f 2800.-
2090.
- 2200—
- 2800—
- 400—
3200
2200—
f 410
2400.-
- 2300.-
r< 0)
f.
/l»üii»w-i.^^;i-.» 'V&^accx^ïöiaxAXs*»-* vwarfscpcuSr ^?j*s5a»'jri^3'«t5' ■»£cii»«j^<?/sti*a> T'wi'^swywM' frksrwAa afs^fcyu f-7 f39TjiiraeaiB
aan H. B. S. verbonden zijn. en den ama
nuensis minder aan gemeentebelasting te be
talen, daar hun gezamenlijke jaarwedden
1100 zouden achteruitgaan. Men kan dim
veilig het bedrag, dat de Gemeentewhatkmt
minder aan belastingen zou ontvangen, -til
len op 12G0.
2e. De kosten der Heusere IhtrfflEehuel
zouden hooger worden.
Aan den oenen kant zouden eonige tijde
lijke leeruren overbodig worden, daar -<mi-
mige va»te leeraren, thans ook aan het Gym
nasium verbonden, dan geheel snor dl 11.
R. S. beschikbaar z.ijn. Aan den andeien
kant zou hot onderwijs in verschillende de
ken aan den II. B. S. meer kosten veroor
zaken, daar thans krachtens liet le lid van
art. 5 der betrekkelijke verordening (gemeen
teblad tOO'I. no. 10) de jaarwedden ooi-
hen, die aan Gymna-inm en 1L B. S. zijn
verbondon, zoo geregeld zijn. dat zij ei den
kelijk over ieder dier inrichtingen, in ver
houding lot hol aantal van de daaraan te
geven lesuren, worden verdeeld.
l)e 17 jongelieden, die uit naburige ge
meenten dagelijks de school komen bezoeken,
brengen ook eenig voordeel tuin de bevol-
king aan. Wij noemen hier alleen de boeken
en leermiddelen, die door velen iutnuw hier
ter .-lede worden gekocht.
Het door hen in deze .-tml uitgegeven
eeld mag zeker op een groote 300 gesebat
Winden. Al de/.e bovengenoemde bedragen
worden in de/.e gemeente verteerd de nnt
anu-ten der bevolking zouden dus doof de
opbeflins van bet Gymna-ium 20.>(10 min
der worden, llietbij is niet berekend de an-
dcie helft der meeiltedoelde jaarwedden, die
than- ook de gemeentebevolking ten goede
komt met haar bedrag zou immers de ge-
nieenle-elmtkmt ontlast worden.
Xnu-i deze derving um voordeolcn moet
gewezen woidcn op de n ideelen, die de Schie-
danHfhe ouders, die voor htm kinderen een
kbi—ieke opleiding vei langen, zouden lijden,
liet bezoeken van een Gymna-imn te Rot
terdam zou oor hun kinderen een uitgave
vereisehen. die minstens li)0 hooger i--,
VAKKEN.
Kosten
aan do H. B. S.
Thans.
Na opheffing
Gyinnnsinm.
"Voor de gemeente
Voorled.
Nadeel.
Fransch
Hoogduitse!)
(v. Hessen.)
Engelsch
Nat. Hls.
en Scheik.
Natuur k.
(Dr. De Boer.)
ƒ1235.i)
1400.
2635.—
1390.—
1510—
- 400—
11910,
1900,
- 900—
2400.-
- 1800.
235
235-
af voordeel
nadeel
290;-
400
-110.-
1210—
235—
975—
Tegenwoordig
salaris van
den Iecranr
aan Gytnn-
siumonlT.B.S.
ƒ2450.
2900—
f 2300. -
Nadeel
voor dozen
leeraar na
opheffing
Gymnasium.
500—
- 250.-
100.-
'100.-
975
Het voordeel, dut de gemeonte.-cbaiki-t
zou genieten, doordat geen gelden meer be
schikbaar behoefden gesteld te worden voor
liet Gymnasium, moet dus verminderd wor
den met de blijvende mindere ontvang.-t aan
belastingen van ƒ1200,vermeerde met
de meerdere kosten 11. B. R, 975.-. fe
santen 2235.— -.
welk bedrag gedurende 5 jaren nog zou moe
ten vermeerderd worden met het totaal dor
wachtgelden.
c. F i n n n e i u e i e gevolg e n v a n
b 1 ij v e n d u n a a r d v o o r d e b e v o 1-
k i n g.
Tot dusverre zijn uitsluitend besproken de
gevolgen voor de gemeentesebatkist. De be
volking der gemeente zou echter tegenover
de geringe verlaging der door haar op te bi en-
gen belasting baar ontvangsten verminderd
zien met een bedrag van de helft der jaar
wedden van liet onderwijzend personeel, den
concierge en dun amanuensis, welke helft
thans door bel Rijk wordt betaald. De helft
der aan hen uit te betalen jaarwedden be
draagt 11187.50
Verder wonen hier 9 jongelie
den hij leeraren en anderen in,
uien kan hetgeen door bun muleis
voor hun" verblijf hier tor stede,
betaald wordt, berekenen op
1000.per leerling, dus voor
de 9 jongelieden op 0000.
ƒ20187.50
1) De 100 die de heer Bitter ontvangt
voor het ondcrw. in het .schoonschrijven, zijn
in kolom 2 niet, in kolom li wol in reke
ning gebracht.
2) Als bet gymnasium werd opschoven,
zon natuurlijk met Dr. Steenimis een nieu
we regeling moeten getroffen worden. Hier
is aangenomen, dat dan zijn jaarwedde
zou bepaald worden krachten-, de lie.-taande
leden stierf, liet hij zijn vioiuv een bloeiende
farm achter. Mevrouw Preston i- kind-Jon-,
maar bleef niet verlaten witter,
„Bij lichte ongesteldheid lu-h,uittelde zij <k
omwonende landlieden volgens eigen nu ih.de,
Z ij ging zich meer in deze bezigheid o, lenen,
en van alle kanten kwamen de patiënten op
dagen. en daar liet hen in de .-treek liet iel,
vestigde menigeen zich bier. Mevrouw Pres
ton kwam bon op velerlei wij/en tegemoet.
Zij bouwde huisjes en gaf die met een stuk
land kosteloos aan de kolonisten. Zij richtte
op eigen kosten een kerk en school op. en
gaf daar jarenlang zelf nnderrit bi. De plants
is volkomen ntinflumkriijk, en heft niet tien
staat niets te maken.
„Ziet ge, zoo iets hom t ge niet alle
dagen, zoo iets is alleen bij on- in Ame
rika mogelijk." sprak mijn schoont: vei (ei-ter
triom foorend.
Wij reden nu naar een Imi- met breedr
veranda, die ons. nadat Tommy nan de zor
gen. van een knecht was toeveilrnuwd,
gastvrij ontving.
Mevrouw' Preston zou dadelijk komen.
Wij konden van onze plnam de straat over
zien en liet duurde niet lang o!' er verscheen
een jubelende kinderschaar, die urn een kalm
Vftorl loopemie dame lieendartelde. Zij nam bij
het hek van tie kiiulerett af-'f-hcid en kwam
snel de veranda trappen op.
,.lk breng u hier een Duitsertje dame,"
luid metiomv Young na de voor-telling ge
zegd, ..ik wilde haar laten zien, wat een
Amerika,invite vrouw doen kan."
Mevrouw Preston keek mij met haar
kalnte ontren vriendelijk aan. maar de
dan het minorvul voor liet Scliiedamsch gym
na-ium bedraagt.
Wellicht zal iemand hiertegenover de op
merking maken, dat liet bezoek van een na
burig gymnasium voor hem, die later de uni
versiteit wil bezoeken, niet noodzakelijk is,
maar dat bij dit doel lean bereiken langs een
anderen voor do gemeente minder kost
baren weg door do Hoogere Burgerschool,
gevolgd door hel zoogenaamd staatsexamen
voor de Universiteit. Hen bezitter van liet
einddiploma 11. B. B. beeft minstens 2 jaar
studie nootlig om zich in do oude l.den zoo
veel kennis eigen te maken, dat hij met goed
gevolg, dit staatsexamen kan doen; een
uiterst bongo uitzondering is het, als iemand
nu 1 jaar studie het diploma B. (voor Ge
neeskunde en Wis- en Natuurkunde) ver
krijgt lief diploma A. (voor Godgeleerdheid,
Beelden en Letteren) eischl een opleiding
van m i n .- 1 o n s 2 jaar.
De weg, die langs de TToogere Burger
school naar de Universiteit leidt, is dus min
stens een jaar langer dan de gymnasiale cur
sus on is daarenboven uiterst kostbaar; op
gemiddeld 800 a 1200 kunnen de koe
ten der vercisclito privaatlessen zeker geschat
worden. Voeg hierbij indien het gymnasium
alhier wordt opgeheven nog lief reisgeld en
hef tijdverlies dat deze les«en bovendien met
zich zntulen meebrengen, daar zij na het ver
trek der classici uit Schiedam elders zondert
genomen moeten worden.
Alen zegge niet, dut de ouders, d'c huil
kinderen voor universitaire studie wensehen
voorbereid le zien, de meerdere ko-tou, d'e
de opheffing van hot Gymnasium Iran /«u-
vemorzakon, zonder veel moeite zouden knn-
veroidetiing op 28001.— (\oor 28 uren
23011 op arund van dienstjaren en 300.
voor t; overmen); voor -i uren zou dan een
tijdelijk leeraar a 100.- - aangesteld be
lmoren te woelen,
>82
iol. die ik ham wilde toezwaaien, wees zij nf.
Zij betreurde het. flat we zoo lung op haar
luidden moeten \v icliteu, maar na haar terug
keer int liet urbi-rgtc was er zooveel te
doen. I'.n /ij vertelde on- dat /y ia de lier-
gen een st"k l.iml hm 'i| gumt moei gekocht
had. en dat /e ia den kreten tijd mei liet
L'iwt-ie deel der inwoner- van Pre-ion daar
heen trok.
„Zij zijn allen mijn ga-Ion, en wij leven
..camping" (kampeerende) natuurlijk.
Hol meer levert on« visch. het woud wild en
gevogelte, al 't overige woull meegebracht,."
„V a lil p i II g" is een geliefkoosde zomer
sport der nrorikiinen. Oud en jong schept
er beluigcn in met de groot-te warmte met
tenten, eon.-etven en lees-nnuerimd naar liet
woud en de hergen te trekken, en daar da
gen. ja wekenlang een vrij leven te leiden.
Toen meviouw Preston de groote lie lang
stelling bemerkte, waarmee ik naar haar
verhalen luwterrto, ging zij door met vertel
len en liet ons fotograficér /ten van Pres
ton in zijn verschillende ontwikkelingsperio
den. Ker-l was er een groote hofstede met
uitgestrekte vlakten, later vertoonden zich
hier en daar huisjes met veranda's, die lang
zamerhand straten vormden; de laatste opna
me loonde het vriendelijke plaatsje in zijn
tegonwoordigen bloei.
,.I' moet niet denken, dat het alles zoo
maar zonder slag of stoot is gegaan, cn hel
zoo makkelijk was, vele hoofden onder één
hoed te brengen. Maar de mensclien weten,
dat ik hun belangen tol de mijne maak,
cn dal geeft mij macht over hen."
Gaarne had ik nog langen tijd naar die
non dragen. In andere gemeenten kan wel
licht de groote meerderheid der ouders, die
hun kinderen naar het Gymnasium zenden,
hen langs de hoogere burgerschool en het
staatsexamen of op een Gymnasium in de
nabijheid hunner stad de Universiteit doen
bereiken; voorde helft der Seined, leerlingen,
die sedert 1895 het Gymnasium bezocht
hebben, was dit onmogelijk geweest om finan-
cieele redenen. Voor hen zou de weg afge
sloten geweest zijn om later mi universitaire
.-Indie, eervolle betrekkingen te heldenden
hij de rechterlijke macht, hot onderwijs en
in de Hervormde gemeenten, om zich een
ductoralen titel te verwerven in de Medicij
nen en de Phnrnmeie. IVant in tegenstelling
met andere plaatsen wordt het Gymnasium
hier tc-r stede niet bijna uit-hiiteml bezocht
door zonen van welgestelde lieden. Your me
nig oud-leerling onzer school is de studie aan
de Universiteit, slechts mogelijk geweest
door beurzen of liet geven van privaatles-en,
en konden zich sommige ouders gedweilde
de 3 a G jatcn, waarin hun zoon- dagelijks
naar Leiden heen en weer gingen, opofferin
gen getroo.-ten, zij hadden dit niet kunnen
doen, als zij htm kinderen bovendien een
duurdere zesjarige Gymnasiale oplading had
den moeten geven, dan die aan* onze gornoen-
te-inriehtina ko.-t.
Wij wezen hierboven reeds op de kosten,
die het bezoek van liet Gymna-ium (e Rot
terdam voor een Rrhicihunmer met zich
Invngt. Mn voor zulke ottdi t- is de weg langs
O v7
de hoogde burgerschool zoo goed als on
doenlijk de minsten- 1 jaar langere voor
bereidende studie en de groote kosten, aan
privaatlessen verbonden, zijn voor hen on
overkomelijke bezwaren. Hoe menig oud-
Schiedammer. zoon van minder bemiddelde
ouders, zon zeker de eervolle betrekking, die
hij than- in Rian! of Kerk bekleedt, niet
vervullen, iniln n Schiedam geen Gymna
sium Imd gehuil
i d e e I e gevolgen.
Na de l'inaneieele gevolgen van de ophef
fing van het Gymnasium uiteengezet te heb
ben. gaan wij over tot hel onderzoek dc-r
idcërle gevolgen.
Doel der II. B. S. en van hot
G y m nasi it m
Tfl he' voorgaande werd reeds gewezen op
het feit, dat in binnen- en buitenland het be
zoek d'"' gymnasia achteruitgaat. De groote,
ontwikkeling der natuurwetenschappen met
haar voor de praktijk zoo in het oog val
lende resultaten hoeft den stroom van leer-
llngi n geleid naar inrichtingen, waar deze
wetenschappen meer tot hun recht komen dan
op gymnasia.
Fm ontegenzeggelijk voldoet voor den-
gr lie, die op den leeftijd van ongeveer IS
jaar over een zeker quantum practisehe
kennis moet beschikken, de Iloogore Burger
school heter dan het Gymnasium voor de
zulken werd hier le lande de Tloogere Bur
gerschool opgericht. Langzamerhand hield
deze school ook rekening met de behoeften
van hen, voor wie op bovengonoemdon leef
tijd de .studietijd niet afgelnopen is en
trachtte te voldoen aan de cischen van 2
categorieën van leerlingen, van welke de eone
van haar vorderde, naast zekere nlgemeene
ontwikkeling oen groot quantum voor de
praktijk van het leven bruikbare kennis, de
andere iii de eerste plaats die vorming van
den geest, die voor verdere wetenschappelijke
Studie geschikt maakt.
Li hoever rlozc school aan de haar dooi
de omstandigheden opgelegde nieuwe tank
kan voldoen, staat niet aan ons te beslissen.
Hier (e lande werd zij ook voor het groote
publiek aantrekkelijk gemaakt door 2 zaken,
die veel ouder- aan haar dc voorkeur deden
geven boxen het Gymnasium: Je. den één
jaar koeleren cursus, 2e lager schoolgeld,
waarbij voor Schiedam en eonige andere
plaat-en nog komt, 3e de afschaffing van het
toelatingsexamen tut de le klasse. Voor den-
gene evenwel, die zieh later aan de geestes
wetenschappen (theologie, rechten, talon en
interessante vrouw geluisterd, maar nu kor
ten tijd moest zij weg. zij moest naar een
bruiloft te l'iv.Uou.
..De men-ehen Kier zijn alien mijn kinde
ren. en het zou tin spijl.-n, ik zoo'n iu-
miiiefee-l niet bijwoonde. Mn-ir mi- chb» i
gaal u mee?"
Onze mmiUsciniliiigiiig. dv. V,i "mui brui.
foflstoilet aanhadden, deed niet- ter zake.
„Komt u maar. wij zijn him mei <vie-
monioel."
Maar zij liet ons een poosje alleen, nnt
zelve toilet te maken, i
in een onberispelijke zijden japon.
DolglWig had ik de bruiloft bijgewoond,
maar mevrouw Young wilde temgkeereii.
Terwijl wij nog stonden te pralen, kwam
een klein in t wit gekleed meisje de veranda
ophuppelen. Zij drukte mevimtw Pre-ion een
bouquet rozen in dn hand en zei sumekend
.,1' leas e m a'a m, come (kom ais 't n
blieft, mevrouw). Ze wachten allen op u
„U ziet, men stuurt reeds om me," sprak
de vriendelijke moeder dor stad. Wij namen
haastig afscheid, duur liet, op zijn minst ge
nomen, onbescheiden geweest zou zijn, van
den ko-tbaren tijd dier vrouw, nog meer voor
ons zeiven te nemen.
Toen wij weer in de buggy stegen, von
den wij er een mandje met heerlijke vruchten.
Tommy liet vroolijk z.ijn manen in den
wind waaien. Op do hoogte gekomen, keek
ik evenwel nog eens om. Nu eer.-t begreep
ik, waarom mevrottw Young do bloeiende
plaats aan onze voeten oen zeldzame be
zienswaardigheid genoemd had.
ei-'eln-en -pifriU
geschiedenis) wil wijden, sluit z.ij niet aan j
hij het universitair onderwijs; ook aan hem, j
die universitaire studiën met het recht op
promotie in de natuurwetenschappen (medi
cijnen, pharmacie en wis- en natuurkunde)
wil maken, legt zij groote moeilijkheden in
den weg. Voor al dezen is tiog steeds liet
Gvmnasinm de voorbereidende school. Hoe
hoog de resultaten dezer inrichtingen, waar
vorming van den geest voor hoogere studie
hoofdzaak, quantitntieve kennis in de tweede
plaats doel is, door den "Wetgever en parti
culieren geacht worden, blijkt wel uit de
rechten, in de laatste jaren aan hot eind
diploma toegekend, rechten, die helaas al te
weinig bekend zijn en welke wij daarom hier
doen volgen
Het einddiploma van het Gymnasium,
a. geeft hot recht tot de studie:
le. aan een Universiteit (Rechten, Lette
ren, Godeleerdlieid, Geneeskunde, Wis- en
Xauurkunde (waaronder Pharmacie).
2e. aan de Technische IToogeschool te
Delft.
3e. aan de Rijks Tloogere Land-, Tuin
en Bosehbouwsehoo] te Wagoningen,
Je. aan de Rijksveeartsenijschool te
Utrecht,
5e. voor Oost-Tndiseh ambtenaar.
0. \oi>r tandarts.
I). Geeft vrijstelling:
le. van het examen voor surnumerair hij
de staatsspoorwegen.
2e. van het examen voor adspirant-adjunct
commies hij de staatsspoorwegen.
3d, van liet voorbereidend examen voor
liet Notariaat.
e. Geeft hel recht tot het doen van het
examen voor:
Surnumerair Lij de Belastingen,
d. strekt tot aanbeveling hij het doen van
het examen
le. voor leerling-consul.
2e. voor Ambtenaar hij de Rijksverzeke
ringsbank.
Uil dit lij-tje blijkt wel, dal het motief,
dat velen aan de II. B. S. de voorkeur doet
geven boven liet Gymnasium, omdat de
laatste school aan zijn leerlingen alleen
den weg naar de Universiteit opent, onge
grond is.
T a a k v an het G y m n a si u m.
Art. 1 der hooger-onderwijswet luidt:
„Hooger Onderwijs omvat de vorming en
voorbereiding tot zelfstandige beoefening der
wetenschappen en tot het bekleeden van maat
schappelijke betrekkingen, waarvoor een we
tenschappelijke opleiding geëischt wordt." De
hierboven bedoelde voorbereiding wordt op
het Gymnasium gegeven. Zijn taak is dus
in dc allereerste plaats aan zijn leerlingen die
ontwikkeling, die vorming van den geest te
geven,die hem later geschikt maakt tot we-
tonschappelijken arbeid. Niet de qnantiteit,
maar bovenal de qualiteit der verkregen ken
nis is voor hen hoofdzaakeen quantitatief
tekort kan door hom, die geestelijk heeft lee-
ron werken, atlijd met niet veel moeite wor
den ingehaaldeen qualitatief tekort maakt
hem, die er aan lijdt, ongeschikt voor weten-
sehnppelijken studiekennis wordt vergeten,
geestelijke ontwikkeling gaat nooit verloren.
Het Gymnasium moet dus in de eerste plaats
die eigenschappen bij zijn leerlingen ontwik
kelen. clie hen geschikt maken voor weten-
selmnmdijken arbeidhet snoet_Jmn geest
scholen, hun belangstelling voor wetenschap
opwekken, lum waarnemingsvermogen cn hun
gezond verstand oefenen, in één woord hen
loeren studceren. Niet in de eerste
plaats op liet k e n n e n, maar vooral op het
k u n n e n is z.ijn hoofddoel gericht cn
daarom zijn de daar onderwezen vakken zoo
gekozen .dat niet in de eerste tdatitn rekening
is gehouden met wat van dadelijk tastbaar
practisch nut is, maar wat In den ere.-t du
eigenschappen kan ontwikkelen, die hoven
vermeld zijn.
■W e 1 k soort, vakken is het ge
schikts als voorbereiding voor
v e r <1 o r e w elensch appel ij k e Stu
dio?
De vakken, die aan de inrichtingen van
middelbaar cn voorbereidend honger on
derwijs onderwezen worden, zijn te bren
gen tot 2 hoofdsoorten: le wis- en natuur
kundige wetenschappen, 2c moderne talen
en geschiedenis, waarbij voor het. Uynma
j jfiunt nog een 3e soort kotnt: de oude
talen. Nagegaan dient nu te worden, welk
vukkensooit liet meest geschikt is hij de
Voorbereiding tol zelUlandige beoefening
der wetenschap om hel bovengeschetste
iki"l I,- hereiken. Wij leggen hier nathuk
op onze verklaring, dat wij in geen enke!
opzicht willen le kort doen aan de waarde
van al deze wetenschappen, indien wij aan
de heoeiVaing van turn dezer soorten de
voorkeur geven nis voojbereiding voorver
dore wetenschappelijke sltidie: geen dezer
vakken wensehen wij aan de aanstaande
sludenlon te onthoudenelk heelt zijn
eigenaardig nul en belang, maar hol hoofd
gewicht bij het onderwijs moet toegekend
worden aan die vakken, die het meest ge
schikt zijn de leerlingen tol logische den
kers to vormen, hun waanicniingsvcrmo
gen en hun gezond verstand te oefenen
Bij het bepalen der waarde der eerstgc
noemde hoofdsoort zullen wij aanhalen niet
do uitspraken van taalkundigen, wellicht
minder tot oordeelcn bevoogd, maar van
twee mannen, wier namen onder de be
oefenaars der exacte wetenschappen hier
te lande oen uitstekenden klank hebben.
\V i s k u n d c.
Wijlen Prof. C. B. Spruijt, doctor inde
natuurwetenschappen en hoogleernar in de
wijsbegeerte, schrijft over do wiskunde (Gids
1871);
11. E
ge-lij'
gesc
V<
Jieti
dieti
Di
ten
Hints
ie I
te A
to 1
te
T
Di
één
wis-
sele
tasii
der
geef
lede
M
Di
die
reid
geld
le v
ffiW
naai
deze
dc i
ten,
eers
talet
besc
„Nog tninder kan ons de zuivere u-'
„kunde opleiden tot die nauwkeurig
„in onze redeneeringen, waarvoor haart!
„oefening volgens zoovelen het aanL
.„zen middel zal zijn. Want hij alle\v;t
.„kundige redeneeringen zijn de 'twee f0!'
„ten onmogelijk, die in bijna alle vatsd
„redeneeringen do onjuistheid van docon'
„clusie veroorzaken. Die twee fouten V
„heide hun laalslcn grond vinden in T
„brek aan oordeel, zijn: onMuwkouri»
„waarneming en dubbelzinnigheid vant
„gebruikte woorden. Daar de iviskumW
„niet observeert, maar alleen de construe
„tics aanschouwt van nauwkeurig bop.
„begrippen, is de eerste fout hij een wis
„kundige redeneoring piel mogelijk. Daal
„iedere term in zijn Wetenschap beant
„woordt aan een nauwkeurig omschreven
„begrip, kan ook de tweede fout geen y'
„vloed hebben op dc juistheid vaneen
„wiskundige beschouwing."
Natuurwetenschappen.
Een ander onverdacht getuige uit |it!
kamp van de beoefenaars der natuunre-
tenschappon, wijlen Prof. Dr. J. L. p
.Schroeder van der Kolk, hoogleeraar aan
de Technische Hoogeschool, schrijft over
de beoefening dezer wetenschappen aan de
gymnasia cn de hoogere burgerscholen
(Onze Eeuw 1901):
„Nu rijst uog de vraag, of niet andere
„vakken de oude talen, altijd slechts voor-
„zoover liet. bovengenoemde doe! (hulp
„middel ter oefening van ons waarneming,
.„vermogen cn van ons gezond verstand)
i.,zouden kunnen vervangen.
„Denkbaar is dit zeker; phvsiea en che
.mie, misschien in verband niet natttur-
,lijke historie, zouden wellicht do laak kun-
,nen overnemen, n?aar veel meer dan denk
.haar is dit voorloopig ook niet. Zooalj
phvsiea en chemie t, h a n s aan de leer- ?ooi
.„lingen van Gymnasium eri II. B. S.vvor-
„den verstrekt, is er geen sprake van, dat nasi
,,,zij er veel toe zullen bijdragen om hel i v.;
waarnemingsvermogen belangrijk te ont- qaa
j.,wikkelen, omdat de leerling te wcini» - dcrl
„zelf handelend optreedt.1' 'ff0ri
„Groot zijn de moeilijkheden, als men met
„den leerling zelf wil 'laten experimentee schi
„ren bij physica en chemie; de hulpmid- pert
„delen kunnen weliswaar zeer eenvoudig veel
„zijn, het groote bezwaar is echter gele- het
,„gen in dc moeilijkheid al deze onervaren maa
„experimentators te helpen en te leiden, brai
„in allen gevalle is "het voorshands vrijwel talei
.„onmogelijk evenals hij de oude talen ecni-
„ge uren per dag aan de practisehe oefe-
„ningon te besteden."
Naast, deze uitspraken mag gewezen wor
den op de twee volgende feiten: le. On
willekeurig 'dringt zich cle gedachte op,dat
voor de aanstaande beoefenaars der na
tuurkundige wetenschappen die voorbcrei
deride school de beste is, die hun het groot
ste quantum kennis in de/.e vakken verze
kert, in casu de hoogere burgerschool hier
te lande en dc Reaischule in Duilschland.
In 1871 wedd op last der Russische He-
geering in het buitenland (Duilschland, 0os-
tenrijk-Hongarije, Italië, Zwitserland,Frank
rijk, België en Amerika) een onderzoek in
gesteld naar de meest geschikte voorop
leiding voor technische studies. Ons
latul viel buiten dit onderzoek, dttar de
studenten der toenmalige Polytechnische
School slechts gcrecruleerd werden uil de
Oud-leerlingen der (I. B. S., in tegenstel
ling met andere landed, waar de hoogere
technische scholen bezocht werden door
oud-gymnasiasten en oud-leerlingen van
inrichtingen, 'die met onze 11. 13. S. over
•eenkomen.
Aleer dan 50 autoriteiten "op wis- en na
tuurkundig, op technisch- cn industrieel
gebied verklaarden in de meest krassohe-
woordingen, dat verre boven vroegtijdige
Beoefening der natuur- en wiskundige vak
ken te verkiezen is goed geleide studie
der klassieke talen.
Zij wijzen op hot feit, dat de oud-gym-
pasiasteri, at slaan zij in den eersten tijd
politer in positieve kennis der natuurwe
tenschappen bij de oud-leerlingen der II.
\'i, S., en at hebben zij meer moeite
in het volgen der lessen, juist deze moeite
en hun gymnasiale o p 1 e i 'd i n g_ hun
•gedurende de laatste jaren hunner studie
oen voorsprong geeft op hun medestuden
ten, die dc II. li. S. bezochten. Zij door-
grimden gewoonlijk met meer gemak en
pieer energie een slof, die zelfs geheel
nieuw voor hou is en geven er zich hel-
d'eider rekenschap van. Zij begrijpen snei-
ier het wezen der dingen en denken moer
systematisch. De rijpheid van geest, Ml
hen, dank zij de studie der klassieke schrij
vers, meer gevorderd, maakt hen geschik
ter zich mei energie de ontbrekende ken
nis eigen te maken.
2c. De ondervinding van deze hutten-
laudsehe geleerden sluit zich gened aan
hij die van een groot gedeelte onzer me
discho professoren. Zij tellen onder hun
leerlingen zoowel oud-gymnasiasten afeow-
hoogere burgerscholieren; beide soorten
sleden zich onder hun leiding als hun voor
bereidende studio in de natuurwetenschap
pen is afgeloopen; deze hoogleerarcn z'Jn
dus boven anderen geschikt tot het ru
inen van oen vergelijkend oordeel.
u dat de rncdici onder de oud-gf®'
nasiasten niet bij hun collega's, die u!
H. B. S. bezochten ondanks hun min
dere kcymis in de natuurwetenschappen
hun komst aan de Universiteit achter-
slaap, bewijst wel liet volgende:
I,n (le jaren 18S5—1895 werden hierte
lande 491 arts-examens afgelegd door
oud-gymnnsiaston en 245 oud-leerlingen o1:' j
spat
ren.
den
gelij
siek
op I
ing
dc s
rooi
leer.
klas
klaa
en
een
de i
hese
0
lr
dan.
op
waa
gen!
begt
den
citei
Koll
„Ws
lage
de
II
din
D.
logif
100
ning
een
ondf
op i
zich
vorn
VOOI
oudi
nasi
scha
ken,
vloc
den-
de
deni
moe
'lei
L" tijk
een
tin,
wij
teng
van
Ei
ons
dooi
l waa
sian
zulk
oefe
i fors
j. dent
gen
tijliy
het
der
dia
