
dat noemt, moeten gaan studeeren. Het
spreekt van zelf dat bij deze gedwongen keus
vergissingen heel gemakkelijk te begaan
zijn en zoo komt het herhaaldelijk voor 'dat
er zich op beide inrichtingen leerlingen be
vinden, die, als het goed was, van plaats
moesten kunnen ruilen.
Hier "komt nu nog bij, dat de Regeering
door in de thans geldende wet op liet Hoo-
ger 'Onderwijs de piopaedeutis voor de
aanstaande juristen van de Universiteit
naar het Gymnasium te verleggen, dit, ge
heel tegen haar "bedoeling, een slechten
dienst gedaa mjheeft. Waar nu het Gym
nasium tengevolge hiervan een zesjarigen
cursus heeft tegenover den vijfjarigen aan
de H. B. S. en 't *zij even in 't voorbij
gaan opgemerkt het schoolgeld overal
voor de H. B. S. lager is dan voor het
Gymnasium, wordt de toch al ongunstige
toestand voor "dit laatste nog ongunstiger,
en zoo komen we, op grond van het bo
venstaande, tot deze conclusie:
stige, geheimzinnige gezichten. In de open
deur verdrongen zich de gezichten, vijf rijen
hoog, het gelieele keukenpersonecl vrcese-
lijk nieuwsgierig, met onverholen leedver
maak op den achtergrond mevrouw Piille
mann, Lisbelh, de zoons en schoondochters.
En door dien menschenmuur heenbrekend,
kwam do agent terug.
„Do schoen past, mijnheer de commis
saris."
„Van het raam hier, tol aan het venster
van de inbraak aan de andere vleugel heen
en terug, zelfs meermalen."
„Dat is hot middenpad van den tiun,"
riep Rob buiten zich zelf. „Maar ik ben toch
uit de huisdeur gegaan, ik heb toch ook op
de andere paden geloopen
„Voor dc huisdeur liggen steenen vloer
tegels. Op de andere paden wordt dit voet
spoor door nog andere gekruisd, uitgcwisclit."
„Doorzoek de kamer," beval 'de commis
saris. Hijzelf opende kast en commode, liet
bed werd afgehaald, de matrassen werden
omgekeerd, de kussensloopen van de kus
sens afgedaan en deze op sommige plaatsen
opengetarn'd.
Rob maakte geen tegenwerpingen. Hij zat,
met het gelaat in de handen, als verplet
terd. "Vast en «eerlijk was zijn wil geweest,
zich eerlijk door de wereld te slaan. De goed
heid, welke hij van dokter PüUemann onder
vond, lmd zijn voornemen tot enthousiasme
doen stijgen, hem een gelukkig vertrouwen
gegeven. En nu beschuldigde men hem, bij
zijn terugkeer in liet leven van iets, wat alle
deuren voor hem sluiten moest. Dat was on
geluk, meer dan ongeluk. Het was de sloo
ping, het einde.
De commissaris zocht onderinsschen.
Hij lichtte het kleed op, klopte, onder-
Bij nadere beschouwing valt dit voor de
Gymnasia nok wel wat mee en voor de bil
lijkheid mag het publiek, dat nog steeds van
oordcel is, dat gymnasiasten enkel en alleen
voor de Universiteit worden opgeleid, wel
eens kennis nemen van het volgende lijstje.
Hei eind-uiploma van het Gymnasium
ge e f t
a. het recht tot de studio aan:
lo. De Universiteit (in Rechten, Letteren,
Godgeleerdheid, Geneeskunde, Wis- en Na
tuurkunde (waaronder Pliarmncie).
2o. De Technische lïoogescliool.
3o. De Rijles Iloogere Land-, Tuin- en
Boschbouwschool.
4o. Dc Rijksveeartsenijschool.
5o. Voor Oost-Indisch Ambtenaar.
6o. Voor tandat ts.
b. vr ij stelling van:
lo. Het examen voor surnumerair bij de
Staatsspoorwegen.
2o. Het examen voor adspirant-adjunct-
commies bij de Staatsspoorwegen.
3o. Het voorbereidend examen voor het
Notariaat.
c. Recht tot het doen van:
Het examen voor surnumerair bij do be
lastingen.
d. Strekt tot aanbeveling bij
het doen van:
lo. Hef examen voor leerling-consul.
2o. Het examen voor ambtenaar bij do
Rijksverzekeringsbank.
De inrichting van ons, laten we
het noemen voorbereidend onder
wijs, b r e n g t d e belanghebbenden
er toe de II. B. S. te verkiezen bo-
v en 'het Gymnasi u m, b 1 ij v e rod e
daarbij de aard van het onder
wijs in zeer vele gevallen bui
ten beschouwing.
Nu rijst de vraag: Is dit stelsel van on
derwijs goed te keuren?
De loop der dingen beeft gemaakt dat
het antwoord op deze vraag ontkennend
moet zijn. Wanneer dc II. B. S. gebleven
was do inlichting zooals zij door Thor-
beckc bedoeld is, waar niet zouden op
geleid worden lie jongelui, bestemd voor
wetenschappelijke studie, maar de toekom
stige mannen der praktijk in al 'haar maat
schappelijke schakeeringen, dan zou alleen
het Gymnasium reden hebben zich over
dit stelsel te beklagen'. Immers, waar do
II. J3. S. alleen' te doen zou hebben met
het verschaffen' van meerdere of mindere
nuttige kennis voor do praktijk, zou het
Gymnasium, na de reorganisatie van 1877,
vastgeklonken zijn aan dc in. de meeste
gevallen op twaalfjarigen leeftijdonmoge
lijke beslissing aangaande de wenschelijk-
heid en mogelijkheid van wetenschappelijke
studio bij de zich aanmeldende candidaten.
De H. B. S. heeft echter haar oorspron
kelijk karakter verloren en kan op ,dit
oogenblik geacht worden te zijn de voor
bereidende inrichting voor de Technische
Hoogeschool. Een tijdlang is ze dit ge
weest ook voor hen, 'die, tevreden met
den titel van arts, na het eindexamen gin
gen studeeren in de medicijnen, maar het
blijkt dat mot de tegenwoordige inrichting
de voorbereidende studie rooi de medi
cijnen hoe langer hoe meei in liet gedrang
komt. De omvang van deze laalsle moei
lijkheid daargelaten, kan ook de H. B. S.
met "ons tegenwoordig stelsel van voor
bereidend onderwijs moeilijk vrede hebben,
daar zij rijp en groen in haar overbevolkte
klassen moet opnemen, en, waar dit al
een heel groot bezwaar is voor goed on
derwijs, nog altijd haar programma lieeft
te lichten A double usage, zóó, dat het
geschikt zij voor de eisehen der praktijk
en de eisehen der wetenschap.
BUITENLAND,
Schiedam, 21 Dec. 1907.
DUITSCHLAND.
IIet proces Moltk,eHarden.
Gisteren werd als eeiste getuige verhoord
de kloosterproost luik-kolonel graaf Otto v.
Moltke. Deze is 60 jaren oud en do oom
van Kuno v. Moltke. Hij verklaarde graaf
Moltke sedeil 25 jaren te kennen en in
Breslau met hem. in garnizoen te zijn ge
weest. Dikwijls verkeerde graaf Iiuno in 't
huis van den klioosterprooslToon Kuno
sladscommandant van Berlijn was, woonde
ik, zegt graaf Otto. wekenlang als afge
vaardigde in zijn huis. Deur aan deur, slaap
kamer, naast slaapkamer. Ik ben daarom in
do gelegenheid, gaat graaf Otto voort, eer
der dan alle anderen een oordeel uit te spin
kop. over graaf Kuno Moltke. Deze genoot
in zijn militairen tijd bij officieren en man
schappen een hoogachting die gegrond was
op de plichtsbetrachting van een bekwamen
en edelen officier cn mensch. Te Breslau
en Berlijn verkeerde hij in dc aanzienlijkste
kringen en juist 'daar waar edele vrouwen
den toon aangaven, in nelke kringen graaf
Kuno een gaarne geziene gast was.
Ook kende getuigen graaf Kuno's omgang
met prins Eulcnburg. Get. was ook eens
zelf op Eiebenberg (Eulenburg's residentie
bij Berlijn). Ik constateer, zegt get. dat er
in de verhouding tusscben deze beide man
non nooit iets scxuccl-nbnormaals, iets on
reins bestond, noch dat 'door hen Voor de
zedelijke gevoelens afkcerige dingen bedre
ven werden.
Het eerst dat ik van deze beweerde be
trekkingen hoorde was naar aanleiding van
de artikelen in „die Zukunft". Get. doet
dan verslag van zijn onderhandelingen met
Harden in opdracht van graaf Kuno V.
Moltke. Hij beeft zijn opmerkingen in een
protocol neergeschreven, dat 1 Mei 1907
geschiedde. Hij ging als „kartellfrager"
(iemand, die een uitdaging overbrengt) naar
Harden om'dat graaf Kuno zich beleedigd ge
voelde door diens artikelen. Harden ver
klaarde toe„Ik ben niet geneigd de waar
heid te verborgen, maar aanvaard de verant
woordelijkheid van de artikelen. Allereerst
betuig ik te goeder trouw te hebben ge
handeld, geen gemeene sensatielurt dreef mij
aan. ik handelde in het belang van het al
gemeen. Tk heb van graaf Kuno Moltke de
overtuiging dat hij homosexueel is. (Bewe
ging.) Uit de kringen van zijn onmiddellijke
omgeving is mij meermalen en overtuigend
gebleken dat hij geslachtelijk abnormaal is.
Tk weet dat ook op grond van feiten die mij
uit de akten van het ccht-cheidingsproc's en
in 't bijzonder van mevrouw v. Elbe zijn
beleend geworden. De schijn is in elk geval
tegen don graaf." De get. bracht daarop
Harden bet eerewoord van graaf Kuno over
dat hij nimmer don bedoelden omgang met
mannen bad gehad.
Harden hoeft verklaard geen reden te
hebben om aan het eerewoord des graven
"Kuno te twijfelen. Hij zeido den naam
Moltke hoog te schatten. Harden weigerde
de verwijten terug te nemen en verzette
zich tegen een duel, omdat dit geen op
lossing zou geven. Bij het gesprek van get.
met Harden is ook sprake geweest van
prins Eulenb'urg.
Een scherp debat ontslaat tusscben de
verdediging en den adv.-gcneraal Isenbiel,
zocht de planken van den grond, spiegellijs
ten, raamkozijnen. De kleeren aan zijn lijf
werden onderzocht. Er werd niets gevonden.
„Een vreemd spoor," zeido de eeno be
ambte, „loopt van dit venster direct langs
het tuinpad door het kreupelhout tot den
doorgang achter de achterste haag. Alles in
aanmerking genomen, valt er niet" aan te
twijfelen, 'dat er meer dan een dief was en
dat een van hen den buit op dezen weg in
veiligheid heeft gebracht."
De commissaris begon mi het verhoor der
anderen, slechts voor den venn. Ze over
schreeuwden elkaar, keerden hun zakken om
en deden ijverig manden en kisten open in
het trotschc, bewustzijn van hun deugd
zaamheid. Iets verdachts had niemand ge
zien, ze waren zoo druk in huis bezig ge
weest. De eenige, die de dieven had kunnen,
had moeten zien, was Rob. Zijn kamer lag
tegenover die van Piillemann en het was be
wezen, dat eerst na middernacht het licht
daar uitgedaan was. Zijn raadselachtige ver
wonding maakte hem bij allen verdacht-
De commissaris nam hem gevangen.
Hij had het hoofd gebogen en gaf zich
zwijgend over. Dokter Franz Dülleman, in
zijn gevoelens verward door den gang van
zaken, stond besluiteloos erbij en vond
geon woord tot zijn verdediging. Eerst
toen men zijn beschermeling wegvoerde,
zegevierde zijn goed hart over den twijfel
van zijn verstand. Hij trad op den gevan
gene toe. „Moed houden, Werner. Ik kan
op dit oogenblik niets voor je doen. Maar
als jo onschuldig zijt cn vrijgesproken
wordt, zooals ik hoop, niettegenstaande dc
verdenking, die op je geladen is, kom
dan naar mij toe, dan zal ik er voor
zorgen, dat je een goede betrekking krijgt.
Rob hief dc zwart omrande oogon op.
„Mijnheer de dokter, als u mij maar
niet voor schuldig houdt 1 n nietl" Het
was een wanhoopskreet.
Maar Franz kon niet bevestigen, dat hij
van Rob's onschuld overtuigd was. De
hooze woorden van zijn vader klonken hem
nog in de ooren, van zijn vader, die de
mensehen kende. Hij wendde zich af.
„Wc zullen het zien."
Roh werd preventief K hechtenis ge
nomen. Toen hij met brandende oogenom
keek naar de deur, achter welke het pa
radijs zich voor hom sloot, hot plekje op
aarde, waarop hij, voor het eerst sedert
den dood zijner ouders, zich gelukkig had
gevoeld, zag hij aan den linker zandsteen-
pilaar van de deur een witte kvijttceke-
ning, zooals spelende kinderen ze op de
muren krassen, een scheef kruis, dat in
den bovenhoek rechts een Romeinsclie één
droeg. En hij verwonderde zich er zelf
over, dat in zijn hevige gemoedsbeweging
dit gekrabbel hem opviel.
IV.
hl et bet breede zandsteonfront naar de
Mohren.straat toegekeerd, lag de Zuid-
Duitsche bank daar. De dwarse koperen
staven aan de deur, die naar liet wissel
kantoor voerde, de vergulde opschriften
op de reusachtig groote vensterramen van
matglas, schitterden in liet heldere morgen
licht.
Daarbinnen was een ijverige, zwijgende
stemming, die aan die tafels heerschte,
waarop voortdurend geld rolt, iets eerbie
dig aandachtigs, een soort kerkstemming,
gedempt spreken, gekras van pennen, hef
schuiven der lijnkbiljettlen, dat eigenaar
dige geruisch, dat veroorzaakt wordt door
de wrijving van vlug getelde coupons te
gen de duimhuid. Daartussclien, als een
enkele heldere klank, het neervallen van
oen muntstuk.
Een paar jongens, met linnen schrijf
mouwen aan, zitten eindclooze berekenin
gen te maken; halfwas is het, nog in het
begin. Misschien groeit er eenmaal iets
bruikbaars uit hem. Een paar ouderen
suffen over wissels en papieren van
waarde.
Op zijn onhoorbare manier schuift do
heer Nathanael voort, van lessenaar tot
lessenaar. Hij is de neef van den direc
teur en heeft een prachtige blonde snor,
dat zijn zijn eenige verdiensten. Hoe hij
in het bankiersvak komt, weet hij even
min, als hij weet op welke manier hij ter
wereld is gekomen. Geen van beide werd
aan zijn keuze overgelaten, en hij ver
draagt het heide stofcijnsch, omdat hij er
niets aan veranderen kan. Daar hij pedant
eerlijk is, weliswaar meer uit gemakzucht,
dan uit nauwgezetheid, heeft men aan hem
het bestuur der depots opgedragen. Hij
schikt "ér zich. in, evenals in 't overige,
's Avonds begint zijn eigenlijk leven pas.
Dan stelt hij zich ruimschoots schadeloos
voor dc verveling, welke zijn beroep bom
veroorzaakt en heeft dan oolc in de,
morgenuren gewoonlijk een lichten kater.
In 'dezen toestand vergeet en vergeeft hij
alle dingen. Nu zoekt hij reeds sedert een
half uur naar een lijst van effecten. Met
somberen, ontevreden blik ziet de ver
grijsde boekhouder liem na.
(Wordi vervolgd.)
xS
SCthi:;:
'A
M
i
v
i
l»
